Czy projektant (posiadający prawo do sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej) budynku może sporządzić świadectwo dla budynku, który projektował lub dla którego projektował np.: konstrukcje lub instalacje?
W świetle aktualnie obowiązujących przepisów krajowych stwierdzić należy, że nie ma przepisu, na mocy którego projektant budynku nie mógłby sporządzić świadectwa charakterystyki energetycznej. Szczegółowa regulacja zakazująca sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przez osoby będące uczestnikami procesu budowlanego, wykonawcami, właścicielami, zarządcami, czy innymi osobami powiązanymi z budynkiem, lokalem mieszkalnym lub częścią budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno - użytkową pozostaje w fazie projektu.

Nie mniej jednak, zgodnie z Kodeksem Etyki Zawodowej Architektów stanowiącym załącznik do Uchwały 01 III Sprawozdawczego Krajowego Zjazdu Izby Architektów podjętej w dniu 18 czerwca 2005 r. "Architekci winni unikać działań i sytuacji, które są niezgodne z ich zobowiązaniami zawodowymi lub które mogą budzić wątpliwości co do ich niezależności, bezstronności lub zawodowej uczciwości".

Powyższe kooperuje z art. 10 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, świadectwo charakterystyki energetycznej winno być dokonywane przez niezależnych ekspertów. Niezależnych, czyli takich, którzy nie są zainteresowani wynikiem przeprowadzonej charakterystyki energetycznej.

W brzmieniu aktualnie obowiązującej ustawy - Prawo budowlane nie została uregulowana problematyka sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przez uczestników procesu budowlanego, wykonawców, właścicieli, zarządców, czy innych osób powiązanych z budynkiem, lokalem mieszkalnym lub częścią budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno - użytkową podlegającym ocenie energetycznej.

Powyższe stanowi jedynie element projektu ustawy z dnia 8 września 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo budowlane, który to zawiera szereg rozwiązań, mających na celu uzupełnienie oraz zmianę istniejącej regulacji ustawowej zawartej w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), oraz ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) pod kątem wypełnienia ustaleń Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.

Zgodnie z ww. projektem w art. 52 ust. 3 ustawy - Prawo budowlane ma być wprowadzony wymóg sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przez osoby obiektywne i niezależne. Co w rezultacie ma prowadzić do wyeliminowania możliwość "bycia sędzią we własnej sprawie".
Projektowany przepis brzmi następująco: "Osoba sporządzająca świadectwo charakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową nie może:

1) być uczestnikiem procesu budowlanego, w wyniku którego wybudowano ten budynek, lokal mieszkalny lub tą cześć budynku stanowiącą samodzielną całość techniczno-użytkową, lub
2) być wykonawcą robót budowlanych wykonywanych w tym budynku, lokalu mieszkalnym lub w tej części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową, lub
3) być właścicielem lub zarządcą tego budynku, lokalu mieszkalnego lub tej części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkowa, lub
4) posiadać spółdzielczego własnościowego prawa do tego lokalu mieszkalnego, lub
5) mieć powiązań kapitałowych lub być związana umowami cywilnoprawnymi z osobami wymienionymi w pkt 1-4, w sposób, który podważałby obiektywność i rzetelność sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej tego budynku, lokalu mieszkalnego lub tej części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową.".

Zgodnie z brzmieniem art. 10 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, świadectwo charakterystyki energetycznej winno być dokonywane przez niezależnych ekspertów. Niezależnych, czyli takich, którzy nie są zainteresowani wynikiem przeprowadzonej charakterystyki energetycznej.

Mając na uwadze okoliczność, że zakaz sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przez osoby wyłączone z kręgu "niezależnych ekspertów", takich jak projektant analizowanego budynku, należy odnieść się do tego, czym jest dyrektywa i jaki jest jej zakres oddziaływania na krajowy system prawny. Przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej należy rozumieć źródło prawa pochodnego, którego adresatem nie jest jednostka, a państwo. Nie mniej jednak, po upływie terminu wyznaczonego dla implementacji dyrektywy, jednostki mogą dochodzić w skargach przeciwko organom państwa swoich roszczeń na podstawie bezpośrednio skutecznych przepisów dyrektywy. Tym samym, ów bezpośredni skutek dyrektywy funkcjonuje tylko w stosunkach wertykalnych, tj. między jednostką a państwem. Przenosząc powyższe rozważania na grunt implementacji ww. dyrektywy do Polskiego systemu prawnego, zauważyć należy, że Polska jedynie częściowo przeniosła założenia dyrektywy na grunt Polskiego systemu prawnego.