Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Czy należy naliczać składki na fundusz pracy i fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych, jeżeli pracownik cały miesiąc przebywał na zwolnieniu lekarskim i otrzymał (oprócz zasiłku chorobowego) tylko premię uznaniową i świadczenie rzeczowe o łącznej wartości poniżej minimalnego wynagrodzenia?
Pracownica od 31 maja 2016 r. przebywa na świadczeniu rehabilitacyjnym. Zasiłki wypłaca pracodawca. W lipcu pracodawca zakupił (ze środków obrotowych firmy) dla wszystkich pracowników bilety do parku rozrywki oraz przyznał wszystkim pracownikom premię. Jest to premia uznaniowa, nie ma charakteru roszczeniowego. U danego pracownika świadczenie rzeczowe (bilet) wynosi 94 zł, a premia 18,41 zł, czyli razem 112,41 zł.
Czy świadczenie rzeczowe i premia powinny zostać włączone do podstawy wymiaru składek ZUS?
Czy należy naliczyć również składki na FP i FGŚP?
Odpowiedź:
Premia uznaniowa, jak również wartość pieniężna biletów do parku rozrywki sfinansowanych ze środków pracodawcy, stanowi przychód ze stosunku pracy pracownika, który otrzymał tego rodzaju świadczenia. Jeżeli podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika w miesiącu, w którym przebywał na zwolnieniu lekarskim, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę istnieje obowiązek opłacenia składek na Fundusz Pracy. Kwota podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika stanowi również podstawę wymiaru składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963) – dalej u.s.u.s., oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów podatkowych, a więc wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. Z art. 18 ust. 2 i art. 21 u.s.u.s. oraz art. 81 ust. 1 u.ś.o.z. w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2236) wynika jednak, że z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika wyłączone są przychody ze stosunku pracy wymienione w § 2 ust. 1 tego rozporządzenia.
Nie ulega wątpliwości, że premia uznaniowa oraz nieodpłatne świadczenie w postaci sfinansowanych ze środków pracodawcy biletów do parku rozrywki stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), gdyż przedmiotowe świadczenia pracownik otrzymał od pracodawcy w związku z łączącym ich stosunkiem pracy. Jednocześnie należy zauważyć, że tego rodzaju przychody ze stosunku pracy nie zostały wymienione w § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia wśród przychodów wolnych od składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Prowadzi to do wniosku, że omawiane świadczenia powinny być uwzględnione w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika.
Jeżeli chodzi o składki na Fundusz Pracy, to zgodnie z art. 104 ust. 1 pkt 1 lit. a) w zw. z art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.) – dalej u.p.z. obowiązkowe składki na Fundusz Pracy pracodawca opłaca za pracownika, którego podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, a w przypadku pracownika w pierwszym roku pracy – co najmniej równa kwocie 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Przeliczenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na okres miesiąca polega na tym, że ustala się jaka byłaby przedmiotowa podstawa, gdyby ubezpieczony pracował przez cały miesiąc. Jeżeli więc podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika w miesiącu, w którym przebywał na zwolnieniu lekarskim, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest co najmniej równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę istnieje obowiązek opłacenia składek na Fundusz Pracy od kwoty osiągniętego w tym miesiącu przez pracownika przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Należy jednocześnie zauważyć, że składek na Fundusz Pracy nie opłaca się za pracowników, którzy spełniają warunki określone w art. 104a – 105 u.p.z. np. za mężczyznę, który ukończył 60 lat oraz kobietę, która ukończyła 55 lat.
Od kwoty przychodu osiągniętego przez pracownika w miesiącu, w którym przebywał na zwolnieniu lekarskim, i stanowiącego podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pracodawca ma również obowiązek opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Należy jednak zaznaczyć, że dotyczy to jedynie pracodawcy w rozumieniu art. 9 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 272 z późn. zm.) – dalej u.o.r.p., a więc przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Polski, przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Polski, oddziału banku zagranicznego, oddziału instytucji kredytowej lub oddziału zagranicznego zakładu ubezpieczeń, a także oddziału lub przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego. Pracodawca, o którym mowa w art. 9 u.o.r.p., nie ma jednak obowiązku opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za pracownika, który spełnia warunki wskazane w przepisach art. 9a – 9c u.o.r.p. np. za mężczyznę, który ukończył 60 lat oraz kobietę, która ukończyła 55 lat. Okoliczność, iż w danym miesiącu pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim w świetle przepisów u.p.z. i u.o.r.p. nie jest okolicznością, która wyłącza obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy bądź Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Piotr Kostrzewa,
autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 30.08.2016 r.
