1 lipca 2023 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia z 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Jednocześnie utraciło moc rozporządzenie ministra zdrowia z 12 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. Jak odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego wpływa na obowiązki pracodawców?
Czytaj również: Wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego ruszą terminy ważne dla pracodawców i pracowników
Badania lekarskie
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii zawieszono przepisy, zgodnie z którymi pracownicy podlegają okresowym badaniom lekarskim. Wraz ze zniesieniem w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego obowiązek odbycia badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przez pracownika został przywrócony. Na wykonanie zaległych badań okresowych pracodawcy mają aż 180 dni, czyli do 28 grudnia 2023 r.
Czytaj w LEX: Obowiązki pracodawców oraz pracowników w związku z przywróceniem okresowych badań profilaktycznych >
Szkolenia bhp
W okresie pandemii pracodawcy korzystali z przedłużonego terminu na przeprowadzenie okresowego szkolenia z zakresu BHP. Jeśli termin przeprowadzenia takiego szkolenia przypadał w okresie epidemii, zagrożenia epidemicznego lub w ciągu 30 dni po ich odwołaniu, wówczas zostawał on przedłużony do 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii. Od 1 lipca 2023 r. pracodawcy mają 60 dni tj. do 30 sierpnia 2023 r. na przeprowadzenie szkoleń BHP pracowników, których szkolenia utraciły aktualność w okresie epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego, a także tych, których szkolenia utracą ważność w lipcu.
Czytaj w LEX: Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego a prawa i obowiązki pracodawców >
Urlop zaległy
Do 1 lipca 2023 r. w związku z obowiązującym stanem zagrożenia epidemicznego pracodawca mógł bez zgody pracownika oraz z pominięciem planu urlopów, jednostronnie skierować takiego pracownika, na urlop wypoczynkowy niewykorzystany przez niego w poprzednich latach kalendarzowych. Pracodawca mógł udzielić takiego zaległego urlopu w wymiarze 30 dni, a pracownik miał obowiązek urlop wykorzystać. Należy jednak podkreślić, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem również po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego pracodawcy nadal mogą wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody.
Czytaj w LEX: W jaki sposób wysłać pracownika na urlop zaległy? >
Odprawy i odszkodowania
Do 1 lipca 2023 r. wysokość odpraw, odszkodowań lub innych świadczeń wypłacanych w związku z rozwiązaniem umowy o pracę była ograniczona do 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Z ograniczenia tego mogli skorzystać pracodawcy, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń. Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego limit ten został zniesiony, co oznacza, że od 1 lipca 2023 r. wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Czytaj w LEX: Przewodnik po zmianach w prawie pracy 2023 >
Sprawdź również książkę: Meritum Prawo pracy 2023 ebook >>
Umowa o zakazie konkurencji
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz stanu epidemii pracodawca mógł wypowiedzieć każdą umowę o zakazie konkurencji obowiązującą po ustaniu stosunku pracy z zachowaniem siedmiodniowego okresu wypowiedzenia. Od 1 lipca 2023 r. pracodawcy nadal mogą jednostronnie wypowiedzieć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, ale na zasadach obowiązujących przed pandemią. Pracodawca będzie miał zatem takie prawo tylko w przypadku, gdy strony przewidziały wcześniej odpowiednie zapisy w samej umowie o zakazie konkurencji.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Odpowiedzialność pracownika za naruszenie zakazu konkurencji >
Powrót fikcji doręczeń
Na czas stanu epidemii, a następnie stanu zagrożenia epidemicznego, zawieszona została fikcja odbioru pisma w razie nieodebrania go po drugim awizowaniu. Utrudniało to np. zwolnienie pracownika za wypowiedzeniem poprzez wysłanie pisma poleconego. Od 1 lipca 2023 r. „fikcja doręczenia” wróci do obiegu. Po zniesieniu stanu zagrożenia epidemicznego, rozpoczął się 14-dniowy okres, po upływie którego wszystkie pisma wysłane za potwierdzeniem odbioru, których termin odbioru określony w awizo przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, czyli de facto od dnia wejścia w życie ww. przepisu, tj. od 18 kwietnia 2020 r. do 30 czerwca 2023 r., zostaną uznane za doręczone po 15 lipca 2023 r.
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Od 1 lipca 2023 r. przywrócony został obowiązek pracodawców w zakresie tworzenia lub funkcjonowania ZFŚS, dokonywania odpisu podstawowego czy wypłaty świadczeń urlopowych, o których mowa w ustawie z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Czytaj również: Pracodawca powinien jak najszybciej skierować pracownika na badania okresowe, a pracownik bez zbędnej zwłoki je wykonać
Orzeczenia o niepełnosprawności
Orzeczenia o niepełnosprawności oraz orzeczenia o stopniu niepełnosprawności zachowują ważność do upływu 60 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego tj. do 30 sierpnia 2023 r.
Dokumenty pobytowe cudzoziemców
Wszystkie dokumenty pobytowe oraz zezwolenia na pracę, których ważność została przedłużona tzw. „fikcją covidową” zachowają ważność wyłącznie do 31 lipca 2023 r. Pracodawcy zatrudniający cudzoziemców, którzy korzystają z przedłużeń wynikających z tarczy i nie posiadają aktualnych dokumentów uprawniających do pobytu i pracy w Polsce, powinni podjąć jak najszybciej działania zmierzające do uzyskania nowych dokumentów, tak by uniknąć ewentualnych zagrożeń związanych z nielegalnym zatrudnieniem cudzoziemców. Powyższe nie dotyczy jednak obywateli Ukrainy, których pobyt został wydłużony specustawą ukraińską. Obywatele Ukrainy mogą więc przebywać legalnie w Polsce do dnia 4 marca 2024 r.
Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego a legalność zatrudnienia cudzoziemców >
Paulina Sulgostowska, adwokat w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
