Czas wykonywania czynności lotniczych i wypoczynku personelu latającego lotnictwa cywilnego.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA KOMUNIKACJI
z dnia 2 lipca 1974 r.
w sprawie czasu wykonywania czynności lotniczych i wypoczynku personelu latającego lotnictwa cywilnego.

Na podstawie art. 42 ust. 4 ustawy z dnia 31 maja 1962 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 32, poz. 153) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne.

§  1.
Ilekroć w zarządzeniu jest mowa:
1)
o "czasie lotu" - należy przez to rozumieć czas liczony od chwili, gdy statek powietrzny rozpoczyna poruszanie się za pomocą własnej mocy w celu dokonania startu aż do chwili, gdy zatrzyma się po zakończeniu lotu,
2)
o "czasie wykonywania czynności lotniczych na ziemi" - należy przez to rozumieć łączny czas:
a)
organizowania lotu, nie mniej jednak niż 1 godzinę przed startem statku powietrznego,
b)
oczekiwania na lot,
c)
wykonywania czynności po wylądowaniu lub zakończeniu lotu, nie mniej jednak niż 1/2 godziny od chwili wyłączenia silników statku powietrznego,
d)
pełnienia dyżurów i wykonywania innych czynności na ziemi, do których członek personelu latającego został wyznaczony,
e)
lotu statkiem powietrznym w charakterze pasażera podczas podróży służbowej,
3)
o "ogólnym czasie wykonywania czynności lotniczych" - należy przez to rozumieć czas lotu i czas wykonywania czynności lotniczych na ziemi,
4)
o "nieprzerwanym wypoczynku" - należy przez to rozumieć nie przerwany zajęciami służbowymi okres wypoczynku w warunkach hotelowych.
§  2.
Członek personelu latającego może przystąpić ponownie do wykonywania czynności lotniczych, jeżeli:
1)
w jego miejscu zamieszkania:
a)
nieprzerwany wypoczynek po okresie co najmniej 8 godzin ogólnego czasu wykonywania przez niego czynności lotniczych wynosił nie mniej niż 10 godzin,
b)
nieprzerwany wypoczynek po okresie ponad 10 godzin ogólnego czasu wykonywania przez niego czynności lotniczych wynosił co najmniej tyle, ile trwało wykonywanie czynności lotniczych poprzedzające ten wypoczynek,
2)
poza miejscem zamieszkania - nieprzerwany wypoczynek wynosił co najmniej połowę okresu ogólnego czasu wykonywania czynności lotniczych poprzedzającego wypoczynek.
§  3.
1.
Członek personelu latającego, zatrudniony zawodowo w tym charakterze, obowiązany jest raz na 12 miesięcy, w ustalonym przez pracodawcę okresie, przebywać co najmniej dwa tygodnie w obozie kondycyjnym w celu zachowania sprawności fizycznej i psychicznej. Zwolnienie od obowiązku przebywania w obozie kondycyjnym jest niedopuszczalne. Na zlecenie komisji lotniczo-lekarskiej lub lekarza sprawującego opiekę nad personelem latającym pobyt w obozie kondycyjnym może być zastąpiony pobytem w sanatorium lub odbyciem kuracji specjalistycznej.
2.
Okres pobytu w obozie kondycyjnym nie może przypadać na okres urlopu wypoczynkowego.
3.
Przerwa między urlopem wypoczynkowym a pobytem w obozie kondycyjnym powinna wynosić co najmniej 3 miesiące. W uzasadnionych wypadkach, za zgodą lekarza sprawującego opiekę nad personelem latającym, przerwa między urlopem wypoczynkowym a pobytem w obozie kondycyjnym może być skrócona.
4.
Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do kontrolerów ruchu lotniczego mających uprawnienia do kontroli radarowej, z tym że pobyt w obozie kondycyjnym wynosi 2 tygodnie.

Rozdział  2

Normy czasu wykonywania czynności lotniczych przez personel latający zatrudniony w lotnictwie komunikacyjnym.

§  4. 1
 
1.
Członek personelu latającego zatrudniony w lotnictwie komunikacyjnym nie może przekroczyć norm czasu wykonywania czynności lotniczych, określonych w niżej podanej tabeli:
Rodzaj napędu samolotu Skład załogi lotniczej Ogólny czas wykonywania czynności Czas lotu w godzinach
lotniczych w ciągu kolejnych 24 godzin (w godzinach) w ciągu kolejnych 24 godzin w ciągu miesiąca kalendarzowego w ciągu 1 roku kalendarzowego
Tłokowy Minimalny skład załogi lotniczej ustalony w 14 10 120 1000
Turbośmigłowy lub odrzutowy instrukcji użytkowania danego statku powietrznego w locie 12 8 100 800
2.
Ogólny czas wykonywania czynności lotniczych w ciągu kolejnych 24 godzin może jednak osiągnąć 14 godzin, a czas lotu 10 godzin przy użyciu samolotów o napędzie:
1)
turbośmigłowym - w lotach specjalnych (czarterowych), jeżeli skład załogi zostanie zwiększony o 1 pilota, który ma uprawnienia do wykonywania funkcji dowódcy statku powietrznego na tym typie samolotu,
2)
odrzutowym, jeżeli liczba lądowań nie przekroczy dwóch, w razie konieczności wykonania międzylądowania nie przewidzianego planem lotu - nie przekroczy 3 lądowań.
3.
W uzasadnionym wypadku państwowy organ nadzoru lotniczego może za zgodą Ministra Komunikacji zwiększyć ustaloną w tabeli zamieszczonej w ust. 1 liczbę 100 godzin lotu w ciągu miesiąca kalendarzowego, nie więcej jednak niż do 110 godz.; zwiększenie to może być stosowane tylko w 4 miesiącach roku kalendarzowego.
§  5.
Przekroczenie ogólnego czasu wykonywania czynności lotniczych w ciągu kolejnych 24 godzin (§ 4) może nastąpić za zgodą dowódcy statku powietrznego w razie:
1)
konieczności wykonania lotu w celach poszukiwawczych lub ratowniczych,
2)
opóźnienia lotu z przyczyn uzasadnionych, a w szczególności z powodu:
a)
nie sprzyjających warunków atmosferycznych,
b)
oczekiwania na pasażerów,
c)
usuwania usterek

- nie więcej jednak niż o jedną godzinę.

§  6.
1.
Za każdą godzinę wykonywania czynności lotniczych w okresie pomiędzy godziną 22 a 6 czasu lokalnego zalicza się do ogólnego czasu wykonywania tych czynności 1 godzinę i 20 minut.
2.
Jeżeli czas wykonywania lotu przekracza jednorazowo 6 godzin, załodze lotniczej powinien być zapewniony czas niezbędny na spożycie posiłku na jednym z lotnisk, chyba że posiłek został wydany na pokładzie samolotu.
3.
Jeżeli przewidziany w rozkładzie lotów pobyt na lotnisku położonym poza miejscem stałego zamieszkania członka personelu latającego wynosi powyżej 6 godzin, powinien być mu zapewniony wypoczynek w warunkach hotelowych.
4.
Jeżeli lot został wykonany w pasie strefowej zmiany czasu, za każde 3 godziny czasowej różnicy załodze lotniczej przysługują 24 godziny wypoczynku.
5.
W razie wykonywania lotu specjalnego (czarterowego) czas wypoczynku określony w ust. 4 może być skrócony, jednak nie więcej niż o 50%; przepisu tego nie można stosować częściej niż w ciągu kolejnych 14 dni.
6.
W razie wyznaczenia na lot załogi w składzie większym niż minimalny skład przewidziany w instrukcji użytkowania danego statku powietrznego w locie, należy członkom załogi, nie wykonującym czasowo czynności lotniczych, zapewnić na pokładzie statku powietrznego odpoczynek w fotelu pasażerskim w pozycji leżącej lub półleżącej.
7.
Członek personelu latającego powinien mieć zapewnione w ciągu miesiąca kalendarzowego 4 dni odpoczynku w miejscu zamieszkania, w tym co najmniej 1 dzień w niedzielę.

Rozdział  3

Normy czasu wykonywania czynności lotniczych przez personel latający poza lotnictwem komunikacyjnym.

§  7.
1.
Członek personelu latającego, wykonujący loty poza lotnictwem komunikacyjnym, nie może przekroczyć następujących norm czasu czynności lotniczych:
1)
10 godzin ogólnego czasu wykonywania czynności lotniczych w ciągu kolejnych 24 godzin,
2)
6 godzin czasu lotu w ciągu kolejnych 24 godzin,
3)
30 godzin czasu lotu w ciągu tygodnia kalendarzowego,
4)
120 godzin czasu lotu w ciągu miesiąca kalendarzowego,
5)
600 godzin czasu lotu w ciągu roku kalendarzowego.
2.
Za 1 godzinę lotu wykonanego na wysokości poniżej 50 m od powierzchni ziemi zalicza się do ogólnego czasu wykonywania czynności lotniczych 1 godzinę i 20 minut.
3.
Za 1 godzinę lotu wykonanego na wysokości powyżej 4.000 m od powierzchni ziemi na statkach powietrznych nie mających kabiny ciśnieniowej zalicza się do ogólnego czasu wykonywania czynności lotniczych 1 godzinę i 20 minut.
§  8.
Przekroczenie ogólnego czasu wykonywania czynności lotniczych w ciągu kolejnych 24 godzin (§ 7 ust. 1 pkt 1) może nastąpić za zgodą dowódcy statku powietrznego w razie:
1)
nagłej konieczności wykonania zabiegów agrotechnicznych upraw rolnych zagrożonych przez szkodniki - nie więcej jednak niż o 3 godziny,
2)
wykonywania lotu w celach ratowniczych lub poszukiwawczych,
3)
wykonywania lotu w celach wyczynowych.

Rozdział  4

Przepisy końcowe.

§  9.
Traci moc zarządzenie Ministra Komunikacji z dnia 31 grudnia 1962 r. w sprawie warunków niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa lotów przy wykonywaniu przez członków personelu lotniczego uprawnień wynikających z licencji (Monitor Polski z 1963 r. Nr 4, poz. 20, z 1964 r. Nr 20, poz. 89 i z 1966 r. Nr 1, poz. 9).
§  10.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 sierpnia 1974 r.
1 § 4 zmieniony przez § 1 zarządzenia z dnia 24 lipca 1975 r. (M.P.75.23.150) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 31 lipca 1975 r.

Zmiany w prawie

Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Środowisko psychologów i psychoterapeutów bez prawa do opiniowania projektu ustawy?

Przedstawiciele środowiska psychologów i psychoterapeutów wskazują na ograniczanie możliwości przedstawiania przez nich opinii do rządowego projektu ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów, nad którym pracuje sejmowa podkomisja nadzwyczajna. Może to wywoływać poczucie deficytu demokracji, zwłaszcza gdy procedowane regulacje dotyczą konkretnych zawodów i grup społecznych, a tym samym także praw i obowiązków osób do nich należących.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1974.25.149

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Czas wykonywania czynności lotniczych i wypoczynku personelu latającego lotnictwa cywilnego.
Data aktu: 02/07/1974
Data ogłoszenia: 11/07/1974
Data wejścia w życie: 01/08/1974