Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego opracowywane są dla obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe przeznaczone do:
a. wykonywania funkcji użyteczności publicznej,
b. zamieszkania zbiorowego,
c. celów produkcyjnych,
d. celów magazynowych oraz inwentarskich.
Kolejnym ważnym kryterium określania grupy obiektów lub ich części, dla których istnieje obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest ich powierzchnia i kubatura strefy pożarowej. Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego nie są wymagane dla obiektów lub ich części wymienionych wyżej, jeżeli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto:
a. kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m3, z zastrzeżeniem pkt 2;
b. kubatura brutto budynku inwentarskiego nie przekracza 1500 m3;
c. powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2.
Wszystkie obiekty lub ich części pełniące funkcję użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjne, magazynowe oraz inwentarskie, w których występuje strefa zagrożenia wybuchem, kwalifikują się do opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego winna być opracowana w formie polecenia dla właściciela, zarządzających i użytkowników obiektów lub ich części. Zawiera ona zbiór wewnętrznych przepisów postępowania w celu eliminacji zagrożeń pożarowych oraz zasad postępowania w sytuacji wystąpienia zagrożenia. Powinna ona określać stałe zadania z zakresu ochrony przeciwpożarowej przypisane do realizacji poszczególnym komórkom organizacyjnym zakładu lub poszczególnym osobom.
Podstawowym celem opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest zapewnienie najbardziej optymalnych warunków ochrony przeciwpożarowej poprzez zawarcie w niej wyników analiz technicznych warunków budowlanych, procesu technologicznego z uwzględnieniem występujących zagrożeń, stosowanych zabezpieczeń przeciwpożarowych, ustaleń organizacyjnych w zakresie zapobiegania pożarom, zasad postępowania na wypadek pożaru, czynności kontrolnych i interwencyjnych. Treść instrukcji bezpieczeństwa pożarowego powinna obejmować:
1) warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem;
2) sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic;
3) sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;
4) sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;
5) sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi;
6) sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią przedmiotowej instrukcji oraz z przepisami przeciwpożarowymi.
Dopuszcza się, aby instrukcja bezpieczeństwa pożarowego stanowiła w obiektach produkcyjnych i magazynowych część instrukcji technologiczno-ruchowej, która ponadto powinna zawierać opis występujących w zakładzie procesów technologicznych i ich charakterystykę pożarowo-wybuchową a przede wszystkim:
a. zagrożenie pożarowe i wybuchowe urządzeń i instalacji technologicznych,
b. zasady przechowywania, magazynowania i transportu wewnętrznego materiałów, surowców i wyrobów gotowych,
c. zastosowanie automatycznych systemów zabezpieczeń procesów technologicznego z uwzględnieniem ich funkcjonowania w przypadku powstania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych,
d. charakterystykę pożarową materiałów, surowców i wyrobów gotowych.
Powyższy zakres dokumentacji zwanej instrukcją bezpieczeństwa pożarowego, jest zakresem podstawowym, stanowi minimum zawartości i wielokrotnie opracowujący rozszerzają jej treść o szereg dokumentów ściśle związanych z obiektem, rodzajem technologii, oceną stosowanych surowców i materiałów, wprowadzają stosowne klasyfikacje z punktu widzenia występującego zagrożenia, jak określone kategorie ZL lub PM a wreszcie uzupełniają o dokumentację graficzną, która powinna zawierać wiele elementów jak chociażby plany ewakuacji i inne.
Rozpatrując praktyczny aspekt opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, należy w niej zawrzeć oprócz ogólnie określonych elementów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów następujące dane:
1) ogólną charakterystyka danego obiektu - jego położenie na terenie działki, odległość od obiektów sąsiednich, powierzchnie, wysokość obiektu, liczba kondygnacji, uzbrojenie terenu – zewnętrzna sieć wodociągowa – sieć hydrantów zewnętrznych, czy są, jak oznakowane, dojazd do obiektu, ewentualnie możliwość wjazdu na jego teren, możliwość dojazdu jednostek straży pożarnej.
2) formę użytkowania obiektu a w przypadku obiektów produkcyjnych i magazynowych, opisy i charakterystyka technologii z punktu widzenia samego procesu jak i występujących zagrożeń,
3) podanie klasyfikacji ZL, PM, wielkości gęstości obciążenia ogniowego, skali zagrożenia wybuchem w tym miejsc zagrożenia, wielkości stref zagrożenia, charakterystyka surowców i materiałów niebezpiecznych (karty charakterystyk materiałów, surowców i produktów gotowych można zawrzeć w załącznikach), sposoby obchodzenia się z materiałami niebezpiecznymi (składowanie, magazynowanie),
4) charakterystykę warunków konstrukcyjno – budowlanych ze zwróceniem uwagi na istotne elementy dotyczące bezpieczeństwa jak elementy oddzieleń pożarowych, zamknięcia drzwiowe w tych elementach, palność elementów konstrukcyjnych obiektu, stopień rozprzestrzeniania ognia przez te elementy,
5) przyczyny ewentualnych pożarów w kontekście formy użytkowania danego obiektu, charakteru prowadzonej technologii,
6) możliwe przyczyny rozprzestrzeniania się pożarów w konkretnym obiekcie, uwzględniając jego specyfikę w danym momencie na czas opracowywania instrukcji,
7) charakterystykę warunków ewakuacyjnych, w tym kierunki opuszczenia obiektu, wyjścia, klatki schodowe wraz z systemami je zabezpieczającymi, jak drzwi pożarowe, drzwi dymoszczelne, systemy wentylacji bądź oddymiania wraz z podaniem procedur ich uruchamiania lub gdy działają automatycznie jaką rolę sprawują, określenie miejsc koncentracji osób po opuszczeniu obiektu, sposób oceny stanu liczebności załogi i inne.
Niezmiernie istotnym elementem instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest prawidłowe określenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru i innego zagrożenia zgodne z przewidywanym scenariuszem pożarowym. Jest rzeczą niezwykle ważną, aby zapisy instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz algorytmy działania systemów zabezpieczeń spójnie realizowały założenia scenariusza pożarowego. Ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru lub innego zagrożenia to jeden z podstawowych punktów instrukcji. Prawidłowe opracowanie tego zagadnienia, poparte praktycznymi ćwiczeniami w celu sprawdzenia przyjętych założeń może zdecydować o życiu ludzkim. Istotą a zarazem celem tego zagadnienia jest stworzenie systemu organizacji działania uruchamianego w przypadku zagrożenia. W zależności od indywidualnych cech każdego obiektu oraz uwarunkowań lokalnych powinny być opracowane algorytmy działania dla poszczególnych osób, z określeniem struktur organizacyjnych, które nie muszą pokrywać się ze strukturami organizacyjnymi normalnie istniejącymi Dla przykładu w obiekcie hotelowym w sytuacji zagrożenia kierownikiem akcji ratowniczej do czasu przybycia jednostek PSP może być np. recepcjonista, którego polecenia wykonują wszyscy inni pracownicy, niezależnie od tego, czy są pracownikami działu recepcji, czy też nie. Wspomniane algorytmy działania powinny być opracowane w formie zwięzłych, jednoznacznie brzmiących punktów określających jak postępować „krok po kroku” w konkretnych sytuacjach. Prawidłowe opracowanie sposobów postępowania i zharmonizowanie ich z działaniem technicznych systemów zabezpieczeń będzie miało decydujący wpływ na skutecznie przeprowadzoną ewakuację.
Na zagadnienia o charakterze organizacyjnym ewakuacji w ramach opracowanej instrukcji składać winny się:
• zadania i obowiązki osób odpowiedzialnych za poszczególne obszary np. kierowników wydziałów, kierowników komórek organizacyjnych i innych, zgodnie ze schematem organizacji,
• wyznaczenie dla poszczególnych obszarów tzw. zespołów ewakuacyjnych w składzie kilku osób wyodrębnionych ze stałych pracowników firmy, które to zespoły będą mieć za zadanie poprowadzenie ewakuacji osób i mienia zgodnie z opracowanymi dla nich scenariuszami i w różnych wariantach w zależności od przewidywanych sytuacji.
Powołane instrukcją zespoły ewakuacyjne stanowić powinny grupy osób wybranych, wyznaczonych przez kierownictwo jednostki organizacyjnej, osób o szczególnych predyspozycjach zachowania się w chwili zagrożenia oraz osób, które kilkakrotnie na użytek praktyczny przeprowadzały ćwiczenia wewnętrzne na obszarze, który będą chronić i obsługiwać, kończąc ten cykl przygotowawczy przeprowadzeniem pełnej ewakuacji wszystkich osób w obszarze chronionym. Funkcje osób będących członkami zespołów ewakuacyjnych, są szczególne i ważne. Wymienić tutaj należy takie przypisane im zadania jak: znajomość stanu osobowego załogi, znajomość kierunków opuszczania obiektu, znajomość miejsca koncentracji po przeprowadzonej ewakuacji, umiejętność sprawdzenia w trakcie ewakuacji miejsc potencjalnego pozostania osób, umiejętność udzielania pierwszej pomocy medycznej, sposób przekazania informacji o ilości osób ewakuowanych z obiektu, gaszenia powstałego pożaru przy pomocy podręcznego sprzętu gaśniczego itp. Zakres opracowywania scenariuszy ewakuacyjnych, powinien być oparty na przynajmniej trzech założeniach. Są to: powstały wypadek indywidualny bądź zbiorowy, powstanie pożaru, wybuchu lub awarii przemysłowej bądź atak terrorystyczny. Powołanie wymienionych wyżej zespołów ewakuacyjnych, o takim jak wymieniono spektrum przygotowania, nie zwalnia, co powinno być zawarte w instrukcji, o konieczności przeszkolenia całej załogi, czyli wszystkich pracowników i przeprowadzania tych szkoleń cyklicznie.
Ponadto dokumentacja zwana instrukcją bezpieczeństwa pożarowego powinna zawierać w swej treści także następujące elementy:
• wykaz telefonów stacjonarnych i komórkowych, także adresów i siedzib, członków kierownictwa danej jednostki organizacyjnej bądź właścicieli oraz jednostek interwencyjnych, jak: pogotowie, policja, straż pożarna, pogotowie wodociągowe, pogotowie gazowe, wydziały zarządzania kryzysowego urzędów gmin, starostw, miast, województwa, pracowników funkcyjnych danej jednostki organizacyjnej
• i innych wg potrzeb,
• zasady opracowania dokumentacji oraz zasady technicznego zabezpieczenia prowadzenia ewentualnych prac pożarowo niebezpiecznych np. prac związanych ze smołowaniem dachów budynków w celu zabezpieczenia przed opadami atmosferycznymi, prac spawalniczych bezpośrednio w pomieszczeniach
• np. administracyjnych lub halach produkcyjnych, innych prac związanych z użyciem ognia otwartego np. pokazów z użyciem ogni sztucznych, widowisk teatralnych
• z użyciem pochodni i ognia otwartego,
• instrukcje szczegółowe postępowania pracowników na wypadek powstania pożaru,
• co powinno mieć swoje rozszerzenie w ich wyeksponowaniu przy stanowiskach pracy, na ścianach korytarzy, w miejscach lokalizacji podręcznego sprzętu gaśniczego i szafek hydrantowych,
• opracowanie właściwych zasad doboru jakościowego i ilościowego dla podręcznego sprzętu gaśniczego, stworzenie tak zwanej etatyzacji sprzętu gaśniczego wraz
• z pokazaniem rozmieszczenia punktów gaśniczych.
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego powinny być poddawane okresowej aktualizacji, ustawodawca określa ten okres co najmniej raz na dwa lata, a także po takich zmianach użytkowania obiektu lub zmian procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej, np.: rozbudowa obiektu, rozszerzenie parku maszynowego, zmiany przeznaczenia czyli funkcji użytkowych określonych pomieszczeń lub powierzchni i inne.
Instrukcje powinny być zatwierdzone przez właściciela zakładu bądź kierującego daną jednostką – dyrektor, prezes, prokurent lub inne osoby odpowiedzialne za całość. Wdrożenie w życie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest również istotnym elementem składowym samego jej zatwierdzenia. Stosownym zarządzeniem właściciela lub zarządcy instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna zobowiązywać wszystkich pracowników do zapoznania się z jej treścią i ścisłego przestrzegania postanowień w niej zawartych. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego stanowi dobry materiał do przygotowania szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla pracowników.
Reasumując, instrukcja bezpieczeństwa pożarowego stanowi pewien materiał analityczny i ocenę dla danego obiektu, sporządzony przez znającego problematykę specjalistę, dający jego użytkownikowi podstawy organizacji jednostki w zakresie jej bezpieczeństwa, ochrony ludzi i mienia. Należy stwierdzić, iż nie ma instrukcji uniwersalnych, które można by zastosować dla różnych obiektów. Powinny one uwzględniać powyższe ustalenia stosownie do przeznaczenia obiektu oraz prowadzonych w nim procesów technologicznych, zatem każda instrukcja musi odzwierciedlać specyfikę danego obiektu i charakterystykę występujących w nim zagrożeń.
a. wykonywania funkcji użyteczności publicznej,
b. zamieszkania zbiorowego,
c. celów produkcyjnych,
d. celów magazynowych oraz inwentarskich.
Kolejnym ważnym kryterium określania grupy obiektów lub ich części, dla których istnieje obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest ich powierzchnia i kubatura strefy pożarowej. Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego nie są wymagane dla obiektów lub ich części wymienionych wyżej, jeżeli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto:
a. kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m3, z zastrzeżeniem pkt 2;
b. kubatura brutto budynku inwentarskiego nie przekracza 1500 m3;
c. powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2.
Wszystkie obiekty lub ich części pełniące funkcję użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjne, magazynowe oraz inwentarskie, w których występuje strefa zagrożenia wybuchem, kwalifikują się do opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego winna być opracowana w formie polecenia dla właściciela, zarządzających i użytkowników obiektów lub ich części. Zawiera ona zbiór wewnętrznych przepisów postępowania w celu eliminacji zagrożeń pożarowych oraz zasad postępowania w sytuacji wystąpienia zagrożenia. Powinna ona określać stałe zadania z zakresu ochrony przeciwpożarowej przypisane do realizacji poszczególnym komórkom organizacyjnym zakładu lub poszczególnym osobom.
Podstawowym celem opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest zapewnienie najbardziej optymalnych warunków ochrony przeciwpożarowej poprzez zawarcie w niej wyników analiz technicznych warunków budowlanych, procesu technologicznego z uwzględnieniem występujących zagrożeń, stosowanych zabezpieczeń przeciwpożarowych, ustaleń organizacyjnych w zakresie zapobiegania pożarom, zasad postępowania na wypadek pożaru, czynności kontrolnych i interwencyjnych. Treść instrukcji bezpieczeństwa pożarowego powinna obejmować:
1) warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem;
2) sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic;
3) sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;
4) sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;
5) sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi;
6) sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią przedmiotowej instrukcji oraz z przepisami przeciwpożarowymi.
Dopuszcza się, aby instrukcja bezpieczeństwa pożarowego stanowiła w obiektach produkcyjnych i magazynowych część instrukcji technologiczno-ruchowej, która ponadto powinna zawierać opis występujących w zakładzie procesów technologicznych i ich charakterystykę pożarowo-wybuchową a przede wszystkim:
a. zagrożenie pożarowe i wybuchowe urządzeń i instalacji technologicznych,
b. zasady przechowywania, magazynowania i transportu wewnętrznego materiałów, surowców i wyrobów gotowych,
c. zastosowanie automatycznych systemów zabezpieczeń procesów technologicznego z uwzględnieniem ich funkcjonowania w przypadku powstania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych,
d. charakterystykę pożarową materiałów, surowców i wyrobów gotowych.
Powyższy zakres dokumentacji zwanej instrukcją bezpieczeństwa pożarowego, jest zakresem podstawowym, stanowi minimum zawartości i wielokrotnie opracowujący rozszerzają jej treść o szereg dokumentów ściśle związanych z obiektem, rodzajem technologii, oceną stosowanych surowców i materiałów, wprowadzają stosowne klasyfikacje z punktu widzenia występującego zagrożenia, jak określone kategorie ZL lub PM a wreszcie uzupełniają o dokumentację graficzną, która powinna zawierać wiele elementów jak chociażby plany ewakuacji i inne.
Rozpatrując praktyczny aspekt opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, należy w niej zawrzeć oprócz ogólnie określonych elementów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów następujące dane:
1) ogólną charakterystyka danego obiektu - jego położenie na terenie działki, odległość od obiektów sąsiednich, powierzchnie, wysokość obiektu, liczba kondygnacji, uzbrojenie terenu – zewnętrzna sieć wodociągowa – sieć hydrantów zewnętrznych, czy są, jak oznakowane, dojazd do obiektu, ewentualnie możliwość wjazdu na jego teren, możliwość dojazdu jednostek straży pożarnej.
2) formę użytkowania obiektu a w przypadku obiektów produkcyjnych i magazynowych, opisy i charakterystyka technologii z punktu widzenia samego procesu jak i występujących zagrożeń,
3) podanie klasyfikacji ZL, PM, wielkości gęstości obciążenia ogniowego, skali zagrożenia wybuchem w tym miejsc zagrożenia, wielkości stref zagrożenia, charakterystyka surowców i materiałów niebezpiecznych (karty charakterystyk materiałów, surowców i produktów gotowych można zawrzeć w załącznikach), sposoby obchodzenia się z materiałami niebezpiecznymi (składowanie, magazynowanie),
4) charakterystykę warunków konstrukcyjno – budowlanych ze zwróceniem uwagi na istotne elementy dotyczące bezpieczeństwa jak elementy oddzieleń pożarowych, zamknięcia drzwiowe w tych elementach, palność elementów konstrukcyjnych obiektu, stopień rozprzestrzeniania ognia przez te elementy,
5) przyczyny ewentualnych pożarów w kontekście formy użytkowania danego obiektu, charakteru prowadzonej technologii,
6) możliwe przyczyny rozprzestrzeniania się pożarów w konkretnym obiekcie, uwzględniając jego specyfikę w danym momencie na czas opracowywania instrukcji,
7) charakterystykę warunków ewakuacyjnych, w tym kierunki opuszczenia obiektu, wyjścia, klatki schodowe wraz z systemami je zabezpieczającymi, jak drzwi pożarowe, drzwi dymoszczelne, systemy wentylacji bądź oddymiania wraz z podaniem procedur ich uruchamiania lub gdy działają automatycznie jaką rolę sprawują, określenie miejsc koncentracji osób po opuszczeniu obiektu, sposób oceny stanu liczebności załogi i inne.
Niezmiernie istotnym elementem instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest prawidłowe określenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru i innego zagrożenia zgodne z przewidywanym scenariuszem pożarowym. Jest rzeczą niezwykle ważną, aby zapisy instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz algorytmy działania systemów zabezpieczeń spójnie realizowały założenia scenariusza pożarowego. Ustalenie sposobów postępowania na wypadek powstania pożaru lub innego zagrożenia to jeden z podstawowych punktów instrukcji. Prawidłowe opracowanie tego zagadnienia, poparte praktycznymi ćwiczeniami w celu sprawdzenia przyjętych założeń może zdecydować o życiu ludzkim. Istotą a zarazem celem tego zagadnienia jest stworzenie systemu organizacji działania uruchamianego w przypadku zagrożenia. W zależności od indywidualnych cech każdego obiektu oraz uwarunkowań lokalnych powinny być opracowane algorytmy działania dla poszczególnych osób, z określeniem struktur organizacyjnych, które nie muszą pokrywać się ze strukturami organizacyjnymi normalnie istniejącymi Dla przykładu w obiekcie hotelowym w sytuacji zagrożenia kierownikiem akcji ratowniczej do czasu przybycia jednostek PSP może być np. recepcjonista, którego polecenia wykonują wszyscy inni pracownicy, niezależnie od tego, czy są pracownikami działu recepcji, czy też nie. Wspomniane algorytmy działania powinny być opracowane w formie zwięzłych, jednoznacznie brzmiących punktów określających jak postępować „krok po kroku” w konkretnych sytuacjach. Prawidłowe opracowanie sposobów postępowania i zharmonizowanie ich z działaniem technicznych systemów zabezpieczeń będzie miało decydujący wpływ na skutecznie przeprowadzoną ewakuację.
Na zagadnienia o charakterze organizacyjnym ewakuacji w ramach opracowanej instrukcji składać winny się:
• zadania i obowiązki osób odpowiedzialnych za poszczególne obszary np. kierowników wydziałów, kierowników komórek organizacyjnych i innych, zgodnie ze schematem organizacji,
• wyznaczenie dla poszczególnych obszarów tzw. zespołów ewakuacyjnych w składzie kilku osób wyodrębnionych ze stałych pracowników firmy, które to zespoły będą mieć za zadanie poprowadzenie ewakuacji osób i mienia zgodnie z opracowanymi dla nich scenariuszami i w różnych wariantach w zależności od przewidywanych sytuacji.
Powołane instrukcją zespoły ewakuacyjne stanowić powinny grupy osób wybranych, wyznaczonych przez kierownictwo jednostki organizacyjnej, osób o szczególnych predyspozycjach zachowania się w chwili zagrożenia oraz osób, które kilkakrotnie na użytek praktyczny przeprowadzały ćwiczenia wewnętrzne na obszarze, który będą chronić i obsługiwać, kończąc ten cykl przygotowawczy przeprowadzeniem pełnej ewakuacji wszystkich osób w obszarze chronionym. Funkcje osób będących członkami zespołów ewakuacyjnych, są szczególne i ważne. Wymienić tutaj należy takie przypisane im zadania jak: znajomość stanu osobowego załogi, znajomość kierunków opuszczania obiektu, znajomość miejsca koncentracji po przeprowadzonej ewakuacji, umiejętność sprawdzenia w trakcie ewakuacji miejsc potencjalnego pozostania osób, umiejętność udzielania pierwszej pomocy medycznej, sposób przekazania informacji o ilości osób ewakuowanych z obiektu, gaszenia powstałego pożaru przy pomocy podręcznego sprzętu gaśniczego itp. Zakres opracowywania scenariuszy ewakuacyjnych, powinien być oparty na przynajmniej trzech założeniach. Są to: powstały wypadek indywidualny bądź zbiorowy, powstanie pożaru, wybuchu lub awarii przemysłowej bądź atak terrorystyczny. Powołanie wymienionych wyżej zespołów ewakuacyjnych, o takim jak wymieniono spektrum przygotowania, nie zwalnia, co powinno być zawarte w instrukcji, o konieczności przeszkolenia całej załogi, czyli wszystkich pracowników i przeprowadzania tych szkoleń cyklicznie.
Ponadto dokumentacja zwana instrukcją bezpieczeństwa pożarowego powinna zawierać w swej treści także następujące elementy:
• wykaz telefonów stacjonarnych i komórkowych, także adresów i siedzib, członków kierownictwa danej jednostki organizacyjnej bądź właścicieli oraz jednostek interwencyjnych, jak: pogotowie, policja, straż pożarna, pogotowie wodociągowe, pogotowie gazowe, wydziały zarządzania kryzysowego urzędów gmin, starostw, miast, województwa, pracowników funkcyjnych danej jednostki organizacyjnej
• i innych wg potrzeb,
• zasady opracowania dokumentacji oraz zasady technicznego zabezpieczenia prowadzenia ewentualnych prac pożarowo niebezpiecznych np. prac związanych ze smołowaniem dachów budynków w celu zabezpieczenia przed opadami atmosferycznymi, prac spawalniczych bezpośrednio w pomieszczeniach
• np. administracyjnych lub halach produkcyjnych, innych prac związanych z użyciem ognia otwartego np. pokazów z użyciem ogni sztucznych, widowisk teatralnych
• z użyciem pochodni i ognia otwartego,
• instrukcje szczegółowe postępowania pracowników na wypadek powstania pożaru,
• co powinno mieć swoje rozszerzenie w ich wyeksponowaniu przy stanowiskach pracy, na ścianach korytarzy, w miejscach lokalizacji podręcznego sprzętu gaśniczego i szafek hydrantowych,
• opracowanie właściwych zasad doboru jakościowego i ilościowego dla podręcznego sprzętu gaśniczego, stworzenie tak zwanej etatyzacji sprzętu gaśniczego wraz
• z pokazaniem rozmieszczenia punktów gaśniczych.
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego powinny być poddawane okresowej aktualizacji, ustawodawca określa ten okres co najmniej raz na dwa lata, a także po takich zmianach użytkowania obiektu lub zmian procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej, np.: rozbudowa obiektu, rozszerzenie parku maszynowego, zmiany przeznaczenia czyli funkcji użytkowych określonych pomieszczeń lub powierzchni i inne.
Instrukcje powinny być zatwierdzone przez właściciela zakładu bądź kierującego daną jednostką – dyrektor, prezes, prokurent lub inne osoby odpowiedzialne za całość. Wdrożenie w życie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego jest również istotnym elementem składowym samego jej zatwierdzenia. Stosownym zarządzeniem właściciela lub zarządcy instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna zobowiązywać wszystkich pracowników do zapoznania się z jej treścią i ścisłego przestrzegania postanowień w niej zawartych. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego stanowi dobry materiał do przygotowania szkolenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla pracowników.
Reasumując, instrukcja bezpieczeństwa pożarowego stanowi pewien materiał analityczny i ocenę dla danego obiektu, sporządzony przez znającego problematykę specjalistę, dający jego użytkownikowi podstawy organizacji jednostki w zakresie jej bezpieczeństwa, ochrony ludzi i mienia. Należy stwierdzić, iż nie ma instrukcji uniwersalnych, które można by zastosować dla różnych obiektów. Powinny one uwzględniać powyższe ustalenia stosownie do przeznaczenia obiektu oraz prowadzonych w nim procesów technologicznych, zatem każda instrukcja musi odzwierciedlać specyfikę danego obiektu i charakterystykę występujących w nim zagrożeń.