Opublikowany przez Dyrekcję ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego raport zatytułowany Zatrudnienie i rozwój społeczny w Europie podsumowuje sytuację na rynku pracy w 2015 r. Zawiera także zalecenia działań jakie powinna podjąć Unia Europejska i jej państwa członkowskie by rozwiązać istniejące problemy społeczne i wyeliminować ograniczenia na rynku pracy.
„Raport Zatrudnienie i rozwój społeczny w Europie przedstawia dowody i analizy, które pomogą decydentom zidentyfikować wyzwania, ustalić priorytety oraz opracować najlepsze rozwiązania polityczne” – napisała komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego Marianne Thyssen.
Mniejsze bezrobocie
Komisja zauważa pozytywne zmiany na unijnym rynku pracy. Bezrobocie systematycznie spada, od czasu kiedy w 2013 r. osiągnęło najwyższy poziom. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) w listopadzie 2015 r. pracy nie miało 9,6 proc. Polaków w wieku produkcyjnym, co świadczy o znacznej poprawie sytuacji, w porównaniu do 13,2 proc. w tym samym miesiącu 2013 r.
Jak zaznaczają autorzy raportu musimy pamiętać o dysproporcji pomiędzy poziomem zatrudnienia w poszczególnych państwach członkowskich oraz wśród różnych grup społecznych: kobiet i mężczyzn, osób młodych i starszych. GUS podaje, że bezrobocie wśród osób w wieku 15-24 wyniosło w maju 2015 r. 19,8 proc.
„Obecna edycja raportu potwierdza, że w wielu miejscach w UE wciąż mamy przed sobą długą drogę do przebycia. Kryzys finansowy z 2008 r. zebrał obfite żniwo wśród naszych rynków i społeczeństw, ale dochodzimy do siebie” – stwierdziła Thyssen.
Potencjał samozatrudnienia
Raport podkreśla rolę samozatrudnienia i prowadzenia własnej działalności gospodarczej przy tworzeniu nowych miejsc pracy. Zauważa też, że takie grupy społeczne jak kobiety, osoby młode i mniejszości etniczne mają większe problemy z założeniem firmy. Jedynie 16 proc. pracowników w UE pracuje w formie samozatrudnienia, a tylko 1/3 z nich zatrudnia pracowników. Trzeba jednak podkreślić, że sytuacja różni się w poszczególnych państwach członkowskich.
Według Komisji „w 2014 r. mniej niż 50 proc. osób w wieku 18-64 uważało, że nie posiada wiedzy i umiejętności potrzebnych do rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej”. Komisja zaleca państwom członkowskim zniesienie barier prawnych utrudniających prowadzenie własnej firmy, zmniejszenie kosztów zatrudnienia pracowników oraz wprowadzenie zróżnicowanego systemu finansowania dla osób chcących rozpocząć działalność gospodarczą.
Kobiety na rynku pracy
Raport zwraca uwagę na sytuację kobiet na rynku pracy. Wiele kobiet pozostaje bierna zawodowo. Nie podejmują one lub przerywają pracę, by skupić się na wychowaniu dzieci. Kobiety napotykają także na bariery uniemożliwiające rozwój zawodowy. Wśród wymienionych przez Komisję przeszkód znaleźć możemy: mniej korzystne rozwiązania kredytowe, mniejszy udział kobiet w zawodach technicznych i związanych z nauką, a także brak rozwiniętego systemu żłobków i przedszkoli.
Komisja krytykuje postrzeganie pracy na pół etatu jako sposobu na pogodzenie przez kobiety aktywności zawodowej i opieki nad dziećmi. Według autorów raportu osoby pracujące na pół etatu są częściej zagrożone ubóstwem, mają mniejsze szanse na awans i rozwój kariery. Wiąże się to również z niższą płacą.
Kobiety deklarują, że to konieczność wychowywania dzieci jest powodem podjęcia przez nie pracy na pół etatu. Komisja zaleca więc wprowadzenie rozwiązań mających zwiększyć równość płci na rynku pracy i pozwolić kobietom podjąć aktywność zawodową w pełnym wymiarze godzin. Jako przykłady takich działań podano:podział obowiązków między matkami i ojcami, system opieki nad dziećmi, a także elastyczny czas pracy.
Mobilność i kompetencje
Pomimo wysokiego poziomu bezrobocia pracodawcy często nie mogą znaleźć odpowiednich kandydatów na stanowisko. Wynika to między innymi z niedopasowania kompetencji pracowników do wymagań pracodawców.. Przytaczane przez Komisję dane pokazują, że najwyższy poziom bezrobocia obserwowany jest wśród osób z niskimi kwalifikacjami.
Pracownicy powinni „uczyć się przez całe życie”, a więc doskonalić posiadane i zdobywać nowe umiejętności. Rolą państwa jest za to wprowadzenie rozwiązań w zakresie szkolnictwa, które będą oparte na długoterminowych przewidywaniach dotyczących zapotrzebowania rynku na pracowników o określonej wiedzy i umiejętnościach.
Jednolity rynek umożliwił obywatelom Unii podjęcie pracy we wszystkich państwach członkowskich. Choć liczba osób korzystających z możliwości rośnie, wciąż nie jest ona wysoka. Jedynie 4 proc. osób w wieku produkcyjnym nie mieszka w kraju, z którego pochodzi. Komisja uważa, że wzrost mobilności pracowników może pozwolić na obsadzenie stanowisk, na których brakuje osób o odpowiednich kompetencjach. Jako przykład podaje zmniejszenie bezrobocia w niektórych z państw członkowskich, w których panował kryzys finansowy.