Czy należy prowadzić ewidencję substancji wykorzystywanych w produkcji?
Pracodawca nie ma obowiązku prowadzić ewidencji substancji wykorzystywanych w produkcji, jeżeli substancja nie jest w świetle przepisów substancją niebezpieczną. Pracodawca ma jednakże obowiązek prowadzić ewidencję substancji niebezpiecznych.
Przepis art. 221 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. wskazuje, że niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.
Jak widać, obowiązek prowadzenia ewidencji substancji dotyczy tylko i wyłącznie substancji niebezpiecznych oraz substancji stwarzających zagrożenie. Wskazane więc wydaje się określenie, czy stosowana w zakładzie substancja może być traktowana jako substancja niebezpieczna lub stwarzająca zagrożenie. Zasady klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin pod względem zagrożeń dla zdrowia lub życia, wykaz substancji chemicznych niebezpiecznych, wymagania dotyczące kart charakterystyki oraz sposób ich oznakowania określają przepisy ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. Nr 63, poz. 322) - dalej u.s.c.m.
Zgodnie z art. 2 pkt 1 u.s.c.m. przez substancje należy rozumieć substancje, o których mowa w art. 3 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006, s. 1 z późn. zm.). Ostatni z powołanych przepisów definiuje substancję jako pierwiastek chemiczny i jego związki w stanie, w jakim występują w przyrodzie lub zostają uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, z wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałości oraz wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu, wyłączając rozpuszczalniki, które można oddzielić bez wpływu na stabilność i skład substancji.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.s.c.m. substancjami niebezpiecznymi i mieszaninami niebezpiecznymi są substancje i mieszaniny zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii:
1)substancje i mieszaniny o właściwościach wybuchowych,
2)substancje i mieszaniny o właściwościach utleniających,
3)substancje i mieszaniny skrajnie łatwopalne,
4)substancje i mieszaniny wysoce łatwopalne,
5)substancje i mieszaniny łatwopalne,
6)substancje i mieszaniny bardzo toksyczne,
7)substancje i mieszaniny toksyczne,
8)substancje i mieszaniny szkodliwe,
9)substancje i mieszaniny żrące,
10)substancje i mieszaniny drażniące,
11)substancje i mieszaniny uczulające,
12)substancje i mieszaniny rakotwórcze,
13)substancje i mieszaniny mutagenne,
14)substancje i mieszaniny działające szkodliwie na rozrodczość,
15)substancje i mieszaniny niebezpieczne dla środowiska.
Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2. u.s.c.m. substancjami stwarzającymi zagrożenie i mieszaninami stwarzającymi zagrożenie są substancje i mieszaniny należące co najmniej do jednej z klas zagrożenia wymienionych w częściach 2-5 załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, s. 1 z późn. zm.).
Podsumowując wymagania wynikające z powyższych przepisów, pracodawca powinien określić, czy stosowana w zakładzie substancja może być traktowana jako niebezpieczna lub stwarzająca zagrożenie. W razie stwierdzenia, że substancja nie jest traktowana zgodnie z przepisami jako niebezpieczna lub stwarzająca zagrożenie, pracodawca nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji takich substancji. W odwrotnej sytuacji na pracodawcy, zgodnie z art. 221 § 2 k.p., ciąży obowiązek prowadzenia ewidencji substancji niebezpiecznych oraz substancji stwarzających zagrożenie.
Krzysztof Zamajtys
Pracodawca nie ma obowiązku prowadzić ewidencji substancji wykorzystywanych w produkcji, jeżeli substancja nie jest w świetle przepisów substancją niebezpieczną. Pracodawca ma jednakże obowiązek prowadzić ewidencję substancji niebezpiecznych.
Przepis art. 221 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. wskazuje, że niedopuszczalne jest stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.
Jak widać, obowiązek prowadzenia ewidencji substancji dotyczy tylko i wyłącznie substancji niebezpiecznych oraz substancji stwarzających zagrożenie. Wskazane więc wydaje się określenie, czy stosowana w zakładzie substancja może być traktowana jako substancja niebezpieczna lub stwarzająca zagrożenie. Zasady klasyfikacji substancji chemicznych i ich mieszanin pod względem zagrożeń dla zdrowia lub życia, wykaz substancji chemicznych niebezpiecznych, wymagania dotyczące kart charakterystyki oraz sposób ich oznakowania określają przepisy ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. Nr 63, poz. 322) - dalej u.s.c.m.
Zgodnie z art. 2 pkt 1 u.s.c.m. przez substancje należy rozumieć substancje, o których mowa w art. 3 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1907/2006 z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów (Dz. Urz. UE L 396 z 30.12.2006, s. 1 z późn. zm.). Ostatni z powołanych przepisów definiuje substancję jako pierwiastek chemiczny i jego związki w stanie, w jakim występują w przyrodzie lub zostają uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, z wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałości oraz wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu, wyłączając rozpuszczalniki, które można oddzielić bez wpływu na stabilność i skład substancji.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.s.c.m. substancjami niebezpiecznymi i mieszaninami niebezpiecznymi są substancje i mieszaniny zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii:
1)substancje i mieszaniny o właściwościach wybuchowych,
2)substancje i mieszaniny o właściwościach utleniających,
3)substancje i mieszaniny skrajnie łatwopalne,
4)substancje i mieszaniny wysoce łatwopalne,
5)substancje i mieszaniny łatwopalne,
6)substancje i mieszaniny bardzo toksyczne,
7)substancje i mieszaniny toksyczne,
8)substancje i mieszaniny szkodliwe,
9)substancje i mieszaniny żrące,
10)substancje i mieszaniny drażniące,
11)substancje i mieszaniny uczulające,
12)substancje i mieszaniny rakotwórcze,
13)substancje i mieszaniny mutagenne,
14)substancje i mieszaniny działające szkodliwie na rozrodczość,
15)substancje i mieszaniny niebezpieczne dla środowiska.
Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2. u.s.c.m. substancjami stwarzającymi zagrożenie i mieszaninami stwarzającymi zagrożenie są substancje i mieszaniny należące co najmniej do jednej z klas zagrożenia wymienionych w częściach 2-5 załącznika I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, s. 1 z późn. zm.).
Podsumowując wymagania wynikające z powyższych przepisów, pracodawca powinien określić, czy stosowana w zakładzie substancja może być traktowana jako niebezpieczna lub stwarzająca zagrożenie. W razie stwierdzenia, że substancja nie jest traktowana zgodnie z przepisami jako niebezpieczna lub stwarzająca zagrożenie, pracodawca nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji takich substancji. W odwrotnej sytuacji na pracodawcy, zgodnie z art. 221 § 2 k.p., ciąży obowiązek prowadzenia ewidencji substancji niebezpiecznych oraz substancji stwarzających zagrożenie.
Krzysztof Zamajtys