1. Odpowiedzialność kierownika jednostki

Zgodnie z ustawą z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości – dalej u.o.r. – za prawidłowe przeprowadzenie inwentaryzacji odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki. Przez kierownika jednostki rozumie się członka zarządu lub innego organu zarządzającego, a jeżeli organ jest wieloosobowy – członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez jednostkę. W spółkach jawnych i cywilnych za kierownika uważa się wspólników prowadzących sprawy spółki, w spółkach partnerskich – wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd, natomiast w spółkach komandytowych i komandytowo-akcyjnych – komplementariuszy prowadzących sprawy spółki. W przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą oraz osoby wykonującej wolny zawód za kierownika jednostki uważa się tę osobę. Za kierownika uważa się również likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadłościowym

Zakres odpowiedzialności kierownika jednostki obejmuje:
  • wybór osób, które przeprowadzą inwentaryzację,
  • wydanie wewnętrznych instrukcji, zarządzeń, planów i harmonogramów dotyczących inwentaryzacji,
  • zatwierdzenie protokołów i wniosków komisji inwentaryzacyjnej.
Pamiętaj!
Kierownik może powierzyć pewne obowiązki w zakresie inwentaryzacji innym osobom, ale nie zwalnia go to z odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji zgodnie z przepisami i zasadami przyjętymi w praktyce.
Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobą powinno być stwierdzone w formie pisemnej, jednakże kierownik nie może powierzyć innej osobie odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji metodą spisu z natury.
 
 

2. Odpowiedzialność karna

Prawidłowo przeprowadzona inwentaryzacja jest warunkiem rzetelności prowadzonych ksiąg rachunkowych i wiarygodności sprawozdań finansowych. Zgodnie z art. 77 u.o.r., kto dopuszcza do:

  1. prowadzenia ksiąg rachunkowych wbrew przepisom ustawy lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych,
  2. sporządzenia sprawozdania finansowego niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tym karom łącznie.
Uwaga!
Od 23 września 2015 r. powyższym karom podlega również niesporządzenie, sporządzenie niezgodnie z przepisami ustawy lub zawarcie nierzetelnych danych w:
  • a) skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym,
  • b) sprawozdaniu z działalności,
  • c) sprawozdaniu z działalności grupy kapitałowej,
  • d) sprawozdaniu z płatności na rzecz administracji publicznej,
  • e) skonsolidowanym sprawozdaniu z płatności na rzecz administracji publicznej.
 

3. Odpowiedzialność pracowników

Za prawidłowe wykonanie obowiązków nałożonych na pracowników w ramach inwentaryzacji odpowiedzialność ponoszą sami pracownicy. W trakcie inwentaryzacji mogą wystąpić sytuacje, gdy na skutek działania lub zaniechania pracownika wystąpi szkoda w mieniu pracodawcy. Zasady odpowiedzialności pracowników zostały uregulowane w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p. Zgodnie z art. 114 k.p. pracownik, który z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził szkodę pracodawcy, zobowiązany jest do jej naprawienia.

Z odpowiedzialnością materialną pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy mamy do czynienia, gdy są spełnione łącznie następujące przesłanki:
  • powstanie szkody,
  • bezprawność,
  • wina (umyślna bądź nieumyślna),
  • związek przyczynowy (między zawinionym działaniem lub zaniechaniem a wystąpieniem szkody).

Zgodnie z przepisami k.p. pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody. Odszkodowanie za szkodę uzależnione jest od winy pracownika. Gdy pracownik wyrządził szkodę nieumyślnie, pracodawca może dochodzić odszkodowania w pełnej wysokości, jednak odszkodowanie to nie może być wyższe od 3-miesięcznego wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika w dniu wyrządzenia szkody. Natomiast, gdy pracownik wyrządził szkodę pracodawcy w sposób umyślny (np. przez zagarnięcie jego mienia), odpowiada on za szkodę i jest zobowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. Przez pojęcie „pełna wysokość" można rozumieć nie tylko wyrównanie rzeczywistej straty pracodawcy, ale również utracone korzyści, których pracodawca mógłby się spodziewać, gdyby szkody mu nie wyrządzono.

(...)