Problem powstał na tle powództwa pracownika dyplomatycznego J.D. przeciwko Ministerstwu Spraw Zagranicznych o przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach, z powodu niezgodnego z prawem stwierdzenia wygaśnięcia stosunku. A także o odszkodowanie ok. 24 tys. zł.

Potwierdzenie współpracy z SB

Początkowo pracownik był zatrudniony na umowie o pracę na czas określony, następnie na podstawie mianowania, w ostatnim okresie na stanowisku ambasadora tytularnego.

J.D. złożył oświadczenie lustracyjne o treści pozytywnej, potwierdzając, że pracował lub był współpracownikiem organów bezpieczeństwa państwa.

W lutym 2019 r. J. D. został zawiadomiony przez pracodawcę, że jego stosunek pracy wygaśnie 5 kwietnia 2019 r. Jako przyczynę wygaśnięcia podano złożenie dokumentów potwierdzających pracę w SB. Jego średnie miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło 9 400 zł.

Czytaj: Senat: Nowa ustawa to likwidacja profesjonalnej dyplomacji>>
 

Oddalenie powództwa

Sąd Pracy I instancji oddalił powództwo. Dlatego, że instytucję wygaśnięcia wprowadziła ustawa z 14 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o służbie zagranicznej oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa. Przyznał też , że sąd ma ograniczone kompetencje do orzekania w takich sprawach, a zaistniało zdarzenie powodujące wygaśnięcie stosunku pracy. Sąd I instancji wskazał też, że przy bezpośrednim stosowaniu Konstytucji nie można pomijać treści obowiązującej ustawy.

Od tego orzeczenia apelację wniósł Rzecznik Praw Obywatelskich. Zarzucił m. in naruszenie przez sąd:

  1. art. 8 ust. 2 , art. 175 ust. 1 oraz art. 193 Konstytucji przez błędną wykładnię i przyjęcie, że zasada bezpośredniego stosowania Konstytucji oraz podległości sędziów tylko Konstytucji i ustawom nie przyznaje sądowi uprawnienia do badania zgodności ustawy z Konstytucją,
  2. naruszenie zasady zaufania obywatela do państwa ( art. 3 ustawy o służbie zagranicznej),
  3. wygaśnięcie stosunku pracy prowadzi do ograniczenia bezpieczeństwa prawnego i pewności prawa.

Apelację od wyroku wniósł także D.J. , powołując się na art. 178 Konstytucji w związku z art. 8 przez błędną wykładnię.

 

Polskie prawo konstytucyjne

Leszek Garlicki

Sprawdź  

Sąd Okręgowy powziął wątpliwość co do interpretacji art. 2 a) ustawy o służbie zagranicznej wprowadzonego ustawą z 14 grudnia 2018 r. w zakresie kryterium "pracy lub pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa lub fakt bycia współpracownikiem tych organów" może być powodem wygaśnięcia stosunku pracy.

Sąd drugiej instancji przedstawił Izbie Pracy Sądu Najwyższego zagadnienie: Czy sąd rozstrzygając sprawę może pominąć przepis ustawy, jeśli uzna, że jest on niezgodny z Konstytucją RP wówczas, gdy przepis ten utracił już swoją moc obowiązującą. A Trybunał Konstytucyjny nie jest właściwy do rozpoznania pytania prawnego?

W przypadku uznania, że samo kryterium "pracy lub pełnienia służby w organach bezpieczeństwa państwa lub fakt bycia współpracownikiem tych organów" nie jest wystarczające do wygaśnięcia stosunku pracy i powinno być oceniane na podstawie indywidualnych czynów i ich weryfikacji pod kątem naruszenia podstawowych praw i wolności człowieka służących reżimowi komunistycznemu, czy osobom zatrudnionym w służbie zagranicznej przysługuje roszczenie o odszkodowanie lub przywrócenie do pracy w związku z wygaśnięciem stosunku pracy?

Data rozpoznania pytania prawnego nie jest jeszcze wyznaczona.

Sygnatura akt III PZP 2/21