Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Pracownik podczas wykonywania pracy uczestniczył w wypadku drogowym, doznał urazu i zgłosił wypadek przy pracy. Z zapisu kamery w samochodzie wynika, że przyczynił się do wypadku (przekroczenie prędkości, brak zachowania szczególnej ostrożności). Policja uznała winę drugiego uczestnika wypadku (nie widziała zapisu kamery). Czy można takie zdarzenie nie uznać za wypadek przy pracy? Czy można ewentualnie ukarać pracownika?

Odpowiedź

Jeżeli podczas zdarzenia zaszły wszystkie okoliczności spełniające przesłanki z definicji wypadku przy pracy, tj. było to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, spowodowało uraz i nastąpiło w związku z pracą, nie ma podstaw do nieuznania go za wypadek przy pracy. Postępowanie pracownika, którym przyczynił się do jego powstania może mieć wpływ na prawo do świadczeń należnych w związku z wypadkiem przy pracy.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 z późn. zm.) - dalej u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Biorąc pod uwagę powyższe, jeżeli podczas zdarzenia zaszły wszystkie okoliczności spełniające przesłanki definicji wypadku przy pracy, nie ma podstaw do nieuznania go za wypadek przy pracy. Postępowanie pracownika, którym przyczynił się do powstania wypadku nie ma wpływu na zakwalifikowanie zdarzenia jako wypadku przy pracy. Może ono natomiast mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń należnych w związku z wypadkiem przy pracy.
Stosownie do art. 21 ust. 1 u.u.w., jeżeli w wyniku postępowania powypadkowego, na podstawie ustalonych okoliczności zdarzenia zostanie udowodniona wyłączna wina pracownika, który swoim rażącym niedbalstwem lub umyślnym działaniem przyczynił się do wystąpienia zdarzenia wypadkowego, poszkodowanemu nie przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. Próbę zdefiniowania rażącego niedbalstwa podjął Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 15 stycznia 1998 r., III Aua 418/97, według którego rażące niedbalstwo zachodzi wtedy, gdy poszkodowany zachowuje się w sposób odbiegający jaskrawo od norm bezpiecznego postępowania i świadczący o całkowitym zlekceważeniu przepisów o ochronie życia i zdrowia.
Pracownik, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu nie może liczyć na jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, gdy do wypadku doszło wyłącznie na skutek udowodnionego naruszenia przez niego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowanego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Świadczenia wypadkowe nie przysługują też pracownikowi, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających albo substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku (art. 21 ust. 1 i 3 u.u.s.w.). Przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji ZUS.
Przekroczenie przez kierowcę dopuszczalnej prędkości pojazdu jest naruszeniem przepisów bhp, które w stosunku do tej grupy zawodowej określa również ustawa z dnia z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.). W omawianym przypadku pracodawca może wobec zatrudnionego na stanowisku kierowcy zastosować kary porządkowe przewidziane w art. 108 § 1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.).

Grzegorz Łyjak, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 2 maja 2016 r.