Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, poz. 279), nieodpłatne posiłki i napoje przysługują pracownikom, gdy wykonują prace w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C (np. chłodnie) lub powyżej 25°C i powodujące w ciągu zmiany roboczej wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, albo wykonują prace na otwartej przestrzeni w okresie zimowym (tj. od 1 listopada do 31 marca) wymagające wydatku energetycznego organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet – również w czasie jednej zmiany roboczej.
Pracodawca jest też obowiązany nieodpłatnie zapewnić posiłki i napoje odpowiednie do warunków pracy pracownikom wykonującym prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym, czyli wysiłkiem powodującym w ciągu zmiany roboczej wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet.
W każdym przypadku rodzaj i temperatura napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy - w szczególności temperatury, czyli zimą napoje ciepłe, latem – chłodne, natomiast posiłek profilaktyczny powinien być wydawany w formie jednego dania gorącego. Jeżeli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych, rozporządzenie dopuszcza korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych lub przyrządzanie posiłków przez pracowników we własnym zakresie z otrzymanych produktów. Oczywiście za posiłki lub produkty płaci pracodawca lub zwraca pracownikom ich (określony np. w regulaminie pracy) ekwiwalent.
Pracodawca zatrudniający pracowników przy pracach wykonywanych w pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicznymi jest stale wyższa niż 30°C (303 K), jest obowiązany zapewnić klimatyzowane pomieszczenie do wypoczynku, wyposażone w stoły oraz krzesła z oparciem spełniające wymagania ergonomii.
Pracodawca ma obowiązek tak organizować, przygotowywać i prowadzić prace, żeby możliwie skutecznie chronić pracowników przed zagrożeniami mogącymi być przyczyną wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy. Bardzo ważne znaczenie ma prawidłowa organizacja pracy wykonywanej równocześnie przez kilku pracowników, np. prace ziemne i budowlane prowadzone na otwartym terenie, gdy prace te mogą ze sobą kolidować pod względem bhp.
Edward Kołodziejczyk
