Czy w razie wzrostu łącznej liczby czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia należy skierować pracownika na badania wstępne?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPCzy w razie wzrostu łącznej liczby czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy na tym samym stanowisku należy skierować pracownika na badania okresowe czy wstępne?

Odpowiedź

Przepisy nie regulują bezpośrednio obowiązku kierowania pracownika na badania wstępne lub okresowe, jeśli nie ulega formalnie zmianie dotychczasowe stanowisko pracy, a modyfikacji ulegają czynniki środowiska pracy. W takim wypadku należy zastosować zasadę, iż pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania. Modyfikacja warunków środowiska pracy będzie powodowała dezaktualizację dotychczasowego orzeczenia lekarskiego, co spowoduje, iż niezbędne będzie skierowanie pracownika na wstępne badania profilaktyczne.

Uzasadnienie

Badania lekarskie, które obowiązkowo muszą przechodzić pracownicy, zaliczają się do szczególnie ważnych środków profilaktycznych. Pozwalają one zapobiegać wykonywaniu pracy przez osoby, które ze względów zdrowotnych świadczyć jej nie powinny. Problematyka badań lekarskich została uregulowana w art. 229 ustawy z 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p. Badania profilaktyczne nie stanowią kategorii jednolitej. Składają się na nie: badania wstępne, okresowe, kontrolne oraz końcowe. Najczęściej wykonywane są badania wstępne oraz okresowe.
Zgodnie z art. 229 § 1 k.p., przyjmowanie do pracy wiąże się z koniecznością przeprowadzenia badań wstępnych. Badaniom tym podlegają również pracownicy młodociani oraz pozostali pracownicy przenoszeni na inne stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Uzyskanie pozytywnego orzeczenia w ramach badań wstępnych nie oznacza, że pracownik będzie miał zdolność do pracy przez cały okres zatrudnienia. Badania muszą być co jakiś czas powtarzane, w ramach badań okresowych.
Badania lekarskie – zarówno wstępne, jak i okresowe, przeprowadzane są na podstawie skierowania na badania. Skierowanie takie jest dokumentem mocno sformalizowanym. Pracodawca nie może go modyfikować. Kluczowe informacje zawarte w treści skierowania dotyczą opisu warunków pracy. Zgodnie z § 4 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30.05.1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 2067), opis warunków pracy powinien zawierać informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Mimo iż przepisy na to bezpośrednio nie wskazują, zmiana czynników środowiska pracy – przy zachowaniu dotychczasowego stanowiska pracy – powoduje konieczność skierowania pracownika na badania lekarskie. Orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy zachowuje ważność o tyle, o ile nie uległy zmianie szeroko rozumiane warunki pracy, ujęte w treści skierowania na badania. Pracodawca nie ma prawa dopuścić pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Zmiana czynników występujących w środowisku pracy powoduje, iż brak przeciwwskazań do pracy należy ocenić ponownie – z uwzględnieniem zmian w zakresie środowiska pracy. W takim przypadku pracodawca może mieć wątpliwość, na jakie badania pracownika skierować – wstępne czy przedterminowe. Uwzględniając brak wskazań wynikających bezpośrednio z przepisów, należy uznać, że w omawianym przypadku zasadne będzie skierowanie pracownika na badanie wstępne – tak, jak ma to miejsce w przypadku pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 23 lutego 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów