Wymiana zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych.

ZARZĄDZENIE
MINISTRA FINANSÓW
z dnia 20 lutego 1959 r.
w sprawie wymiany zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych.

Na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 2 grudnia 1958 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz. U. Nr 72, poz. 356) zarządza się, co następuje:
§  1.
Zużyte lub uszkodzone znaki pieniężne wymieniane są bez potrąceń przez oddziały Narodowego Banku Polskiego, o ile ich autentyczność nie budzi zastrzeżeń i o ile odpowiadają one następującym warunkom:
1)
banknoty - jeżeli zachowały przynajmniej 75% ich pierwotnej powierzchni i posiadają:
a)
przy dwukrotnej numeracji - jedną numerację,
b)
przy pojedynczej numeracji - trzy elementy numeracji,
c)
przy uszkodzeniu przez zalanie farbą, przez odbarwienie, wskutek zbutwienia itp. lub zatarciu wskutek zużycia - cechy umożliwiające rozpoznanie ich wartości nominalnej,
d)
przy sklejeniu z części tego samego banknotu - jedną numerację, o ile zaś banknot jest dwukrotnie numerowany - ponadto 3 elementy pozostałej numeracji.

Przez pojęcie numeracji rozumie się oznaczenie serii i numeru, przez pojęcie elementu numeracji - literę serii lub cyfrę numeru.

2)
monety - jeżeli zachowały istotne elementy plastyczne lub oznaczenie wartości nominalnej i nie wykazują cech rozmyślnego uszkodzenia.
§  2.
Oddziały Narodowego Banku Polskiego nie wymieniają uszkodzonych znaków pieniężnych:
1)
nie odpowiadających warunkom ustalonym w § 1,
2)
co do których istnieje podejrzenie, że zostały uszkodzona w celach oszukańczych,
3)
sklejonych z części pierwotnie do siebie nie należących.
§  3.
Znaki pieniężne określone w § 2 nie mają mocy prawnego środka płatniczego.
§  4.
Oddziały Narodowego Banku Polskiego mają obowiązek zatrzymania za pokwitowaniem przyjętych tytułem wpłaty lub przedstawionych do wymiany znaków pieniężnych nie odpowiadających warunkom wymiany przewidzianym w § 1. Zatrzymane znaki pieniężne oddziały Narodowego Banku Polskiego przesyłają do Centrali Narodowego Banku Polskiego w Warszawie - celem dokonania wymiany lub zniszczenia zgodnie z przepisami § 5.
§  5.
1.
Centrala Narodowego Banku Polskiego w Warszawie może wymienić według wartości nominalnej uszkodzone banknoty, posiadające co najmniej 30% pierwotnej powierzchni - jeżeli na podstawie dowodów przedłożonych przez ich posiadacza uzna, że uszkodzenie banknotów nie nastąpiło na skutek złej woli lub rażącego niedbalstwa. Wymiana uszkodzonych banknotów, o których mowa wyżej, według ich nominalnej wartości dokonana może być tylko wtedy, gdy ze stanu przedłożonych do wymiany banknotów oraz innych dowodów wynika, że brakujące części banknotów nie zostały i nie mogą osobno zostać przedłożone do wymiany w trybie niniejszego zarządzenia.
2.
Znaki pieniężne, nie objęte przepisami ust. 1, a które zachowały co najmniej 45% pierwotnej powierzchni, mogą być wymieniane przez Centralę Narodowego Banku Polskiego w 50% ich wartości nominalnej.
3.
Uszkodzone znaki pieniężne nie wymieniane przez Centralę Narodowego Banku Polskiego stosownie do przepisów ust. 1 lub 2 podlegają zatrzymaniu bez odszkodowania i komisyjnemu zniszczeniu.
§  6.
Za wymianę uszkodzonych znaków pieniężnych Narodowemu Bankowi Polskiemu przysługuje prawo pobierania opłat tytułem zwrotu kosztów produkcji znaków pieniężnych oraz innych opłat taryfowych.
§  7.
W razie przedłożenia do wymiany znaków pieniężnych, co do których zachodzi podejrzenie uszkodzenia ich w celach przestępczych - Narodowy Bank Polski obowiązany jest takie znaki zatrzymać i skierować sprawę do organów powołanych do ścigania przestępstw.
§  8.
Traci moc zarządzenie Ministra Finansów z dnia 11 listopada 1955 r. w sprawie przyjmowania i wymiany uszkodzonych lub zatartych znaków pieniężnych (Monitor Polski Nr 116, poz. 1523).
§  9.
Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Zmiany w prawie

Lekarze i pielęgniarki na kontraktach „uratują” firmy przed przekształcaniem umów?

4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.

Grażyna J. Leśniak 05.12.2025
Klub parlamentarny PSL-TD przeciwko projektowi ustawy o PIP

Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Grażyna J. Leśniak 04.12.2025
Prezydent podpisał zakaz hodowli zwierząt na futra, ale tzw. ustawę łańcuchową zawetował

Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.

Krzysztof Koślicki 02.12.2025
Przekształcanie umów B2B dołoży pracy sądom

Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.

Grażyna J. Leśniak 25.11.2025
MZ znosi limit tzw. nadwykonań świadczeń udzielanych osobom do 18. roku życia - projekt przyjęty przez rząd

Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Środowisko psychologów i psychoterapeutów bez prawa do opiniowania projektu ustawy?

Przedstawiciele środowiska psychologów i psychoterapeutów wskazują na ograniczanie możliwości przedstawiania przez nich opinii do rządowego projektu ustawy o zawodzie psychologa oraz samorządzie zawodowym psychologów, nad którym pracuje sejmowa podkomisja nadzwyczajna. Może to wywoływać poczucie deficytu demokracji, zwłaszcza gdy procedowane regulacje dotyczą konkretnych zawodów i grup społecznych, a tym samym także praw i obowiązków osób do nich należących.

Grażyna J. Leśniak 19.11.2025
Metryka aktu
Identyfikator:

M.P.1959.19.84

Rodzaj: Zarządzenie
Tytuł: Wymiana zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych.
Data aktu: 20/02/1959
Data ogłoszenia: 02/03/1959
Data wejścia w życie: 02/03/1959