Bośnia i Hercegowina-Wspólnota Europejska. Umowa przejściowa w sprawie handlu i kwestii związanych z handlem. Luksemburg.2008.06.16.

UMOWA PRZEJŚCIOWA
w sprawie handlu i kwestii związanych z handlem między Wspólnotą Europejską, z jednej strony, a Bośnią i Hercegowiną, z drugiej strony *

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA,

zwana dalej "Wspólnotą",

z jednej strony, oraz

BOŚNIA I HERCEGOWINA,

z drugiej strony,

zwane dalej wspólnie "Stronami",

mając na uwadze, co następuje:

(1) Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z jednej strony, a Bośnią i Hercegowiną z drugiej strony (zwany dalej "układem o stabilizacji i stowarzyszeniu" lub "USiS") został podpisany w Luksemburgu dnia szesnastego czerwca dwa tysiące ósmego roku.

(2) Układ o stabilizacji i stowarzyszeniu ma na celu ustanowienie bliskich i długotrwałych stosunków opartych na wzajemności i wspólnym interesie, które umożliwiłyby Bośni i Hercegowinie dalsze zacieśnianie i rozwijanie już istniejących stosunków z Unią Europejską.

(3) Konieczne jest zapewnienie rozwoju powiązań handlowych poprzez wzmocnienie i rozszerzenie nawiązanych wcześniej stosunków.

(4) W tym celu konieczne jest jak najszybsze wdrożenie postanowień USiS dotyczących handlu i kwestii związanych z handlem za pomocą umowy przejściowej.

(5) Niektóre postanowienia związane z tranzytem drogowym, zawarte w Protokole 3 do USiS w sprawie transportu lądowego, są bezpośrednio związane ze swobodnym przepływem towarów i w związku z tym powinny zostać włączone do umowy.

(6) Wobec braku wcześniejszych struktur umownych umowa ta ustanawia Komitet Przejściowy w celu jej wykonania,

POSTANOWIŁY zawrzeć niniejszą umowę i w tym celu powołały jako swoich pełnomocników:

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA

Dimitrij RUPEL,

minister spraw zagranicznych Republiki Słowenii,

przewodniczący Rady Unii Europejskiej

Olli REHN,

członek Komisji Wspólnot Europejskich (zwanej dalej "Komisją Europejską") odpowiedzialny za rozszerzenie

BOŚNIA I HERCEGOWINA

Nikola ŠPIRIC,

prezes Rady Ministrów Bośni i Hercegowiny

KTÓRZY, po wymianie swych pełnomocnictw uznanych za należyte i sporządzone we właściwej formie,

UZGADNIAJĄ, CO NASTĘPUJE:

TYTUŁ  I

ZASADY OGÓLNE

Artykuł  1

(Artykuł 2 USiS)

Poszanowanie zasad demokracji i praw człowieka, które zostały proklamowane w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz określone w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, w Akcie końcowym z Helsinek i w Karcie paryskiej dla Nowej Europy, przestrzeganie zasad prawa międzynarodowego - w tym pełna współpraca z Międzynarodowym Trybunałem dla byłej Jugosławii (MTJ) - i zasad państwa prawa, a także zasad gospodarki rynkowej opisanych w dokumencie z konferencji KBWE w Bonn poświęconej współpracy gospodarczej, stanowią podstawę polityki wewnętrznej i zagranicznej Stron oraz zasadnicze elementy niniejszej umowy.

Artykuł  2

(Artykuł 9 USiS)

Niniejsza umowa jest w pełni zgodna z właściwymi postanowieniami WTO, a w szczególności art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT z 1994 r.) oraz art. V Układu ogólnego w sprawie handlu usługami (GATS), i jest wdrażana w sposób spójny z tymi postanowieniami.

TYTUŁ  II

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW

Artykuł  3

(Artykuł 18 USiS)

1.
Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina stopniowo ustanawiają strefę wolnego handlu w okresie przejściowym wynoszącym maksymalnie pięć lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy, zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy oraz postanowieniami układu GATT z 1994 r. oraz porozumienia WTO. Strony uwzględniają przy tym szczególne wymagania określone poniżej.
2.
Nomenklaturę Scaloną stosuje się do klasyfikacji towarów w handlu między obiema Stronami.
3.
Dla celów niniejszej umowy należności celne i opłaty o skutku równoważnym do należności celnych obejmują wszystkie cła oraz wszelkiego rodzaju opłaty nałożone w związku z wywozem lub przywozem towarów, w tym wszelkiego rodzaju podatki wyrównawcze lub opłaty dodatkowe związane z takim przywozem lub wywozem, z wyłączeniem:

a) opłat równoważnych do podatku wewnętrznego nałożonych zgodnie z postanowieniami art. III ust. 2 układu GATT z 1994 r.;

b) środków antydumpingowych i opłat wyrównawczych;

c) należności lub innych opłat odpowiadających kosztom świadczonych usług.

4.
Dla każdego produktu podstawową stawkę celną, na podstawie której dokonywane mają być kolejne obniżki przewidziane w niniejszej umowie, stanowi:

a) wspólna taryfa celna Wspólnoty, ustanowiona na mocy rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 (1), faktycznie i powszechnie stosowana w dniu podpisania niniejszej umowy;

b) taryfa celna Bośni i Hercegowiny w roku 2005 (2).

5.
Obniżone stawki celne, które mają być stosowane przez Bośnię i Hercegowinę, obliczone zgodnie z niniejszą umową, są zaokrąglane do pierwszego miejsca po przecinku, zgodnie z ogólnie obowiązującymi regułami arytmetycznymi. Dlatego też wszystkie liczby, w przypadku których druga cyfra po przecinku wynosi mniej niż 5, są zaokrąglane w dół do pierwszego miejsca po przecinku, natomiast wszystkie liczby, których druga cyfra po przecinku jest większa od 5, zaokrąglane są w górę do pierwszego miejsca po przecinku.
6.
Jeżeli po podpisaniu niniejszej umowy wprowadzona zostanie powszechna obniżka cła, w szczególności obniżone stawki wynikające z:

a) negocjacji taryfowych na forum WTO;

b) przystąpienia Bośni i Hercegowiny do WTO; lub

c) z dalszych obniżek po przystąpieniu Bośni i Hercegowiny do WTO,

7.
Wspólnota i Bośnia i Hercegowina informują się wzajemnie o swoich podstawowych stawkach celnych i ich wszelkich zmianach.

ROZDZIAŁ  I

PRODUKTY PRZEMYSŁOWE

Artykuł  4

(Artykuł 19 USiS)

Definicje

1.
Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do produktów pochodzących ze Wspólnoty lub z Bośni i Hercegowiny wyszczególnionych w działach 25-97 Nomenklatury Scalonej, z wyjątkiem produktów wymienionych w ust. 1 ppkt (ii) załącznika I do Porozumienia w sprawie rolnictwa WTO.
2.
Handel między Stronami produktami objętymi Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej prowadzony jest zgodnie z postanowieniami tego Traktatu.
Artykuł  5

(Artykuł 20 USiS)

Preferencje wspólnotowe w zakresie produktów przemysłowych

1.
Cła przywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym do należności celnych nakładane na przywożone do Wspólnoty wyroby przemysłowe pochodzące z Bośni i Hercegowiny zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.
2.
Ograniczenia ilościowe w przywozie do Wspólnoty produktów przemysłowych pochodzących z Bośni i Hercegowiny oraz środki o skutku równoważnym zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.
Artykuł  6

(Artykuł 21 USiS)

Preferencje Bośni i Hercegowiny w zakresie produktów przemysłowych

1.
Cła na produkty przemysłowe przywożone ze Wspólnoty do Bośni i Hercegowiny, inne niż te, które wyszczególniono w załączniku I, zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.
2.
Opłaty o skutku równoważnym do należności celnych nakładane na produkty przemysłowe przywożone ze Wspólnoty do Bośni i Hercegowiny zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.
3.
Należności celne obowiązujące przy przywozie do Bośni i Hercegowiny produktów przemysłowych pochodzących ze Wspólnoty wyszczególnionych w załączniku I lit. a), I lit. b) i I lit. c) są stopniowo obniżane i znoszone zgodnie z harmonogramem określonym w załączniku.
4.
Ograniczenia ilościowe przy przywozie do Bośni i Hercegowiny produktów przemysłowych pochodzących ze Wspólnoty oraz środki o skutku równoważnym zostają zniesione z dniem wejścia w życie niniejszej umowy.
Artykuł  7

(Artykuł 22 USiS)

Cła i ograniczenia eksportowe

1.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina znoszą między sobą wszelkie cła wywozowe oraz opłaty o skutku równoważnym.
2.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina znoszą między sobą wszystkie ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszystkie środki o skutku równoważnym.
Artykuł  8

(Artykuł 23 USiS)

Szybsze obniżki ceł

Bośnia i Hercegowina oświadcza, że jest gotowa obniżyć cła w handlu ze Wspólnotą szybciej niż to przewidziano w art. 6 (art. 21 USiS), jeśli pozwoli na to ogólna sytuacja gospodarcza i sytuacja w danym sektorze gospodarki.

Komitet Przejściowy analizuje sytuację w tym zakresie i wydaje stosowne zalecenia.

ROZDZIAŁ  II

Rolnictwo i rybactwo

Artykuł  9

(Artykuł 24 USiS)

Definicje

1.
Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do handlu produktami rolnymi i produktami rybactwa pochodzącymi ze Wspólnoty i z Bośni i Hercegowiny.
2.
Określenie "produkty rolne i produkty rybactwa" odnosi się do produktów wyszczególnionych w działach 1-24 Nomenklatury Scalonej oraz do produktów wyszczególnionych w ust. 1 ppkt (ii) załącznika I do Porozumienia w sprawie rolnictwa WTO.
3.
Definicja ta obejmuje ryby i produkty rybactwa objęte zakresem rozdziału 3 pozycji 1604 i 1605 oraz podpozycji 0511 91, 2301 20 00 i 1902 20 10.
Artykuł  10

(Artykuł 25 USiS)

Przetworzone produkty rolne

W Protokole 1 ustanowiono regulacje handlowe mające zastosowanie do przetworzonych produktów rolnych, które zostały w nim wyszczególnione.

Artykuł  11

(Artykuł 26 USiS)

Zniesienie ograniczeń ilościowych w zakresie produktów rolnych i produktów rybactwa

1.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota znosi wszystkie ograniczenia ilościowe oraz środki o skutku równoważnym, przy przywozie produktów rolnych i produktów rybactwa pochodzących z Bośni i Hercegowiny.
2.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina znosi wszystkie ograniczenia ilościowe oraz środki o skutku równoważnym, przy przywozie produktów rolnych i produktów rybactwa pochodzących ze Wspólnoty.
Artykuł  12

(Artykuł 27 USiS)

Produkty rolne

1.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota znosi wszystkie cła i opłaty o skutku równoważnym przy przywozie produktów rolnych pochodzących z Bośni i Hercegowiny, innych niż te objęte zakresem pozycji 0102, 0201, 0202, 1701, 1702 i 2204 Nomenklatury Scalonej.

W przypadku produktów objętych zakresem działów 7 i 8 Nomenklatury Scalonej, dla których wspólna taryfa celna przewiduje stosowanie ceł ad valorem oraz ceł specyficznych, zniesienie ma zastosowanie tylko do części należności celnej obliczanej ad valorem.

2.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota ustala wysokość stawki celnej na przywóz do Wspólnoty produktów z młodej wołowiny określonych w załączniku II i pochodzących z Bośni i Hercegowiny na poziomie 20 % cła ad valorem oraz 20 % cła specyficznego określonego we Wspólnej Taryfie Celnej, w granicach rocznego kontyngentu taryfowego wynoszącego 1.500 ton w przeliczeniu na wagę bitą.
3.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota stosuje bezcłowy dostęp do przywozu do Wspólnoty produktów pochodzących z Bośni i Hercegowiny objętych pozycjami 1701 i 1702 Nomenklatury Scalonej w granicach rocznego kontyngentu taryfowego wynoszącego 12.000 ton (wagi netto).
4.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina:

a) znosi cła stosowane przy przywozie niektórych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku IIIa;

b) stopniowo obniża należności celne stosowane w przywozie niektórych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku IIIb, IIIc i IIId zgodnie z harmonogramem wskazanym dla każdego produktu w wymienionym załączniku;

c) znosi cła stosowane przy przywozie niektórych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty, wymienionych w załączniku IIIe w ramach limitu wysokości kontyngentu celnego wskazanego dla określonych produktów.

5.
Protokół 6 zawiera ustalenia mające zastosowanie do win i wyrobów spirytusowych wymienionych w tym protokole.
Artykuł  13

(Artykuł 28 USiS)

Ryby i produkty rybactwa

1.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Wspólnota znosi wszystkie cła oraz obciążenia o skutku równoważnym na ryby i produkty rybactwa pochodzące z Bośni i Hercegowiny, inne niż te wymienione w załączniku IV. Produkty wymienione w załączniku IV powinny być objęte zawartymi w nim postanowieniami.
2.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina znosi wszystkie cła oraz obciążenia o skutku równoważnym na ryby i produkty rybactwa pochodzące ze Wspólnoty, zgodnie z postanowieniami załącznika V.
Artykuł  14

(Artykuł 29 USiS)

Klauzula przeglądu

Biorąc pod uwagę wielkość handlu produktami rolnymi i produktami rybactwa między Stronami, szczególną wrażliwość tych sektorów, zasady wspólnej polityki Wspólnoty w zakresie rolnictwa i rybactwa, zasady polityki rolnej i polityki rybactwa Bośni i Hercegowiny, rolę rolnictwa i rybactwa w gospodarce Bośni i Hercegowiny oraz konsekwencje wielostronnych negocjacji handlowych w ramach WTO, Wspólnota i Bośnia i Hercegowina zbadają na forum Komitetu Przejściowego, najpóźniej trzy lata po wejściu w życie niniejszej umowy, produkt po produkcie, w sposób uporządkowany i na odpowiedniej zasadzie wzajemności, możliwość przyznania dalszych preferencji w celu większej liberalizacji handlu produktami rolnymi i produktami rybactwa.

Artykuł  15

(Artykuł 30 USiS)

Nie naruszając innych postanowień niniejszej umowy, w szczególności jej art. 24 (art. 39 USiS), uwzględniając szczególną wrażliwość rynków produktów rolnych i produktów rybactwa, jeżeli przywóz produktów pochodzących z jednej ze Stron i objętych preferencjami przyznanym na mocy art. 10, 11, 12 i 13 niniejszej umowy (art. 25, 26, 27 i 28 USiS), powoduje poważne zakłócenia na rynkach bądź w krajowych mechanizmach regulacyjnych drugiej Strony, obie Strony niezwłocznie rozpoczynają konsultacje celem znalezienia właściwego rozwiązania. W oczekiwaniu na takie rozwiązanie zainteresowana Strona może podjąć odpowiednie środki, jakie uzna za niezbędne.

Artykuł  16

(Artykuł 31 USiS)

Ochrona oznaczeń geograficznych produktów rolnych i produktów rybactwa oraz środków spożywczych innych niż wina i napoje spirytusowe

1.
Bośnia i Hercegowina zapewnia ochronę wspólnotowych oznaczeń geograficznych zarejestrowanych we Wspólnocie na podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych(3), zgodnie z warunkami niniejszego artykułu. Oznaczenia geograficzne używane w Bośni i Hercegowinie kwalifikują się do rejestracji we Wspólnocie na warunkach określonych w tym rozporządzeniu.
2.
Bośnia i Hercegowina zakazuje całkowicie wykorzystywania na swoim terytorium nazw chronionych we Wspólnocie w odniesieniu do podobnych produktów nieodpowiadających specyfikacji oznaczenia geograficznego. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy podawane jest prawdziwe pochodzenie geograficzne towaru, dane oznaczenie geograficzne jest stosowane w tłumaczeniu, nazwie towarzyszą określenia takie jak "w rodzaju", "w typie", "w stylu", "imitacja", "metoda" czy inne podobne określenia.
3.
Bośnia i Hercegowina odmawia rejestracji znaku towarowego, którego używanie odpowiada sytuacji, o których mowa w ust. 2.
4.
Znaki towarowe, które zostały zarejestrowane w Bośni i Hercegowinie lub uzyskane poprzez używanie i których używanie odpowiada sytuacji, o których mowa w ust. 2, przestaną być używane w ciągu 6 lat od wejścia w życie niniejszej umowy. Nie dotyczy to jednak znaków towarowych zarejestrowanych w Bośni i Hercegowinie oraz znaków towarowych uzyskanych poprzez używanie, które są własnością obywateli państw trzecich, pod warunkiem że nie mają one takiego charakteru, który wprowadzałby konsumentów w błąd co do jakości, specyfikacji lub pochodzenia geograficznego towarów.
5.
Każde wykorzystanie oznaczeń geograficznych chronionych zgodnie z ust. 1 jako terminów używanych zwyczajowo w języku potocznym jako potocznej nazwy takich towarów w Bośni i Hercegowinie kończy się najpóźniej z dniem 31 grudnia 2013 r.
6.
Bośnia i Hercegowina zapewnia ochronę, o której mowa w ust. 1-5, z własnej inicjatywy, jak również na wniosek zainteresowanych stron.

ROZDZIAŁ  III

WSPÓLNE PRZEPISY

Artykuł  17

(Artykuł 32 USiS)

Zakres

Postanowienia niniejszego rozdziału mają zastosowanie do handlu wszystkimi produktami między Stronami, o ile nie postanowiono inaczej w tym rozdziale lub w Protokole 1.

Artykuł  18

(Artykuł 33 USiS)

Korzystniejsze koncesje

Postanowienia niniejszego rozdziału w żaden sposób nie szkodzą jednostronnemu stosowaniu korzystniejszych środków przez żadną ze Stron.

Artykuł  19

(Artykuł 34 USiS)

Status quo

1.
Od dnia wejścia w życie niniejszej umowy nie wprowadza się żadnych nowych należności celnych przywozowych ani wywozowych, ani też opłat o skutku równoważnym, w handlu między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną, natomiast te, które już się stosuje, nie zostaną podwyższone.
2.
Od dnia wejścia w życie niniejszej umowy nie wprowadza się żadnych nowych ograniczeń ilościowych w przywozie lub wywozie, ani środków o skutku równoważnym w handlu między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną, natomiast te, które już istnieją, nie staną się bardziej restrykcyjne.
3.
Bez uszczerbku dla koncesji przyznanych na mocy art. 10, 11, 12 i 13 (art. 25-28 USiS), postanowienia ust. 1 i 2 niniejszego artykułu nie ograniczają w żaden sposób prowadzenia polityki rolnej i polityki rybactwa w Bośni i Hercegowinie i we Wspólnocie ani podejmowania środków w ramach tej polityki, o ile nie wpływa to na system przywozu, przewidziany w załącznikach III-V oraz w Protokole 1.
Artykuł  20

(Artykuł 35 USiS)

Zakaz dyskryminacji podatkowej

1.
Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina powstrzymują się od stosowania wszelkich środków lub praktyk o wewnętrznym charakterze fiskalnym powodujących bezpośrednio lub pośrednio nierówne traktowanie produktów jednej Strony i podobnych produktów pochodzących z terytorium drugiej Strony oraz znoszą te środki lub praktyki, jeśli takie istnieją.
2.
Produkty wywożone na terytorium jednej ze Stron nie mogą korzystać ze zwrotu wewnętrznych podatków pośrednich w wielkościach przekraczających podatki pośrednie nakładane na te produkty.
Artykuł  21

(Artykuł 36 USiS)

Cła o charakterze fiskalnym

Postanowienia dotyczące zniesienia ceł przywozowych mają zastosowanie również do ceł o charakterze fiskalnym.

Artykuł  22

(Artykuł 37 USiS)

Unie celne, strefy wolnego handlu, uzgodnienia transgraniczne

1.
Niniejsza umowa nie stanowi przeszkody w utrzymaniu lub ustanowieniu unii celnych, stref wolnego handlu lub ustaleń dotyczących handlu przygranicznego, o ile ich skutkiem nie jest zmiana ustaleń dotyczących handlu przewidzianych w niniejszej umowie.
2.
Podczas okresów przejściowych określonych w art. 3 (art. 18 USiS) niniejsza umowa nie ma wpływu na wprowadzenie w życie szczególnych ustaleń preferencyjnych dotyczących przepływu towarów, określonych w umowach transgranicznych zawartych wcześniej między jednym lub kilkoma państwami członkowskimi a Bośnią i Hercegowiną lub wynikających z umów dwustronnych, o których mowa w tytule III, zawartych przez Bośnię i Hercegowinę w celu wspierania handlu regionalnego.
3.
Strony prowadzą w Komitecie Przejściowym konsultacje dotyczące umów opisanych w ust. 1 i 2 niniejszego artykułu i, w zależności od przypadku, dotyczące wszystkich istotnych problemów związanych z ich polityką handlową wobec państw trzecich. W szczególności w przypadku przystąpienia jednego z państw trzecich do Unii konsultacje takie prowadzone są z uwzględnieniem wspólnych interesów Wspólnoty i Bośni i Hercegowiny, określonych w niniejszej umowie.
Artykuł  23

(Artykuł 38 USiS)

Dumping i dotacje

1.
Żadne z postanowień niniejszej umowy nie uniemożliwia żadnej ze Stron podjęcia działań służących ochronie handlu zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu i art. 24 (art. 39 USiS).
2.
Jeśli jedna ze Stron stwierdzi istnienie praktyk dumpingowych i/lub dotacji wyrównawczych w handlu z drugą Stroną, może ona podjąć właściwe kroki przeciw tym praktykom zgodnie z Porozumieniem WTO w sprawie wykonania art. VI układu GATT z 1994 r. i Porozumieniem WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych oraz swoim własnym odpowiednim ustawodawstwem wewnętrznym.
Artykuł  24

(Artykuł 39 USiS)

Ogólna klauzula ochronna

1.
Strony stosują we wzajemnych stosunkach postanowienia art. XIX układu GATT z 1994 r. i Porozumienia WTO w sprawie środków ochronnych.
2.
Bez uszczerbku dla przepisów ust. 1 niniejszego artykułu, jeśli przywóz produktu jednej Strony na terytorium drugiej Strony odbywa się w zwiększonych ilościach i na takich warunkach, które powodują lub mogą powodować:

a) poważną szkodę dla krajowego sektora produktów podobnych lub bezpośrednio konkurujących na terytorium Strony dokonującej przywozu; lub

b) poważne zakłócenia w jakimkolwiek sektorze gospodarki bądź trudności mogące spowodować poważne pogorszenie sytuacji gospodarczej w regionie Strony dokonującej przywozu,

Strona dokonująca przywozu może podjąć stosowne dwustronne środki ochronne na warunkach określonych w niniejszym artykule i zgodnie z procedurami w nim ustanowionymi.

3.
Dwustronne środki ochronne skierowane wobec przywozu dokonywanego z terytorium drugiej Strony nie przekraczają poziomu niezbędnego do usunięcia zaistniałych trudności, jak określono w ust. 2, które pojawiły się w wyniku stosowania niniejszej umowy. Przyjęte środki ochronne powinny obejmować wstrzymanie wzrostu lub obniżki zakresu preferencji określonych w niniejszej umowie dla danych produktów do maksymalnej wysokości odpowiadającej podstawowej stawce celnej określonej w art. 3 ust. 4 lit. a) i b) oraz ust. 6 (art. 18 ust. 4 lit. a) i b) oraz ust. 6 USiS) dla tego samego produktu. Środki takie zawierają elementy wyraźnie przewidujące stopniowe wycofywanie zastosowanych środków najpóźniej do końca wyznaczonego terminu i nie będą one stosowane przez okres dłuższy niż dwa lata.

W wyjątkowych okolicznościach okres ten może zostać przedłużony maksymalnie o kolejne dwa lata. Nie stosuje się żadnych dwustronnych środków ochronnych przy przywozie produktu, co do którego wcześniej zastosowano taki środek, przez okres co najmniej czterech lat, licząc od dnia zaprzestania stosowania środka.

4.
W przypadkach określonych w niniejszym artykule przed podjęciem środków w nim przewidzianych lub w przypadkach, do których zastosowanie ma ust. 5 lit. b) niniejszego artykułu, Wspólnota, z jednej strony, lub Bośnia i Hercegowina, z drugiej strony, w zależności od przypadku, jak najszybciej dostarcza Komitetowi Przejściowemu wszelkich istotnych informacji wymaganych w celu dokładnego zbadania sytuacji i znalezienia rozwiązania możliwego do przyjęcia przez obie Strony.
5.
W celu realizacji postanowień ust. 1-4 stosuje się następujące postanowienia:

a) problemy wynikające z sytuacji określonej w niniejszym artykule kieruje się niezwłocznie do zbadania przez Komitet Przejściowy, który może podjąć każdą właściwą decyzję, aby usunąć takie problemy.

Jeśli Komitet Przejściowy lub Strona dokonująca wywozu nie podjęły decyzji, która usunęłaby problemy, lub jeśli nie zostało znalezione żadne inne zadowalające rozwiązanie w terminie 30 dni od przedłożenia danej sprawy Komitetowi Przejściowemu, Strona dokonująca przywozu może podjąć środki właściwe do rozwiązania problemu zgodnie z niniejszym artykułem. Przy wyborze środków ochronnych pierwszeństwo należy przyznać tym z nich, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie reguł określonych w niniejszej umowie. Środki ochronne zastosowane zgodnie z art. XIX układu GATT z 1994 r. oraz Porozumieniem WTO w sprawie środków ochronnych zachowują poziom/zakres preferencji przyznany zgodnie z niniejszą umową;

b) jeśli wyjątkowe i poważne okoliczności wymagające podjęcia natychmiastowych działań uniemożliwiają, w zależności od przypadku, wcześniejsze poinformowanie lub zbadanie, zainteresowana Strona może, w sytuacjach wyszczególnionych w niniejszym artykule, zastosować środki tymczasowe niezbędne do zaradzenia danej sytuacji, o czym zawiadamia niezwłocznie drugą Stronę.

Komitet Przejściowy jest niezwłocznie powiadamiany o środkach ochronnych, które są przedmiotem okresowych konsultacji w ramach tego organu, zwłaszcza w celu ustalenia harmonogramu ich znoszenia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

6.
Jeśli Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina uzależnia przywóz produktów, mogących powodować problemy określone w niniejszym artykule, od realizacji procedury administracyjnej, mającej zapewnić szybkie uzyskanie informacji dotyczących tendencji panujących w obrocie handlowym, zawiadamia o tym drugą Stronę.
Artykuł  25

(Artykuł 40 USiS)

Klauzula o niedoborach

1.
Jeśli przestrzeganie postanowień niniejszego tytułu prowadzi do:

a) poważnych niedoborów lub zagrożenia niedoborem środków spożywczych albo innych produktów niezbędnych dla Strony dokonującej wywozu; lub

b) powrotnego wywozu produktu do państwa trzeciego, w odniesieniu do którego Strona dokonująca wywozu utrzymuje wywozowe ograniczenia ilościowe, cła wywozowealbo środki lub opłaty o skutku równoważnym i jeśli sytuacje określone powyżej powodują lub mogą powodować poważne trudności dla Strony dokonującej wywozu,

Strona ta może podjąć stosowne środki na warunkach określonych w niniejszym artykule i zgodnie z procedurami w nim ustanowionymi.

2.
Przy wyborze środków pierwszeństwo należy przyznać tym, które w jak najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie reguł ustanowionych w niniejszej umowie. Środków takich nie stosuje się w sposób, który stanowiłby metodę arbitralnej lub nieuzasadnionej dyskryminacji w porównaniu z innymi przypadkami w których występują te same warunki, bądź ukrytego ograniczania wymiany handlowej oraz zaprzestaje się ich stosowania, gdy panujące warunki przestają uzasadniać ich utrzymywanie.
3.
Przed podjęciem środków przewidzianych w ust. 1 lub też jak najwcześniej, w przypadkach, do których zastosowanie ma ust. 4, Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina, w zależności od przypadku, dostarczają Komitetowi Przejściowemu wszelkich istotnych informacji w celu znalezienia rozwiązania możliwego do zaakceptowania przez Strony. Strony mogą w ramach Komitetu Przejściowego uzgadniać wszelkie środki niezbędne do usunięcia trudności. Jeśli porozumienia nie osiągnięto w ciągu 30 dni od przedłożenia sprawy Komitetowi Przejściowemu, Strona dokonująca wywozu może zastosować środki na mocy niniejszego artykułu w odniesieniu do wywozu danego produktu.
4.
Jeśli wyjątkowe i poważne okoliczności wymagające podjęcia natychmiastowych działań uniemożliwiają, w zależności od przypadku, wcześniejsze poinformowanie lub zbadanie, odpowiednio Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina może, w sytuacjach wyszczególnionych w niniejszym artykule, zastosować środki tymczasowe niezbędne do zaradzenia danej sytuacji, o czym zawiadamia niezwłocznie drugą Stronę.
5.
Komitet Przejściowy jest niezwłocznie powiadamiany o wszelkich środkach stosowanych zgodnie z niniejszym artykułem, które są przedmiotem okresowych konsultacji w ramach tego organu, zwłaszcza w celu ustalenia harmonogramu ich znoszenia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.
Artykuł  26

(Artykuł 41 USiS)

Monopole państwowe

Bośnia i Hercegowina przekształci monopole państwowe, tak aby zagwarantować, że po wejściu w życie niniejszej umowy nie będzie dyskryminacji w zakresie warunków nabywania i zbywania towarów w stosunku do obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej w porównaniu z obywatelami Bośni i Hercegowiny.

Artykuł  27

(Artykuł 42 USiS)

Reguły pochodzenia

O ile w niniejszej umowie nie postanowiono inaczej, Protokół 2 ustanawia reguły pochodzenia do celów stosowania postanowień niniejszej umowy.

Artykuł  28

(Artykuł 43 USiS)

Dopuszczalne ograniczenia

Niniejsza umowa nie wyklucza stosowania zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego; ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt lub roślin; ochrony skarbów dziedzictwa narodowego o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej lub regulacjami dotyczącymi złota i srebra. Jednakże takie zakazy lub ograniczenia nie mogą stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w wymianie handlowej między Stronami.

Artykuł  29

(Artykuł 44 USiS)

Brak współpracy administracyjnej

1.
Strony uzgadniają, że współpraca administracyjna jest niezbędna do wdrażania i kontroli preferencyjnego traktowania przyznanego w niniejszym tytule i podkreślają zdecydowaną wolę zwalczania nieprawidłowości i oszustw w dziedzinie ceł i dziedzinach powiązanych z cłami.
2.
W przypadku gdy Strona stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej i/lub nieprawidłowości lub oszustwa, o których mowa w niniejszym tytule, Strona ta może tymczasowo zawiesić czasowo zastosowane traktowanie preferencyjne dla danego produktu lub produktów zgodnie z niniejszym artykułem.
3.
Do celów niniejszego artykułu brak współpracy administracyjnej oznacza m.in.:

a) powtarzające się przypadki niedopełnienia obowiązku weryfikacji statusu pochodzenia danego produktu lub produktów;

b) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w przeprowadzaniu późniejszych weryfikacji dowodów pochodzenia i/lub przekazywaniu ich wyników;

c) powtarzające się przypadki odmowy lub nieuzasadnionego opóźnienia w wydawaniu zezwolenia na przeprowadzenie w ramach współpracy administracyjnej misji służących weryfikacji autentyczności dokumentów lub prawidłowości informacji mających znaczenie dla przyznania danego traktowania preferencyjnego.

Do celów niniejszego artykułu ustalenie istnienia nieprawidłowości lub oszustw może mieć miejsce między innymi w przypadku gdy bez zadowalającego wyjaśnienia doszło do gwałtownego wzrostu ilości przywożonych towarów, przekraczającego zwykłe możliwości produkcyjne i wywozowe drugiej Strony, jeżeli można to powiązać z posiadanymi obiektywnymi informacjami na temat nieprawidłowości lub nadużyć.

4.
Warunki tymczasowego zawieszenia są następujące:

a) jeżeli Strona stwierdziła na podstawie obiektywnych informacji brak współpracy administracyjnej i/lub występowanie nieprawidłowości lub oszustw, wówczas bezzwłocznie powiadamia o tym Komitet Przejściowy, przekazując jednocześnie obiektywne informacje, oraz rozpoczyna konsultacje w ramach Komitetu Przejściowego w oparciu o wszelkie stosowne informacje i obiektywne wnioski, celem znalezienia rozwiązania odpowiadającego obu Stronom;

b) w przypadku gdy Strony rozpoczęły konsultacje w ramach Komitetu Przejściowego i nie osiągnęły zadowalającego rozwiązania w ciągu trzech miesięcy od powiadomienia, wówczas zainteresowana Strona może tymczasowo zawiesić odpowiednie traktowanie preferencyjne danego produktu lub produktów. O tymczasowym zawieszeniu bezzwłocznie zawiadamia się Komitet Przejściowy;

c) tymczasowe zawieszenie przewidziane w niniejszym artykule ogranicza się do minimum środków niezbędnych do ochrony interesów finansowych danej Strony. Środki te mogą obowiązywać przez okres do sześciu miesięcy, który może zostać przedłużony. O przypadkach tymczasowego zawieszenia bezzwłocznie po wprowadzeniu zawiadamia się Komitet Przejściowy. Stanowią one przedmiot okresowych konsultacji w Komitecie Przejściowym, zwłaszcza w celu ich zniesienia, gdy tylko okoliczności na to pozwolą.

5.
Równocześnie z powiadomieniem Komitetu Przejściowego, zgodnie z ust. 4 lit. a) niniejszego artykułu, dana Strona powinna opublikować zawiadomienie dla importerów w swoim dzienniku urzędowym. W zawiadomieniu dla importerów powinna być zawarta informacja, że w odniesieniu do danego produktu stwierdzono, na podstawie obiektywnych informacji, brak współpracy administracyjnej i/lub istnienie nieprawidłowości lub oszustw.
Artykuł  30

(Artykuł 45 USiS)

Odpowiedzialność finansowa

W przypadku popełnienia przez właściwe organy błędu we właściwym zarządzaniu systemem preferencyjnym dotyczącym wywozu, a zwłaszcza w stosowaniu postanowień Protokołu 2, który to błąd wywiera skutki w zakresie ceł przywozowych, Strona, której dotyczą takie skutki, może zwrócić się do Komitetu Przejściowego o zbadanie możliwości podjęcia wszelkich możliwych środków celem zaradzenia tej sytuacji.

Artykuł  31

(Artykuł 46 USiS)

Stosowanie niniejszej umowy pozostaje bez uszczerbku dla stosowania postanowień prawa wspólnotowego wobec Wysp Kanaryjskich.

TYTUŁ  III

INNE POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE HANDLU I KWESTII ZWIĄZANYCH Z HANDLEM

Artykuł  32

(Artykuł 59 ust. 1 USiS)

Ruch tranzytowy

Definicje (Protokół 3 do USiS, art. 3 lit. a) i b))

1.
Dla celów niniejszego artykułu zastosowanie mają następujące definicje:

a) wspólnotowy ruch tranzytowy: przewóz towarów tranzytem przez terytorium Bośni i Hercegowiny w drodze do lub z państwa członkowskiego Wspólnoty za pośrednictwem przewoźnika mającego siedzibę we Wspólnocie;

b) ruch tranzytowy Bośni i Hercegowiny: przewóz towarów tranzytem z Bośni i Hercegowiny przez terytorium Wspólnoty do państwa trzeciego lub towarów przewożonych z państwa trzeciego do Bośni i Hercegowiny, za pośrednictwem przewoźnika mającego siedzibę w Bośni i Hercegowinie.

Postanowienia ogólne (Protokół 3 do USiS, art. 11 ust. 2, ust. 3 i ust. 5)

2.
Niniejszym Strony uzgadniają, że Wspólnota uzyska nieograniczony dostęp dla tranzytu przez terytorium Bośni i Hercegowiny, a Bośnia i Hercegowina nieograniczony dostęp dla tranzytu przez terytorium Wspólnoty ze skutkiem od dnia wejścia w życie niniejszej umowy.
3.
Jeżeli w wyniku praw przyznanych na mocy ust. 2 ruch tranzytowy obsługiwany przez przewoźników wspólnotowych wzrośnie do poziomu powodującego poważne szkody dla infrastruktury drogowej lub zagrażającego powstaniem takich szkód albo poziomu zakłócającego płynność ruchu na osiach wymienionych w art. 5 Protokołu 3 do USiS, lub grożącego zakłóceniem, i jeśli w związku z tymi samymi okolicznościami pojawią się problemy na części terytorium Wspólnoty położonej przy granicy z Bośnią i Hercegowiną, sprawa zostaje przekazana Komitetowi Przejściowemu, zgodnie z art. 41 ust. 1 niniejszej umowy. Strony mogą zaproponować wyjątkowe środki przejściowe o charakterze niedyskryminacyjnym, niezbędne dla ograniczenia lub zmniejszenia tych szkód i zakłóceń.
4.
Strony powstrzymują się od podejmowania jednostronnych działań, które mogłyby prowadzić do nierównego traktowania przewoźników lub pojazdów ze Wspólnoty oraz przewoźników i pojazdów z Bośni i Hercegowiny. Każda ze Stron podejmuje wszelkie kroki niezbędne do usprawnienia transportu drogowego na trasach prowadzących na terytorium drugiej strony lub przez to terytorium.

Uproszczenie formalności (Protokół 3 art. 19 ust. 1 i 3))

5.
Strony zobowiązują się uprościć przepływ towarów w transporcie kolejowym i drogowym, zarówno w ruchu dwustronnym, jak i tranzytowym.
6.
Strony zobowiązują się podjąć, w niezbędnym zakresie, wspólne działania dotyczące przyjęcia środków upraszczających formalności oraz zachęcać do przyjmowania dalszych takich środków.

Wdrożenie (Protokół 3 do USiS, art. 21 ust. 1 oraz ust. 2 lit. d))

7.
Współpraca między Stronami odbywa się w ramach specjalnego podkomitetu utworzonego zgodnie z art. 43 niniejszej umowy. Do zadań podkomitetu należy w szczególności koordynacja monitorowania, prognozowania i innych prac statystycznych dotyczących transportu międzynarodowego, w szczególności ruchu tranzytowego.
Artykuł  33

(Artykuł 60 USiS)

Strony zobowiązują się zezwolić na dokonywanie, w walucie w pełni wymienialnej w rozumieniu postanowień art. VIII statutu Międzynarodowego Funduszu Walutowego, wszelkich płatności i transferów na rachunku bieżącym wynikających z bilansu płatniczego między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną.

Artykuł  34

(Artykuł 67 USiS)

1.
W każdym możliwym przypadku Strony starają się unikać nakładania środków ograniczających, w tym środków dotyczących przywozu, do celów związanych z bilansem płatniczym. Strona przyjmująca takie środki możliwie najszybciej przedstawia drugiej Stronie harmonogram ich znoszenia.
2.
W przypadku gdy jedno lub kilka państw członkowskich albo Bośnia i Hercegowina napotka poważne trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego lub gdy zaistnieje bezpośrednie ryzyko wystąpienia takich trudności, Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina, zależnie od przypadku, może zgodnie z warunkami określonymi w Porozumieniu WTO przyjąć środki ograniczające, w szczególności środki dotyczące przywozu, których zakres nie może wykraczać poza to, co jest niezbędne dla poprawy bilansu płatniczego. Wspólnota lub Bośnia i Hercegowina, w zależności od przypadku, bezzwłocznie informuje o tym drugą Stronę.
3.
Żaden środek ograniczający nie ma zastosowania do transferów związanych z inwestycjami, w szczególności z odbiorem zainwestowanych lub reinwestowanych kwot, ani też do jakiegokolwiek przychodu, który z nich pochodzi.
Artykuł  35

(Artykuł 69 USiS)

Postanowienia niniejszej umowy pozostają bez uszczerbku dla stosowania przez Strony wszelkich środków niezbędnych do zapobieżenia ominięcia wprowadzonych przez nią środków dotyczących dostępu państw trzecich do jej rynku w oparciu o postanowienia niniejszej umowy.

Artykuł  36

(Artykuł 71 USiS)

Konkurencja i inne postanowienia gospodarcze

1.
Niżej wymienione praktyki uznawane są za szkodliwe dla właściwej realizacji niniejszej umowy w zakresie, w jakim mogą wpływać na handel między Wspólnotą Bośnią i Hercegowiną:

a) wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzje związków przedsiębiorstw i uzgodnione praktyki między przedsiębiorstwami, które mają na celu lub których skutkiem jest przeciwdziałanie, ograniczanie lub zakłócanie konkurencji;

b) nadużywanie przez jedno lub więcej przedsiębiorstw pozycji dominującej na terytorium Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny jako całości lub na znacznej części tych terytoriów;

c) jakakolwiek pomoc państwa, zakłócająca konkurencję lub grożąca jej zakłóceniem przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub niektórym produktom.

2.
Każda praktyka niezgodna z niniejszym artykułem oceniania jest na podstawie kryteriów wynikających ze stosowania zasad konkurencji obowiązujących we Wspólnocie, zwłaszcza z art. 81, 82 86 i 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (zwanego dalej "Traktatem WE") oraz instrumentów wyjaśniających przyjętych przez instytucje wspólnotowe.
3.
Strony zapewniają, aby niezależnemu operacyjnie urzędowi publicznemu nadane zostały - w odniesieniu do przedsiębiorstw prywatnych i publicznych oraz przedsiębiorstw, którym nadano szczególne prawa - uprawnienia niezbędne do pełnego stosowania ust. 1 lit. a) i b).
4.
W ciągu dwóch lat od daty wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina stworzy niezależny operacyjnie urząd publiczny, któremu nada uprawnienia niezbędne do pełnego stosowania postanowień ust. 1 lit. c). Urząd ten powinien mieć m.in. uprawnienia do zatwierdzania programów pomocy państwa, indywidualnej pomocy w formie dotacji zgodnie z ust. 2, jak również uprawnienia do nakazania zwrotu pomocy państwa przyznanej niezgodnie z prawem.
5.
Każda Strona zagwarantuje przejrzystość w dziedzinie pomocy państwa m.in. poprzez przedstawianie drugiej Stronie okresowych sprawozdań rocznych lub równorzędnych, zgodnie z metodologią i formą przyjętą we wspólnotowych przeglądach pomocy państwa. Na wniosek jednej ze Stron druga Strona dostarcza informacji na temat konkretnych, indywidualnych przypadków pomocy publicznej.
6.
Bośnia i Hercegowina stworzy wyczerpujący wykaz wszystkich programów pomocy ustanowionych przed powołaniem urzędu, o którym mowa w ust. 4, i dostosuje te programy do kryteriów wymienionych w ust. 2 w okresie nieprzekraczającym czterech lat od wejścia w życie niniejszej umowy.
7.
a) Do celów stosowania postanowień ust. 1 lit. c) Strony uzgadniają, że w ciągu pierwszych sześciu lat od wejścia w życie niniejszej umowy każda pomoc publiczna przyznana przez Bośnię i Hercegowinę oceniana jest z uwzględnieniem faktu, że Bośnia i Hercegowina uznawana jest za taki sam obszar, jak obszary Wspólnoty określone w art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE.

b) Przed upływem pięciu lat od dnia wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina przedstawi Komisji Europejskiej dane o swoim PKB na mieszkańca, ujednolicone na szczeblu NUTS II. Następnie urząd, o którym mowa w ust. 4, oraz Komisja Europejska dokonują wspólnie oceny kwalifikowalności regionów Bośni i Hercegowiny do pomocy, jak również związanej z tym maksymalnej intensywności pomocy w celu sporządzenia regionalnej mapy pomocy na podstawie stosownych wytycznych Wspólnoty.

8.
W Protokole 3 określone zostały specjalne przepisy dotyczące pomocy państwa na restrukturyzację przemysłu stalowego.
9.
W odniesieniu do produktów określonych w tytule II rozdziału II:

a) ustęp 1 lit. c) nie ma zastosowania;

b) jakiekolwiek praktyki niezgodne z ust. 1 lit. a) powinny być ocenianie zgodnie z kryteriami ustanowionymi przez Wspólnotę na podstawie art. 36 i 37 Traktatu WE i szczególnych dokumentów wspólnotowych przyjętych na tej podstawie.

10.
Jeśli jedna ze Stron uważa, że dana praktyka jest niezgodna z ust. 1, może ona podjąć właściwe środki po konsultacjach w ramach Komitetu Przejściowego lub po upływie 30 dni roboczych od daty złożenia wniosku o przeprowadzenie takich konsultacji.

Żadne z postanowień niniejszego artykułu nie uchybia w jakikolwiek sposób możliwości wprowadzenia przez jedną ze Stron środków antydumpingowych lub wyrównawczych zgodnie ze stosownymi artykułami GATT 1994, Porozumieniem WTO w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych czy odpowiednim powiązanym ustawodawstwem wewnętrznym, ani nie wpływa na taką możliwość.

Artykuł  37

(Artykuł 72 USiS)

Przedsiębiorstwa publiczne

Przed końcem trzeciego roku od wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina zastosuje, w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych oraz do przedsiębiorstw, którym przyznano specjalne lub wyłączne uprawnienia, zasady określone w TraktacieWE, w szczególności w jego art. 86. Szczególne uprawnienia przedsiębiorstw publicznych podczas okresu przejściowego nie obejmują możliwości nałożenia ograniczeń ilościowych lub środków o skutku równoważnym na przywóz towarów ze Wspólnoty do Bośni i Hercegowiny.

Artykuł  38

(Artykuł 73 USiS)

Prawa własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

1.
Zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu oraz załącznika VI Strony potwierdzają znaczenie, jakie przywiązują do zapewnienia odpowiedniej i skutecznej ochrony oraz egzekwowania praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej.
2.
Od daty wejścia w życie niniejszej umowy, Strony przyznają przedsiębiorstwom i obywatelom drugiej Strony w odniesieniu do uznawania i ochrony własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej traktowanie nie mniej korzystne niż to przyznane państwom trzecim na mocy porozumień dwustronnych.
3.
Bośnia i Hercegowina przyjmuje wszystkie środki niezbędne do zagwarantowania, najpóźniej po pięciu latach od wejścia w życie niniejszej umowy, ochrony praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, na poziomie porównywalnym do poziomu osiągniętego we Wspólnocie, w tym środki skutecznego egzekwowania tych praw.
4.
Bośnia i Hercegowina zobowiązuje się przystąpić we wspomnianym wyżej okresie do wielostronnych konwencji w zakresie praw własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej określonych w załączniku VII. Strony potwierdzają znaczenie zasad zawartych w Porozumieniu o aspektach handlowych praw własności intelektualnej. Komitet Przejściowy może podjąć decyzję o zobowiązaniu Bośni i Hercegowiny do przystąpienia do określonych konwencji wielostronnych w tej dziedzinie.
5.
W przypadku wystąpienia problemów w dziedzinie własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej, wpływających na warunki wymiany handlowej, są one niezwłocznie przekazywane Komitetowi Przejściowemu, na wniosek jednej ze Stron, w celu osiągnięcia wzajemnie satysfakcjonujących rozwiązań.
Artykuł  39

(Artykuł 97 USiS)

Cła

Strony nawiązują współpracę w tym obszarze w celu zagwarantowania zgodności z postanowieniami, które zostaną przyjęte w dziedzinie handlu oraz zbliżenia systemu celnego Bośni i Hercegowiny do systemu wspólnotowego, pomagając tym samym w utorowaniu drogi dla środków liberalizacji zaplanowanych zgodnie z niniejszą umową oraz w stopniowym zbliżaniu ustawodawstwa celnego Bośni i Hercegowiny do wspólnotowego dorobku prawnego.

W ramach współpracy należycie uwzględnia się obszary priorytetowe związane ze wspólnotowym dorobkiem prawnym w dziedzinie ceł.

Zasady wzajemnej pomocy administracyjnej między Stronami w sprawach celnych są określone w Protokole 4.

TYTUŁ  IV

POSTANOWIENIA INSTYTUCJONALNE, OGÓLNE I KOŃCOWE

Artykuł  40

Niniejszym powołuje się Komitet Przejściowy, który nadzoruje stosowanie i wykonanie niniejszej umowy. Komitet zbiera się w regularnych odstępach czasu oraz gdy wymagają tego okoliczności.

Artykuł  41
1.
Komitet Przejściowy ma prawo podejmowania decyzji w zakresie niniejszej umowy, w przypadkach w niej przewidzianych. Podjęte decyzje są wiążące dla Stron, które są zobowiązane do podjęcia środków niezbędnych do wykonania takich decyzji. Komitet Przejściowy może również formułować zalecenia, jakie uważa za pożądane do osiągnięcia wspólnych celów oraz sprawnego funkcjonowania niniejszej umowy. Komitet opracowuje swoje decyzje i zalecenia za zgodą obu Stron.
2.
Komitet przyjmuje swój regulamin.
Artykuł  42
1.
Komitet Przejściowy składa się, z jednej strony, z przedstawicieli Wspólnoty, a z drugiej strony, z przedstawicieli Bośni i Hercegowiny. Zasady reprezentacji członków Komitetu Przejściowego określone są w jego regulaminie.
2.
Przewodnictwo w Komitecie zapewniane jest na zasadzie rotacji przez obie Strony, na warunkach określonych w regulaminie.
3.
Komitet Przejściowy stanowi na podstawie wzajemnego porozumienia Stron.
Artykuł  43

Komitet Przejściowy może tworzyć podkomitety.

Artykuł  44

Każda ze Stron odwołuje się do Komitetu Przejściowego w przypadku sporu dotyczącego stosowania lub interpretacji niniejszej umowy.

Komitet Przejściowy może rozstrzygać spory w drodze wiążących decyzji.

Artykuł  45

(Artykuł 122 USiS)

W zakresie niniejszej umowy każda ze Stron zobowiązuje się zagwarantować osobom fizycznym i prawnym drugiej Strony wolny od dyskryminacji w porównaniu z własnymi obywatelami dostęp do właściwych sądów i władz administracyjnych, aby mogły przed nimi bronić swoich praw osobistych i majątkowych.

Artykuł  46

(Artykuł 123 USiS)

Żadne z postanowień niniejszej umowy nie stanowi przeszkody dla podjęcia przez Stronę jakichkolwiek środków, które:

a) uważa za niezbędne w celu zapobiegania ujawnieniu informacji szkodzących jej podstawowym interesom w dziedzinie bezpieczeństwa;

b) odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojskowymi lub też do badań, rozwoju lub produkcji niezbędnej do celów obronnych, o ile środki te nie pogarszają warunków konkurencji w zakresie produktów nieprzeznaczonych do celów ściśle wojskowych;

c) uznaje za istotne dla zapewnienia własnego bezpieczeństwa w przypadku poważnych niepokojów wewnętrznych utrudniających utrzymanie porządku publicznego, w czasie wojny lub poważnych napięć międzynarodowych grożących wybuchem wojny, lub w celu wywiązania się z zobowiązań, jakie na siebie przyjęła, aby zapewnić utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

Artykuł  47

(Artykuł 124 USiS)

1.
W dziedzinach objętych niniejszą umową oraz nie naruszając jakichkolwiek zawartych w niej postanowień szczególnych:

a) uregulowania stosowane przez Bośnię i Hercegowinę w stosunku do Wspólnoty nie mogą prowadzić do powstania jakiejkolwiek dyskryminacji między państwami członkowskimi, ich obywatelami czy też przedsiębiorstwami lub spółkami;

b) uregulowania stosowane przez Wspólnotę w stosunku do Bośni i Hercegowiny nie mogą prowadzić do jakiejkolwiek dyskryminacji obywateli, spółek lub przedsiębiorstw Bośni i Hercegowiny.

2.
Postanowienia ust. 1 pozostają bez uszczerbku dla prawa Stron do stosowania właściwych przepisów ich ustawodawstwa podatkowego wobec podatników, którzy nie znajdują się w sytuacji identycznej, jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania lub siedzibę.
Artykuł  48

(Artykuł 125 USiS)

1.
Strony podejmują wszelkie niezbędne środki o charakterze ogólnym lub szczególnym wymagane do wypełnienia swoich zobowiązań wynikających z niniejszej umowy. Zapewniają one osiągnięcie celów określonych w niniejszej umowie.
2.
Strony zgadzają się przeprowadzić na wniosek jednej ze Stron, w trybie pilnym i za pośrednictwem odpowiednich kanałów, konsultacje mające na celu omówienie wszelkich kwestii związanych z wykładnią lub wdrażaniem niniejszej umowy oraz innymi istotnymi aspektami wzajemnych stosunków.
3.
Każda ze Stron odwołuje się do Komitetu Przejściowego w przypadku sporu dotyczącego stosowania lub wykładni niniejszej umowy. W takim wypadku zastosowanie ma art. 49 oraz, w niektórych przypadkach, Protokół 5.

Komitet Przejściowy może rozstrzygać spory w drodze wiążących decyzji.

4.
Jeżeli jedna ze Stron uważa, że druga Strona nie wypełniła zobowiązania wynikającego z niniejszej umowy, może podjąć odpowiednie środki. Przedtem jednak, z wyjątkiem szczególnie pilnych przypadków, powinna przekazać Komitetowi Przejściowemu wszelkie informacje niezbędne do dokładnego zbadania sytuacji w celu znalezienia rozwiązania zadowalającego obie Strony.

Przy wyborze środków pierwszeństwo należy przyznać tym z nich, które w najmniejszym stopniu zakłócają funkcjonowanie niniejszej umowy. Komitet Przejściowy jest niezwłocznie powiadamiany o podjęciu tych środków, a jeżeli druga Strona wystąpi z takim wnioskiem, stanowią one przedmiot konsultacji w Komitecie Przejściowym.

5.
Postanowienia ust. 2, 3 i 4 nie wpływają w żaden sposób na postanowienia art. 15, 23, 24, 25 i 29 oraz Protokołu 2 (art. 30, 38, 39, 40 i 44 USiS)) oraz pozostają bez uszczerbku dla tych postanowień.
Artykuł  49

(Artykuł 126 USiS)

1.
W przypadku powstania sporu między Stronami dotyczącego wykładni lub stosowania niniejszej umowy jedna ze Stron przekazuje drugiej stronie oraz Komitetowi Przejściowemu formalny wniosek o rozstrzygnięcie spornej kwestii.

Jeśli strona uzna, że środki przyjęte przez drugą Stronę lub brak działań drugiej Strony stanowią naruszenie zobowiązań wynikających z niniejszej umowy, formalny wniosek o rozstrzygnięcie spornej kwestii powinien zawierać uzasadnienie takiego stanowiska, a w stosownych przypadkach informację, że Strona może podjąć środki przewidziane w art. 48 ust. 4.

2.
Strony dokładają wszelkich starań, aby rozstrzygnąć spór poprzez prowadzone w dobrej wierze konsultacje w ramach Komitetu Przejściowego oraz innych organów przewidzianych w ust. 3 w celu jak najszybszego znalezienia rozwiązań możliwych do przyjęcia przez obie Strony.
3.
Strony przekazują Komitetowi Przejściowemu wszelkie istotne informacje wymagane w celu dokładnego zbadania sytuacji.

Do czasu znalezienia rozwiązania sporna kwestia jest przedmiotem dyskusji podczas każdego spotkania Komitetu Przejściowego, chyba że doszło do wszczęcia postępowania arbitrażowego przewidzianego w Protokole 5. Spór uznaje się za rozstrzygnięty, jeśli Komitet Przejściowy podjął wiążącą decyzję o jego rozstrzygnięciu, zgodnie z art. 48 ust. 3 lub jeśli oświadczył, że spór już nie istnieje.

Konsultacje w sprawie sporu mogą być prowadzone również podczas posiedzeń Komitetu Przejściowego lub innych odpowiednich komitetów i organów ustanowionych na podstawie art. 43, jeśli Strony tak uzgodnią lub na wniosek jednej ze Stron. Konsultacje mogą być również prowadzone w formie pisemnej.

Wszystkie informacje ujawnione podczas konsultacji są poufne.

4.
W kwestiach wchodzących w zakres stosowania Protokołu 5 każda ze Stron może przedłożyć sporną kwestię do rozstrzygnięcia w ramach arbitrażu zgodnie z tym Protokołem, jeśli Stronom nie udało się rozstrzygnąć sporu w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia procedury rozstrzygania sporu zgodnie z ust. 1.
Artykuł  50

Załączniki I-VI oraz protokoły 1-6 stanowią integralną część niniejszej umowy.

Artykuł  51

(Artykuł 127 USiS)

Do czasu przyznania równoważnych praw osobom i podmiotom gospodarczym na mocy niniejszej umowy, pozostaje ona bez wpływu na prawa gwarantowane tym osobom i podmiotom postanowieniami istniejących umów wiążących jedno lub kilka państw członkowskich Unii Europejskiej, z jednej strony, i Bośnię i Hercegowinę, z drugiej strony.

Artykuł  52

(Artykuł 17 USiS)

Współpraca z krajami kandydującymi do członkostwa w Unii Europejskiej, których nie dotyczy układ o stabilizacji i stowarzyszeniu

1.
Bośnia i Hercegowina powinna zacieśniać współpracę i zawrzeć konwencję dotyczącą współpracy regionalnej z każdym innym państwem kandydującym do członkostwa w UE i nieobjętym procesem stabilizacji i stowarzyszenia, we wszystkich dziedzinach współpracy objętych niniejszą umową. Celem takiej konwencji powinno być stopniowe dostosowanie dwustronnych stosunków między Bośnią i Hercegowiną a tym państwem do właściwego zakresu stosunków między Wspólnotą oraz jej państwami członkowskimi a tym państwem.
2.
Z Turcją, która zawarła unię celną ze Wspólnotą, Bośnia i Hercegowina zawrze - przed końcem okresu przejściowego, o którym mowa w art. 3 ust. 1 (art. 18 ust. 1 USiS) i na wzajemnie korzystnych warunkach - porozumienie ustanawiające strefę wolnego handlu, zgodnie z art. XXIV GATT z 1994 r., i liberalizujące zasady prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenie usług pomiędzy nimi na poziomie równoważnym do gwarantowanego niniejszą umową, zgodnie z art. V GATS.
Artykuł  53

Niniejsza umowa obowiązuje do dnia wejścia w życie układu o stabilizacji i stowarzyszeniu.

Każda ze Stron może wypowiedzieć niniejszą umowę poprzez powiadomienie drugiej Strony. Niniejsza umowa przestaje obowiązywać po upływie sześciu miesięcy od daty takiego powiadomienia.

Artykuł  54

(Artykuł 131 USiS)

Niniejsza umowa ma zastosowanie, z jednej strony, do terytoriów, na których obowiązuje Traktat (WE) i zgodnie z warunkami określonymi w tym Traktacie, a z drugiej strony do terytorium Bośni i Hercegowiny.

Artykuł  55

(Artykuł 132 USiS)

Depozytariuszem niniejszej umowy jest Sekretarz Generalny Rady Unii Europejskiej.

Artykuł  56

(Artykuł 130 USiS)

Do celów niniejszej umowy określenie "Strony" oznacza, z jednej strony, Wspólnotę albo jej państwa członkowskie albo też Wspólnotę i państwa członkowskie, zgodnie z ich stosownymi uprawnieniami, a z drugiej strony Bośnię i Hercegowinę.

Artykuł  57

(Artykuł 133 USiS)

Niniejsza umowa została sporządzona w dwóch egzemplarzach w języku angielskim, bułgarskim, czeskim, duńskim, estońskim, fińskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, litewskim, łotewskim, maltańskim, niemieckim, niderlandzkim, polskim, portugalskim, rumuńskim, włoskim, słowackim, słoweńskim, szwedzkim, węgierskim, bośniackim, chorwackim i serbskim, a każdy z tych tekstów jest na równi autentyczny.

Artykuł  58

Strony ratyfikują lub zatwierdzają niniejszą umowę zgodnie z własnymi procedurami.

Instrumenty ratyfikacyjne lub zatwierdzające składa się do Sekretariatu Generalnego Rady Unii Europejskiej.

Niniejsza umowa wchodzi w życie w pierwszym dniu miesiąca po dacie złożenia przez strony ostatniego dokumentu ratyfikacyjnego lub zatwierdzającego.

Съставено в Люксембург на шестнадесети юни две хиляди и осма година.

Hecho en Luxemburgo, el dieciseis de junio de dosmile ocho.

V Lucemburku dne šestnáctého června dva tisíce osm.

Udfćrdiget i Luxembourg den sekstende juni to tusind og otte.

Geschehen zu Luxemburg am sechzehnten Juni zweitausendacht.

Kahe tuhande kaheksanda aasta juunikuu kuueteistkümnendal päeval Luxembourgis.

Έγινε στo Λουξεμβούργο, στις δέκα έξι Ιουνίου δύο χιλιάδες οκτώ.

Done at Luxembourg on the sixteenth day of June in the year two thousand and eight.

Fait ŕ Luxembourg, le seize juin deux mille huit.

Fatto a Lussemburgo, addě sedici giugno duemilaotto.

Luksemburgā, divtūkstoš astotā gada sešpadsmitajā jūnijā.

Priimta du tūkstančiai aštuntų metų birželio šešioliktą dieną Liuksemburge.

Kelt Luxembourgban, a kétezer-nyolcadik év június havának tizenhatodik napján.

Magħmul fil-Lussemburgu, fis-sittax-il jum ta' Ġunju tas-sena elfejn u tmienja.

Gedaan te Luxemburg, de zestiende juni tweeduizend acht.

Sporządzono w Luksemburgu dnia szesnastego czerwca roku dwa tysiące ósmego.

Feito em Luxemburgo, em dezasseis de Junho de dois mil e oito.

Încheiat la Luxemburg, şaisprezece iunie două mii opt.

V Luxemburgu dňa šestnásteho júna dvetisícosem.

V Luxembourgu, dne šestnajstega junija leta dva tisoč osem.

Tehty Luxemburgissa kuudentenatoista päivänä kesäkuuta vuonna kaksituhattakahdeksan.

Som skedde i Luxemburg den sextonde juni tjugohundraĺtta.

Sačinjeno u Luksemburgu, šesnaestoga juna dvije hiljade osme godine.

Sačinjeno u Luksemburgu, šesnaestoga lipnja dvije tisuće osme godine.

Састављено у Луксембургу, шеснаестога јуна двије хиљаде осме године.

За Европейската общност

Por la Comunidad Europea

Za Evropské společenství

For Det Europćiske Fćllesskab

Für die Europäische Gemeinschaft

Euroopa Ühenduse nimel

Για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα

For the European Community

Pour la Communauté européenne

Per la Comunitŕ europea

Eiropas Kopienas vārdā

Europos bendrijos vardu

Az Európai Közösség részéről

Għall-Komunitŕ Ewropea

Voor de Europese Gemeenschap

W imieniu Wspólnoty Europejskiej

Pela Comunidade Europeia

Pentru Comunitatea Europeană

Za Európske spoločenstvo

Za Evropsko skupnost

Euroopan yhteisön puolesta

För Europeiska gemenskapen

Za Evropsku zajednicu

Za Evropsku zajednicu

За Европску заједницу

(podpisy pominięto)

За Босна и Херцеговина

Por Bosnia y Herzegovina

Za Bosnu a Hercegovinu

For Bosnien-Hercegovina

Für Bosnien und Herzegowina

Bosnia ja Hertsegoviina nimel

Για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

For Bosnia and Herzegovina

Pour la Bosnie-et-Herzégovine

Per la Bosnia-Erzegovina

Bosnijos ir Hercegovinos vardu

Bosnijas un Hercegovinas vārdā

Bosznia és Hercegovina részéről

Għall-Bożnja u Ħerzegovina

Voor Bosnië en Herzegovina

W imieniu Bośni i Hercegowiny

Pela Bósnia e Herzegovina

Pentru Bosnia şi Herţegovina

Za Bosnu a Hercegovinu

Za Bosno in Hercegovino

Bosnia ja Hertsegovinan puolesta

För Bosnien och Hercegovina

Za Bosnu i Hercegovinu

Za Bosnu i Hercegovinu

За Босну и Херцеговину

(podpis pominięto)

______

(1)Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2658/87 (Dz.U. L 256 z 7.9.1987, s. 1) z uwzględnieniem zmian.

(2) Dziennik urzędowy Bośni i Hercegowiny nr 58/04 z 22.12.2004. taka obniżona stawka celna zastępuje podstawową stawkę celną, o której mowa w ust. 4, od dnia, w którym dana obniżka zostanie wprowadzona.

(3) Dz.U. L 93 z 31.3.2006, s. 12. Rozporządzenie zmienione rozporządzeniem Rady (WE) nr 1791/2006 (Dz.U. L 363 z 20.12.2006, s. 1).

..................................................

Notka Redakcji Systemu Informacji Prawnej LEX

Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.

..................................................

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK  I

PREFERENCJE TARYFOWE BOŚNI I HERCEGOWINY DLA WSPÓLNOTOWYCH PRODUKTÓW PRZEMYSŁOWYCH

ZAŁĄCZNIK  II

DEFINICJA ..MŁODEJ WOŁOWINY"

ZAŁĄCZNIK  III

PREFERENCJE TARYFOWE BOŚNI I HERCEGOWINY DLA PODSTAWOWYCH PRODUKTÓW ROLNYCH POCHODZĄCYCH ZE WSPOLNÓTY

ZAŁĄCZNIK  IV

CŁA STOSOWANE W PRZYWOZIE DO WSPÓLNOTY TOWARÓW POCHODZĄCYCH Z BOŚNI I HERCEGOWINY

ZAŁĄCZNIK  V

CŁA STOSOWANE W PRZYWOZIE DO BOŚNI I HERCEGOWINY TOWARÓW POCHODZĄCYCH ZE WSPÓLNOTY

ZAŁĄCZNIK  VI

PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ, PRZEMYSŁOWEJ I HANDLOWEJ

(o których mowa w art. 38)

1. Artykuł 38 ust. 4 (art. 73 ust. 4 USiS) niniejszej umowy dotyczy wymienionych poniżej wielostronnych konwencji, których państwa członkowskie są stronami lub które są faktycznie stosowane przez państwa członkowskie:

Traktat budapeszteński o międzynarodowym uznawaniu depozytu drobnoustrojów dla celów postępowania patentowego (Budapeszt, 1977, zmieniony w 1980 r.),

– Porozumienie haskie w sprawie międzynarodowego zgłaszania wzorów przemysłowych (Akt genewski, 1999),

Protokół dotyczący porozumienia madryckiego o międzynarodowej rejestracji znaków (Protokół madrycki, 1989),

– Traktat o prawie patentowym (Genewa, 2000),

– Konwencja o ochronie producentów nagrań fonograficznych przed nieupoważnionym powielaniem ich nagrań fonograficznych (konwencja fonograficzna, Genewa, 1971),

Międzynarodowa konwencja o ochronie wykonawców, producentów nagrań fonograficznych oraz organizacjinadawczych (konwencja rzymska, 1961),

Porozumienie strasburskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji patentowej (Strasburg, 1971, zmienione w 1979 r.),

– Porozumienie wiedeńskie ustanawiające międzynarodową klasyfikację elementów obrazowych znaków (Wiedeń, 1973, zmienione w 1985 r.),

Traktat WIPO o prawie autorskim (Genewa, 1996),

Traktat WIPO o wykonaniach artystycznych i nagraniach fonograficznych (Genewa, 1996),

– Międzynarodowa konwencja o ochronie nowych odmian roślin (konwencja UPOV, Paryż, 1961, zmieniona w 1972 r., 1978 r. i 1991 r.),

– Konwencja o przyznawaniu patentów europejskich (Europejska konwencja patentowa - Monachium, 1973, z późniejszymi zmianami, w tym zmiany z 2000 r.),

– Traktat o prawie dotyczącym znaków towarowych (Genewa, 1994).

2. Strony potwierdzają znaczenie, jakie przywiązują do zobowiązań wynikających z następujących konwencji wielostronnych:

Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (konwencja WIPO, Sztokholm, 1967, zmieniona w 1979 r.),

Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych (Akt paryski, 1971),

– Konwencja brukselska dotycząca rozpowszechniania sygnałów będących nośnikami programów transmitowanych drogą satelitarną (Bruksela, 1974),

– Porozumienie z Locarno ustanawiające międzynarodową klasyfikację wzorów przemysłowych (Locarno, 1968, zmienione w 1979 r.),

Porozumienie madryckie o międzynarodowej rejestracji znaków (Akt sztokholmski, 1967, zmieniony w 1979 r.),

Porozumienie nicejskie dotyczące międzynarodowej klasyfikacji towarów i usług do celów rejestracji znaków (Genewa, 1977, zmienione w 1979 r.),

Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej (Akt sztokholmski, 1967, zmieniony w 1979 r.),

Traktat o współpracy patentowej (Waszyngton, 1970, zmieniony w 1979 r. i zmodyfikowany w 1984 r.).

PROTOKÓŁ  1

W sprawie handlu przetworzonymi produktami rolnymi pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

Artykuł  1
1.
Wspólnota oraz Bośnia i Hercegowina stosują w stosunku do przetworzonych produktów rolnych opłaty celne wymienione odpowiednio w załączniku I i załączniku II zgodnie z wymienionymi w nich warunkami, niezależnie od ograniczeń kontyngentowych.
2.
Komitet Przejściowy podejmuje decyzje w sprawie:

a) rozszerzenia wykazu przetworzonych produktów rolnych zawartego w niniejszym protokole;

b) zmian stawek celnych określonych w załączniku I i II;

c) zwiększenia lub zniesienia kontyngentów taryfowych.

3.
Komitet Przejściowy może zastąpić należności celne ustanowione w niniejszym protokole systemem ustanowionym na podstawie odpowiednich cen rynkowych obowiązujących we

Wspólnocie i w Bośni i Hercegowinie na produkty rolne faktycznie stosowane przy wytwarzaniu przetworzonych produktów rolnych objętych niniejszym protokołem.

Artykuł  2

Stawki celne stosowane na podstawie art. 1 mogą zostać obniżone decyzją Komitetu Przejściowego:

a) jeżeli w obrocie handlowym między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną dojdzie do obniżenia ceł na produkty podstawowe; lub

b) w odpowiedzi na obniżkę wynikającą z wzajemnych preferencji na przetworzone produkty rolne.

Obniżkę przewidzianą w tiret pierwszym oblicza się w oparciu o część stawki celnej wskazanej jako składnik rolny, który powinien odpowiadać produktom rolnym rzeczywiście używanym do produkcji określonych przetworzonych produktów rolnych i który powinien zostać odliczony od stawki celnej stosowanej do podstawowych produktów rolnych.

Artykuł  3

Wspólnota i Bośnia i Hercegowina informują się wzajemnie o regulacjach administracyjnych przyjętych w odniesieniu do produktów objętych niniejszym protokołem. Uzgodnienia te powinny zapewnić równe traktowanie wszystkich zainteresowanych stron i powinny być możliwie jak najprostsze i jak najbardziej elastyczne.

ZAŁĄCZNIK  I

CŁA STOSOWANE PRZY PRZYWOZIE DO WSPÓLNOTY TOWARÓW POCHODZĄCYCH Z BOŚNI I HERCEGOWINY

ZAŁĄCZNIK  II

CŁA STOSOWANE PRZY PRZYWOZIE DO BOŚNI I HERCEGOWINY TOWARÓW POCHODZĄCYCH ZE WSPÓLNOTY (W TRYBIE NATYCHMIASTOWYM LUB STOPNIOWO)

PROTOKÓŁ  2

W sprawie definicji pojęcia "produkty pochodzące" oraz metod współpracy administracyjnej w celu zastosowania postanowień niniejszej umowy w stosunkach pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

TYTUŁ  I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł  1

Definicje

Do celów niniejszego protokołu:

a) "wytwarzanie" oznacza każdy rodzaj obróbki lub przetworzenia łącznie z montażem i operacjami szczególnymi;

b) "materiał" oznacza każdy składnik, surowiec, komponent lub część itp. użyte do wytworzenia produktu;

c) "produkt" oznacza wytwarzany produkt, nawet jeśli jest on przeznaczony do użycia w innym procesie wytwarzania;

d) "towary" oznaczają zarówno materiały, jak i produkty;

e) "wartość celna" oznacza wartość określoną zgodnie z Porozumieniem w sprawie stosowania artykułu VII Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu z 1994 roku (Porozumienie Światowej Organizacji Handlu w sprawie ustalania wartości celnej);

f) "cena ex-works" oznacza cenę zapłaconą za produkt ex-works producentowi we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie, który dokonuje ostatniej obróbki lub przetworzenia, pod warunkiem że cena ta zawiera wartość wszystkich użytych materiałów po odliczeniu wszystkich podatków wewnętrznych, które są lub mogą być zwrócone, jeżeli uzyskany produkt zostanie wywieziony;

g) "wartość materiałów" oznacza wartość celną użytych materiałów niepochodzących w czasie przywozu lub, jeśli nie jest ona znana i nie może być ustalona, pierwszą możliwą do ustalenia cenę zapłaconą za materiały we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie;

h) "wartość materiałów pochodzących" oznacza wartość takich materiałów, zgodnie z definicją podaną w lit. g) stosowaną odpowiednio;

i) "wartość dodana" oznacza cenę ex-works pomniejszoną o wartość celną użytych materiałów pochodzących z innych krajów, wymienionych w art. 3 i 4, a w przypadkach gdy wartość celna nie jest znana lub nie może być ustalona - o pierwszą możliwą do ustalenia cenę zapłaconą za materiały we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie;

j) "działy" i "pozycje" oznaczają działy i pozycje (czterocyfrowe kody) stosowane w nomenklaturze stanowiącej zharmonizowany system oznaczania i kodowania towarów, zwany w niniejszym protokole "zharmonizowanym systemem" lub "ZS";

k) "klasyfikowany" odnosi się do klasyfikacji produktu lub materiału do konkretnej pozycji;

l) "przesyłka" oznacza produkty, które są albo łącznie wysłane przez jednego eksportera do jednego odbiorcy ujęte w jednym dokumencie przewozowym dotyczącym ich transportu od eksportera do odbiorcy albo, w przypadku braku takiego dokumentu, jedną fakturą;

m) "terytoria" obejmują wody terytorialne.

TYTUŁ  II

DEFINICJA POJĘCIA "PRODUKTY POCHODZĄCE"

Artykuł  2

Wymogi ogólne

1.
Do celów wykonania niniejszej umowy, następujące produkty uważa się za pochodzące ze Wspólnoty:

a) produkty całkowicie uzyskane we Wspólnocie w rozumieniu art. 5 niniejszego protokołu;

b) produkty uzyskane we Wspólnocie zawierające materiały, które nie zostały w pełni tam uzyskane, pod warunkiem że materiały te zostały poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu we Wspólnocie w rozumieniu art. 6.

2.
Do celów wykonania niniejszej umowy, następujące produkty uważa się za pochodzące z Bośni i Hercegowiny:

a) produkty całkowicie uzyskane w Bośni i Hercegowinie w rozumieniu art. 5;

b) produkty uzyskane w Bośni i Hercegowinie zawierające materiały, które nie zostały w pełni tam uzyskane, pod warunkiem że materiały te zostały poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu w Bośni i Hercegowinie w rozumieniu art. 6 niniejszego protokołu.

Artykuł  3

Kumulacja we Wspólnocie

1.
Bez uszczerbku dla postanowień art. 2 ust. 2, produkty uważa się za pochodzące ze Wspólnoty, jeżeli zostały tam uzyskane i zawierają materiały pochodzące z Bośni i Hercegowiny, ze Wspólnoty lub jakiegokolwiek innego kraju albo terytorium uczestniczącego w procesie stabilizacji i stowarzyszenia Unii Europejskiej(1), lub jeżeli zawierają materiały pochodzące z Turcji, których dotyczy decyzja nr 1/95 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 22 grudnia 1995 r.(2), pod warunkiem że produkty te zostały w Bośni i Hercegowinie poddane obróbce lub przetworzeniu wykraczającemu poza operacje określone w art. 7. Nie jest konieczne, aby tego rodzaju materiały były poddawane wystarczającej obróbce lub przetwarzaniu.
2.
Gdy obróbka lub przetworzenie dokonane we Wspólnocie nie wykraczają poza operacje określone w art. 7, otrzymany produkt uważa się za pochodzący ze Wspólnoty tylko wtedy, gdy wartość tam dodana przewyższa wartość wykorzystanych materiałów pochodzących z któregokolwiek spośród pozostałych krajów lub terytoriów, o których mowa w ust. 1. W przypadku gdy powyższe warunki nie są spełnione, otrzymany produkt uważa się za pochodzący z kraju, który ma największy udział materiałów pochodzących, użytych w procesie produkcji we Wspólnocie.
3.
Produkty pochodzące z krajów lub terytoriów, o których mowa w ust. 1, które nie są poddawane obróbce lub przetwarzaniu we Wspólnocie, zachowują swoje pochodzenie w przypadku wywiezienia ich do jednego z tych krajów lub terytoriów.
4.
Kumulacja przewidziana w niniejszym artykule może mieć zastosowanie wyłącznie, gdy spełnione są następujące warunki:

a) pomiędzy krajami lub terytoriami uwzględnianymi przy ustalaniu statusu pochodzenia a krajem przeznaczenia obowiązuje preferencyjna umowa handlowa zgodna z art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT);

b) materiały i produkty uzyskały status pochodzenia poprzez zastosowanie reguł pochodzenia identycznych z regułami zawartymi w niniejszym protokole;

oraz

c) powiadomienia wskazujące na wypełnienie wszelkich wymagań niezbędnych do zastosowania kumulacji zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria C) oraz w Bośni i Hercegowinie zgodnie z jej własnymi procedurami.

Kumulację przewidzianą w niniejszym artykule stosuje się od dnia wskazanego w powiadomieniu opublikowanym w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria C).

Wspólnota, poprzez Komisję Europejską, poinformuje Bośnię i Hercegowinę o szczegółach umów oraz o odpowiednich regułach pochodzenia, które mają zastosowanie do innych krajów lub terytoriów, o których mowa w ust. 1.

Z zakresu kumulacji przewidzianej w niniejszym artykule wyłącza się produkty wymienione w załączniku V.

Artykuł  4

Kumulacja w Bośni i Hercegowinie

1.
Bez uszczerbku dla postanowień art. 2 ust. 2 produkty uważa się za pochodzące z Bośni i Hercegowiny, jeżeli zostały tam uzyskane i zawierają materiały pochodzące ze Wspólnoty, z Bośni i Hercegowiny lub jakiegokolwiek innego kraju lub terytorium uczestniczącego w procesie stabilizacji i stowarzyszenia Unii Europejskiej(3), lub jeżeli zawierają materiały pochodzące z Turcji, których dotyczy decyzja nr 1/95 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 22 grudnia 1995 r.(4), pod warunkiem że produkty te zostały w Bośni i Hercegowinie poddane obróbce lub przetworzeniu wykraczającemu poza operacje określone w art. 7. Nie jest konieczne, aby tego rodzaju materiały były poddawane wystarczającej obróbce lub przetwarzaniu.
2.
Gdy obróbka lub przetworzenie dokonane w Bośni i Hercegowinie nie wykraczają poza operacje określone w art. 7, otrzymany produkt uważa się za pochodzący z Bośni i Hercegowiny tylko wtedy, gdy wartość tam dodana przewyższa wartość wykorzystanych materiałów pochodzących z któregokolwiek spośród pozostałych krajów i terytoriów, o których mowa w ust. 1. W przypadku gdy powyższe warunki nie są spełnione, otrzymany produkt uważa się za pochodzący z kraju, z którego materiały mają największy udział w wartości materiałów pochodzących, użytych w procesie produkcji w Bośni i Hercegowinie.
3.
Produkty pochodzące z jednego krajów lub terytoriów, o których mowa w ust. 1, które nie są poddawane obróbce lub przetwarzaniu w Bośni i Hercegowinie, zachowują swoje pochodzenie w przypadku wywiezienia ich do jednego z tych krajów lub terytoriów.
4.
Kumulacja przewidziana w niniejszym artykule może mieć zastosowanie wyłącznie, gdy spełnione są następujące warunki:

a) pomiędzy krajami lub terytoriami ubiegającymi się o uzyskanie statusu pochodzenia a krajem przeznaczenia obowiązuje preferencyjna umowa handlowa zgodna z art. XXIV Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT);

b) materiały i produkty uzyskały status pochodzenia poprzez zastosowanie reguł pochodzenia identycznych z regułami zawartymi w niniejszym protokole;

oraz

c) powiadomienia wskazujące na wypełnienie wszelkich wymagań niezbędnych do zastosowania kumulacji zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria C) oraz w Bośni i Hercegowinie zgodnie z jej własnymi procedurami.

Kumulację przewidzianą w niniejszym artykule stosuje się od dnia wskazanego w powiadomieniu opublikowanym w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (seria C).

Bośnia i Hercegowina, poprzez Komisję Europejską, informuje Wspólnotę o szczegółach umów, łącznie z datami ich wejścia w życie oraz odpowiednimi regułami pochodzenia, które mają zastosowanie do innych krajów lub terytoriów, o których mowa w ust. 1.

Z zakresu kumulacji przewidzianej w niniejszym artykule wyłącza się produkty wymienione w załączniku V.

Artykuł  5

Produkty całkowicie uzyskane

1.
Poniższe produkty uznaje się za całkowicie uzyskane we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie:

a) produkty mineralne wydobyte z ich ziemi lub z ich dna morskiego;

b) produkty roślinne tam zebrane;

c) żywe zwierzęta tam urodzone i wyhodowane;

d) produkty pochodzące od żywych zwierząt tam wyhodowanych;

e) produkty uzyskane przez polowanie lub połowy tam przeprowadzone;

f) produkty rybołówstwa morskiego i inne produkty wydobyte z morza poza wodami terytorialnymi Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny przez ich statki;

g) produkty wytworzone na pokładzie ich statków przetwórni wyłącznie z produktów określonych w lit. f);

h) używane artykuły tam zebrane, nadające się tylko do odzyskiwania surowców, łącznie z używanymi oponami nadającymi się tylko do bieżnikowania lub do wykorzystania jako odpady;

i) odpady i złom powstający w wyniku działalności wytwórczej tam przeprowadzonej;

j) produkty wydobyte z dna morskiego lub podgłębia poza ich wodami terytorialnymi, pod warunkiem że mają wyłączne prawa do eksploatacji tego dna lub podglebia;

k) towary wytworzone tam wyłącznie z produktów wyszczególnionych w lit. a)-j).

2.
Określenia "ich statki" i "ich statki przetwórnie" użyte w ust. 1 lit. f) i g) odnoszą się tylko do statków i statków przetwórni:

a) które są zarejestrowane lub wpisane do ewidencji w jednym z państw członkowskich lub w Bośni i Hercegowinie;

b) które pływają pod banderą państwa członkowskiego Wspólnoty lub pod banderą Bośni i Hercegowiny;

c) które są przynajmniej w 50 % własnością obywateli państw członkowskich Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny lub spółki, której główna siedziba mieści się w jednym z tych państw i której dyrektorem lub dyrektorami, przewodniczącym rady dyrektorów lub rady nadzorczej i większością członków tych organów są obywatele państw członkowskich WE lub Bośni i Hercegowiny i w których, ponadto - w przypadku spółek osobowych lub spółek z ograniczoną odpowiedzialnością - przynajmniej połowa kapitału należy do tych państw, do instytucji publicznych w tych państwach lub do obywateli tych państw;

d) których kapitan i oficerowie są obywatelami państw członkowskich WE lub obywatelami Bośni i Hercegowiny;

oraz

e) których załogi składają się przynajmniej w 75 % z obywateli państw członkowskich Wspólnoty lub obywateli Bośni i Hercegowiny.

Artykuł  6

Produkty poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu

1.
Do celów stosowania art. 2 produkty, które nie są całkowicie uzyskane, uznawane są za produkty poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu wtedy, gdy spełnione są warunki określone w wykazie zamieszczonym w załączniku II.

Powyższe warunki wskazują, w odniesieniu do wszystkich produktów objętych niniejszą umową, na obróbkę lub przetworzenie, które muszą zostać wykonane na materiałach niepochodzących, użytych przy wytwarzaniu, i są stosowane wyłącznie w odniesieniu do tych materiałów. Odpowiednio, jeżeli produkt, który uzyskał status produktu pochodzącego poprzez spełnienie warunków określonych w wykazie, jest użyty do wytworzenia innego produktu, to warunki odnoszące się do produktu, do którego wytworzenia został użyty, nie odnoszą się do niego i nie bierze się pod uwagę materiałów niepochodzących, które mogły zostać użyte w procesie jego wytwarzania.

2.
Nie naruszając postanowień ust. 1, materiały niepochodzące, które zgodnie z warunkami określonymi w wykazie nie powinny być użyte do wytworzenia produktu, mogą zostać użyte pod warunkiem że:

a) ich łączna wartość nie przekracza 10 % ceny ex-works produktu;

b) żadna z wartości procentowych określonych w wykazie jako maksymalna wartość materiałów niepochodzących nie została przekroczona wskutek zastosowania niniejszego ustępu.

Niniejszego ustępu nie stosuje się do produktów objętych rozdziałami 50-63 zharmonizowanego systemu.

3.
Postanowienia ust. 1 i 2 stosuje się zgodnie z postanowieniami art. 7.
Artykuł  7

Niewystarczająca obróbka lub przetworzenie

1.
Nie naruszając postanowień ust. 2, następujące czynności są uważane za niewystarczającą obróbkę lub przetworzenie dla nadania statusu produktów pochodzących, niezależnie od tego, czy wymogi określone w art. 6 zostały spełnione:

a) czynności mające na celu zapewnienie zachowania produktów w dobrym stanie podczas transportu i składowania;

b) rozdzielanie i łączenie przesyłek;

c) mycie, czyszczenie; usuwanie kurzu, rdzy, oleju, farby lub innych pokryć;

d) prasowanie produktów tekstylnych;

e) proste czynności związane z malowaniem i polerowaniem;

f) łuskanie, częściowe lub całkowite bielenie, polerowanie i glazurowanie zbóż i ryżu;

g) czynności związane z dodawaniem barwników do cukru lub formowaniem go w grudki;

h) obieranie ze skórki, drylowanie i łuskanie owoców, orzechów i warzyw;

i) ostrzenie, proste szlifowanie lub proste cięcie;

j) przesiewanie, sortowanie, segregowanie, dobieranie (łącznie z tworzeniem kompletów artykułów);

k) zwykłe umieszczanie w butelkach, puszkach, kolbach, workach, skrzynkach, pudełkach, umocowanie na kartach lub planszach i wszystkie inne proste czynności związane z pakowaniem;

l) umieszczanie lub nadrukowywanie znaków, etykiet, logo i innych podobnych wyróżniających oznakowań na towarach lub na ich opakowaniach;

m) proste mieszanie produktów, nawet różnych rodzajów; mieszanie cukru z innymi materiałami;

n) prosty montaż części dla otrzymania kompletnego wyrobu lub rozbiórka wyrobów na części;

o) połączenie dwóch lub większej liczby czynności wymienionych w lit. a)-n);

p) ubój zwierząt.

2.
Wszystkie czynności przeprowadzone we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie w odniesieniu do danego produktu są brane pod uwagę łącznie, dla celów określenia, czy obróbka bądź przetworzenie, któremu został poddany odnośny produkt, mają być uważane za niewystarczające w rozumieniu ust. 1.
Artykuł  8

Jednostka kwalifikacyjna

1.
Jednostką kwalifikacyjną dla celów stosowania postanowień niniejszego protokołu jest konkretny produkt, który uważa się za jednostkę podstawową dla klasyfikacji z zastosowaniem nomenklatury zharmonizowanego systemu.

W konsekwencji:

a) jeżeli produkt złożony z grupy lub kompletu wyrobów klasyfikowany jest, zgodnie z warunkami zharmonizowanego systemu, do jednej z pozycji, to całość stanowi jednostkę kwalifikacyjną;

b) jeżeli przesyłka składa się z kilku identycznych produktów, klasyfikowanych do tej samej pozycji zharmonizowanego systemu, to każdy produkt musi być traktowany indywidualnie dla celów stosowania postanowień niniejszego protokołu.

2.
Jeżeli na mocy 5 reguły ogólnej zharmonizowanego systemu opakowanie jest uwzględniane łącznie z produktem dla celów klasyfikacji, to jest ono uwzględniane przy określaniu pochodzenia.
Artykuł  9

Akcesoria, części zapasowe i narzędzia

Akcesoria, części zamienne i narzędzia wysyłane z częścią wyposażenia, maszyną, aparatem lub pojazdem, które są częścią typowego wyposażenia i są wliczone w ich cenę lub nie są fakturowane oddzielnie, są uważane za tworzące całość z daną częścią wyposażenia, maszyną, aparatem lub pojazdem.

Artykuł  10

Komplety

Komplety odpowiadające definicji przedstawionej w 3 regule ogólnej zharmonizowanego systemu są uważane za pochodzące, jeżeli wszystkie elementy kompletu są produktami pochodzącymi. Niemniej jednak, jeżeli dany komplet składa się z wyrobów pochodzących i niepochodzących, to jest on, jako całość, uważany za pochodzący, pod warunkiem że wartość wyrobów niepochodzących nie przekracza 15 % ceny ex-works tego kompletu.

Artykuł  11

Elementy neutralne

Aby ustalić, czy produkt jest pochodzący, nie jest niezbędne ustalenie pochodzenia następujących składników, które mogły zostać użyte w procesie jego wytwarzania:

a) energii i paliwa;

b) instalacji i urządzeń;

c) maszyn i narzędzi;

d) towarów, które nie wchodzą i które nie są przeznaczone do wejścia w końcowy skład produktu.

TYTUŁ  III

WYMOGI TERYTORIALNE

Artykuł  12

Zasada przynależności terytorialnej

1.
Z wyjątkiem przewidzianym w art. 3 i 4 oraz w ust. 3 niniejszego artykułu, warunki uzyskania statusu pochodzenia produktu określone w tytule II muszą być nieprzerwanie we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie.
2.
Z wyjątkiem przewidzianym w art. 3 i 4, jeżeli produkty pochodzące wywiezione ze Wspólnoty lub z Bośni i Hercegowiny do innego kraju są powrotnie wprowadzane, należy je uważać za niepochodzące, chyba że zgodnie z wymogami organów celnych można wykazać, że:

a) towary powracające są tymi samymi towarami, które zostały wywiezione;

oraz

b) nie zostały poddane żadnym czynnościom wykraczającym poza czynności niezbędne dla zachowania ich w dobrym stanie, gdy znajdowały się w państwie, do którego zostały wywiezione lub gdy były przedmiotem wywozu.

3.
Na uzyskanie statusu pochodzenia zgodnie z warunkami ustanowionymi w tytule II nie ma wpływu obróbka lub przetworzenie - wykonane poza granicami Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny - materiałów wywiezionych ze Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny, a następnie tam ponownie przywiezionych, pod warunkiem że:

a) materiały te zostały w całości uzyskane we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie lub były przed wywozem poddane obróbce lub przetworzeniu wykraczającym poza czynności wymienione w art. 7;

oraz

b) można wykazać, zgodnie z wymogami organów celnych, że:

(i) towary ponownie przywiezione zostały uzyskane poprzez obróbkę lub przetworzenie materiałów wywiezionych;

oraz

(ii) całkowita wartość dodana uzyskana poza granicami Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny wskutek zastosowania postanowień niniejszego artykułu nie przekracza 10 % ceny ex-works produktu końcowego, który ma posiadać ten status pochodzenia.

4.
Dla celów stosowania ust. 3 warunki uzyskania statusu pochodzenia ustanowione w tytule II nie dotyczą obróbki ani przetwarzania wykonanego poza granicami Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny. Jeżeli jednak w wykazie stanowiącym zamieszczonym w załączniku II do określenia statusu pochodzenia produktu końcowego stosuje się regułę określającą maksymalną wartość wszystkich użytych materiałów niepochodzących, to łączna wartość materiałów niepochodzących użytych na terytorium zainteresowanej strony, wraz z całkowitą wartością dodaną uzyskaną poza granicami Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu, nie może przekraczać podanej wartości procentowej.
5.
Dla celów stosowania postanowień ust. 3 i 4 "całkowitą wartość dodaną" należy rozumieć jako sumę wszystkich kosztów poniesionych poza Wspólnotą lub Bośnią i Hercegowiną, w tym wartości użytych tam materiałów.
6.
Postanowienia ust. 3 i 4 nie dotyczą produktów, które nie spełniają warunków określonych w załączniku II, lub które mogą być uważane za poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu jedynie, kiedy zachowany ogólny margines tolerancji, o której mowa w art. 6 ust. 2.
7.
Postanowienia ust. 3 i 4 nie dotyczą produktów objętych działami 50-63 zharmonizowanego systemu.
8.
Obróbka lub przetwarzanie każdego rodzaju objęte postanowieniami niniejszego artykułu oraz wykonywane poza terytorium Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny dokonywane zgodnie z regułami dotyczącymi uszlachetniania biernego lub innymi podobnymi regułami.
Artykuł  13

Transport bezpośredni

1.
Preferencyjne traktowanie przewidziane w niniejszej umowie dotyczy tylko produktów spełniających wymogi niniejszego protokołu, które są transportowane bezpośrednio między Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną lub przez inne kraje lub terytoria, o których mowa w art. 3 i 4. Jednakże produkty stanowiące jedną przesyłkę mogą być transportowane przez inne terytoria, gdzie mogą być przeładowywane lub czasowo składowane, pod warunkiem że pozostają pod dozorem organów celnych w kraju tranzytu lub składowania i że nie zostaną one poddane innym czynnościom niż wyładunek, ponowny załadunek lub jakiejkolwiek czynności wymaganej dla zachowania ich w dobrym stanie.

Produkty pochodzące mogą być transportowane rurociągiem przez terytoria inne niż terytorium Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny.

2.
Dla potwierdzenia spełnienia warunków określonych w ust. 1 należy przedłożyć organom celnym kraju przywozu:

a) jednolitego dokumentu przewozowego obejmującego przejazd z kraju wywozu przez kraj tranzytu; lub

b) świadectwa wystawionego przez organy celne kraju tranzytu:

(i) zawierającego dokładny opis produktów;

(ii) zawierającego datę wyładunku i ponownego załadunku produktów oraz, o ile ma to zastosowanie, nazwy statków lub innych użytych środków transportu;

oraz

(iii) poświadczającego warunki, na jakich produkty pozostawały w kraju tranzytu lub

c) w przypadku braku powyższych, jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego.

Artykuł  14

Wystawy

1.
Produkty pochodzące wysłane w celu wystawienia w kraju innym niż kraje, o których mowa w art. 3 i 4, które to produkty po wystawie sprzedaje się w celu przywozu do Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny, korzystają przy przywozie z postanowień niniejszej umowy, pod warunkiem wykazania zgodnie z wymogami organów celnych, że:

a) eksporter wysłał te produkty z terytorium Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny do państwa, w którym odbywa się wystawa oraz że wystawiał tam te produkty;

b) produkty zostały sprzedane lub w inny sposób zbyte przez eksportera osobie we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie;

c) produkty zostały odesłane w trakcie wystawy lub niezwłocznie po niej w stanie, w jakim zostały wysłane na wystawę;

oraz

d) produkty nie były, od momentu ich wysyłki na wystawę, używane do celów innych niż prezentacja na wystawie.

2.
Dowód pochodzenia musi zostać wystawiony lub sporządzony zgodnie z postanowieniami tytułu V i przedstawiony organom celnym kraju przywozu w normalnym trybie. Należy w nim wskazać nazwę i adres wystawy. Gdy jest to niezbędne, może być wymagana dodatkowa dokumentacja dotycząca warunków, na których produkty były wystawione.
3.
Postanowienia ust. 1 znajdują zastosowanie w odniesieniu do wszelkich wystaw handlowych, przemysłowych, rolniczych czy rzemieślniczych, targów, wystaw lub innych podobnych pokazów publicznych, które nie są organizowane dla celów prywatnych w sklepach czy lokalach, w których prowadzona jest działalność gospodarcza z zamiarem sprzedaży produktów zagranicznych, i podczas których produkty te pozostają pod dozorem celnym.

TYTUŁ  IV

ZWROTY LUB ZWOLNIENIE

Artykuł  15

Zakaz zwrotu należności celnych lub zwolnienia z należności celnych

1.
Materiały niepochodzące użyte do wytworzenia produktów pochodzących ze Wspólnoty, z Bośni i Hercegowiny lub z jednego z innych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i 4, dla których dowód pochodzenia jest wystawiany lub sporządzany zgodnie z postanowieniami tytułu V, nie podlegają we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie zwrotowi lub zwolnieniu z żadnego rodzaju należności celnych.
2.
Zakaz określony w ust. 1 ma zastosowanie do wszelkich regulacji w zakresie zwrotu i umorzenia należności celnych lub warunkowego zwolnienia, w całości lub części, z należności celnych lub opłat o skutku równoważnym stosowanych we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie w odniesieniu do materiałów użytych w procesie wytwarzania, jeżeli ten zwrot, umorzenie lub warunkowe zwolnienie stosowany jest - w sposób bezpośredni lub pośredni - w przypadku gdy produkty uzyskane z tych materiałów są wywożone, a nie w przypadku gdy są one tam zatrzymane do użytku domowego.
3.
Eksporter produktów objętych dowodem pochodzenia jest zobowiązany do przedłożenia na każde żądanie organów celnych, wszelkich odpowiednich dokumentów potwierdzających, że nie uzyskał żadnego zwrotu w odniesieniu do materiałów niepochodzących użytych przy wytworzeniu danych produktów i że wszystkie należności celne lub opłaty o skutku równoważnym, stosowane w odniesieniu do takich materiałów, zostały rzeczywiście zapłacone.
4.
Postanowienia ustępów 1-3 stosuje się również do opakowań w rozumieniu art. 8 ust. 2, akcesoriów, części zamiennych i narzędzi w rozumieniu art. 9 oraz kompletów w rozumieniu art. 10, jeżeli są one niepochodzące.
5.
Postanowienia ust. 1-4 stosuje się wyłącznie do tych rodzajów materiałów, które są przedmiotem niniejszej umowy. Ponadto nie stanowią one przeszkody dla stosowania systemu refundacji wywozowych w odniesieniu do produktów rolnych przy wywozie zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy.

TYTUŁ  V

DOWÓD POCHODZENIA

Artykuł  16

Wymogi ogólne

1.
Produkty pochodzące ze Wspólnoty przy przywozie do Bośni i Hercegowiny a produkty pochodzące z Bośni i Hercegowiny przy przywozie do Wspólnoty korzystają z postanowień niniejszej umowy po przedstawieniu:

a) świadectwa przewozowego EUR.1, którego wzór znajduje się w załączniku III; lub

b) w przypadkach określonych w art. 22 ust. 1, deklaracji (zwanej dalej "deklaracją na fakturze"), sporządzonej przez eksportera na fakturze, specyfikacji wysyłkowej lub jakimkolwiek innym dokumencie handlowym opisującym dane produkty w sposób wystarczająco szczegółowy, aby można je było zidentyfikować; tekst deklaracji na fakturze zamieszczony jest w załączniku IV.

2.
Bez względu na postanowienia ust. 1 produkty pochodzące w rozumieniu niniejszego protokołu korzystają, w przypadkach określonych w art. 27, z postanowień niniejszej umowy bez konieczności przedkładania jakiegokolwiek z dokumentów określonych powyżej.
Artykuł  17

Procedura wystawiania świadectwa przewozowego EUR.1

1.
Świadectwo przewozowe EUR.1 wystawiane jest przez organy celne kraju wywozu na pisemny wniosek złożony przez eksportera lub - na jego odpowiedzialność - przez jego upoważnionego przedstawiciela.
2.
W tym celu eksporter lub jego upoważniony przedstawiciel wypełniają zarówno świadectwo przewozowe EUR.1, jak i formularz wniosku, których wzory zamieszczone są w załączniku III. Formularze te wypełnia się w jednym z języków, w których sporządzona została umowa oraz zgodnie z prawem kraju wywozu. Jeśli sporządzane są odręcznie, wypełnia się je tuszem lub atramentem, drukowanymi literami. Opis produktów musi być zamieszczony w odpowiedniej rubryce bez pozostawiania wolnych wierszy. Jeżeli rubryka nie została wypełniona w całości, należy narysować pod ostatnim wierszem opisu poziomą linię, a puste miejsce należy przekreślić.
3.
Eksporter występujący z wnioskiem o wystawienie świadectwa przewozowego EUR.1 jest zobowiązany do przedłożenia na każde żądanie organów celnych kraju wywozu, w którym świadectwo przewozowe EUR.1 jest wystawiane, wszystkich odpowiednich dokumentów potwierdzających status pochodzenia danych produktów i spełnienie pozostałych wymogów niniejszego protokołu.
4.
Świadectwo przewozowe EUR.1 wystawiają organy celne państwa członkowskiego Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny, jeżeli dane produkty można uznać za produkty pochodzące ze Wspólnoty, z Bośni i Hercegowiny lub z jednego z pozostałych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i 4 i które spełniają inne wymogi niniejszego protokołu.
5.
Organy celne wystawiające świadectwo przewozowe EUR.1 podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zweryfikowania statusu pochodzenia produktów i wypełnienia innych wymogów niniejszego protokołu. W tym celu mają one prawo zażądać przedstawienia wszelkich dowodów oraz przeprowadzić weryfikację ksiąg rachunkowych eksportera lub innego rodzaju kontrolę, którą uznają za stosowną. Organy celne wystawiające świadectwo są również odpowiedzialne za zapewnienie prawidłowego wypełniania formularzy określonych w ust. 2. W szczególności sprawdzają, czy rubryka przeznaczone na opis produktów zostało wypełnione w sposób wykluczający możliwość dodania fałszywych wpisów.
6.
Datę wystawienia świadectwa przewozowego EUR.1 wskazuje się w rubryce 11 świadectwa.
7.
Świadectwo przewozowe EUR.1 wystawiają organy celne i udostępniają je eksporterowi od chwili faktycznego dokonania wywozu lub jego zagwarantowania.
Artykuł  18

Świadectwa przewozowe EUR.1 wystawiane z mocą wsteczną

1.
Bez względu na postanowienia art. 17 ust. 7 świadectwo przewozowe EUR.1 może, w drodze wyjątku, zostać wystawione po dokonaniu wywozu produktów, do których się odnosi, jeżeli:

a) nie zostało ono wystawione w chwili dokonywania wywozu z powodu błędu lub niezamierzonych pominięć lub zaistnienia szczególnych okoliczności;

lub

b) zgodnie z wymogami organów celnych wykazano, że świadectwo przewozowe EUR.1 zostało wystawione, ale nie zostało z przyczyn technicznych przyjęte przy przywozie.

2.
Do celów stosowania ust. 1, eksporter musi wskazać w swoim wniosku miejsce i datę wywozu produktów, do których odnosi się świadectwo przewozowe EUR.1 oraz przedstawić uzasadnienie wystąpienia z wnioskiem.
3.
Organy celne mogą wystawić świadectwo przewozowe EUR.1 z mocą wsteczną jedynie po sprawdzeniu, że informacje zawarte we wniosku eksportera są zgodne z informacjami znajdującymi się w odpowiednich dokumentach.
4.
W certyfikatach EUR.1 wystawionych retrospektywnie umieszcza się następującą adnotację w języku angielskim: "ISSUED RETROSPECTIVELY".
5.
Adnotację określoną w ust. 4 umieszcza się w rubryce "Uwagi" świadectwa przewozowego EUR.1.
Artykuł  19

Wystawianie duplikatu świadectwa przewozowego EUR.1

1.
W przypadku kradzieży, zgubienia lub zniszczenia świadectwa przewozowego EUR.1, eksporter może zwrócić się do organów celnych, które je wystawiły, z wnioskiem o wystawienie duplikatu w oparciu o dokumenty wywozowe znajdujące się w ich posiadaniu.
2.
Duplikat wystawiony w ten sposób zawiera następującą adnotację w języku angielskim: "DUPLICATE".
3.
Adnotację określoną w ust. 2 umieszcza się w polu "Uwagi" duplikatu świadectwa przewozowego EUR.1.
4.
Duplikat, który musi być opatrzony datą wystawienia oryginalnego świadectwa przewozowego EUR.1, zyskuje ważność od tej daty.
Artykuł  20

Wystawianie świadectw przewozowych EUR.1 na podstawie dowodu pochodzenia wystawionego lub sporządzonego uprzednio

Jeżeli produkty pochodzące pozostają pod nadzorem urzędu celnego we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie, oryginalny dowód pochodzenia może zostać zastąpiony, na potrzeby wysłania wszystkich tych produktów lub niektórych z nich do innego miejsca we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie, jednym lub kilkoma świadectwami przewozowymi EUR.1. Zastępcze świadectwa przewozowe EUR.1 wystawiane są przez urząd celny, pod którego nadzorem znajdują się produkty.

Artykuł  21

Rozdzielność księgowa

1.
Jeżeli oddzielne magazynowanie zapasów produktów pochodzących i niepochodzących, które są identyczne i wymienne, wiąże się ze znacznymi kosztami lub poważnymi trudnościami, organy celne mogą, na pisemny wniosek zainteresowanych, zezwolić na stosowanie tak zwanej metody "rozdzielności księgowej" przy zarządzaniu magazynowaniem takich materiałów.
2.
Metoda ta musi umożliwiać zapewnienie, by w danym okresie rozrachunkowym, ilość produktów uzyskanych, które można uznać za pochodzące, była taka sama jak ilość, która zostałaby uzyskana w przypadku fizycznego rozdzielenia magazynowanych materiałów.
3.
Organy celne mogą uzależnić udzielenie takiego zezwolenia od spełnienia wszystkich warunków, które uznają za odpowiednie.
4.
Metoda jest ewidencjonowana i stosowana na podstawie ogólnych reguł rachunkowości mających zastosowanie w kraju wytworzenia produktu.
5.
Korzystający z metody może, zależnie od okoliczności, sporządzać lub występować pochodzenia wystawienie dochodów podchodzenia w odniesieniu do takiej ilości produktów, jakie można uznać za pochodzące. Na żądanie władz celnych beneficjenci przedkładają oświadczenia dotyczące zagospodarowania tych produktów.
6.
Organy celne sprawują nadzór nad wykorzystywaniem takich zezwoleń i mogą w dowolnym czasie podjąć decyzję o cofnięciu danego zezwolenia, kiedy tylko odnośny beneficjent wykorzystuje je w niewłaściwy sposób lub nie spełnia innych warunków określonych w niniejszym protokole.
Artykuł  22

Warunki sporządzania deklaracji na fakturze

1.
Deklaracja na fakturze, o której mowa w art. 16 ust. 1 lit. b), może zostać sporządzona:

a) przez upoważnionego eksportera w rozumieniu art. 23;

lub

b) eksportera przesyłki składającej się z jednego lub większej liczby opakowań zawierających produkty pochodzące, których łączna wartość nie przekracza 6.000 EUR.

2.
Deklarację na fakturze można sporządzić, jeżeli dane produkty mogą zostać uznane za produkty pochodzące ze Wspólnoty, z Bośni i Hercegowiny lub z jednego z pozostałych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i 4 i które spełniają inne wymogi niniejszego protokołu.
3.
Eksporter sporządzający deklarację na fakturze jest zobowiązany do przedłożenia na każde żądanie organów celnych kraju wywozu, wszystkich dokumentów potwierdzających status pochodzenia danych produktów oraz spełnienie pozostałych wymogów niniejszego protokołu.
4.
Deklaracja na fakturze może być złożona przez przedstawienie przez eksportera w formie pisma maszynowego, stempla bądź nadruku na fakturze, specyfikacji wysyłkowej lub innym dokumencie handlowym, deklaracji, której tekst zamieszczony jest w załączniku IV, w jednej z wersji językowych określonych w tym załączniku oraz zgodnie z przepisami prawa kraju wywozu. Jeśli deklaracja jest sporządzana odręcznie; powinna być napisana tuszem lub atramentem, drukowanymi literami.
5.
Deklaracje na fakturze są opatrzone oryginalnym własnoręcznym podpisem eksportera. Od upoważnionego eksportera w rozumieniu art. 23 nie wymaga się jednak podpisu na takich deklaracjach, pod warunkiem że złoży on organom celnym kraju wywozu pisemne zobowiązanie do przyjęcia pełnej odpowiedzialności za każdą deklarację na fakturze, która identyfikuje go imiennie, tak jakby była podpisana przez niego własnoręcznie.
6.
Deklaracja na fakturze może zostać sporządzona przez eksportera, gdy produkty do których się odnosi są wywożone lub po dokonaniu ich wywozu, pod warunkiem że zostanie ona przedstawiona w kraju przywozu nie później niż dwa lata po dokonaniu przywozu produktów, do których się odnosi.
Artykuł  23

Upoważniony eksporter

1.
Organy celne kraju wywozu mogą upoważnić eksportera (zwanego dalej "upoważnionym eksporterem") dokonującego częstych wysyłek produktów na mocy niniejszej umowy, aby sporządzał deklaracje na fakturze niezależnie od wartości wywożonych produktów. Eksporter ubiegający się o takie upoważnienie jest zobowiązany do złożenia organom celnym wszelkich gwarancji koniecznych do weryfikacji statusu pochodzenia danych produktów, jak również gwarancji dotyczących spełnienia innych wymogów niniejszego protokołu.
2.
Organy celne mogą uzależnić przyznanie statusu upoważnionego eksportera od spełnienia wszelkich warunków, jakie uznają za właściwe.
3.
Organy celne nadają upoważnionemu eksporterowi numer upoważnienia celnego, który jest umieszczany na deklaracji na fakturze.
4.
Organy celne nadzorują sposób korzystania z upoważnienia przez upoważnionego eksportera.
5.
Organy celne mogą w każdej chwili podjąć decyzję o cofnięciu danego upoważnienia. Cofnięcie upoważnienia następuje, kiedy upoważniony eksporter nie daje już gwarancji określonych w ust. 1, nie spełnia już warunków określonych w ust. 2 lub w inny sposób niewłaściwie wykorzystuje upoważnienie.
Artykuł  24

Termin ważności dowodu pochodzenia

1.
Dowód pochodzenia jest ważny przez cztery miesiące od daty wystawienia w kraju wywozu i musi zostać przedłożony w tym okresie organom celnym kraju przywozu.
2.
Dowody pochodzenia przedstawiane organom celnym kraju przywozu po terminie ich przedstawienia określonym w ust. 1 mogą zostać przyjęte w celu preferencyjnego traktowania, gdy nieprzedłożenie tych dokumentów w ustalonym terminie jest skutkiem wystąpienia wyjątkowych okoliczności.
3.
W innych przypadkach przedłożenia po terminie organy celne państwa przywozu mogą przyjmować dowody pochodzenia jedynie wtedy, gdy dane produkty zostały im przedłożone przed powyższym terminem końcowym.
Artykuł  25

Przedkładanie dowodów pochodzenia

Dowody pochodzenia przedkłada się organom celnym kraju przywozu zgodnie z procedurami stosowanymi w tym kraju. Organy te mogą zażądać tłumaczenia dowodu pochodzenia jak również tego, aby do zgłoszenia przywozowego zostało dołączone oświadczenie importera, że produkty spełniają warunki stosowania niniejszej umowy.

Artykuł  26

Przywóz partiami

Jeżeli na wniosek importera i na warunkach określonych przez organy celne kraju przywozu produkty w stanie rozmontowanym lub niezmontowanym, w rozumieniu reguły ogólnej 2 lit. a) zharmonizowanego systemu, objęte zakresem sekcji XVI i XVII lub sklasyfikowane pozycjami pozycjach 7308 i 9406 zharmonizowanego systemu, przywożone są partiami, organom celnym przedstawiany jest jeden dowód pochodzenia przy przywozie pierwszej partii.

Artykuł  27

Zwolnienie z obowiązku przedłożenia dowodu pochodzenia

1.
Produkty wysłane jako małe paczki od osób prywatnych do osób prywatnych lub będące częścią bagażu osobistego podróżnych uznawane są za produkty pochodzące bez wymogu przedstawienia dowodu pochodzenia, pod warunkiem że takie produkty nie są przywożone w celach handlowych i zostały zgłoszone jako spełniające wymogi niniejszego protokołu oraz że nie ma żadnych wątpliwości co do prawdziwości takiego zgłoszenia. W przypadku przesyłek pocztowych takie oświadczenie może zostać umieszczone na zgłoszeniu celnym CN22/ CN23 lub na załączonej do tego dokumentu kartce papieru.
2.
Przywóz, który jest okazjonalny i dotyczy wyłącznie produktów do osobistego użytku ich odbiorców albo podróżnych lub ich rodzin nie jest uważany za przywóz w celach handlowych, jeśli rodzaj i ilość produktów nie wskazuje na przeznaczenie handlowe.
3.
Ponadto łączna wartość takich produktów nie może przekraczać 500 EUR w przypadku małych paczek i 1.200 EUR w przypadku produktów stanowiących część bagażu osobistego podróżnych.
Artykuł  28

Dokumenty potwierdzające

Dokumentami określonymi w art. 17 ust. 3 i art. 22 ust. 3, wykorzystane do celów potwierdzenia, że produkty objęte świadectwem przewozowym EUR.1 lub deklaracją na fakturze mogą być uważane za produkty pochodzące ze Wspólnoty, z Bośni i Hercegowiny lub z jednego z pozostałych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i art. 4 i które spełniają pozostałe wymogi niniejszego protokołu, mogą być między innymi:

a) bezpośrednie dowody dotyczące procesów przeprowadzonych przez eksportera lub dostawcę w celu uzyskania danych towarów, zawartych na przykład w jego rozliczeniach lub wewnętrznych dokumentach księgowych;

b) dokumenty potwierdzające status pochodzenia użytych materiałów, wystawione lub sporządzone we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie, jeśli takie dokumenty są używane zgodnie z prawem krajowym;

c) dokumenty potwierdzające dokonanie obróbki lub przetworzenia materiałów we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie, wystawione lub sporządzone we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie, jeśli takie dokumenty są używane zgodnie z prawem krajowym;

d) świadectwa przewozowe EUR.1 lub deklaracje na fakturze potwierdzające status pochodzenia wykorzystanych materiałów, wystawione lub sporządzone we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie zgodnie z niniejszym protokołem, lub w jednym z pozostałych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i art. 4, zgodnie z regułami pochodzenia identycznymi z regułami zawartymi w niniejszym protokole;

e) odpowiednie dowody dotyczące obróbki lub przetworzenia przeprowadzonego poza Wspólnotą lub Bośnią i Hercegowiną zgodnie z art. 12, potwierdzające, że spełniono wymogi zawarte w tym artykule.

Artykuł  29

Przechowywanie dowodów pochodzenia i dokumentów potwierdzających

1.
Eksporter ubiegający się o wystawienie świadectwa przewozowego EUR.1 przechowuje dokumenty określone w art. 17 ust. 3 przez okres co najmniej trzech lat.
2.
Eksporter sporządzający deklarację na fakturze przechowuje odpis tej deklaracji na fakturze, jak również dokumenty określone w art. 22 ust. 3 przez okres co najmniej trzech lat.
3.
Organy celne kraju wywozu wystawiające świadectwo przewozowe EUR.1 przechowują formularz wniosku określony w art. 17 ust. 2 przez okres co najmniej trzech lat.
4.
Organy celne kraju przywozu przechowują przedłożone im świadectwa przewozowe EUR.1 i deklaracje na fakturze przez okres co najmniej trzech lat.
Artykuł  30

Rozbieżności i błędy formalne

1.
Stwierdzenie drobnych rozbieżności między oświadczeniami złożonymi w dowodzie pochodzenia a oświadczeniami podanymi w dokumentach przedłożonych w urzędzie celnym w celu wypełnienia wymogów formalnych związanych z przywozem produktów, nie przesądza samo w sobie o nieważności dokumentu pochodzenia, jeżeli zostanie odpowiednio dowiedzione, że dany dokument rzeczywiście odpowiada przedstawionym produktom.
2.
Oczywiste błędy formalne, takie jak błędy pisarskie na dowodzie pochodzenia, nie powinny powodować odrzucenia dokumentu, jeśli błędy te nie wzbudzają wątpliwości co do poprawności oświadczeń złożonych w dokumencie.
Artykuł  31

Kwoty wyrażone w euro

1.
Do celów stosowania postanowień art. 22 ust. 1 lit. b) i art. 27 ust. 3, w przypadkach, w których produkty są fakturowane w walucie innej niż euro, kwoty wyrażone w walucie krajowej państwa członkowskiego Wspólnoty, Bośni i Hercegowiny oraz innych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i art. 4, stanowiące równowartość kwot wyrażonych w euro, są określane corocznie przez dane kraje.
2.
Przesyłka korzysta z postanowień art. 22 ust. 1 lit. b) lub art. 27 ust. 3 poprzez odniesienie do waluty, w której sporządzona jest faktura, zgodnie z kwotą ustaloną przez zainteresowane państwo.
3.
Kwoty podawane w jakiejkolwiek walucie krajowej stanowią równowartość kwot wyrażonych w euro wg kursu z pierwszego dnia roboczego października. Kwoty te zgłaszane są Komisji Europejskiej do dnia 15 października i obowiązują od 1 stycznia następnego roku. Komisja Europejska powiadamia wszystkie zainteresowane kraje o wysokości właściwych kwot.
4.
Kraj może zaokrąglić w górę lub w dół kwoty otrzymane po przeliczeniu kwoty wyrażonej w euro na swoją walutę krajową. Kwota po zaokrągleniu nie może różnić się od kwoty otrzymanej po przeliczeniu o więcej niż 5 %. Kraj może pozostawić bez zmian kwoty wyrażone w walucie krajowej stanowiące równowartość kwot wyrażonych w euro, jeżeli w wyniku corocznego ich dostosowywania przewidzianego w ust. 3 kwoty te po dokonaniu przeliczenia, a przed zaokrągleniem, ulegają podwyższeniu o nie więcej niż 15 % równowartości kwoty wyrażonej w walucie krajowej. Równowartość kwoty wyrażonej w walucie krajowej może być pozostawiona bez zmian, jeżeli po przeliczeniu byłaby ona niższa niż równowartość kwoty wyrażonej w walucie krajowej.
5.
Kwoty wyrażone w euro podlegają przeglądowi dokonywanemu przez Komitet Przejściowy na wniosek Wspólnoty lub Bośni i Hercegowiny. Przeprowadzając przegląd Komitet Przejściowy rozważy celowość zachowania skutków właściwych ograniczeń uwzględniając wartości rzeczywiste. W tym celu może on podjąć decyzję o zmianie kwot wyrażonych w euro.

TYTUŁ  VI

UZGODNIENIA DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY ADMINISTRACYJNEJ

Artykuł  32

Wzajemna pomoc

1.
Organy celne państw członkowskich Wspólnoty i Bośni i Hercegowiny udostępnią sobie wzajemnie za pośrednictwem Komisji Europejskiej wzory odcisków pieczęci używanych w ich urzędach celnych przy wystawianiu świadectw przewozowych EUR.1 oraz adresy organów celnych odpowiedzialnych za weryfikację tych świadectw i deklaracji na fakturze.
2.
W celu zapewnienia prawidłowego stosowania niniejszego protokołu, Wspólnota i Bośnia i Hercegowina udzielają sobie wzajemnej pomocy, za pośrednictwem właściwych organów administracji celnej, przy weryfikowaniu autentyczności świadectw przewozowych EUR.1 lub deklaracji na fakturze i poprawności informacji podanych w tych dokumentach.
Artykuł  33

Weryfikacja dowodów pochodzenia

1.
Późniejsze weryfikacje dowodów pochodzenia przeprowadzane są wyrywkowo lub za każdym razem, kiedy organy celne kraju przywozu mają uzasadnione wątpliwości co do autentyczności tych dokumentów, statusu pochodzenia danych produktów lub spełnienia innych wymogów niniejszego protokołu.
2.
Do celów stosowania postanowień ust. 1 organy celne kraju przywozu zwracają świadectwo przewozowe EUR.1 oraz fakturę, jeżeli taka została przedłożona, deklarację na fakturze lub kopię tych dokumentów organom celnym kraju wywozu, podając w stosownych przypadkach powody złożenia wniosku o weryfikację. Wszelkie uzyskane dokumenty lub informacje wskazujące, iż informacje podane na dowodzie pochodzenia są nieprawdziwe, są przekazywane jako uzasadnienie wniosku o przeprowadzenie weryfikacji.
3.
Weryfikacje przeprowadzają organy celne kraju wywozu. W tym celu mają one prawo zażądać przedstawienia wszelkich dowodów oraz przeprowadzić weryfikację ksiąg rachunkowych eksportera lub innego rodzaju kontrolę, którą uznają za stosowną.
4.
Jeżeli organy celne kraju przywozu podejmą decyzję o zawieszeniu odroczeniu preferencyjnego traktowania w odniesieniu do danych produktów do czasu otrzymania wyników weryfikacji, oferują importerowi możliwość zwolnienia tych produktów, z zachowaniem wszelkich środków zapobiegawczych uznanych przez nie za konieczne.
5.
Organy celne występujące z wnioskiem o weryfikację zostaną jak najszybciej poinformowane o jej wynikach. Wyniki te muszą wyraźnie wskazywać, czy dokumenty są autentyczne oraz czy dane produkty można uznać za pochodzące ze Wspólnoty, z Bośni i Hercegowiny lub z jednego z pozostałych krajów lub terytoriów, o których mowa w art. 3 i art. 4, jak również to czy spełniają one pozostałe wymogi niniejszego protokołu.
6.
Jeżeli w przypadku wystąpienia uzasadnionych wątpliwości brak jest odpowiedzi w terminie dziesięciu miesięcy od dnia przedstawienia wniosku o weryfikację lub jeśli odpowiedź nie zawiera informacji wystarczających do ustalenia autentyczności danego dokumentu lub rzeczywistego pochodzenia produktów, organy celne występujące z wnioskiem o weryfikację, odmawiają, jeżeli nie zaistniały wyjątkowe okoliczności, prawa do korzystania z preferencji.
Artykuł  34

Rozstrzyganie sporów

W przypadkach zaistnienia sporów dotyczących procedur weryfikacji, o których mowa w art. 33, które nie mogą zostać rozstrzygnięte między organami celnymi, które wystąpiły z wnioskiem o weryfikację, a organami odpowiedzialnymi za przeprowadzenie takiej weryfikacji lub jeżeli pojawi się problem związany z wykładnią niniejszego protokołu, spór taki jest przedkładany Komitetowi Przejściowemu.

We wszystkich przypadkach rozstrzyganie sporów między importerem a organami celnymi kraju przywozu podlega ustawodawstwu wspomnianego kraju.

Artykuł  35

Kary

Karze podlega każdy, kto sporządza lub powoduje sporządzenie dokumentu zawierającego nieprawdziwe informacje w celu uzyskania traktowania preferencyjnego dla produktów.

Artykuł  36

Strefy wolnocłowe

1.
Wspólnota i Bośnia i Hercegowina podejmują wszelkie kroki niezbędne do zagwarantowania, by produkty będące przedmiotem obrotu z zastosowaniem dowodu pochodzenia, których transport odbywa się z wykorzystaniem strefy wolnocłowej znajdującej się na ich terytorium, nie były zastępowane innymi towarami ani nie były poddawane czynnościom innym niż normalne stosowane w celu zapobieżenia zepsuciu.
2.
W drodze wyjątków od postanowień ust. 1, w przypadku gdy produkty pochodzące ze Wspólnoty lub z Bośni i Hercegowiny są przywożone do strefy wolnocłowej na podstawie dowodu pochodzenia i zostają poddane obróbce lub przetworzeniu i jeżeli dana obróbka lub przetworzenie są zgodne z postanowieniami niniejszego protokołu, to właściwe organy celne wystawiają na wniosek eksportera nowe świadectwo przewozowe EUR.1.

TYTUŁ  VII

CEUTA I MELILLA

Artykuł  37

Stosowanie protokołu

1.
Użyte w art. 2 określenie "Wspólnota" nie obejmuje Ceuty i Melilli.
2.
Produkty pochodzące z Bośni i Hercegowiny przy przywozie do Ceuty i Melilli korzystają pod każdym względem z takiej samej procedury celnej jak ta, która ma zastosowanie do produktów pochodzących z obszaru celnego Wspólnoty na mocy Protokołu 2 Aktu przystąpienia Królestwa Hiszpanii i Republiki Portugalskiej do Wspólnot Europejskich. Bośnia i Hercegowina stosuje wobec przywozu produktów objętych niniejszą umową oraz pochodzących z Ceuty i Melilli taki sam system celny, jak wobec produktów przywożonych oraz pochodzących ze Wspólnoty.
3.
Do celów stosowania ust. 2 w odniesieniu do produktów pochodzących z Ceuty i Melilli niniejszy protokół stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem warunków specjalnych określonych w art. 38.
Artykuł  38

Warunki specjalne

1.
Następujące produkty, jeżeli zostały przetransportowane bezpośrednio, zgodnie z postanowieniami art. 13, uważa się za:

1.1) produkty pochodzące z Ceuty i Melilli:

a) produkty całkowicie uzyskane w Ceucie i Melilli;

b) produkty uzyskane w Ceucie i Melilli, do wytwarzania których wykorzystano produkty inne niż wymienione w lit. a), pod warunkiem że:

(i) produkty te zostały poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu w rozumieniu art. 6;

lub że

(ii) produkty te pochodzą z Bośni i Hercegowiny lub ze Wspólnoty, pod warunkiem że zostały poddane obróbce lub przetworzeniu wykraczającym poza czynności określone w art. 7;

1.2) produkty pochodzące z Bośni i Hercegowiny:

a) całkowicie uzyskane w Bośni i Hercegowinie;

b) produkty uzyskane w Bośni i Hercegowinie, do wytworzenia których użyto produktów innych niż wymienione w lit. a), pod warunkiem że:

(i) produkty te zostały poddane wystarczającej obróbce lub przetworzeniu w rozumieniu art. 6;

lub że

(ii) produkty te pochodzą z Ceuty i Melilli lub ze Wspólnoty, pod warunkiem że zostały poddane obróbce lub przetworzeniu wykraczającym poza czynności określone w art. 7.

2.
Ceutę i Melillę uważa się za jedno terytorium.
3.
Eksporter lub jego upoważniony przedstawiciel umieszcza wpis "Bośnia i Hercegowina" i "Ceuta i Melilla" w polu 2 świadectwa przewozowego EUR.1 lub na deklaracji na fakturze. Dodatkowo, w przypadku produktów pochodzących z Ceuty i Melilli, pochodzenie towarów powinno być wskazane w rubryce 4 świadectwa przewozowego EUR.1 lub w deklaracji na fakturze.
4.
Organy celne Hiszpanii są odpowiedzialne za stosowanie niniejszego protokołu w Ceucie i Melilli.

TYTUŁ  VIII

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

Artykuł  39

Zmiany w protokole

Komitet Przejściowy może zdecydować o wprowadzeniu zmian do postanowień niniejszego protokołu.

______

(1) Jak określono w konkluzjach Rady ds. Ogólnych z kwietnia 1997 r. i komunikacie Komisji z maja 1999 r. w sprawie ustanowienia procesu stabilizacji i stowarzyszenia z krajami Bałkanów Zachodnich.

(2) Decyzja nr 1/95 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 22 grudnia 1995 r. dotyczy produktów innych niż produkty rolne, zgodnie z definicją zawartą w Układzie ustanawiającym stowarzyszenie pomiędzy Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Turcją oraz produktów innych niż węgiel i wyroby ze stali zgodnie z definicją zawartą w Układzie ustanawiającym stowarzyszenie pomiędzy Europejską Wspólnotą Węgla i Stali a Republiką Turcji w sprawie handlu produktami objętymi Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.

(3) Jak określono w konkluzjach Rady ds. Ogólnych z kwietnia 1997 r. i komunikacie Komisji z maja 1999 r. w sprawie ustanowienia procesu stabilizacji i stowarzyszenia z krajami Bałkanów Zachodnich.

(4) Decyzja nr 1/95 Rady Stowarzyszenia WE-Turcja z dnia 22 grudnia 1995 r. dotyczy produktów innych niż produkty rolne, zgodnie z definicją zawartą w Układzie ustanawiającym stowarzyszenie pomiędzy Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Turcją oraz produktów innych niż węgiel i wyroby ze stali zgodnie z definicją zawartą w Układzie ustanawiającym stowarzyszenie pomiędzy Europejską Wspólnotą Węgla i Stali a Republiką Turcji w sprawie handlu produktami objętymi Traktatem ustanawiającym Europejską Wspólnotę Węgla i Stali.

ZAŁĄCZNIK  1

Uwagi wprowadzające do wykazu w załączniku II

ZAŁĄCZNIK  II

Wykaz procesów obróbki lub przetwarzania, którym należy poddać materiały niepochodzące, aby wytworzony produkt mógł uzyskać status pochodzenia

ZAŁĄCZNIK  III

Wzory świadectwa przewozowego EUR.1 i wniosku o wydanie świadectwa przewozowego EUR.1

Instrukcje dotyczące druku

1. Każdy formularz musi mieć wymiary 210 × 297 mm; dopuszcza się tolerancję do minus 5 mm lub plus 8 mm na długość. Należy stosować papier koloru białego, zwymiarowany do pisania, niezawierający masy ściernej, i o gramaturze nie niższej niż 25 g/m2. Papier powinien być pokryty siatką giloszową w kolorze zielonym, pozwalającą na wzrokowe wykrycie każdego fałszerstwa dokonanego przy użyciu środków mechanicznych bądź chemicznych.

2. Właściwe organy umawiających się stron mogą zastrzec sobie prawo do samodzielnego drukowania formularzy lub zlecić ich druk zatwierdzonym drukarniom. W drugim przypadku każdy z formularzy musi zawierać odesłanie do takiego upoważnienia. Każdy formularz musi zawierać nazwę i adres drukarni lub znak, poprzez który drukarnia może być zidentyfikowana. Formularz opatrzony jest numerem seryjnym, nadrukowanym lub nie, za pomocą którego może on być zidentyfikowany.

ZAŁĄCZNIK  IV

Tekst deklaracji na fakturze

ZAŁĄCZNIK  V

Produkty wyłączone z zakresu kumulacji przewidzianej w art. 3 i art. 4

grafika

WSPÓLNA DEKLARACJA DOTYCZĄCA KSIĘSTWA ANDORY

1. Produkty pochodzące z Księstwa Andory objęte działami 25-97 zharmonizowanego systemu są uznawane przez Bośnię i Hercegowinę za pochodzące ze Wspólnoty, w rozumieniu niniejszej umowy.

2. Protokół 2 jest stosowany odpowiednio na potrzeby określania statusu pochodzenia wyżej wymienionych produktów.

WSPÓLNA DEKLARACJA DOTYCZĄCA REPUBLIKI SAN MARINO

1. Produkty pochodzące z Republiki San Marino są przyjmowane przez Bośnię i Hercegowinę za pochodzące ze Wspólnoty, w rozumieniu niniejszej umowy.

2. Protokół 2 jest stosowany odpowiednio na potrzeby określania statusu pochodzenia wyżej wymienionych produktów.

PROTOKÓŁ  3

dotyczący pomocy państwa dla przemysłu stalowego

1.
Strony uznają, że w Bośni i Hercegowinie istnieje potrzeba niezwłocznego podjęcia działań na rzecz usunięcia wszelkich strukturalnych barier w sektorze stalowym w taki sposób, aby zapewnić konkurencyjność tego przemysłu na rynku światowym.
2.
Zgodnie z zasadami określonymi w art. 36 ust. 1 lit. c) niniejszej umowy (art. 71 ust. 1 lit. c) USiS), oceny zgodności pomocy państwa dla przemysłu stalowego ze wspólnym rynkiem, określonej w załączniku I do wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007- 2013, dokonuje się na podstawie kryteriów wynikających z zastosowania do sektora stalowego art. 87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w tym prawodawstwa wtórnego.
3.
Na potrzeby stosowania postanowień art. 36 ust. 1 lit. c) niniejszej umowy (art. 71 ust. 1 lit. c) USiS) w odniesieniu do przemysłu stalowego Wspólnota zgadza się, aby w ciągu pięciu lat od wejścia w życie niniejszej umowy Bośnia i Hercegowina mogła wyjątkowo przyznawać pomoc państwa na cele restrukturyzacyjne dla przedsiębiorstw produkujących stal, które znajdują się w trudnej sytuacji, pod warunkiem że:

a) pomoc ta prowadzi do osiągnięcia przez przedsiębiorstwa z niej korzystające długoterminowej rentowności w normalnych warunkach rynkowych po zakończeniu restrukturyzacji; oraz

b) kwota i intensywność tej pomocy są ściśle ograniczone do poziomu bezwzględnie koniecznego do przywrócenia takiej rentowności, a pomoc jest w stosownych przypadkach, stopniowo zmniejszana;

c) Bośnia i Hercegowina przedstawia program restrukturyzacji, który jest powiązany z procesem ogólnej racjonalizacji, w tym likwidowania nieefektywnych zakładów produkcyjnych. Każde przedsiębiorstwo produkujące stal i korzystające z pomocy restrukturyzacyjnej zapewnia, jeśli to możliwe, środki kompensacyjne równoważące skutki zakłócenia konkurencji powstałego w wyniku przyznania takiej pomocy.

4.
Bośnia i Hercegowina przedstawia Komisji do oceny krajowy program restrukturyzacji i indywidualne plany działalności gospodarczej każdej spółki korzystającej z pomocy restrukturyzacyjnej, z których wynika, że spełnione zostały warunki, o których mowa powyżej.

Indywidualne plany działalności gospodarczej powinny być uprzednio ocenione i zatwierdzone przez organ publiczny ustanowiony na mocy art. 36 ust. 4 lit.c) niniejszej umowy (art. 71 ust. 4 USiS) pod kątem ich zgodności z pkt 3 niniejszego protokołu.

Komisja Europejska potwierdza, że krajowy program restrukturyzacji jest zgodny z wymogami ust. 3.

5.
Komisja Europejska monitoruje realizację planów w ścisłej współpracy z właściwymi organami krajowymi, w szczególności z organem publicznym ustanowionym na mocy art. 36 ust. 4 niniejszej umowy (art. 71 ust. 4 USiS).

Jeśli w wyniku monitorowania okaże się, że po dacie podpisania niniejszej umowy przyznano beneficjentom pomoc, która nie została zatwierdzona w krajowym programie restrukturyzacji lub pomoc restrukturyzacyjną dla przedsiębiorstw w sektorze stalowym, które nie zostały ujęte w krajowym programie restrukturyzacji, odpowiedni organ monitorujący pomoc państwa w Bośni i Hercegowinie zadba o to, by tego rodzaju pomoc została zwrócona.

6.
Na wniosek Bośni i Hercegowiny Komisja dostarcza jej wsparcia technicznego w przygotowaniu krajowego programu restrukturyzacji i indywidualnych planów działalności gospodarczej.
7.
Każda ze Stron zapewnia pełną przejrzystość w dziedzinie przyznawania pomocy państwa. W szczególności wymaga się pełnej i nieprzerwanej wymiany informacji na temat pomocy państwa przyznawanej na produkcję stali w Bośni i Hercegowinie i na realizację programu restrukturyzacji oraz planów działalności gospodarczej.
8.
Komitet Przejściowy monitoruje spełnianie wymogów określonych w ust. 1-4. W tym celu Komitet Przejściowy może opracować odpowiednie przepisy wykonawcze.
9.
Jeżeli jedna ze Stron uzna, że określona praktyka drugiej Strony jest niezgodna z postanowieniami niniejszego protokołu i jeżeli praktyka ta powoduje lub może spowodować naruszenie interesów pierwszej Strony lub istotną szkodę dla jej przemysłu krajowego, Strona ta może podjąć właściwe środki, po przeprowadzeniu konsultacji z podkomitetem zajmującym się sprawami konkurencji lub po upływie trzydziestu dni roboczych od chwili złożenia wniosku o takie konsultacje.

PROTOKÓŁ  4

dotyczący wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych

Artykuł  1

Definicje

Do celów niniejszego protokołu:

a) "przepisy celne" oznacza wszelkie przepisy ustawowe lub wykonawcze obowiązujące na terytoriach Umawiających się Stron i regulujące przywóz, wywóz i tranzyt towarów oraz poddawanie ich jakimkolwiek innym systemom lub procedurom celnym, łącznie ze środkami dotyczącymi zakazu, ograniczenia i kontroli;

b) "organ wnioskujący" oznacza właściwy organ administracyjny, wyznaczony w tym celu przez Umawiającą się Stronę, który występuje z wnioskiem o pomoc na podstawie niniejszego protokołu;

c) "organ będący adresatem wniosku" oznacza właściwy organ administracyjny, wyznaczony w tym celu przez Umawiającą się Stronę, który otrzymał wniosek o pomoc na podstawie niniejszego protokołu;

d) "dane osobowe" oznaczają wszelkie informacje dotyczące określonej lub dającej się zidentyfikować osoby;

e) "działanie naruszające prawodawstwo celne" oznacza wszelkie przypadki naruszenia lub próby naruszenia przepisów celnych.

Artykuł  2

Zakres

1.
Umawiające się Strony pomagają sobie nawzajem w zakresie swoich uprawnień, w sposób i na warunkach ustanowionych w niniejszym protokole, aby zapewnić prawidłowe stosowanie przepisów celnych, w szczególności przez zapobieganie przypadkom naruszenia takich przepisów, badanie takich przypadków i przeciwdziałanie im.
2.
Obowiązek pomocy w sprawach celnych, przewidziany w niniejszym protokole, dotyczy wszelkich organów administracyjnych Umawiających się Stron właściwych do stosowania niniejszego protokołu. Nie narusza to przepisów regulujących wzajemną pomoc w sprawach karnych. Współpraca nie obejmuje także wymiany informacji uzyskanych podczas działań egzekucyjnych przeprowadzanych z nakazu sądowego, chyba że sąd zezwolił na przekazanie tych informacji.
3.
Niniejszy protokół nie obejmuje pomocy w zakresie ściągania ceł, podatków lub grzywien.
Artykuł  3

Pomoc na wniosek

1.
Na wniosek organu wnioskującego, organ będący adresatem wniosku, dostarcza wszelkich stosownych informacji pozwalających temu pierwszemu organowi upewnić się, że przepisy celne są prawidłowo stosowane, włącznie z informacjami dotyczącymi zauważonych lub planowanych działań, które stanowią lub mogłyby stanowić naruszenie przepisów celnych.
2.
Na wniosek organu wnioskującego, organ będący adresatem wniosku informuje go:

a) czy towary wywiezione z terytorium jednej z Umawiających się Stron zostały właściwie przywiezione na terytorium drugiej Strony, określając, w stosownych przypadkach, procedurę celną zastosowaną wobec tych towarów;

b) czy towary przywiezione na terytorium jednej z Umawiających się Stron zostały właściwie wywiezione z terytorium drugiej Strony, określając, w razie potrzeby, procedurę celną zastosowaną wobec tych towarów.

3.
Na wniosek organu wnioskującego, organ będący adresatem wniosku, podejmuje, w ramach obowiązujących go przepisów ustawowych i wykonawczych, środki niezbędne do zapewnienia specjalnego nadzoru nad:

a) osobami fizycznymi lub prawnymi, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie, że uczestniczą lub uczestniczyły w działaniach naruszających przepisy celne;

b) miejscami, w których są lub mogą być gromadzone zapasy towarów w taki sposób, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że towary te są lub mają być wykorzystywane do działań naruszających przepisy celne;

c) towarami, które są lub mogą być transportowane w taki sposób, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że towary te są lub mają być wykorzystywane do działań naruszających przepisy celne;

d) środkami transportu, które są lub mogą być wykorzystywane w taki sposób, że istnieje uzasadnione podejrzenie, że są lub mają być wykorzystywane do działań naruszających prawodawstwo celne.

Artykuł  4

Pomoc z własnej inicjatywy

Umawiające się Strony pomagają sobie wzajemnie, z własnej inicjatywy i zgodnie ze stosowanymi przez nie przepisami ustawowymi lub wykonawczymi, jeśli uznają to za niezbędne w celu prawidłowego stosowania przepisów celnych, w szczególności poprzez dostarczanie uzyskanych informacji odnoszących się do:

a) działań, które są sprzeczne lub wydają się sprzeczne z przepisami celnymi i które mogą zainteresować drugą Umawiającą się Stronę;

b) nowych środków lub metod wykorzystywanych do prowadzenia działań naruszających przepisy celne;

c) towarów, o których wiadomo, że są przedmiotem działań naruszających przepisy celne;

d) osób fizycznych lub prawnych, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie, że uczestniczą lub uczestniczyły w działaniach naruszających przepisy celne;

e) środków transportu, wobec których istnieje uzasadnione podejrzenie że były, są lub mogą być wykorzystane w działaniach naruszających przepisy celne.

Artykuł  5

Dostarczanie dokumentów i powiadamianie

Na wniosek organu wnioskującego organ będący adresatem wniosku, zgodnie ze stosującymi się do tego drugiego organu przepisami ustawowymi lub wykonawczymi, podejmuje wszelkie niezbędne działania w celu:

a) dostarczenia wszelkich dokumentów; lub

b) powiadomienia o wszelkich decyzjach,

wydanych przez organ wnioskujący i wchodzących w zakres niniejszego protokołu oraz doręczenia adresatowi przebywającemu lub mającemu siedzibę albo miejsce zamieszkania na obszarze właściwości danego organu będącego adresatem wniosku.

Wniosek o przekazanie dokumentów lub powiadomienie o decyzji składa się pisemnie w języku urzędowym organu będącego adresatem wniosku lub w języku dopuszczonym przez ten organ.

Artykuł  6

Forma i treść wniosków o udzielenie pomocy

1.
Wnioski przedstawiane na podstawie niniejszego protokołu sporządza się w formie pisemnej. Do wniosków dołącza się dokumenty niezbędne do realizacji wnioskiem. W pilnych przypadkach istnieje możliwość przyjęcia wniosków w formie ustnej, lecz muszą być one niezwłocznie potwierdzone w formie pisemnej.
2.
Wnioski przedstawiane zgodnie z ust. 1 zawierają następujące informacje:

a) oznaczenie organu wnioskującego;

b) wnioskowane środki;

c) przedmiot wniosku i powód jego złożenia;

d) przepisy ustawowe i wykonawcze oraz inne właściwe aspekty prawne;

e) możliwie dokładne i pełne informacje na temat osób fizycznych lub prawnych będących podmiotem dochodzenia;

f) streszczenie istotnych okoliczności faktycznych oraz już przeprowadzonych działań dochodzeniowych.

3.
Wnioski przedkładane są w języku urzędowym organu będącego adresatem wniosku lub w języku dopuszczonym przez ten organ. Wymóg ten nie ma zastosowania do załączników do wniosku złożonego w trybie ust. 1.
4.
Jeśli dany wniosek nie spełnia powyższych wymogów formalnych, można wezwać do jego poprawienia lub uzupełnienia; jednocześnie można podjąć środki ostrożności.
Artykuł  7

Realizacja wniosków

1.
W celu zrealizowania wniosku o pomoc, organ będący adresatem wniosku, podejmuje działania w granicach swoich uprawnień i dostępnych zasobów - tak jakby działał z urzędu lub na wniosek innych organów tej samej Umawiającej się Strony - dostarczając posiadane już informacje, prowadząc odpowiednie postępowanie wyjaśniające lub organizując jego przeprowadzenie. Powyższe postanowienie dotyczy także wszelkich innych organów, którym wniosek został przekazany przez organ będący adresatem wniosku, jeśli organ ten nie może działać samodzielnie.
2.
Wnioski o pomoc realizowane są zgodnie z przepisami ustawowymi lub wykonawczymi Strony będącej adresatem wniosku.
3.
Należycie upoważnieni urzędnicy Umawiającej się Strony mogą, za zgodą drugiej Umawiającej się Strony i na warunkach przez nią określonych, udać się do siedziby organu będącego adresatem wniosku lub innych właściwych organów, o których mowa w ust. 1, celem uzyskania informacji o działaniach, które są lub mogą być sprzeczne z przepisami celnymi, których organ wnioskujący potrzebuje do celów niniejszego protokołu.
4.
Należycie upoważnieni urzędnicy Umawiającej się Strony mogą, za zgodą drugiej Umawiającej się Strony i na warunkach określonych przez tę ostatnią, uczestniczyć w postępowaniach prowadzonych na terytorium drugiej Umawiającej się Strony.
Artykuł  8

Forma przekazywania informacji

1.
Organ będący adresatem wniosku, przekazuje organowi wnioskującemu, w formie pisemnej, wyniki postępowania wyjaśniającego wraz ze wszystkimi właściwymi dokumentami, uwierzytelnionymi odpisami lub innymi materiałami.
2.
Informacje mogą być przekazywane w formie elektronicznej.
3.
Oryginały dokumentów przekazuje się tylko na wniosek, w przypadku gdy uwierzytelnione odpisy byłyby niewystarczające. Oryginały dokumentów zwraca się w możliwie najkrótszym czasie.
Artykuł  9

Wyjątki od obowiązku udzielania pomocy

1.
Można odmówić udzielenia pomocy lub uzależnić jej udzielenie od spełnienia pewnych warunków lub wymogów, w przypadkach gdy Strona uzna, że udzielenie pomocy w ramach niniejszego protokołu:

a) mogłoby naruszać suwerenność Bośni i Hercegowiny lub państwa członkowskiego, do którego zwrócono się z wnioskiem o udzielenie pomocy na podstawie niniejszego protokołu; lub

b) mogłoby grozić naruszeniem porządku publicznego, bezpieczeństwa lub innych zasadniczych interesów, w szczególności w przypadkach określonych w art. 10 ust. 2; lub

c) naruszałoby tajemnice przemysłowe, handlowe bądź zawodowe.

2.
Organ będący adresatem wniosku, może odroczyć udzielenie pomocy, ze względu na dobro toczącego się dochodzenia, śledztwa lub postępowania. W takim wypadku organ będący adresatem wniosku, konsultuje się z organem wnioskującym, aby ustalić, czy pomocy można udzielić z zachowaniem warunków wymaganych przez organ będący adresatem wniosku.
3.
Jeśli organ wnioskujący składa wniosek o przyznanie pomocy, której sam nie byłby w stanie udzielić, gdyby został o to poproszony, powinien zaznaczyć ten fakt uwagę w swoim wniosku. Decyzja co do sposobu rozpatrzenia takiego wniosku należy do organu będącego adresatem wniosku.
4.
W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 decyzja organu będącego adresatem wniosku oraz jej uzasadnienie muszą być niezwłocznie podane do wiadomości organu wnioskującego.
Artykuł  10

Wymiana informacji i poufność

1.
Każda informacja przekazywana zgodnie z niniejszym protokołem, niezależnie od formy, ma charakter poufny lub zastrzeżony, w zależności od zasad mających zastosowanie w każdej z Umawiających się Stron. Jest ona objęta obowiązkiem zachowania tajemnicy urzędowej i korzysta z ochrony, jaką objęte są informacje takiego samego rodzaju na podstawie odpowiednich przepisów prawnych Umawiającej się Strony, która je otrzymała, oraz odpowiednich przepisów mających zastosowanie do organów wspólnotowych.
2.
Dane osobowe mogą być przedmiotem wymiany tylko w przypadku gdy Umawiająca się Strona mająca je otrzymać zobowiąże się do zapewnienia ochrony tych danych w stopniu co najmniej równorzędnym do ochrony zapewnianej w danym przypadku przez Umawiającą się Stronę mającą przekazać informacje. W tym celu Umawiające się Strony przekazują sobie wzajemnie informacje o regulacjach obowiązujących tym zakresie, w tym, w odpowiednich przypadkach, o przepisach obowiązujących w państwach członkowskich Wspólnoty.
3.
Wykorzystanie informacji uzyskanych na mocy niniejszego protokołu w postępowaniu sądowym lub administracyjnym dotyczącym działań z naruszeniem przepisów celnych uznaje się za zgodne z celami niniejszego protokołu. Dlatego Umawiające się Strony mogą, w swoich aktach dowodowych, sprawozdaniach i zeznaniach, jak również w postępowaniach sądowych aktach oskarżenia wnoszonych do sądu, wykorzystać jako dowód informacje, które uzyskały i dokumenty, z którymi zapoznały się zgodnie z postanowieniami niniejszego protokołu. Właściwy organ, który dostarczył te informacje lub udostępnił dokumenty, jest zawiadamiany o wykorzystaniu ich w ten sposób.
4.
Uzyskane informacje wykorzystuje się wyłącznie do celów niniejszego protokołu. Jeżeli jedna z Umawiających się Stron pragnie wykorzystać te informacje do innych celów, musi wcześniej uzyskać na to pisemną zgodę organu, który je dostarczył. Wykorzystanie informacji w ten sposób podlega wówczas ograniczeniom nałożonym przez ten organ.
Artykuł  11

Biegli i świadkowie

Urzędnik organu będącego adresatem wniosku może zostać upoważniony do stawania, w granicach określonych przyznanym upoważnieniem, jako biegły lub świadek w postępowaniach sądowych lub administracyjnych w sprawach ujętych w niniejszym protokole, oraz do przedstawiania takich przedmiotów, dokumentów lub ich uwierzytelnionych odpisów, jakie mogą się okazać niezbędne dla celów tego postępowania. Wniosek o stawienie się musi wskazywać, przed jakim organem sądowym lub administracyjnym urzędnik musi się stawić, w jakiej sprawie oraz na jakiej podstawie lub w jakim charakterze urzędnik ten zostanie przesłuchany.

Artykuł  12

Wydatki związane z udzieleniem pomocy

Umawiające się Strony zrzekają się wzajemnych roszczeń dotyczących zwrotu wydatków poniesionych w związku z realizacją postanowień niniejszego protokołu, z wyjątkiem - w stosowanych przypadkach - wydatków poniesionych na rzecz biegłych i świadków oraz tłumaczy pisemnych niebędących pracownikami administracji publicznej.

Artykuł  13

Wdrożenie

1.
Wdrażanie niniejszego protokołu powierza się stosowanie do okoliczności organom celnym Bośni i Hercegowiny lub właściwym służbom Komisji Europejskiej i organom celnym państw członkowskich. Decydują one niezbędnymi wszystkich praktycznych środkach i ustaleniach niezbędnych do jego stosowania, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów, zwłaszcza w dziedzinie ochrony danych. Mogą one zaproponować właściwym organom zmiany, które ich zdaniem powinny być wprowadzone do niniejszego protokołu.
2.
Umawiające się Strony konsultują się wzajemnie, a następnie na bieżąco przekazują sobie informacje na temat szczegółowych zasad wykonawczych przyjętych zgodnie z postanowieniami niniejszego protokołu.
Artykuł  14

Inne porozumienia

1.
Uwzględniając odpowiednie uprawnienia Wspólnoty i państw członkowskich, postanowienia niniejszego protokołu:

a) nie wpływają na zobowiązania Umawiających się Stron wynikające z jakiejkolwiek innej umowy lub konwencji międzynarodowej;

b) są uznawane za uzupełniające w stosunku do umów o wzajemnej pomocy, które zostały lub mogą zostać zawarte pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi a Bośnią i Hercegowiną; oraz

c) nie mają wpływu na przepisy wspólnotowe regulujące przekazywanie między właściwymi służbami Komisji Europejskiej i organami celnymi państw członkowskich wszelkich informacji otrzymanych na podstawie niniejszego protokołu, które mogłyby być przedmiotem zainteresowania Wspólnoty.

2.
Niezależnie od postanowień zawartych w ust. 1 postanowienia niniejszego protokołu mają pierwszeństwo przed postanowieniami wszelkich dwustronnych umów o wzajemnej pomocy, które zostały lub mogą zostać zawarte między poszczególnymi państwami członkowskimi i Bośnią i Hercegowiną, w zakresie, w jakim postanowienia tych umów okażą się niezgodne z postanowieniami niniejszego protokołu.
3.
W sprawach związanych ze stosowaniem niniejszego protokołu Umawiające się Strony konsultują się wzajemnie w celu rozstrzygnięcia tych kwestii w ramach Komitetu Przejściowego.

PROTOKÓŁ  5

Rozstrzyganie sporów

DZIAŁ  I

CEL I ZAKRES

Artykuł  1

Cel

Celem niniejszego protokołu jest zapobieżenie sporom między Stronami i lub rozstrzyganie ich w sposób możliwy do zaakceptowania przez obie strony.

Artykuł  2

Zakres

Postanowienia niniejszego protokołu mają zastosowanie w odniesieniu do wszelkich różnic co do wykładni i stosowaniu wymienionych niżej przepisów, między innymi w sytuacji, gdy jedna Strona uważa, że środek przyjęty przez drugą Stronę lub zaniechanie drugiej Strony stanowi naruszenie zobowiązań ciążących na niej na mocy tych przepisów:

a) tytuł II (tytuł IV USiS) ("Swobodny przepływ towarów"), z wyjątkiem art. 16, 23 i 24 ust. 1, 4 i 5 (art. 31, 38 i 39 ust. 1, 4 i 5 USiS) (w zakresie, w jakim dotyczą one środków przyjętych na mocy art. 24 (art. 39 USIS) i art. 30 (art. 45 USiS);

b) tytuł III "Inne przepisy handlowe i przepisy zwiazane z handlem".

Artykuł 33-35 (art. 60, 67 i 69 USiS i art. 38 ust. 2 (art. 73 ust. 2 USiS))

ROZDZIAŁ  II

PROCEDURY ROZSTRZYGANIA SPORÓW

SEKCJA  I

Procedura arbitrażowa

Artykuł  3

Wszczęcie procedury arbitrażowej

1.
W przypadku gdy Stronom nie uda się rozstrzygnąć sporu, Strona skarżąca może zgodnie z warunkami określonymi w art. 49 niniejszej umowy (art. 126 USiS) skierować do Strony skarżonej oraz do Komitetu Przejściowego pisemny wniosek o ustanowienie komisji arbitrażowej.
2.
Strona skarżąca podaje we wniosku przedmiot sporu oraz - stosownie do okoliczności - środek przyjęty przez drugą Stronę lub przypadek zaniechania działania z jej strony, które zdaniem Strony skarżącej stanowią naruszenie postanowień, o których mowa w art. 2.
Artykuł  4

Skład organu arbitrażowego

1.
W skład komisji arbitrażowej wchodzi trzech arbitrów.
2.
W ciągu 10 dni od daty złożenia do Komitetu Przejściowego wniosku o ustanowienie komisji arbitrażowej, Strony konsultują się w celu osiągnięcia porozumienia co do składu organu arbitrażowego.
3.
W przypadku gdy Strony nie są w stanie porozumieć się w tej kwestii w terminie wyznaczonym w ust. 2, jedna ze Stron może zwrócić się do przewodniczącego Komitetu Przejściowego lub osoby przez niego wyznaczonej, o wybór wszystkich trzech członków w drodze losowania spośród listy kandydatów ustanowionej na mocy art. 15 - jednego spośród osób zaproponowanych przez Stronę skarżącą, jednego spośród osób zaproponowanych przez Stronę skarżoną i jednego spośród arbitrów wytypowanych przez Strony na stanowisko przewodniczącego.

W przypadku gdy Strony porozumieją się co do jednego lub większej liczby komisji arbitrażowej, pozostałych członków wyznacza się według tej samej procedury.

4.
Przewodniczący Komitetu Przejściowego lub osoba przez niego wyznaczona dokonują wyboru arbitrów w obecności przedstawiciela każdej ze Stron.
5.
Datą ustanowienia komisji arbitrażowej jest dzień, w którym przewodniczący komisji został poinformowany o wyznaczeniu wszystkich trzech arbitrów za porozumieniem stron lub - w odpowiednich przypadkach - dzień, w którym dokonano ich wyboru zgodnie z ust. 3.
6.
Jeśli jedna ze Stron uzna, że arbiter nie spełnia wymogów kodeksu postępowania, o którym mowa w art. 18, Strony konsultują się i, za obopólnym porozumieniem, zastępują takiego arbitra innym; wyboru nowego arbitra dokonuje się zgodnie z ust. 7. Jeśli Strony nie dojdą do porozumienia co do potrzeby wymiany arbitra, sprawę przekazuje się przewodniczącemu komisji arbitrażowej, którego decyzja będzie ostateczna.

Jeśli jedna ze Stron uznaje, że przewodniczący komisji arbitrażowej nie spełnia wymogów kodeksu postępowania, o którym mowa w art. 18, sprawę przekazuje się jednej z pozostałych osób z grona osób wytypowanych do występowania w charakterze przewodniczącego wybranej w drodze losowania przez przewodniczącego Komitetu Przejściowego lub osobę przez niego wyznaczoną, w obecności przedstawiciela każdej ze Stron, chyba że Strony uzgodnią między sobą inaczej.

7.
Jeśli arbiter nie może uczestniczyć w postępowaniu, wycofuje się z udziału lub zostaje zastąpiony innym zgodnie z ust. 6, w ciągu pięciu dni wyznacza się zastępstwo zgodnie z procedurami selekcji obowiązującymi przy wyborze poprzedniego arbitra. Komisja wstrzymuje czynności na okres potrzebny do przeprowadzenia tej procedury.
Artykuł  5

Orzeczenie organu arbitrażowego

1.
W ciągu 90 dni od daty powołania komisja arbitrażowa podaje swoją decyzję Stronom oraz Komitetowi Przejściowemu. Jeśli komisja uzna, że nie zdoła dotrzymać tego terminu, przewodniczący komisji zobowiązany jest powiadomić o tym na piśmie Strony oraz Komitet Przejściowy, z podaniem przyczyn opóźnienia. W każdym przypadku decyzję należy wydać nie później niż 120 dni od daty powołania komisji.
2.
W przypadkach niecierpiących zwłoki, między innymi dotyczących towarów łatwo psujących się, komisja arbitrażowa stara się wydać decyzję w ciągu 45 dni od daty powołania. W żadnym przypadku nie powinno zająć to dłużej niż 100 dni od daty powołania komisji. Jeśli komisja arbitrażowa uzna daną sprawę za pilną, może wydać decyzję wstępną w ciągu 10 dni od daty powołania.
3.
W decyzji podaje się ustalenia faktyczne, zakres zastosowania odpowiednich postanowień niniejszej umowy oraz ogólne uzasadnienie ustaleń i wniosków. Decyzja może zawierać zalecenia w sprawie środków, które należy przyjąć w celu zapewnienia zgodności z tą decyzją.
4.
Strona skarżąca może wycofać skargę poprzez pisemne zawiadomienie przewodniczącego komisji arbitrażowej, Strony skarżonej oraz Komitetu Przejściowego w dowolnym czasie przed powiadomieniem Stron oraz Komitetu Przejściowego o podjętej decyzji. Wycofanie skargi nie stanowi dla Strony skarżącej przeszkody do wniesienia w późniejszym czasie nowej skargi dotyczącej tego samego środka.
5.
Na wniosek obu Stron komisja arbitrażowa może w każdej chwili zawiesić prace na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy. Z chwilą przekroczenia okresu dwunastomiesięcznego komisja arbitrażowa zostaje rozwiązana, co nie stanowi dla Strony skarżącej przeszkody do złożenia w późniejszym czasie wniosku o powołanie komisji arbitrażowej w sprawie tego samego środka.

SEKCJA  II

Wykonanie decyzji

Artykuł  6

Wykonanie decyzji komisji arbitrażowej

Każda ze Stron podejmuje wszelkie środki konieczne do wykonania decyzji komisji arbitrażowej; Strony starają się ustalić między sobą rozsądnie krótki czas na spełnienie tego wymogu.

Artykuł  7

Rozsądny okres czasu na wykonanie decyzji

1.
Nie później niż 30 dni od daty przekazania Stronom decyzji komisji arbitrażowej, Strona skarżona powiadamia Stronę skarżącą, ile czasu potrzebuje na wykonanie decyzji (zwany dalej "rozsądnie krótkim czasem"). Obie Strony starają się ustalić rozsądnie krótki czas.
2.
Jeśli Strony nie mogą się porozumieć co do rozsądnie krótkiego czasu, w którym należy wykonać decyzję komisji arbitrażowej, Strona skarżąca może w ciągu 20 dni od daty powiadomienia, o którym mowa w ust. 1, złożyć wniosek do Komitetu Przejściowego o ponowne powołanie komisji arbitrażowej w pierwotnym składzie w celu ustalenia długości rozsądnie krótkiego czasu. Komisja arbitrażowa podaje swoją decyzję w ciągu 20 dni od daty złożenia takiego wniosku.
3.
Jeśli komisja arbitrażowa w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie, zastosowanie ma procedura określona w art. 4 niniejszego protokołu. Termin przekazania decyzji w takim przypadku nadal wynosi 20 dni od daty ustanowienia organu.
Artykuł  8

Przegląd środków podjętych w celu wykonania decyzji komisji arbitrażowej

1.
Strona skarżona przed upływem rozsądnie krótkiego czasu powiadamia drugą Stronę oraz Komitet Przejściowy o wszelkich środkach, które podjęła w celu wykonania decyzji komisji arbitrażowej.
2.
W przypadku braku porozumienia co do zgodności środka zgłoszonego na podstawie ust. 1 z postanowieniami, o których mowa w art. 2, Strona skarżąca może wystąpić z wnioskiem do komisji arbitrażowej w pierwotnym składzie o wydanie decyzji w tej sprawie. We wniosku takim należy wyjaśnić, dlaczego dany środek jest sprzeczny z postanowieniami niniejszej umowy. Ponownie powołana komisja arbitrażowa wyda swoją decyzję w ciągu 45 dni od daty ponownego ustanowienia.
3.
Jeśli komisja arbitrażowa w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie, zastosowanie ma procedura określona w art. 4. Termin przekazania decyzji w takim przypadku nadal wynosi 45 dni od daty ustanowienia organu.
Artykuł  9

Tymczasowe środki zaradcze w przypadku niewykonania decyzji

1.
Jeśli przed upływem rozsądnie krótkiego czasu Strona skarżona nie powiadomi o podjęciu środków służących wykonaniu decyzji komisji arbitrażowej lub jeśli komisja arbitrażowa uzna, że środek zgłoszony na podstawie art. 8 jest sprzeczny z zobowiązaniem nałożonym na tę Stronę na mocy niniejszej umowy, Strona skarżona, na wniosek Strony skarżącej, jest zobowiązana do przedstawienia propozycji tymczasowej rekompensaty.
2.
Jeśli w ciągu 30 dni od upłynięcia rozsądnie krótkiego okresu czasu Strony nie dojdą do porozumienia co do sposobu rekompensaty lub jeśli w decyzji podjętej na podstawie art. 8 komisja arbitrażowa uzna, że dany środek jest sprzeczny z niniejszą umową, Strona skarżąca uzyska prawo - po wcześniejszym powiadomieniu drugiej Strony oraz Komitetu Przejściowego - do zawieszenia korzyści przyznanych na mocy postanowień, o których mowa w art. 2 niniejszego protokołu, w stopniu adekwatnym do strat ekonomicznych spowodowanych naruszeniem postanowień umowy. Strona skarżąca może wprowadzić w życie taki środek 10 dni po dacie powiadomienia, o którym mowa powyżej, chyba że Strona skarżąca złoży wniosek o arbitraż na podstawie ust. 3.
3.
Jeśli Strona skarżona uzna stopień zawieszenia korzyści za nieadekwatny do strat ekonomicznych spowodowanych naruszeniem, może przed upływem dziesięciu dni, o których mowa w ust., 2, zwrócić się z pisemnym wnioskiem do przewodniczącego pierwotnego komisji arbitrażowej o ponowne powołanie tego organu. Komisja arbitrażowa w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku przekazuje Stronom oraz Komitetowi Przejściowemu decyzję w sprawie stopnia zawieszenia korzyści. Zawieszenie korzyści nie może nastąpić przed wydaniem decyzji komisji arbitrażowej i musi być zgodne z decyzją tego organu.
4.
Zawieszenie korzyści ma charakter tymczasowy i stosuje się je jedynie do czasu wycofania środka uznanego za sprzeczny z niniejszą umową lub do czasu zmiany takiego środka w sposób zapewniający jego zgodność z niniejszą umową, lub też do czasu rozstrzygnięcia sporu przez Strony.
Artykuł  10

Ocena środków podjętych w celu wykonania decyzji o zawieszeniu korzyści

1.
Strona skarżona powiadamia drugą Stronę oraz Komitet Przejściowy o środkach podjętych w celu wykonania decyzji komisji arbitrażowej oraz o wniosku o zakończenie wprowadzonego przez Stronę skarżącą zawieszenia korzyści.
2.
Jeśli Strony w ciągu 30 dni od daty takiego powiadomienia nie osiągną porozumienia w kwestii zgodności zgłoszonego środka z niniejszą umową, Strona skarżąca może zwrócić się do przewodniczącego pierwotnego komisji arbitrażowej z pisemnym wnioskiem o wydanie decyzji w tej sprawie. O złożeniu takiego wniosku należy powiadomić jednocześnie drugą Stronę oraz Komitet Przejściowy. Decyzję komisji arbitrażowej podaje się w ciągu 45 dni od daty złożenia wniosku. Uznawszy, że środek podjęty w celu wykonania decyzji jest sprzeczny z niniejszą umową, komisja arbitrażowa ustala, czy Strona skarżąca może utrzymać zawieszenie korzyści na dotychczasowym poziomie czy też powinna go zmienić. Jeśli komisja arbitrażowa uzna, że środek podjęty w celu wykonania decyzji jest zgodny z niniejszą umową, zawieszenie korzyści należy przerwać.
3.
Jeśli komisja arbitrażowa w pierwotnym składzie lub niektórzy jego członkowie nie mogą zebrać się ponownie, zastosowanie ma procedura określona w art. 4. Termin przekazania decyzji w takim przypadku wynosi nadal 45 dni od daty ustanowienia organu.

SEKCJA  III

Postanowienia wspólne

Artykuł  11

Posiedzenie otwarte

Posiedzenia komisji arbitrażowej mają charakter otwarty zgodnie z warunkami określonymi w regulaminie wewnętrznym, o którym mowa w art. 18, chyba że komisja arbitrażowa zadecyduje inaczej z inicjatywy własnej lub na wniosek Stron.

Artykuł  12

Informacje i porady techniczne

Na wniosek jednej ze Stron lub z inicjatywy własnej komisja arbitrażowa może w związku z prowadzonym przez siebie postępowaniem wyjaśniającym starać się o uzyskanie informacji z każdego źródła, które uzna za stosowne. Ma także prawo w razie potrzeby zwrócić się o opinię do biegłych. Wszelkie uzyskane w ten sposób informacje należy ujawnić obu Stronom, dając im możliwość zgłoszenia swoich uwag. Zainteresowane strony mają prawo do przekazywania organowi arbitrażowemu opinii przyjaciela sądu zgodnie z warunkami określonymi w regulaminie wewnętrznym, o którym mowa w art. 18.

Artykuł  13

Zasady wykładni

Komisje arbitrażowe stosują i interpretują postanowienia niniejszej umowy zgodnie z zasadami wykładni międzynarodowego prawa publicznego, w tym Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów. Nie powinny one podawać wykładni przepisów wspólnotowego dorobku prawnego. Fakt, że dane postanowienie ma identyczną treść, co postanowienie Traktatu ustanawiającego Wspólnoty Europejskie, nie przesądza o jego wykładni.

Artykuł  14

Decyzje i orzeczenia komisji arbitrażowej

1.
Wszystkie decyzje komisji arbitrażowej, w tym decyzję o przyjęciu orzeczenia, podejmuje się większością głosów.
2.
Wszystkie orzeczenia komisji arbitrażowej są wiążące dla Stron. Orzeczenia przekazuje się Stronom oraz Komitetowi Przejściowemu, który podaje je do wiadomości publicznej, chyba że zgodnie postanowi inaczej.

ROZDZIAŁ  III

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł  15

Lista arbitrów

1.
Komitet Przejściowy nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego protokołu ustala listę piętnastu osób chętnych i zdolnych do pełnienia roli arbitrów. Każda ze Stron wybiera pięć osób mogących pełnić rolę arbitra. Strony ustalają także wspólnie listę pięciu kandydatów na stanowisko przewodniczącego komisji arbitrażowych. Komitet Przejściowy dba o to by lista stale odpowiadała powyższym wymogom.
2.
Arbitrzy powinni mieć wiedzę specjalistyczną i doświadczenie w dziedzinie prawa, prawa międzynarodowego, prawa wspólnotowego lub handlu międzynarodowego. Powinny to być osoby niezależne, działające w imieniu własnym, niepowiązane z jakimkolwiek rządem czy organizacją ani niedziałające na ich polecenie; ich postępowanie powinno być zgodne z kodeksem postępowania, o którym mowa w art. 18.
Artykuł  16

Stosunek do zobowiązań w ramach WTO

Po ewentualnym przystąpieniu Bośni i Hercegowiny do Światowej Organizacji Handlu (WTO), zastosowanie będą mieć następujące postanowienia:

a) komisje arbitrażowe ustanowione na mocy niniejszego protokołu nie orzekają w sporach dotyczących praw i obowiązków Stron wynikających z porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu;

b) przysługujące każdej ze Stron prawo odwołania się do zawartych w niniejszym protokole postanowień dotyczących rozstrzygania sporów nie ma wpływu na żadne czynności wynikające z mocy porozumienia WTO, w tym czynności związane z rozstrzyganiem sporów. Jeżeli jednak jedna ze Stron w odniesieniu do konkretnego środka wszczęła procedurę rozstrzygania sporu - czy to na mocy art. 3 ust. 1 niniejszego protokołu, czy to na mocy porozumienia WTO - do czasu zakończenia tego postępowania nie może ona wszcząć procedury rozstrzygania sporu w odniesieniu do tego samego środka na mocy drugiego porozumienia, do czasu zakończenia pierwszej procedury. Do celów niniejszego ustępu procedurę rozstrzygania sporu na mocy porozumienia WTO uznaje się za rozpoczętą z chwilą wniesienia przez jedną ze Stron wniosku o ustanowienie zespołu orzekającego na mocy art. 6 Uzgodnienia w sprawie zasad i procedur regulujących rozstrzyganie sporów w ramach porozumienia WTO;

c) żadne z postanowień niniejszego protokołu nie wyklucza możliwości zawieszenia realizacji zobowiązań przez jedną ze Stron, jeśli zezwala na to Organ Rozstrzygania Sporów WTO.

Artykuł  17

Terminy

1.
Wszystkie terminy określone w niniejszym protokole liczy się w dniach kalendarzowych od dnia następującego po czynności lub zdarzeniu, do którego się odnoszą.
2.
Każdy termin, o którym mowa w niniejszym protokole, można przedłużyć za porozumieniem stron.
3.
Każdy termin, o którym mowa w niniejszym protokole, może być także przedłużony decyzją przewodniczącego komisji arbitrażowej, na umotywowany wniosek jednej ze Stron lub z własnej inicjatywy, jeśli jest to należycie uzasadnione.
Artykuł  18

Regulamin wewnętrzny, kodeks postępowania i zmiany w niniejszym protokole

1.
Komitet Przejściowy nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego protokołu ustala regulamin wewnętrzny dotyczący prowadzenia postępowań przez komisję arbitrażową.
2.
Komitet Przejściowy nie później niż sześć miesięcy po wejściu w życie niniejszego protokołu uzupełnia regulamin wewnętrzny kodeksem postępowania gwarantującym niezależność i bezstronność arbitrów.
3.
Komitet Przejściowy może zdecydować o wprowadzeniu zmian do niniejszego protokołu.

PROTOKÓŁ  6

dotyczący wzajemnych specjalnych preferencji dla niektórych win oraz wzajemnego uznawania, ochrony i kontroli nazw win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych

Artykuł  1

Niniejszy protokół zawiera:

1) Umowę w sprawie wzajemnych specjalnych preferencji handlowych na niektóre wina (załącznik I do niniejszego protokołu);

2) Umowę w sprawie wzajemnego uznawania, ochrony i kontroli nazw win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych (załącznik II do niniejszego protokołu).

Artykuł  2

Umowy, o których mowa w art. 1, mają zastosowanie do:

1) win objętych pozycją 2204 zharmonizowanego systemu ustanowionego w Międzynarodowej konwencji w sprawie zharmonizowanego systemu oznaczania i kodowania towarów, sporządzonej w Brukseli dnia 14 czerwca 1983 roku, które wyprodukowano ze świeżych winogron,

a) pochodzących ze Wspólnoty, wyprodukowanych zgodnie z przepisami dotyczącymi praktyk i procesów enologicznych, o których mowa w tytule V rozporządzenia Rady (WE) nr 1493/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wina(1), oraz zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1622/2000 z dnia 24 lipca 2000 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia (WE) nr 1493/1999 w sprawie wspólnej organizacji rynku wina oraz wspólnotowy kodeks praktyk i procesów enologicznych(2);

lub

b) pochodzących z Bośni i Hercegowiny, wyprodukowanych zgodnie z przepisami dotyczącymi praktyk i procesów enologicznych oraz w zgodzie z prawem Bośni i Hercegowiny. Wspomniane wyżej przepisy dotyczące praktyk i procesów enologicznych muszą być zgodne z prawem wspólnotowym;

2) napojów spirytusowych objętych pozycją 2208 konwencji, o której mowa ust. 1, które:

a) pochodzą ze Wspólnoty i są zgodne z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 1576/89 z dnia 29 maja 1989 r. ustanawiającym ogólne zasady definicji, opisu i prezentacji napojów spirytusowych(3), oraz z rozporządzeniem Komisji (EWG) nr 1014/90 z dnia 24 kwietnia 1990 r. ustanawiającym szczegółowe przepisy wykonawcze dla definicji, opisu i prezentacji napojów spirytusowych(4);

lub

b) pochodzą z Bośni i Hercegowiny i zostały wyprodukowane w zgodzie z prawem Bośni i Hercegowiny, które z kolei musi być zgodne z prawem wspólnotowym;

3) win aromatyzowanych objętych pozycją 2205 konwencji, o której mowa ust. 1, które:

a) pochodzą ze Wspólnoty i są zgodne z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 1601/91 z dnia 10 czerwca 1991 r. ustanawiającym ogólne zasady definicji, opisu i prezentacji win aromatyzowanych, aromatyzowanych napojów winopochodnych i aromatyzowanych koktajli winopodobnych(5), wraz z późniejszymi zmianami;

lub

b) pochodzą z Bośni i Hercegowiny i zostały wyprodukowane w zgodzie z prawem Bośni i Hercegowiny, które z kolei musi być zgodne z prawem wspólnotowym.

______

(1) Dz.U. L 179 z 14.07.1999, s. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 1234/2007 (Dz.U. L 299 z 16.11.2007, s. 1).

(2) Dz.U. L 194 z 31.7.2000, s. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 1300/2007 (Dz.U. L 289 z 7.11.2007, s. 8).

(3) Dz.U. L 160 z 12.06.1989, s. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione Aktem przystąpienia z 2005 r.

(4) Dz.U. L 105 z 25.4.1990, s. 9. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 2140/98 (Dz.U. L 270 z 7.10.1998, s. 9).

(5) Dz.U. L 149 z 14.06.1991, s. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione Aktem przystąpienia z 2005 r.

ZAŁĄCZNIK  I

UMOWA MIĘDZY WSPÓLNOTĄ A BOŚNIĄ I HERCEGOWINĄ W SPRAWIE WZAJEMNYCH PREFERENCYJNYCH KONCESJI HANDLOWYCH NA NIEKTÓRE WINA

ZAŁĄCZNIK  II

UMOWA POMIĘDZY WSPÓLNOTĄ A BOŚNIĄ I HERCEGOWINĄ W SPRAWIE WZAJEMNEGO UZNAWANIA, OCHRONY I KONTROLI NAZW WIN, NAPOJÓW SPIRYTUSOWYCH I WIN AROMATYZOWANYCH

Artykuł  1

Cele

1.
Strony, na zasadzie równego traktowania i wzajemności, uznają, chronią i kontrolują nazwy produktów, o których mowa w art. 2 niniejszego protokołu zgodnie z warunkami określonymi w niniejszym załączniku.
2.
Strony przyjmują wszelkie ogólne i szczególne środki konieczne do wypełnienia zobowiązań i osiągnięcia celów określonych w niniejszej umowie.
Artykuł  2

Definicje

Dla celów niniejszej umowy i z zastrzeżeniem jej wyraźnie odmiennych postanowień:

a) określenie "pochodzący", w przypadku gdy jest używane w odniesieniu do nazwy strony umowy, oznacza że:

– wino jest produkowane w całości na terytorium danej Strony wyłącznie z winogron, które zostały w całości zebrane na jej terytorium,

– napój spirytusowy lub wino aromatyzowane jest produkowane na terytorium danej Strony;

b) "oznaczenie geograficzne", wymienione w dodatku 1, to oznaczenie zgodne z definicją zawartą w art. 22 ust. 1 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (zwanego dalej "porozumieniem TRIPS");

c) "tradycyjne określenie" oznacza tradycyjnie stosowaną nazwę, jak wyszczególniono w dodatku 2, odnoszącą się w szczególności do metody produkcji lub do jakości, koloru, rodzaju lub miejsca, lub określonego wydarzenia związanego z historią danego wina, uznawaną na mocy przepisów ustawowych i wykonawczych Strony na potrzeby opisu i prezentacji danego wina pochodzącego z terytorium tej Strony;

d) "homonimiczne" oznacza takie samo oznaczenie geograficzne lub tradycyjne określenie, lub termin podobny w stopniu mogącym powodować nieporozumienia, stosowane w celu oznaczenia różnych miejsc pochodzenia, procedur lub przedmiotów;

e) "opis" oznacza wyrazy stosowane do opisu wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego na etykiecie lub w dokumentach towarzyszących przewozowi wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego, a także w dokumentach handlowych, szczególnie na fakturach i w dokumentacji dostawy oraz w materiałach reklamowych;

f) "etykietowanie" oznacza wszystkie opisy i inne odniesienia, znaki, wzory, oznaczenia geograficzne lub znaki towarowe służące do wyróżnienia wina, napojów spirytusowych lub win aromatyzowanych, znajdujące się na tym samym pojemniku, w tym na zamknięciu butelki lub na identyfikatorze przymocowanym do pojemnika oraz na osłonie szyjki butelki;

g) "prezentacja" oznacza wszelkie terminy, sugestie i tym podobne elementy, odnoszące się do wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego, umieszczane na etykietach na opakowaniu; na pojemnikach, zamknięciach, w reklamach lub stosowane we wszelkiego rodzaju promocjach sprzedażowych;

h) "opakowanie" oznacza materiały ochronne użyte do opakowania produktu, takie jak papier, wszelkiego rodzaju otuliny słomiane, kartony i skrzynki używane do transportu jednego lub wielu pojemników lub do sprzedaży konsumentowi końcowemu;

i) określenie "wyprodukowany" odnosi się do całego procesu wytwarzania wina, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych;

j) "wino" oznacza wyłącznie napój uzyskany w procesie pełnej lub częściowej fermentacji alkoholowej świeżych winogron odmian winorośli określonych w niniejszej umowie, prasowanych lub nie, lub moszczu z tych winogron;

k) "odmiany winorośli" oznaczają odmiany roślin gatunku Vitis vinifera, bez uszczerbku dla przepisów prawnych danej Strony dotyczące użytkowania różnych odmian winorośli do produkcji wina na jej terytorium;

l) "porozumienie WTO" oznacza porozumienie z Marrakeszu ustanawiające Światową Organizację Handlu sporządzone w dniu 15 kwietnia 1994 r.

Artykuł  3

Ogólne zasady przywozu i wprowadzania do obrotu

Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień niniejszej umowy, przywozu i wprowadzenia do produktów, o których mowa w art. 2, dokonuje się zgodnie z przepisami ustawowymi i wykonawczymi obowiązującymi na terytorium danej Strony.

TYTUŁ  I

WZAJEMNA OCHRONA NAZW WIN, NAPOJÓW SPIRYTUSOWYCH I WIN AROMATYZOWANYCH

Artykuł  4

Nazwy chronione

Bez uszczerbku dla art. 5-7 ochroną obejmuje się następujące elementy:

a) w odniesieniu do produktów, o których mowa w art. 2:

(i) odniesienia do nazwy państwa członkowskiego, z którego pochodzi wino, napój spirytusowy lub wino aromatyzowane, lub inne nazwy wskazujące na to państwo członkowskie;

(ii) oznaczenia geograficzne, wymienione w dodatku 1, część A, lit. a) - dla win, lit. b) - dla napojów spirytusowych i lit. c) - dla win aromatyzowanych;

(iii) tradycyjne określenia wyszczególnione w dodatku 2, część A;

b) w przypadku win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych pochodzących z Bośni i Hercegowiny:

(i) odniesienia do nazwy "Bośnia i Hercegowina" lub innej nazwy określającej to państwo;

(ii) oznaczenia geograficzne, wymienione w dodatku 1, część B, pkt a) - dla win, lit. b) - dla napojów spirytusowych i lit. c) - dla win aromatyzowanych.

Artykuł  5

Ochrona nazw odnoszących się do państw członkowskich Wspólnoty oraz do Bośni i Hercegowiny

1.
W Bośni i Hercegowinie odniesienia do państw członkowskich Wspólnoty i inne nazwy określające państwa członkowskie, mające na celu określenie miejsca pochodzenia wina, napoju spirytusowego i wina aromatyzowanego:

a) są zastrzeżone dla win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych pochodzących z danego państwa członkowskiego; oraz

b) nie będą używane w inny sposób, niż zgodnie z warunkami określonymi w przepisach ustawowych i wykonawczych Wspólnoty.

2.
We Wspólnocie odniesienia do Bośni i Hercegowiny oraz inne nazwy określające Bośnię i Hercegowinę, mające na celu określenie miejsce pochodzenia wina, napoju spirytusowego i wina aromatyzowanego:

a) będą zastrzeżone dla win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych pochodzących z Bośnią i Hercegowiną; oraz

b) nie będą używane w inny sposób niż zgodnie z warunkami określonymi w przepisach ustawowych i wykonawczych Bośni i Hercegowiny.

Artykuł  6

Ochrona oznaczeń geograficznych

1.
W Bośni i Hercegowinie oznaczenia geograficzne odnoszące się do Wspólnoty, wyszczególnione w dodatku 1, część A:

a) są chronione w odniesieniu do win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych pochodzących ze Wspólnoty; oraz

b) nie są używane w inny sposób, niż zgodnie z warunkami określonymi w przepisach ustawowych i wykonawczych Wspólnoty;

2.
We Wspólnocie oznaczenia geograficzne odnoszące się do Bośni i Hercegowiny, wymienione w dodatku 1, część B:

a) są zastrzeżone dla win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych pochodzących z Bośni i Hercegowiny; oraz

b) nie są używane przez Bośnię i Hercegowinę w inny sposób niż zgodnie z warunkami określonymi w przepisach ustawowych i wykonawczych Bośni i Hercegowiny.

3.
Strony przyjmują wszelkie zgodne z niniejszą umową środki konieczne do wzajemnej ochrony oznaczeń geograficznych, o których mowa w art. 4 lit. a) ppkt (ii) i art. 4 lit. b) ppkt (ii), które są używane do opisu i prezentacji win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych pochodzących z terytorium Stron. W tym celu każda ze Stron stosuje właściwe środki prawne, o których mowa w art. 23 porozumienia TRIPS, by zapewnić skuteczną ochronę i zapobiec przypadkom stosowania oznaczeń geograficznych i tradycyjnych określeń do oznaczania win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych nieobjętych odpowiednimi oznaczeniami i opisami.
4.
Oznaczenia geograficzne, o których mowa w art. 4 zastrzeżone są wyłącznie dla produktów pochodzących z terytorium tej Strony, do której się odnoszą, i mogą być stosowane wyłącznie zgodnie z warunkami określonymi w przepisach ustawowych i wykonawczych tej Strony.
5.
Ochrona przewidziana w niniejszej umowie w szczególności zakazuje stosowania nazw chronionych w odniesieniu do win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych, które nie pochodzą ze wskazanego obszaru geograficznego i ma zastosowanie nawet wtedy, gdy:

a) wskazane jest faktyczne pochodzenie wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego;

b) dane oznaczenie geograficzne zostało przetłumaczone;

c) nazwie towarzyszą terminy takie jak "w rodzaju", "w typie", "w stylu", "imitacja", "metoda" lub podobne;

d) chronionej nazwy używa się w dowolny sposób w odniesieniu do produktów objętych pozycją nr 2009 zharmonizowanego systemu Międzynarodowej konwencji w sprawie zharmonizowanego systemu oznaczania i kodowania towarów, sporządzonej w Brukseli dnia 14 czerwca 1983 r.

6.
Jeżeli oznaczenia geograficzne wymienione w dodatku 1 są homonimiczne, chronione są wszystkie oznaczenia, pod warunkiem że zostały użyte w dobrej wierze. Strony wspólnie określają praktyczne warunki stosowania, na podstawie których rozróżniane będą homonimiczne oznaczenia geograficzne, uwzględniając przy tym potrzebę równego traktowania producentów oraz dbając o to, aby nie wprowadzać w błąd konsumentów.
7.
Jeżeli oznaczenie geograficzne wymienione w dodatku 1 i oznaczenie geograficzne z państwa trzeciego są homonimiczne, stosuje się art. 23 ust. 3 porozumienia TRIPs.
8.
Postanowienia niniejszej umowy w żaden sposób nie naruszają prawa jakiejkolwiek osoby do używania do celów handlowych swojej własnej nazwy (nazwiska) lub nazwy (nazwiska) swojego poprzednika, z wyjątkiem przypadku, gdy dana nazwa (nazwisko) stosowana jest w sposób wprowadzający w błąd konsumentów.
9.
Żadne postanowienia niniejszej umowy nie zobowiązują żadnej ze Stron do ochrony oznaczenia geograficznego drugiej Strony wyszczególnionego w dodatku 1, jeśli oznaczenie to nie jest lub przestaje być chronione w swoim kraju pochodzenia lub jeśli w tym kraju wyszło z użycia.
10.
Z dniem wejścia w życie niniejszej umowy Strony przestają uznawać chronione nazwy geograficzne wymienione w dodatku 1 za zwyczajowe, używane w języku potocznym Stron, pospolite nazwy win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych, jak przewidziano w art. 24 ust. 6 porozumienia TRIPs.
Artykuł  7

Ochrona tradycyjnych określeń

1.
W Bośni i Hercegowinie tradycyjne określenia wspólnotowe wymienione w dodatku 2:

a) nie są używane do opisu lub prezentacji win pochodzących z Bośni i Hercegowiny; oraz

b) nie mogą być używane do opisu lub prezentacji win pochodzących ze Wspólnoty w inny sposób, niż zgodnie z pochodzeniem i kategorią i w języku określonym dla win wyszczególnionych w dodatku 2 i zgodnie z warunkami przewidzianymi w przepisach normatywnych i wykonawczych Wspólnoty.

2.
Bośnia i Hercegowina podejmuje, zgodnie z niniejszą umową, środki niezbędne do ochrony tradycyjnych określeń, o których mowa w art. 4, używanych do opisu i prezentacji win pochodzących z terytorium Wspólnoty. W tym celu Bośnia i Hercegowina ustanawia odpowiednie środki prawne, gwarantujące skuteczną ochronę i zapobiegające użyciu tradycyjnych określeń do opisu wina niekwalifikującego się do tych tradycyjnych określeń, nawet w przypadkach, gdy takim tradycyjnym określeniom towarzyszą wyrażenia takie, jak "w rodzaju", "w typie", "w stylu", "imitacja", "metoda" lub podobne.
3.
Ochrona tradycyjnego określenia obowiązuje tylko:

a) w odniesieniu do języka lub języków, w których zostało ono podane w dodatku 2, ale nie w odniesieniu do tłumaczenia; oraz

b) w odniesieniu do kategorii produktu, w ramach której jest ono chronione dla Wspólnoty, jak określono w dodatku 2.

Artykuł  8

Znaki towarowe

1.
Właściwe urzędy Stron odmawiają rejestracji znaku towarowego wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego, który jest identyczny z oznaczeniem geograficznym chronionym na mocy art. 4 tytułu I niniejszej umowy, lub jest do niego podobny albo zawiera odniesienie do niego lub składa się z takiego oznaczenia geograficznego, jeżeli pochodzenie danego wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego nie odpowiada temu oznaczeniu i jeżeli wymienione produkty nie są zgodne z odpowiednimi przepisami dotyczącymi stosowania tego oznaczenia.
2.
Właściwe urzędy Stron odmawiają rejestracji znaku towarowego wina, który zawiera tradycyjne określenie chronione na mocy niniejszej umowy lub składa się z niego, jeżeli dane wino nie jest tym winem, dla którego zastrzeżone zostało tradycyjne określenie, wskazane w dodatku 2.
3.
Bośnia i Hercegowina podejmuje środki konieczne do zmiany wszystkich znaków towarowych, tak, aby całkowicie znieść wszelkie odniesienia do oznaczeń geograficznych Wspólnoty chronionych na mocy art. 4 tytułu I niniejszej umowy. Wszystkie takie odniesienia należy usunąć najpóźniej do dnia 31 grudnia 2008 r.
Artykuł  9

Wywozy

Strony podejmują wszelkie niezbędne kroki w celu zagwarantowania, by w przypadku gdy wina, napoje spirytusowe i wina aromatyzowane pochodzące z terytorium danej Strony są wywożone i wprowadzane do obrotu poza terytorium tej Strony, chronione oznaczenia geograficzne, o których mowa w art. 4 lit. a) ppkt (ii) i art. 4 lit. b) ppkt (ii) oraz, w przypadku win, tradycyjne określenia stosowane przez daną Stronę, o których mowa w art. 4 lit. a) ppkt (iii) nie były używane do opisywania i prezentowania takich produktów, które pochodzą od drugiej Strony.

TYTUŁ  II

WYKONANIE POSTANOWIEŃ UMOWY, WZAJEMNA POMOC WŁAŚCIWYCH ORGANÓW ORAZ ZARZĄDZANIE WYKONANIEM POSTANOWIEŃ NINIEJSZEJ UMOWY

Artykuł  10

Grupa robocza

1.
Powołuje się grupę roboczą działającą pod auspicjami podkomitetu ds. rolnictwa, który zostanie utworzony zgodnie z art. 43 umowy przejściowej (art. 119 USiS).
2.
Grupa robocza nadzoruje prawidłowe funkcjonowanie niniejszej umowy oraz rozpatruje wszelkie zagadnienia, które mogą się pojawić w związku z jej wdrożeniem.
3.
Grupa robocza może wydawać zalecenia, omawiać i przedstawiać sugestie dotyczące wszelkich kwestii będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, związanych z sektorem wina, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych, które mogłyby się przyczynić do osiągnięcia celów niniejszej umowy. Grupa robocza zbiera się na wniosek jednej ze Stron, na przemian na terytorium Wspólnoty i Bośni i Hercegowiny, w miejscu, w terminie i w sposób określony wspólnie przez Strony.
Artykuł  11

Zadania Stron

1.
Strony regularnie kontaktują się ze sobą, bezpośrednio albo za pośrednictwem grupy roboczej, o której mowa w art. 10, we wszelkich sprawach związanych z wdrożeniem i funkcjonowaniem niniejszej umowy.
2.
Bośnia i Hercegowina jako swój organ przedstawicielski wyznacza Ministerstwo Handlu Zagranicznego i Stosunków Gospodarczych. Wspólnota jako swój organ przedstawicielski wyznacza Dyrekcję Generalną ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej. Każda Strona powiadamia drugą Stronę o każdej zmianie swojego organu przedstawicielskiego.
3.
Organ przedstawicielski zapewnia koordynację działań wszelkich organów odpowiedzialnych za wykonanie niniejszej umowy.
4.
Strony:

a) wprowadzają wzajemnie zmiany w wykazach, o których mowa w art. 4 niniejszej umowy, na mocy decyzji Komitetu Przejściowego, mające na celu uwzględnienie zmian w przepisach ustawowych i wykonawczych Stron;

b) wspólnie decydują, na mocy decyzji Komitetu Przejściowego, o konieczności wprowadzenia zmian w dodatkach do niniejszej umowy. Dodatki uznaje się za zmienione odpowiednio od daty odnotowanej w wymianie listów między Stronami albo od daty podjęcia decyzji przez grupę roboczą;

c) wspólnie podejmują decyzje dotyczące warunków praktycznych, o których mowa w art. 6 ust. 6;

d) informują się nawzajem o zamiarze przyjęcia nowych przepisów wykonawczych lub dokonania zmian istniejących przepisów wykonawczych dotyczących polityki publicznej, w dziedzinach takich jak zdrowie lub ochrona konsumentów, mających wpływ na sektor win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych;

e) informują się nawzajem o wszelkich środkach ustawodawczych i administracyjnych oraz o decyzjach sądowych dotyczących wykonania niniejszej umowy oraz informują się wzajemnie o środkach podjętych na podstawie takich decyzji.

Artykuł  12

Stosowanie i funkcjonowanie niniejszej umowy

Strony wyznaczają punkty kontaktowe określone w dodatku 3, odpowiedzialne za stosowanie i funkcjonowanie niniejszej umowy.

Artykuł  13

Wykonanie umowy i wzajemna pomoc między stronami

1.
Jeżeli opis lub prezentacja wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego, szczególnie na etykietach, w dokumentach urzędowych lub handlowych bądź w reklamie, narusza niniejszą umowę, Strony stosują konieczne środki administracyjne lub wszczynają postępowanie sądowe w celu zwalczania nieuczciwej konkurencji lub zapobieżenia innemu bezprawnemu użyciu chronionej nazwy.
2.
Środki i postępowanie, o których mowa w ust. 1, stosuje się w szczególności:

a) w przypadku gdy stosowane opisy lub ich tłumaczenia, nazwy, napisy lub ilustracje dotyczące wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego, których nazwy są chronione na mocy niniejszej umowy, bezpośrednio lub pośrednio podają informacje fałszywe lub wprowadzające w błąd co do pochodzenia, charakteru lub jakości wina, napoju spirytusowego lub wina aromatyzowanego;

b) w przypadku gdy pojemniki używane jako opakowania mogą wprowadzać w błąd co do pochodzenia wina.

3.
Jeżeli jedna ze Stron ma powody podejrzewać, że:

a) wino, napój spirytusowy lub wino aromatyzowane, zdefiniowane w art. 2, które jest lub było przedmiotem handlu w Bośni i Hercegowinie lub we Wspólnocie, jest niezgodna z przepisami regulującymi sektor wina, napojów spirytusowych lub win aromatyzowanych we Wspólnocie lub w Bośni i Hercegowinie lub jest niezgodne z niniejszą umową; oraz

b) niezgodność ta ma szczególne znaczenie dla interesów drugiej Strony i może prowadzić do podjęcia środków administracyjnych i/lub wszczęcia postępowania sądowego, natychmiast poinformuje ona o tym organ przedstawicielski drugiej Strony.

4.
Informacje przekazywane zgodnie z ust. 3 obejmują szczegółowe dane dotyczące niezgodności z przepisami dotyczącymi sektora wina, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych obowiązującymi daną Stronę lub z niniejszą umową i są przekazywane wraz z dokumentami urzędowymi, handlowymi lub innymi stosownymi dokumentami oraz ze szczegółowymi informacjami dotyczącymi środków administracyjnych lub postępowań sądowych, które mogą zostać podjęte w razie konieczności.
Artykuł  14

Konsultacje

1.
Jeżeli jedna ze Stron uważa, że druga Strona nie wypełniła zobowiązania zawartego w niniejszej umowie, Strony przystępują do konsultacji.
2.
Strona, która zwraca się o przeprowadzenie konsultacji, przedstawia drugiej Stronie wszystkie informacje niezbędne do szczegółowego zbadania danego zagadnienia.
3.
W przypadku gdy jakakolwiek zwłoka mogłaby stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub osłabić skuteczność środków działania mających na celu kontrolę nadużyć finansowych, można podjąć odpowiednie przejściowe środki ochronne, bez wcześniejszej konsultacji, pod warunkiem że konsultacje będą miały miejsce niezwłocznie po podjęciu takich środków.
4.
Jeżeli w wyniku konsultacji przewidzianych w ust. 1 i 3 Strony nie osiągną porozumienia, Strona, która zwróciła się o przeprowadzenie konsultacji lub podjęła środki określone w ustępie 3, może podjąć, zgodnie z art. 49 umowy przejściowej (art. 126 USiS) odpowiednie środki umożliwiające prawidłowe stosowanie umowy w niniejszym załączniku.

TYTUŁ  III

POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł  15

Tranzyt niewielkich ilości

1.
Niniejsza umowa nie ma zastosowania do win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych, które:

a) są przewożone tranzytem przez terytorium jednej ze Stron; lub

b) pochodzą z terytorium jednej ze Stron i są przesyłane w niewielkich ilościach między Stronami, na warunkach przewidzianych w ust. 2 i zgodnie z określonymi w nim procedurami.

2.
W odniesieniu do win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych za niewielkie ilości uznaje się:

a) ilości zawarte w pojemnikach opatrzonych etykietą o pojemności nieprzekraczającej 5 litrów, zaopatrzonych w zamknięcie nienadające się do ponownego zastosowania, o ile łączna ilość przewożonego wina, nawet złożona z oddzielnych przesyłek, nie przekracza 50 litrów;

b) (i) ilości znajdujące się w bagażu osobistym podróżnych, nieprzekraczające 30 litrów;

(ii) ilości wina nieprzekraczające 30 litrów, przesyłane w przesyłkach między osobami prywatnymi;

(iii) ilości należące do majątku ruchomego osób prywatnych będących w trakcie przeprowadzki;

(iv) ilości przywożone do celów eksperymentów naukowych lub technicznych, nieprzekraczające 1 hektolitra;

(v) ilości przeznaczone dla przedstawicielstw dyplomatycznych, konsularnych lub podobnych jednostek, przywożone jako część limitu bezcłowego;

(vi) ilości przewożone na pokładzie międzynarodowych środków transportu w charakterze prowiantu.

Wyjątku określonego w lit. a) nie można stosować łącznie z jednym lub większą ilością wyjątków określonych w lit. b).

Artykuł  16

Obrót wcześniej zgromadzonymi zapasami

1.
Wina, napoje spirytusowe lub wina aromatyzowane, które zostały do momentu wejścia w życie niniejszej umowy wyprodukowane, przygotowywane, opisane i zaprezentowane zgodnie z wewnętrznymi przepisami ustawowymi i wykonawczymi Stron, a których zakazuje niniejsza umowa, mogą być sprzedawane do wyczerpania zapasów.
2.
Z zastrzeżeniem odmiennych postanowień przyjętych przez Strony, wina, napoje spirytusowe i wina aromatyzowane, które zostały wyprodukowane, przygotowywane, opisane i zaprezentowane zgodnie z niniejszą umową, a których produkcja, przygotowanie, opis i prezentacja przestają być z nim zgodne na skutek zmiany umowy, mogą być nadal sprzedawane do wyczerpania zapasów.

DODATEK  1

WYKAZ NAZW CHRONIONYCH

(o którym mowa w art. 4 i 6 załącznika II do Protokołu 6)

grafika

DODATEK  2

WYKAZ TRADYCYJNYCH OKREŚLEŃ I TERMINÓW OKREŚLAJĄCYCH JAKOŚĆ WIN WE WSPÓLNOCIE

(o których mowa w art. 4 i 7 załącznika II do Protokołu 6)

grafika

DODATEK  3

WYKAZ PUNKTÓW KONTAKTOWYCH

(o którym mowa w art. 12 załącznika II do Protokołu 6)

a) Bośnia i Hercegowina

Council of Ministers

Ministry of Foreign Trade and Economic Relations

Department for Foreign Trade Policy and FDI

Musala 9/2 Sarajevo

Bośnia i Hercegowina

Tel. + 387 33 220546

Faks + 387 33 220546

E-mail: dragisa.mekic@mvteo.gov.ba

b) Wspólnota

European Commission

Directorate-General for Agriculture and Rural Development

Directorate B International Affairs II

Head of Unit B.2 Enlargement

B-1049 Bruxelles/Brussel

Belgia

Tel. + 32 2.299 11 11

Faks + 32 2.296 62 92

E-mail: AGRI EC BiH winetrade@ec.europa.eu

AKT KOŃCOWY 

Pełnomocnicy WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ,

zwanej dalej "Wspólnotą",

z jednej strony, oraz

pełnomocnicy BOŚNI I HERCEGOWINY,

z drugiej strony,

zebrani w Luksemburgu dnia szesnastego czerwca roku dwa tysiące ósmegow celu podpisania Umowy przejściowej w sprawie handlu i kwestii związanych z handlem między Wspólnotą Europejską, z jednej strony, a Bośnią i Hercegowiną, z drugiej strony, zwanej dalej "niniejszą umową", przyjęli następujące dokumenty:

niniejszą umowę oraz następujące załączniki I-VI:

– Załącznik I (art. 6) - Preferencje taryfowe Bośni i Hercegowiny dla wspólnotowych produktów przemysłowych

– Załącznik II (art. 12 ust. 2) - Definicja "młodej wołowiny"

– Załącznik III (art. 12) - Preferencje taryfowe Bośni i Hercegowiny dla podstawowych produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty

– Załącznik IV (art. 13) - Cła stosowane w przywozie do Wspólnoty towarów pochodzących z Bośni i Hercegowiny

– Załącznik V (art. 13) - Cła stosowane w przywozie do Bośni i Hercegowiny towarów pochodzących ze Wspólnoty

– Załącznik VI (art. 38) - Prawa własności intelektualnej, przemysłowej i handlowej

oraz następujące protokoły:

– Protokół 1 (art. 10) - w sprawie handlu przetworzonymi produktami rolnymi pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

– Protokół 2 (art. 27) - w sprawie definicji pojęcia "produkty pochodzące" oraz metod współpracy administracyjnej w celu zastosowania postanowień niniejszej umowy w stosunkach pomiędzy Wspólnotą a Bośnią i Hercegowiną

– Protokół 3 (art. 36) - dotyczący pomocy państwa dla przemysłu stalowego

– Protokół 4 (art. 39) - dotyczący wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach celnych

– Protokół 5 (art. 49) - Rozstrzyganie sporów

– Protokół 6 (art. 12) - dotyczący wzajemnych specjalnych preferencji dla niektórych win oraz wzajemnego uznawania, ochrony i kontroli nazw win, napojów spirytusowych i win aromatyzowanych.

Pełnomocnicy Wspólnoty oraz pełnomocnicy Bośni i Hercegowiny przyjęli tekst wymienionej poniżej wspólnej deklaracji, załączonej do niniejszego Aktu końcowego:

– Wspólna deklaracja w sprawie art. 38 niniejszej umowy (art. 73 USiS)

Pełnomocnicy Bośni i Hercegowiny przyjęli do wiadomości wymienioną poniżej i załączoną do niniejszego Aktu końcowego deklarację:

- Deklaracja Wspólnoty dotycząca nadzwyczajnych środków handlowych przyznanych na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2007/2000.

Съставено в Люксембург на шестнадесети юни две хиляди и осма година.

Hecho en Luxemburgo, el dieciseis de junio de dosmile ocho.

V Lucemburku dne šestnáctého června dva tisíce osm.

Udfćrdiget i Luxembourg den sekstende juni to tusind og otte.

Geschehen zu Luxemburg am sechzehnten Juni zweitausendacht.

Kahe tuhande kaheksanda aasta juunikuu kuueteistkümnendal päeval Luxembourgis.

Έγινε στo Λουξεμβούργο, στις δέκα έξι Ιουνίου δύο χιλιάδες οκτώ.

Done at Luxembourg on the sixteenth day of June in the year two thousand and eight.

Fait ŕ Luxembourg, le seize juin deux mille huit.

Fatto a Lussemburgo, addě sedici giugno duemilaotto.

Luksemburgā, divtūkstoš astotā gada sešpadsmitajā jūnijā.

Priimta du tūkstančiai aštuntų metų birželio šešioliktą dieną Liuksemburge.

Kelt Luxembourgban, a kétezer-nyolcadik év június havának tizenhatodik napján.

Magħmul fil-Lussemburgu, fis-sittax-il jum ta' Ġunju tas-sena elfejn u tmienja.

Gedaan te Luxemburg, de zestiende juni tweeduizend acht.

Sporządzono w Luksemburgu dnia szesnastego czerwca roku dwa tysiące ósmego.

Feito em Luxemburgo, em dezasseis de Junho de dois mil e oito.

Încheiat la Luxemburg, şaisprezece iunie două mii opt.

V Luxemburgu dňa šestnásteho júna dvetisícosem.

V Luxembourgu, dne šestnajstega junija leta dva tisoč osem.

Tehty Luxemburgissa kuudentenatoista päivänä kesäkuuta vuonna kaksituhattakahdeksan.

Som skedde i Luxemburg den sextonde juni tjugohundraĺtta.

Sačinjeno u Luksemburgu, šesnaestoga juna dvije hiljade osme godine.

Sačinjeno u Luksemburgu, šesnaestoga lipnja dvije tisuće osme godine.

Састављено у Луксембургу, шеснаестога јуна двије хиљаде осме године.

(podpis pominięto)

За Европейската общност

Por la Comunidad Europea

Za Evropské společenství

For Det Europćiske Fćllesskab

Für die Europäische Gemeinschaft

Euroopa Ühenduse nimel

Για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα

For the European Community

Pour la Communauté européenne

Per la Comunitŕ europea

Eiropas Kopienas vārdā

Europos bendrijos vardu

Az Európai Közösség részéről

Għall-Komunitŕ Ewropea

Voor de Europese Gemeenschap

W imieniu Wspólnoty Europejskiej

Pela Comunidade Europeia

Pentru Comunitatea Europeană

Za Európske spoločenstvo

Za Evropsko skupnost

Euroopan yhteisön puolesta

För Europeiska gemenskapen

Za Evropsku zajednicu

Za Evropsku zajednicu

За Европску заједницу

(podpis pominięto)

За Босна и Херцеговина

Por Bosnia y Herzegovina

Za Bosnu a Hercegovinu

For Bosnien-Hercegovina

Für Bosnien und Herzegowina

Bosnia ja Hertsegoviina nimel

Για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

For Bosnia and Herzegovina

Pour la Bosnie-et-Herzégovine

Per la Bosnia-Erzegovina

Bosnijos ir Hercegovinos vardu

Bosnijas un Hercegovinas vārdā

Bosznia és Hercegovina részéről

Għall-Bożnja u Ħerzegovina

Voor Bosnië en Herzegovina

W imieniu Bośni i Hercegowiny

Pela Bósnia e Herzegovina

Pentru Bosnia şi Herţegovina

Za Bosnu a Hercegovinu

Za Bosno in Hercegovino

Bosnia ja Hertsegovinan puolesta

För Bosnien och Hercegovina

Za Bosnu i Hercegovinu

Za Bosnu i Hercegovinu

За Босну и Херцеговину

(podpis pominięto)

WSPÓLNA DEKLARACJA

Wspólna deklaracja w sprawie art. 38 (art. 73 USiS)

Strony uzgadniają, że do celów niniejszej umowy określenie własność intelektualna, przemysłowa i handlowa obejmuje w szczególności prawa autorskie, w tym prawa autorskie do programów komputerowych, a także prawa pokrewne, prawa do baz danych, patentów, w tym dodatkowych świadectw ochronnych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, topografii obwodów scalonych, oznaczeń geograficznych, w tym nazw pochodzenia, oraz praw do ochrony odmian roślin.

Ochrona praw własności handlowej obejmuje w szczególności ochronę przeciwko nieuczciwej konkurencji, o której mowa w art. 10a Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej, i ochronę informacji niejawnych, o której mowa w art. 39 Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (porozumienia TRIPS).

Strony uzgadniają ponadto, że ochrona na poziomie, o którym mowa w art. 38 ust. 3 niniejszej umowy (art. 73 ust. 3 USiS), obejmuje dostęp do środków i procedur przewidzianych w dyrektywie 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej(1).

______

(1) Dz.U. L 157 z 30.4.2004, s. 45.

DEKLARACJA WSPÓLNOTY

Deklaracja Wspólnoty dotycząca nadzwyczajnych środków handlowych przyznanych na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2007/2000 Zważywszy, że Wspólnota Europejska przyznaje nadzwyczajne środki handlowe państwom uczestniczącym w procesie stabilizacji i stowarzyszenia UE lub związanym z tym procesem, w tym Bośni i Hercegowinie, na podstawie rozporządzenia (WE) nr 2007/2000 dnia 18 września 2000 r. wprowadzającego nadzwyczajne środki handlowe dla krajówi terytoriów uczestniczących lub powiązanych z procesem stabilizacji i stowarzyszania Unii Europejskiej(1), Wspólnota oświadcza że:

– przy stosowaniu art. 19 niniejszej umowy (art. 34 USiS), oprócz umownych preferencji handlowych przyznanych przez Wspólnotę w niniejszej umowie, zastosowanie będą miały te spośród jednostronnych niezależnych środków handlowych, które są bardziej korzystne, o ile zastosowanie ma rozporządzenie Rady (WE) nr 2007/2000,

– w szczególności, w odniesieniu do produktów objętych zakresem działu 7 i 8 Nomenklatury Scalonej, dla których wspólna taryfa celna przewiduje stosowanie ceł ad valorem oraz ceł specyficznych, w drodze odstępstwa od stosownych postanowień art. 13 ust. 2 niniejszej umowy (art. 28 ust. 2 USiS) obniżka ma zastosowanie również w odniesieniu do ceł specyficznych.

______

(1) Dz.U. L 240 z 23.9.2000, s. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 530/2007 (Dz.U. L 125 z 15.5.2007, s. 1).

* Tekst pierwotny nin. umowy przejściowej został zastąpiony przez tekst umowy opublikowany w dniu 30 sierpnia 2008 r. (Dz.U.UE.L.08.233.6).

Zmiany w prawie

Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024
Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024
Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024