Z projektu wynika, że warunkiem otrzymania subwencji środowiskowej przez gminę, jest to, że ponad 50% powierzchni tej gminy zajmują obszary o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronionych. Za tym stwierdzeniem kryje się tylko jedna z następujących form ochrony przyrody: park narodowy, rezerwat przyrody lub obszar Natura 2000.

Otrzymywana subwencja środowiskowa miałaby być częścią subwencji ogólnej (obok części wyrównawczej i równoważącej).

W projekcie ustawy został zaproponowany szczegółowy sposób obliczania wartości subwencji. Składać ma się na niego suma iloczynów bazowej kwoty subwencji oraz umownej jednostki ochrony przyjętej w wysokości jednego hektara fizycznego powierzchni chronionej na obszarze gminy. Na kwotę subwencji miałby wpływ również wskaźnik odnoszący się do dochodów podatkowych przypadających na jednego mieszkańca gminy. W projekcie zawarto wzór mający służyć obliczeniu kwoty. Część środowiskowa subwencji ogólnej miałaby być wypłacana w dwunastu miesięcznych ratach, w terminie do 15 dnia każdego miesiąca.

W projekcie rozróżniono wyjściowe kwoty subwencji środowiskowej, w zależności od formy przyrody, jaka znajduje się na terenie gminy. Zaproponowano następujące stawki: 160 zł za hektar parku narodowego lub rezerwat przyrody. Natomiast dla obszarów Natura 2000 stawka ma wynosić 80 zł. Stawki mają podlegać corocznej waloryzacji.

Uzasadniając potrzebę wprowadzenia zmian stwierdzono, że istniejące dotychczasowe instrumenty są zdecydowanie niewystarczające, co sprawia, że środowiskowy reżim ochronny nadal może stanowić niedające się pokonać bariery w rozwoju gmin, co prowadzi do zaburzenia konstytucyjnej zasady zrównoważonego rozwoju kraju. Problem ten jest szczególnie dotkliwy w tych gminach, w których na znacznej części są formy ochrony przyrody. Z projektu wynika, że Polsce istnieje ponad 300 gmin, których tereny są pokryte obszarami chronionymi w ponad 50 % powierzchni.

Potrzeba udzielenia wsparcia finansowego takim jednostkom została dostrzeżona już w latach 90-tych. Problem ten istnieje nie tylko w Polsce, ale również w innych krajach europejskich.
Wnioskodawcy podkreślają, że korzyści z tytułu obecności na terytorium kraju form ochrony przyrody czerpią wszyscy obywatele kraju, ale obciążenia z tego tytułu w największym stopniu spadają na wąską grupę mieszkańców danej gminy.

Dostrzeżono nierówności mające różne źródła, np. istnienie turystyki na danym terenie wiąże się z obowiązkiem poniesienia dodatkowych wydatków z budżetów gminy, które nie znajdują pokrycia ani w dochodach uzyskiwanych z agroturystyki (preferencyjne opodatkowanie), ani z działalności gospodarczej (ograniczona ze względu na formy ochrony przyrody).

Dodatkowe nierówności wynikają z różnych rozwiązań mających stymulować rozwój gospodarczy, a np. ograniczona powierzchnia, na której taka działalność może być prowadzona, zmniejsza możliwości korzystania z tych instrumentów. Tak się dzieje np. w przypadku przyznawania dofinansowania ze środków unijnych, czy Specjalnych Stref Ekonomicznych. Gminy, na terenie których są SSE, w ramach części rekompensującej subwencji ogólnej otrzymują wyrównanie ubytku dochodów wynikającego ze zwolnienia przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą na terenie SSE z podatku od nieruchomości.

Wnioskodawcy argumentują, że wprowadzenie subwencji środowiskowej pozwoliłoby gminom na ich zrównoważony rozwój poprzez inwestycje zarówno w ekologię, infrastrukturę turystyczną, poprawę sieci dróg, utrzymanie szkół i przedszkoli, zwiększenie liczby miejsc pracy oraz lepszą ochronę przyrody. Beneficjantami proponowanego rozwiązania będą nie tylko mieszkańcy gminy, ale całe społeczeństwo odpoczywające w czystym i przyjaznym środowisku takich gmin. Parki narodowe, rezerwaty przyrody, a także obszary chronione w ramach programu Natura 2000 stanowią bowiem dobro wspólne wszystkich obywateli RP.

Projekt został skierowany do Biura Legislacyjnego oraz Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.