Obowiązek prowadzenia PKPiR spoczywa na ściśle określonej grupie podatników. Obowiązek taki mają przede wszystkim wykonujące działalność gospodarczą:
1) osoby fizyczne,
2) spółki cywilne osób fizycznych,
3) spółki jawne osób fizycznych,
4) spółki partnerskie.
Przykład 1
Osoba fizyczna i spółka z o.o. utworzyły spółkę jawną. Oznacza to brak możliwości prowadzenia PKPiR, gdyż jednym ze wspólników jest osoba prawna.
 
Alternatywą dla PKPiR są księgi rachunkowe, przy czym w niektórych przypadkach jest to „alternatywa obowiązkowa". Przepisy ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości stosuje się do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1.200.000 euro. Zasada ta została powtórzona w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przykład 2
Przychody spółki cywilnej osób fizycznych (a dokładniej suma przychodów osób fizycznych działających w ramach spółki) przekroczyły w 2012 r. 1.200.000 euro. W efekcie od 2013 r. wspólnicy muszą prowadzić księgi rachunkowe. Nie ma przy tym znaczenia opłacalność działalności - obowiązek założenia ksiąg rachunkowych powstanie nawet, gdy koszty będą wyższe niż przychody.
 
 
W granicach limitu podatnicy mają wybór między PKPiR a księgami rachunkowymi. W praktyce najczęściej zaczyna się od PKPiR, gdyż jest to tańsza i prostsza do prowadzenia forma księgowości.
Przykład 3
Podatnik (osoba fizyczna) założył firmę. Mając do wyboru księgi rachunkowe i PKPiR, wybrał to drugie. Dzięki czemu był w stanie samodzielnie prowadzić swoją księgowość (nawet osoba, która nie zna podstaw księgowości może nauczyć się błyskawicznie prowadzenia PKPiR) lub zlecić jej prowadzenie do biura księgowego - opłata za prowadzenie PKPiR będzie znacznie mniejsza niż w przypadku pełnej księgowości (ksiąg rachunkowych).
 
Obowiązek prowadzenia księgi dotyczy również osób:
1) wykonujących działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na warunkach zlecenia, zawartych na podstawie odrębnych przepisów;
2) prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, jeżeli osoby te zgłosiły zamiar prowadzenia tych ksiąg;
3) duchownych, które zrzekły się opłacania zryczałtowanego podatku dochodowego.
Przykład 4
Podatnik wykonuje umowy cywilnoprawne (zlecenia i o dzieło) na warunkach określonych w art. 13 pkt 8 u.p.d.o.f. Uzyskiwane przychody stanowią dla niego przychody z działalności wykonywanej osobiście, są rozliczane przez płatnika i nie wymagają prowadzenia PKPiR. Obowiązek taki będzie natomiast spoczywał na osobie, która wykonuje w sposób zorganizowany i ciągły np. umowy zlecenia na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, nawet jeśli formalnie nie zarejestrowała ona działalności gospodarczej.
(...)

Dowiedz się więcej z książki
Opodatkowanie działalności gospodarczej w Polsce
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł