Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Pracownik jest zatrudniony na pełny etat. Pracuje od poniedziałku do piątku w godzinach od 7.00 do 15.00. W piątek pracownik prosi o dzień wolny (8 godzin) na załatwienie spraw osobistych.
Czy pracownik może odpracować to wolne w niedzielę? Jeśli tak, to w jakim wymiarze godzin w niedzielę powinien pracować?
Odpowiedź:
Pracownik będzie mógł odpracować udzielony mu dzień wolny w niedzielę pod warunkiem, że pracodawca będzie mógł mu pracę w tym dniu polecić.
Uzasadnienie:
Na wstępie wskazać należy, że rozkład czasu pracy i ewentualne w nim zmiany ustala pracodawca. Pracodawca jest również odpowiedzialny za organizację procesu pracy w zakładzie pracy. W ramach posiadanych uprawnień ma możliwość udzielania pracownikom m.in. dni wolnych od pracy. Co do zasady nie ma zatem przeszkód prawnych, aby pracodawca udzielił pracownikowi dodatkowego dnia wolnego równocześnie zobowiązując go do jego odpracowania w innym dniu. Jednakże udzielenie pracownikowi dnia wolnego od pracy oraz jego odpracowanie powinno nastąpić w trakcie jednego okresu rozliczeniowego.
Niemiej jednak aby pracownik mógł odpracować udzielony mu dzień wolny w niedzielę pracodawca musi być uprawniony do polecania pracownikom prac w tym dniu.
Praca w niedziele i święta jest bowiem generalnie niedozwolona. Niedziele i święta są bowiem dniami ustawowo wolnymi od pracy. Jedynie w wyjątkowych, enumeratywnie wymienionych w przepisach okolicznościach pracodawca może polecać pracownikom pracę w tych dniach. Pozytywny katalog takich okoliczności określa art. 151[10] k.p. Zgodnie z nim praca w niedziele i święta jest dozwolona:
1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) w ruchu ciągłym;
3) przy pracy zmianowej;
4) przy niezbędnych remontach;
5) w transporcie i w komunikacji;
6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
8) w rolnictwie i hodowli;
9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
– zakładach świadczących usługi dla ludności,
– gastronomii,
– zakładach hotelarskich,
– jednostkach gospodarki komunalnej,
– zakładach opieki zdrowotnej (8) i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
– jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę,
– zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku;
10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta;
11) przy wykonywaniu prac:
– polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, o których mowa w art. 151[9] § 1 k.p., są u niego dniami pracy,
– zapewniających możliwość świadczenia usług, o których mowa w lit. a.
Jeżeli zatem występuje choć jedna ze wskazanych wyżej przesłanek uzasadniających polecanie pracownikom pracy w niedziele pracodawca będzie mógł zgodzić się na to aby udzielony dzień wolny pracownik odpracował w niedzielę. W przeciwnym razie odpracowanie dnia wolnego będzie mogło nastąpić np. w wolną dla pracownika sobotę lub inny dzień wolny pełniący funkcję dnia wolnego wynikającego z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Wymiar świadczonej pracy w takie dni powinien odpowiadać wymiarowi udzielonego pracownikowi zwolnienia od pracy. Jeżeli zatem pracownik otrzymał dzień wolny, w ramach którego zobowiązany był przepracować 8 godzin, w dniu w którym nieobecność będzie odpracowywać również powinien przepracować 8 godzin.
Joanna Kaleta,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 22.02.2016 r.