Zgodnie z postanowieniami art. 74 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko – dalej zwana ustawą ocenową (Dz.U. z 2013 r., poz. 1235 z późn. zm.) do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach należy dołączyć poświadczoną przez właściwy organ kopię mapy ewidencyjnej obejmującej przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie, oraz obejmującej obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie. W związku z tym co do zasady w przypadku składania wniosku o określenie uwarunkowań środowiskowych powinien być do niego dołączony opisany wyżej dokument. Jego nie dołączenie do wniosku będzie musiało więc być potraktowane jako brak formalny, który na wezwanie organu powinien zostać uzupełniony na podstawie art. 64 par. 2 K.p.a. w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia go bez rozpoznania.


Od tej generalnej reguły ustawodawca w art. 74 ust. 1 pkt 4 ustawy ocenowej wprowadził jednak wyjątek zgodnie, z którym w przypadku przedsięwzięć wymagających koncesji lub decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 4-5 (to jest koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż, koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji, koncesji na podziemne składowanie odpadów oraz koncesji na podziemne składowanie dwutlenku węgla - udzielanych na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze; decyzji zatwierdzającej plan ruchu dla wykonywania robót geologicznych związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złoża węglowodorów lub decyzji inwestycyjnej w celu wykonywania koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża - wydawanych na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze; decyzji zatwierdzającej plan ruchu dla wykonywania robót geologicznych na podstawie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złoża kopaliny - wydawanej na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze; decyzji określającej szczegółowe warunki wydobywania kopaliny), prowadzonych w granicach przestrzeni niestanowiącej części składowej nieruchomości gruntowej oraz przedsięwzięć dotyczących urządzeń piętrzących I, II i III klasy budowli, zamiast kopii mapy, o której mowa w pkt 3 do wniosku dołącza się mapę sytuacyjno-wysokościową sporządzoną w skali umożliwiającej szczegółowe przedstawienie przebiegu granic terenu, którego dotyczy wniosek, oraz obejmującą obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie.

Z postanowień przytoczonego rozwiązania wynika zatem, że do zastosowania tego wyjątku muszą być spełnione kumulatywnie dwie przesłanki, to jest po pierwsze podstawę realizacji przedsięwzięcia musi stanowić jedna z wymienionych wyżej decyzji oraz po drugie prace mają być prowadzone w granicach przestrzeni niestanowiącej części składowej nieruchomości gruntowej. W przypadku zamiaru wydobywania kopalin metodą odkrywkową nie budzi najmniejszych wątpliwości, że może to się odbywać co do zasady tylko po uzyskaniu koncesji na wydobycie kopalin. Zastanowić się natomiast należy nad tym w jakich przypadkach prace mają być prowadzone w granicach przestrzeni niestanowiącej części składowej nieruchomości gruntowej.

Rozwiązując ten ostatni problem należy w pierwszej kolejności sięgnąć do postanowień art. 143
K.c. zgodnie, z którym „W granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu własność gruntu rozciąga się na przestrzeń nad i pod jego powierzchnią. Przepis ten nie uchybia przepisom regulującym prawa do wód.” Przepis ten pozwala bowiem na ustalenie w jakim zakresie właściciel nieruchomości upoważniony jest do korzystania z niej, a co za tym idzie także co stanowi in concreto jej część składową.

Na kanwie postanowień tego przepisu w orzecznictwie przyjmuje się, że „1. Zgodnie z art. 143 k.c., społeczno-gospodarczego przeznaczenia gruntu nie wyznacza sposób, w jaki z gruntu dotychczas korzystano, ale sposób, w jaki właściciel faktycznie i potencjalnie zgodnie z przepisami prawa i planem zagospodarowania przestrzennego może zgodnie ze swoją wolą z gruntu korzystać. Wymieniony przepis traktuje zatem o społeczno-gospodarczym przeznaczeniu gruntu w rozumieniu abstrakcyjnym, co oznacza, że odwołanie się do społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości należy rozumieć jako wskazanie na uprawnienie właściciela do nieskrępowanego korzystania z tej nieruchomości w zakresie - a więc także na wysokość i głębokość - z reguły dostępnym (potencjalnie możliwym do wykorzystania) właścicielowi, w granicach zakreślonych przez prawo. 2. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego ustala dopuszczalne sposoby i warunki zagospodarowania nieruchomości, nie przesądza natomiast, że żaden ze sposobów zagospodarowania danej nieruchomości nie może kolidować z innym przewidzianym planem sposobem jej zagospodarowania (że wszystkie przewidziane w planie sposoby zagospodarowania mogą współistnieć), a w konsekwencji - nie przesądza, że skoro dany sposób zagospodarowania nieruchomości przewidziany jest planem, to nie może stanowić on naruszenia prawa własności.” (wyrok SN z dnia 6 stycznia 2005 r., III CK 129/04, „Prok.i Praw. – wkł. 2005, nr7-8, poz. 52).

Dowiedz się więcej z książki
Decyzje środowiskowe
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł


@page_break@

W związku z tym ustalając zakres korzystania z nieruchomości należy brać pod uwagę sposób w jaki jej właściciel może korzystać z nieruchomości oraz w jaki sposób mógłby z niej korzystać zgodnie z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli został uchwalony. W przypadku zamiaru wydobycia kopalin nie można jednak zapominać także o postanowieniach art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2014 r., poz. 613 z późn. zm.) zgodnie, z którym „Złoża węglowodorów, węgla kamiennego, metanu występującego jako kopalina towarzysząca, węgla brunatnego, rud metali z wyjątkiem darniowych rud żelaza, metali w stanie rodzimym, rud pierwiastków promieniotwórczych, siarki rodzimej, soli kamiennej, soli potasowej, soli potasowo-magnezowej, gipsu i anhydrytu, kamieni szlachetnych, bez względu na miejsce ich występowania, są objęte własnością górniczą.” Natomiast zgodnie z postanowieniami ust. 5 tego przepisu „Prawo własności górniczej przysługuje Skarbowi Państwa.” Oznacza to, że jeżeli prawo własności górniczej do konkretnej kopaliny przysługuje Skarbowi Państwa, to jednoznacznie oznacza to, że nie może ona stanowić części składowej nieruchomości, a skoro tak to ich wydobycie nie będzie prowadzone w granicach przestrzeni stanowiącej część składową nieruchomości gruntowej. W orzecznictwie zaprezentowany został co prawda pogląd przyjmujący, że „1. Zaistnienie przesłanek pozwalających na ocenę, czy kopaliny stanowią, czy nie stanowią części składowej nieruchomości, podlega każdorazowej ocenie, z uwzględnieniem cech nieruchomości oraz możliwości jej wykorzystywania przez właściciela. 2. Kopaliny, które mogą być wydobywane metodą odkrywkową należy uznać za część składową nieruchomości.” (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 22 kwietnia 2013 r., II SA/Gl 2012/12, Lex nr 1374199). Odnosi się on jednak do innych kopalin niż te wymienione w art. 10 ust. 1 Prawa geologicznego. W związku z tym nie może on być do nich stosowany nawet per analogiam.

W związku z tym należy uznać, że kopaliny wymienione w art. 10 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego nigdy nie będą stanowiły części składowej nieruchomości, na terenie której się składują, a skoro tak to w przypadku ubiegania się o decyzję określającą uwarunkowania środowiskowe ich wydobycia, która będzie niezbędna będzie do złożenia wniosku o koncesję nie będzie zachodziła konieczność dołączenia do wniosku poświadczonej przez właściwy organ kopii mapy ewidencyjnej obejmującej przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie. W takim przypadku wydobycie kopaliny objętej koncesją będzie bowiem prowadzone w granicach przestrzeni niestanowiącej części składowej nieruchomości gruntowej.
Oczywiście rzeczywistość bywa bardziej złożona, a kopaliny nie występują samodzielnie. W związku z tym w praktyce mogą występować sytuacje, w których kopalina wymieniona w art. 10 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego będzie miała być wydobywana metodą odkrywkową (np. węgla brunatnego). W takim przypadku niewątpliwie prace związane z wydobyciem kopaliny będą prowadzone także w granicach przestrzeni stanowiącej część składową nieruchomości.

Z postanowień art. 74 ust. 1 pkt 4 ustawy ocenowej zwalniającego z obowiązku dołączenia do wniosku o wydanie decyzji środowiskowej kopii mapy ewidencyjnej nie wynika jednak, że wyjątek ten znajduje zastosowanie tylko w przypadku, w którym wydobycie kopaliny będzie następowało poza przestrzenią stanowiącą część składową nieruchomości. W związku z tym należy uznać, że omawiane odstępstwo będzie znajdowało zastosowanie także w sytuacji, w której do wydobycia kopaliny niezbędne będzie „przejście” przez część składową nieruchomości. Gdyby bowiem intencją ustawodawcy było ograniczenie omawianego wyjątku tylko do przypadków, w których kopalina ma być wydobywana bez wpływu na nieruchomość lub jej części składowe, to takie rozwiązanie wyraźnie musiałoby być wprowadzone. Skoro zaś tego nie uczyniono, to znaczy zwolnienie z obowiązku dołączenia do wniosku o wydanie decyzji środowiskowej kopii mapy ewidencyjnej znajduje zastosowanie w każdym przypadku, w którym kopalina przewidywana do wydobycia nie będzie częścią składową nieruchomości.

W praktyce mogą pojawić się wątpliwości także wówczas, gdy przedmiotem wydobycia oprócz kopalin wymienionych w art. 10 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego mają być również kopaliny towarzyszące. W takim przypadku może pojawić się wątpliwość czy w związku z zamiarem wydobycia kopalin towarzyszących mogących stanowić część składową nieruchomości nie będzie zachodziła konieczność dołączenia do wniosku o wydanie decyzji środowiskowej kopii mapy ewidencyjnej. Próbując rozwiązać ten problem należy zastanowić się nad tym czy istnieje możliwość wydobycia kopaliny głównej bez jednoczesnego wydobycia i zagospodarowania kopaliny towarzyszącej. Oceniając taką możliwość w pierwszej kolejności należy przypomnieć postanowienia art. 29 ust. 1 Prawa geologicznego i geologicznego zgodnie, z którym podstawową przesłanką zagospodarowania nieruchomości jest racjonalna gospodarka złożami kopalin. W związku z tym za sprzeczne z prawem należałoby uznać wyrażenie zgody na wydobycie kopalin głównej bez jednoczesnego uwzględnienia występowania kopalin towarzyszących. Nie da się bowiem racjonalnie wydobyć kopalin towarzyszących bez ich wykazania we wnioskach o wydanie decyzji stanowiących podstawę wydobycia kopalin głównych.

Na etapie wydawania decyzji środowiskowej konieczność taka nie jest wprost zauważana. Jednak w art. 26 ust. 3 Prawa geologicznego i górniczego wprost wskazano, że do wniosku, o wydobywanie kopalin ze złoża dołącza się projekt zagospodarowania złoża, określający wymagania w zakresie racjonalnej gospodarki złożem kopaliny, w szczególności przez kompleksowe i racjonalne wykorzystanie kopaliny głównej i kopalin towarzyszących (podkreślenie K.G), oraz technologii eksploatacji zapewniającej ograniczenie ujemnych wpływów na środowisko. Obowiązek ten nie dotyczy koncesji udzielanych przez starostę.

Z przytoczonego rozwiązania wynika zatem wprost, że w stosunku do kopaliny głównej jak i towarzyszącej powinno być prowadzone jedno postępowanie odpowiadające standardom przewidzianym dla kopaliny głównej. Gdyby bowiem intencją ustawodawcy było rozdzielanie postępowań odnoszących się do poszczególnych rodzajów kopalin to wprost by to uczynił. Skoro jednak w prawie geologicznym i górniczym uwzględniono, że wydobycie kopalin głównych i towarzyszących ma się odbywać na podstawie jednej koncesji wydawanej przez organ właściwy rzeczowo do wydania koncesji na wydobycie kopaliny głównej, to znaczy, że także decyzja środowiskowa powinna być jedna i wydana na podstawie jednego wniosku spełniającego wymagania przewidziane dla wydobycia kopaliny głównej. Wydobycie kopaliny głównej i towarzyszących będzie bowiem jednym przedsięwzięciem (podkreślenie K.G.). Ustawodawca nie wprowadził natomiast takich rozwiązań, które dla wniosku o określenie uwarunkowań środowiskowych realizacji jednego przedsięwzięcia przewidywałyby konieczność jednoczesnego spełnienia warunków wynikających zarówno z art. 74 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy ocenowej.

Dlatego też podsumowując powyższe rozważania należy stwierdzić, że w przypadku ubiegania się o decyzję środowiskową w związku z zamiarem wydobycia jednej z kopalin wymienionych w art. 10 ust. 1 Prawa geologicznego i górniczego niezbędne będzie dołączenie do wniosku o wydanie decyzji jedynie mapy sytuacyjno-wysokościowej sporządzonej w skali umożliwiającej szczegółowe przedstawienie przebiegu granic terenu, którego dotyczy wniosek, oraz obejmującą obszar, na który będzie oddziaływać przedsięwzięcie. Jak wynika bowiem z powyższych rozważań ustawodawca nie przewidział „kumulacji” wymagań formalnych wniosku jeżeli odnosi się on do jednego przedsięwzięcia.

 

Dowiedz się więcej z książki
Decyzje środowiskowe
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł