Czy pracownikowi niepełnosprawnemu o ustalonym umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (posiadającym zgodę lekarza na 8-godzinny dzień pracy) można nakazać odpracowanie nieobecności w pracy w wymiarze przekraczającym 8 godzin, tj. w 9, 10 godzinie?
Nie jest prawnie dozwolone odpracowywanie nieobecności w przypadku pracownika niepełnosprawnego w wymiarze przekraczającym 8 godzin na dobę, jeśli lekarz dał zgodę jedynie na 8-godzinny dzień pracy. Jeśli lekarz wyraził natomiast jednocześnie zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych, to dopuszczalne jest zlecanie pracy powyżej 8 godzin na dobę (z zachowaniem jednak 11-godzinnego odpoczynku dobowego). Tzw. "odpracowywanie" nieobecności może mieć przy tym miejsce jedynie w przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności.
Zgodnie z ust. 1 art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ((Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.) - u.r.z.s., czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Zgodnie z ust. 2 tegoż artykułu czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Wymiar czasu pracy ustalony zgodnie z ust. 1 lub 2 obowiązuje od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności.
Artykuł 16 u.r.z.s. zawiera wyłączenia od treści art. 15 u.r.z.s. Zgodnie z ust. 1 art. 16 u.r.z.s. przepisów art. 15 u.r.z.s. nie stosuje się do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
Kodeks pracy określa zasadę ustalania obowiązującego wymiaru czasu pracy pracownika, który miał usprawiedliwioną nieobecność w pracy w okresie rozliczeniowym. Wymiar czasu pracy, wynikający z norm określonych w art. 129 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94) - dalej k.p., ulega obniżeniu w okresie rozliczeniowym o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy (art. 130 § 3 k.p.).
Czas nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy nie obniża wymiaru czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym. W wyniku nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy zmniejszeniu ulega liczba przepracowanych przez pracownika godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie ulega natomiast obniżeniu obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w tym okresie. Ma to istotne znaczenie przy ustalaniu liczby godzin nadliczbowych, jeżeli w danym okresie pracownik pracował ponad ustaloną rozkładem liczbę godzin pracy, a jednocześnie w tym samym okresie rozliczeniowym miał nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy.
Pracodawca może więc żądać odpracowania nieusprawiedliwionej nieobecności, ale tylko w granicach wymiaru, na który lekarz wyraził zgodę (a więc tu 8 godzin), chyba że wyraził również zgodę na pracę w godzinach nadliczbowych. W tym drugim przypadku dozwolone byłoby przekroczenie 8-godzinnego dziennego wymiaru czasu pracy.