Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Wyjść poza finansowanie - władze lokalne i regionalne mobilizują zasoby publiczne i prywatne na rzecz skutecznych działań następczych w związku z dialogami na temat czystej transformacji w terenie

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów

Wyjść poza finansowanie - władze lokalne i regionalne mobilizują zasoby publiczne i prywatne na rzecz skutecznych działań następczych w związku z dialogami na temat czystej transformacji w terenie

(C/2025/4413)

Sprawozdawczym:	Äsa Ägren WIKSTRÖM (SE/EPL), radna okręgu Västerbotten
Dokument źródłowy:	Opinia z inicjatywy własnej (art. 41 lit. b) ppkt (ii) RW)

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)

Inwestowanie w zrównoważone, innowacyjne i konkurencyjne regiony i miasta

1. Popiera ambitne dążenie UE do osiągnięcia neutralności klimatycznej oraz wyznaczenia celu polegającego na redukcji emisji gazów cieplarnianych o 90 % do 2040 r., zgodnie z zobowiązaniami UE w ramach porozumienia paryskiego. Podkreśla również, że ma to zasadnicze znaczenie dla długoterminowej konkurencyjności, gdyż zapewni UE odporną i zrównoważoną przyszłość oraz pomoże rozwinąć innowacyjny, czysty i konkurencyjny przemysł. Zaznacza, że wymaga to elastycznego, przejrzystego i realistycznego kształtowania polityki oraz komunikacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami.

2. Zwraca uwagę na kompleksowe ramy UE w zakresie klimatu i energii - od Europejskiego Zielonego Ładu, poprzez dialogi na temat czystej transformacji, po Pakt dla czystego przemysłu - ponieważ wspierają one mobilizację kapitału prywatnego dzięki zapewnieniu atrakcyjnych, sprzyjających inwestycjom, długoterminowych i stabilnych przepisów, wyznaczając jasną drogę samorządom lokalnym i regionalnym, a także przedsiębiorstwom, konsumentom i obywatelom.

3. Przyznaje, że dialogi na temat czystej transformacji były ważnym narzędziem przekształcania celów Europejskiego Zielonego Ładu w strategie polityczne w większym stopniu ukierunkowane na działania i oparte na podejściu przemysłowym, co doprowadzi do powstania bardziej konkurencyjnego przemysłu europejskiego, a tym samym do stworzenia nowych miejsc pracy na szczeblu lokalnym i regionalnym. Potwierdza to również, że ważne jest dalsze podkreślanie roli władz lokalnych i regionalnych w tym procesie.

4. Z zadowoleniem przyjmuje Pakt dla czystego przemysłu, w tym przegląd ram pomocy państwa, jako narzędzie przyspieszające stosowanie na szeroką skalę energii ze źródeł odnawialnych oraz dekarbonizację przemysłu, co pozwala stworzyć odpowiednie warunki dla przedsiębiorstw do osiągnięcia neutralności klimatycznej. Oznacza to zapewnienie łatwego dostępu do przystępnej cenowo, zrównoważonej i bezpiecznej energii i surowców krytycznych oraz bezpiecznych i zrównoważonych łańcuchów dostaw, a także dopilnowanie, by wydobycie surowców i produkcja odbywały się z poszanowaniem praw człowieka i środowiska. Chodzi więc o odblokowanie inwestycji, stworzenie pionierskich rynków czystych technologii, efektywność energetyczną i rozwiązania związane z gospodarką o obiegu zamkniętym oraz usunięcie barier, tak aby przedsiębiorstwa mogły prosperować. Wzywa Komisję do uwzględnienia - przy zapewnianiu zarówno bezpieczeństwa dostaw, jak i przystępności cenowej - wszystkich dostępnych technologii, które przyczyniają się do osiągnięcia unijnego celu neutralności klimatycznej do 2050 r. w sposób racjonalny pod względem kosztów i bardziej niezależny.

5. Popiera Kompas konkurencyjności dla UE jako ważne narzędzie pobudzania innowacji i wzrostu gospodarczego oraz zgadza się, że w celu zwiększenia wydajności UE należy podjąć działania i wprowadzić zmiany polityczne służące rozszerzeniu innowacji, zmniejszeniu obciążeń regulacyjnych, promowaniu umiejętności i wspieraniu najnowocześniejszych przedsiębiorstw działających w dziedzinie czystych technologii, które utorują drogę do dekarbonizacji, będą sprzyjać odporności na zmianę klimatu i doprowadzą do stworzenia wysokiej jakości miejsc pracy, dobrobytu i wzrostu gospodarczego. Jednocześnie uznaje, że należy zwiększyć popyt na nietoksyczne produkty o zamkniętym cyklu życia, a zarazem przygotować plan działania na rzecz ograniczenia wykorzystania zasobów, aby nie wykraczać poza ograniczenia planety.

6. Z zadowoleniem przyjmuje dążenie w ramach aktu w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie do przyciągnięcia inwestycji i usprawnienia rynku dla czystych technologii w UE, dzięki czemu możliwe będzie stworzenie bardziej wyrównanych warunków działania dla europejskiego przemysłu, również w stosunku do Chin i USA. Przypomina także o potrzebie zwiększenia roli innowacji w całej UE, zwłaszcza poprzez wzmocnienie partnerstw publiczno- prywatnych (PPP).

7. Podkreśla ważną rolę przemysłu w stymulowaniu dekarbonizacji. Regulacje powinny prowadzić do ochrony środowiska i praw człowieka, bez niezamierzonych konsekwencji, które mogłyby utrudnić przemysłowi wykorzystanie jego potencjału. Zaznacza, że skuteczne wysiłki na rzecz uproszczenia i zmniejszenia obciążeń administracyjnych mają zasadnicze znaczenie dla zwiększenia konkurencyjności UE. Ważne jest również uproszczenie języka administracyjnego, aby przyciągnąć inwestycje oraz umożliwić firmom i obywatelom podejmowanie decyzji opartych na wiedzy i w warunkach zaufania. Ponadto zwraca uwagę na pilną potrzebę zwiększenia skali ekosystemów innowacji, przedsiębiorczości i transferu technologii, które ułatwiają współtworzenie, przy jednoczesnym zapewnieniu, aby takie innowacje jak najszybciej osiągnęły gotowość rynkową dzięki współpracy publicznej i prywatnej.

8. Opowiada się za podejmowaniem decyzji opartych na dowodach, dzięki wzmocnionemu planowaniu oraz rygorystycznym i wiarygodnym analizom, w celu przeciwdziałania zmianie klimatu, utracie różnorodności biologicznej i zanieczyszczeniu poprzez systemową transformację na wszystkich szczeblach sprawowania rządów. Jest zdania, że może to iść w parze z wysiłkami UE na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, tworzenia dobrej jakości miejsc pracy, polepszenia umiejętności i obniżenia rachunków za energię dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.

9. Podkreśla kluczową rolę władz lokalnych i regionalnych w przyspieszeniu przejścia na czystą i odporną gospodarkę UE, uznając je zarówno za kluczowych nabywców bioproduktów alternatywnych, jak i za pionierów rozwiązań w zakresie czystych technologii. Wskazuje, że władze lokalne i regionalne mogą być siłą napędową produkcji czystej energii, promując lokalnie wytwarzaną energię niskoemisyjną i zwiększając niezależność energetyczną, a także opracowując silne i strategiczne partnerstwa publiczno-prywatne. Zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych ma ogromne znaczenie dla stworzenia skutecznych i zrównoważonych modeli zarządzania, które ułatwiają podejmowanie decyzji w kontekście procesu transformacji energetycznej na poziomie konsumentów, dostawców usług (energii), właścicieli aktywów (inwestycje w energię) oraz z uwzględnieniem kompetencji regulacyjnych.

10. Zaznacza, że protekcjonizm stanowi przeszkodę dla rozwoju i wzrostu gospodarczego oraz że w ramach jednolitego rynku europejskiego należy sprzyjać lokalnym łańcuchom produkcji, tak by zoptymalizować współpracę między przedsiębiorstwami, poprawić infrastrukturę i promować innowacje, zapewniając równe warunki działania i lepsze otoczenie dla lokalnych MŚP. Równie istotne jest zwalczanie fragmentacji i usuwanie barier, aby zwiększyć konkurencyjność i ułatwić dekarbonizację we wszystkich jej wymiarach.

Wielopoziomowe sprawowanie rządów z udziałem władz lokalnych i regionalnych jako platform wzrostu i transformacji

11. Wzywa Komisję Europejską do regularnego włączania władz lokalnych i regionalnych w dialogi na temat transformacji, gdyż większość projektów dekarbonizacji jest wdrażana w miastach i regionach. Włączając te władze, należy także zapewnić udział gmin wiejskich i wyspiarskich oraz regionów słabiej zaludnionych lub doświadczających problemu starzenia się mieszkańców, ponieważ obszarom tym często brakuje widoczności instytucjonalnej i tych zdolności technicznych obszarów metropolitalnych, które są nieodzowne dla dokonania zrównoważonej i czystej transformacji sprzyjającej włączeniu społecznemu.

12. Popiera podejście przyjęte w ramach misji UE w zakresie neutralnych dla klimatu i inteligentnych miast ("misja na rzecz miast"), które obejmują władze lokalne i regionalne, obywateli, przedsiębiorstwa, inwestorów i organy krajowe. Zwraca uwagę, że może to stać się kamieniem węgielnym konkurencyjności UE, ponieważ wiąże się z solidnym zobowiązaniem politycznym do zapewnienia, by inwestycje stymulowały przedsiębiorstwa, napędzały europejskie innowacje i konsolidowały rynki UE w dziedzinie zrównoważonego transportu, energii, infrastruktury i gospodarowania odpadami. Wzywa także do wykorzystania sukcesu misji UE, co wymaga zwiększenia współfinansowania potencjalnych przełomowych środków.

13. Podkreśla potrzebę wspierania władz lokalnych i regionalnych w wysiłkach na rzecz wykorzystania wynalazków wykreowanych w skali lokalnej oraz umożliwienia im stworzenia w miarę możliwości platform pomagających małym przedsiębiorstwom przekształcić się w duże firmy, przy zachowaniu istotnego powiązania między dużymi a małymi przedsiębiorstwami w ramach wydajnych łańcuchów wartości. Uznaje znaczenie platform publicznych jako inkubatorów innowacji dzięki zapewnieniu powstającym przedsiębiorstwom dobrych warunków i usług.

14. Podkreśla, zgodnie ze sprawozdaniami Letty i Draghiego, znaczenie zmiany podejścia w kierunku energii ze źródeł odnawialnych, zwiększenia badań, rozwoju i innowacji oraz skutecznego wykorzystania cyfryzacji, a także podkreśla, że władze lokalne i regionalne mogą odgrywać ważną rolę jako platformy symbiozy przemysłowej, w ramach której usługi świadczone w interesie ogólnym, takie jak gospodarowanie odpadami, oczyszczanie ścieków komunalnych, produkcja i odzysk energii itp., mogą stworzyć klastry dla przedsiębiorstw zajmujących się produkcją energii ze źródeł odnawialnych, gospodarką o obiegu zamkniętym i dekarbonizacją.

15. Wspiera możliwość wykorzystania przedsiębiorstw zajmujących się odpadami komunalnymi, elektrociepłowni funkcjonujących w oparciu o odnawialne źródła lub odzysk odpadów, dostaw wody i oczyszczania ścieków oraz innych usług świadczonych w interesie ogólnym jako czynników napędzających symbiozę przemysłową we współpracy z inwestorami komercyjnymi w celu stworzenia możliwości wzrostu w miastach i regionach, przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu ambicji i weryfikowalnych kryteriów środowiskowych w zakresie dekarbonizacji, efektywnego użytkowania zasobów, obiegu zamkniętego, jak również wysokiej jakości przystępnych cenowo usług publicznych.

16. Podkreśla, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym i efektywniejsze wykorzystanie zasobów jest strategicznym imperatywem dla konkurencyjności UE, i wskazuje na naturalny wymiar lokalny i regionalny tego procesu. Wzywa również do wydatnego zwiększenia wsparcia UE, aby pomóc miastom i regionom w opracowywaniu i wdrażaniu systemowych rozwiązań opartych na obiegu zamkniętym, zwłaszcza poprzez odpowiedzialne zamówienia publiczne oraz system rozszerzonej odpowiedzialności producenta w ramach prawodawstwa europejskiego dotyczącego środowiska i obiegu zamkniętego jasno i jednoznacznie regulującego zasadę "zanieczyszczający płaci". Celem jest wspieranie innowacji o obiegu zamkniętym w dziedzinie materiałów, modeli biznesowych i infrastruktury, co pozwoli zapewnić, że Europa pozostanie liderem globalnej transformacji.

17. Podkreśla znaczenie rozwiązań systemowych i rozumie, że lokalne społeczności i regiony mogą odegrać rolę w ich tworzeniu poprzez wykorzystanie zdolności i potencjału do współpracy między przedsiębiorstwami a sektorem publicznym i obywatelami, a jednocześnie budowanie zasobów umiejętności. Zwraca uwagę na znaczenie współpracy władz lokalnych i regionalnych z przedsiębiorstwami, a także ze szkołami, centrami technologicznymi, uczelniami i szkołami zawodowymi w celu tworzenia ekosystemów rozwoju umiejętności, innowacji i przedsiębiorstw w obszarze czystych technologii o obiegu zamkniętym i systemów energetycznych. Podkreśla potrzebę zachęcania studentów i młodych specjalistów do kariery w przyszłych sektorach we wszystkich typach regionów - także na obszarach wiejskich, w regionach wyspiarskich i słabiej zaludnionych lub słabiej rozwiniętych - by tworzyć wysokiej jakości miejsca pracy na wszystkich poziomach i dla wszystkich rodzajów kwalifikacji.

18. Podkreśla znaczenie wielopoziomowego sprawowania rządów oraz stałego, wielopoziomowego dialogu na temat energii i klimatu dla czystej transformacji oraz wspierania procedur współplanowania dla rozwoju gospodarczego, dobrobytu i wzrostu gospodarczego. Promuje wykorzystanie programów rozwoju regionalnego jako siły napędowej i długoterminowych planów służących osiągnięciu skutecznej współpracy między szczeblami rządowymi.

Odpowiednie finansowanie ma kluczowe znaczenie dla pomyślnej transformacji

19. Popiera plan inwestycyjny na rzecz Europejskiego Zielonego Ładu i postrzega budżet UE uzupełniony wkładami krajowymi jako podstawę czystej transformacji. Przyznaje również, że na szczeblu UE istnieje szereg funduszy wspierających władze lokalne i regionalne w transformacji w kierunku neutralności klimatycznej, takich jak unijna polityka spójności, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, Program działań na rzecz środowiska i klimatu, instrument "Łącząc Europę" i "Horyzont Europa" itp.

20. Podkreśla potrzebę podziału publicznych kosztów i ryzyka powiązanych z rozwojem przemysłowym między władze lokalne i regionalne, państwa członkowskie i UE, co przekłada się na lokalną i regionalną odpowiedzialność za infrastrukturę niezbędną do ekspansji przemysłowej, taką jak drogi, zaopatrzenie w wodę, energia, mieszkalnictwo i edukacja. Podkreśla także potrzebę dzielenia się innego rodzaju ryzykiem między podmiotami publicznymi i prywatnymi. W związku z przyspieszonym wprowadzaniem nowych technologii i gałęzi przemysłu oraz zwiększoną konkurencją międzynarodową rośnie również ryzyko, co stwarza konieczność opracowania modeli chroniących władze lokalne i regionalne przed wyłącznym ponoszeniem kosztów publicznych nieudanych projektów przemysłowych.

21. Wnosi, aby rozszerzyć Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji ze szczególnym naciskiem na ramy prawne europejskiej polityki spójności na okres po 2027 r., przy jednoczesnym rozszerzeniu jego zakresu, aby wspierać regiony obecnie uzależnione od przemysłu opartego na paliwach kopalnych, który musi przestawić się na przyszłościowe miejsca pracy wysokiej jakości. Potrzebne są także odpowiednie środki wystarczające do sprostania pojawiającym się wyzwaniom.

22. Podkreśla, że kluczowym elementem sukcesu transformacji jest zaspokojenie potrzeb w zakresie finansowania. W związku z tym apeluje, aby fundusze UE były łatwo dostępne i bezpośrednio kierowane do władz lokalnych i regionalnych, co powinno odbywać się bez nadmiernych obciążeń administracyjnych. Jednocześnie nie należy udostępniać środków publicznych podmiotom szukającym łatwego zysku ani wykorzystywać ich do celów przestępczych. Wzywa do dalszego wzmacniania synergii między funduszami unijnymi, krajowymi oraz regionalnymi/lokalnymi i do zaradzenia wąskim gardłom w finansowaniu, z jakimi borykają się władze lokalne i regionalne, niemające dostępu do pomocy technicznej i narzędzi współfinansowania dostosowanych do ich potrzeb. Apeluje o wyeliminowanie nakładania się i powielania różnych programów. Podkreśla również, że władze lokalne i regionalne powinny być w pełni zaangażowane w planowanie, projektowanie i wdrażanie tych funduszy. Unijne instrumenty finansowania powinny obejmować specjalne opcje rozwoju umiejętności, które można by dostosować do mocnych stron przemysłu i potrzeb rynku pracy w różnych regionach.

23. Zwraca uwagę, że istnieje pilna potrzeba sprawniejszej koordynacji finansowania UE i lepszego informowania o nim, co pomoże władzom lokalnym i regionalnym oraz sektorowi przemysłu łatwiej znaleźć odpowiednie informacje i zasoby.

24. Niezbędna jest poprawa współpracy między różnymi źródłami finansowania na szczeblu UE, takimi jak Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR), międzynarodowe instytucje finansowe i banki prywatne. Podkreśla zwłaszcza, że EBI powinien wzmocnić swoją rolę w finansowaniu transformacji ekologicznej, zapewniając spójne dostosowanie inwestycji do celów klimatycznych i środowiskowych.

25. Podkreśla potrzebę zastosowania długoterminowej perspektywy do finansowania, zgodnie z celem neutralności klimatycznej, zarówno na szczeblu unijnym, jak i państw członkowskich, aby stworzyć przewidywalne i stabilne środowisko dla rozwoju konkurencyjnego i innowacyjnego przemysłu o obiegu zamkniętym w UE. Sugeruje, by finansowanie wspólnych projektów inwestycyjnych było częścią szerszej dyskusji na temat finansowania długoterminowego budżetu UE po 2027 r. w tym celu.

26. Kieruje uwagę na znaczenie utrzymania funduszy wspierających transformację przemysłu europejskiego w kierunku czystej i bezemisyjnej przyszłości, w tym w czasach kryzysów, aby zbudować w UE przemysł i gospodarkę o konkurencyjnym, silnym i niezależnym od wpływów autorytarnych gospodarek charakterze.

27. Apeluje o silną politykę spójności w kolejnych wieloletnich ramach finansowych (WRF), wspierającą czystą, sprawiedliwą i konkurencyjną transformację w całej UE, pokonującą regionalne luki innowacyjne, ograniczającą fragmentację funduszy, zapewniającą dostęp MŚP do możliwości finansowania i przyczyniającą się do finansowania strategii sprawiedliwej transformacji opartych na wspólnym zintegrowanym i strategicznym podejściu, z uwzględnieniem aspektów lokalnych i regionalnych. Wzywa również do przyjęcia wyraźnej perspektywy oddolnej oraz zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w cały proces tworzenia nowych WRF, zapewniając podejście ukierunkowane na konkretny obszar w odniesieniu do wszystkich odpowiednich funduszy, w tym funduszy wspierających konkurencyjność przemysłową i odporność UE. W ramach WRF należy również priorytetowo traktować inwestycje w rozwój umiejętności i szkolenie zawodowe, zwłaszcza w regionach o niekorzystnej sytuacji strukturalnej, aby zapobiec pogłębianiu się dysproporcji terytorialnych.

28. Apeluje o większą mobilizację inwestycji prywatnych w projekty ekologiczne poprzez wykorzystanie mechanizmów rynkowych oraz zapewnienie atrakcyjnych i stabilnych przepisów sprzyjających inwestycjom, a także podkreśla potrzebę ustanowienia nowych mechanizmów w celu zmobilizowania znacznych inwestycji prywatnych. Ponieważ sektor prywatny odpowiada za ponad 80 % emisji gazów cieplarnianych w UE, nie można zapominać o jego roli w transformacji ekologicznej w całym łańcuchu wartości.

29. Podkreśla znaczenie przedsiębiorców i przedsiębiorczości w przeprowadzaniu czystej transformacji oraz potrzebę łatwo dostępnych możliwości finansowania dla innowacyjnych przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw typu startup i przedsiębiorstw scale-up. Zwraca uwagę na znaczenie poprawy współpracy publiczno- prywatnej w zakresie badań, rozwoju i innowacji poprzez tworzenie dobrze zaprojektowanych partnerstw między władzami lokalnymi i regionalnymi a przedsiębiorcami w celu zwiększenia prywatnych inwestycji w powstające klastry czystych technologii. Uważa, że władze lokalne i regionalne mogą odegrać ważną rolę w tej współpracy.

Wyjść poza finansowanie

30. Podkreśla znaczenie ścisłej współpracy między sektorem publicznym i prywatnym, a także ze środowiskiem akademickim, społecznościami lokalnymi i obywatelami w celu stworzenia dobrze prosperujących ekosystemów transformacji uwzględniających przedsiębiorstwa, władze lokalne i regionalne, ośrodki kształcenia i mieszkańców, włączając w to ekosystemy innowacji, w przypadku których geograficzne rozproszenie, izolacja, niższa gęstość zaludnienia i starzejące się społeczności wymagają zastosowania zdecentralizowanego podejścia i modeli transformacji dostosowanych do potrzeb regionów. Wskazuje również na znaczenie zniwelowania znacznej luki między gotowością techniczną a rentownością przy zapewnieniu, że innowacje będą przede wszystkim służyć celom klimatycznym i potrzebom społeczności.

31. Jest zdania, że rozwój infrastruktury, użytkowanie gruntów i poprawa przepustowości i elastyczności sieci elektroenergetycznej są ważnymi czynnikami rozwoju czystych technologii i centrów czystej energii oraz że z tymi aspektami wiąże się wiele różnych obowiązków, które należy koordynować między wszystkimi szczeblami zarządzania w sposób wspierający przemysł i przedsiębiorstwa w osiąganiu neutralności klimatycznej. Dotyczy to również obszarów słabo zaludnionych i odizolowanych, które często borykają się z ograniczonymi zdolnościami, jeśli chodzi o koordynację planowania infrastruktury na dużych obszarach geograficznych.

32. Akcentuje ponadto, że dobrze opracowany system ustalania opłat za emisję CO₂ - o ile jest ambitny i przejrzysty oraz unika się w nim luk prawnych - ma kluczowe znaczenie dla pobudzenia inwestycji sektora prywatnego i publicznego w przystosowanie się do zmiany klimatu i łagodzenie jej skutków, a także dla generowania dodatkowych dochodów na projekty związane z działaniami w dziedzinie klimatu. Podkreśla, że obecny system jednostek emisji dwutlenku węgla nadal stoi przed poważnymi wyzwaniami.

33. Podkreśla, że sprawnie funkcjonujący samorząd lokalny i regionalny ma podstawowe znaczenie dla dobrze prosperującej UE, w której władze lokalne i regionalne biorą odpowiedzialność za transformację, ale również za swoich mieszkańców i za rozwój całego społeczeństwa. Zaznacza, że te władze są następnie głównym użytkownikiem innowacji w sferze publicznej.

34. Akcentuje centralną rolę władz lokalnych i regionalnych w zamówieniach publicznych i wnosi, aby UE zapewniła ramy w tym zakresie, które umożliwią przyjęcie preferencji dla zrównoważonych produktów wytwarzanych lokalnie i zrównoważonych usług świadczonych lokalnie oraz włączenie podmiotów gospodarki społecznej i MŚP do przetargów publicznych. Nie wolno dopuścić ponadto do niepotrzebnych dodatkowych obciążeń dla budżetów publicznych ze względu na skomplikowane przepisy dotyczące zamówień publicznych.

35. Zwraca uwagę, że przepisy są ważne dla ochrony przyrody i ludzi, zabezpieczenia interesu publicznego, a także dla unikania nieuczciwych praktyk biznesowych, ale jeżeli nie zostaną dobrze zaprojektowane, mogą również doprowadzić do obciążeń administracyjnych i nieuzasadnionych kosztów dla władz lokalnych i regionalnych, a także dla przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP. UE i państwa członkowskie muszą zatem unikać takiego ryzyka, zachowując jednocześnie właściwą równowagę z deregulacją.

36. Podkreśla znaczenie rozwijania kompetencji i umiejętności potrzebnych do czystej transformacji. W związku z tym zwraca uwagę na konieczność lepszych powiązań między szkołami wyższymi i zawodowymi a przedsiębiorstwami i uważa, że władze lokalne i regionalne mogą odegrać w tym ważną rolę.

37. Zwraca uwagę, że wartości europejskie - w tym zaangażowanie na rzecz ochrony demokracji, praw podstawowych i państwa prawa - dają UE przewagę konkurencyjną. Zaznacza, że zapewnienie dobrobytu obywateli z uwzględnieniem ograniczeń planety ma kluczowe znaczenie dla przyciągnięcia odpowiednich kompetencji, a tym samym dla zbudowania dobrze prosperującej gospodarki lokalnej i regionalnej. Władze lokalne i regionalne muszą zatem nadal inwestować w swój kapitał społeczny, taki jak zaufanie, demokracja lokalna i dobre warunki życia, aby zapewnić konkurencyjne i atrakcyjne przestrzenie życiowe w skali globalnej. Podkreśla tu również horyzontalne zasady stosowania funduszy europejskich, takie jak równość płci, niedyskryminacja, sprawiedliwość społeczna i środowiskowa, zasady demokratyczne i kwestie klimatyczne, jako elementy jakości w porównaniu z innymi gospodarkami.

38. Wzywa wszystkie samorządy do wykorzystania najlepszych dostępnych praktyk, w ramach których miastom, gminom i regionom udało się stworzyć klastry czystych technologii, symbiozy przemysłowe, centra o obiegu zamkniętym i lokalną produkcję nieopartą na paliwach kopalnych.

39. Przypomina o możliwościach utworzenia przez sektor publiczny oraz władze lokalne i regionalne własnych instytutów finansowania w celu obniżenia kosztów dzięki ponoszeniu wspólnego ryzyka i wzajemnym gwarancjom. Przykładem mogą tu być banki gminne w krajach nordyckich, podobne agencje we Francji i niemiecki KfW.

Władze lokalne i regionalne przewodzą mobilizowaniu partnerstw publiczno-prywatnych

40. Uznaje, że chociaż inwestycje będą musiały zostać w dużej mierze sfinansowane przez sektor prywatny, sektor publiczny odgrywa ważną rolę katalizatora. Uznaje, że nowe modele biznesowe symbiozy przemysłowej muszą być tworzone we współpracy między różnymi szczeblami rządowymi.

41. Podkreśla, że sektor publiczny, zwłaszcza władze lokalne i regionalne, może odegrać istotną rolę w budowaniu ekosystemów obejmujących wiele podmiotów, tworząc platformy i klastry dla podmiotów prywatnych i publicznych oraz przyjmując na siebie ważną funkcję partnerstwa publiczno-prywatnego. Należy wspierać wszystkie rodzaje władz lokalnych i regionalnych, także na obszarach wiejskich, w regionach wyspiarskich i na obszarach słabo zaludnionych, w tworzeniu tych ekosystemów, ponieważ władze te odgrywają strategiczną rolę w zarządzaniu gruntami, zasobami naturalnymi i zdecentralizowanymi rozwiązaniami energetycznymi oraz mają potencjał, aby stać się nowymi ośrodkami innowacji i umiejętności na rzecz czystej gospodarki.

42. Wzywa Komisję Europejską do wspierania władz lokalnych i regionalnych w tworzeniu ekosystemów obejmujących wiele podmiotów oraz do uczynienia kwestii zrównoważonego rozwoju integralną częścią jej polityki finansowej w celu wspierania wdrażania Europejskiego Zielonego Ładu. Jednym z ważnych narzędzi jest unijny zestaw instrumentów zrównoważonego finansowania, który wspiera nie tylko przedsiębiorstwa o najwyższych wynikach w zakresie zrównoważonego rozwoju, ale również przedsiębiorstwa znajdujące się w różnych sytuacjach wyjściowych, które mają jednak jasne cele w zakresie zrównoważonego rozwoju.

43. Zwraca uwagę na współpracę publiczno-prywatną w zakresie badań, rozwoju i innowacji w celu poczynienia większych postępów w oparciu o technologię i przyrodę. Wskazuje w związku z tym na duży i pomyślny udział regionów we współfinansowanych partnerstwach europejskich, a także popiera wysiłki na rzecz badań, rozwoju i innowacji w przemyśle w odniesieniu do produktów i systemów o pozytywnym śladzie węglowym.

44. Uważa, że zasadnicze znaczenie ma wspieranie partnerstw publiczno-prywatnych i partnerstw między władzami publicznymi a podmiotami lokalnymi w celu przyspieszenia badań, rozwoju technologicznego oraz innowacji systemowych i organizacyjnych.

45. Zwraca uwagę na potrzebę dostosowania polityki przemysłowej i klimatycznej UE, promowania inwestycji przemysłowych w badania, rozwój i innowacje, wyeliminowania konkurencji w zakresie pomocy państwa i wspierania otwartych innowacji poprzez neutralność technologiczną i strategiczną współpracę.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.4413
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Wyjść poza finansowanie - władze lokalne i regionalne mobilizują zasoby publiczne i prywatne na rzecz skutecznych działań następczych w związku z dialogami na temat czystej transformacji w terenie
• Data aktu: 29/08/2025
• Data ogłoszenia: 29/08/2025