Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Wizja dla rolnictwa i żywności

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Wizja dla rolnictwa i żywności

(C/2025/4411)

Sprawozdawczym:	Joke SCHAUVLIEGE (BE/EPL), członkini zarządu prowincji Flandria Wschodnia
Dokument źródłowy:	COM(2025) 75 final

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW (KR)

1. Apeluje o to, by rolnicy i hodowcy zwierząt gospodarskich znaleźli się w centrum obecnej polityki rolnej oraz by podjąć działania, które umożliwią im kontynuowanie działalności, a także by stawić czoła takim wyzwaniom, jak brak wymiany pokoleń i wysoka średnia wieku osób pracujących w rolnictwie. Uznaje kluczową rolę, jaką odgrywają rolnicy i hodowcy z punktu widzenia bezpieczeństwa żywnościowego i suwerenności żywnościowej, spójności na obszarach wiejskich, naszego dziedzictwa kulturowego, a także ochrony klimatu, środowiska, różnorodności biologicznej oraz źródeł utrzymania.

2. Z zadowoleniem przyjmuje wizję Komisji Europejskiej, a przede wszystkim nacisk na rolnictwo, żywność i rybołówstwo jako strategiczne sektory, znaczenie promowania rolnictwa jako opcji kariery dla przyszłych pokoleń, niekwestionowane znaczenie dostępu do żywności, bezpieczeństwa żywnościowego i suwerenności żywnościowej oraz skupienie się na konkurencyjności i zapewnieniu rolnikom godziwych i sprawiedliwych dochodów. Podkreśla, że długoterminowa rentowność tych celów zależy również od wzmocnienia odporności sektora na zagrożenia środowiskowe i klimatyczne.

3. Popiera cel komunikatu Komisji, jakim jest wykorzystanie wspólnej polityki rolnej (WPR) do wspierania ambitnej i przyszłościowej polityki rolnej UE, oraz ogólną zasadę, zgodnie z którą przyszłe wsparcie w ramach WPR zostanie w większym stopniu ukierunkowane na rolników aktywnie angażujących się w zrównoważoną produkcję żywności, oraz na zapewnienie żywotności gospodarczej naszych gospodarstw. Dlatego trzeba dokładnie zdefiniować, kto jest rolnikiem aktywnie zaangażowanym w zrównoważoną produkcję żywności, z uwzględnieniem roli przyjaznych dla środowiska praktyk w utrzymaniu długoterminowej wydajności i konkurencyjności sektora.

4. Uważa, że wsparcie publiczne w ramach WPR nadal ma zasadnicze znaczenie dla dochodów rolników, co wymaga silnej i niezależnej przyszłej WPR, która musi dysponować odpowiednim i odrębnym budżetem opartym na dwóch filarach: EFRG i EFRROW, zapewniającym wsparcie dochodów rolników i obszarów wiejskich.

5. Podkreśla, że ambitne cele nakreślone w wizji można osiągnąć jedynie poprzez specjalne planowanie i finansowanie, w związku z czym apeluje o to, by wspólna polityka rolna (WPR) pozostała silną, autonomiczną i prawdziwie wspólną polityką europejską w kontekście kolejnych wieloletnich ram finansowych. WPR powinna nadal opierać się na dwóch filarach - płatnościach bezpośrednich i rozwoju obszarów wiejskich - i być wyposażona w odpowiednie środki na ochronę dochodów rolników i sprostanie różnym wyzwaniom stojącym przed sektorem rolnym, od wojen handlowych i przystosowania się do zmiany klimatu po zrównoważony rozwój i wymianę pokoleń.

6. Podkreśla, że aby zrealizować tę wizję europejskiego systemu rolno-spożywczego do 2040 r., konieczne jest lepsze dostosowanie nie tylko polityk krajowych i unijnych, ale również polityk lokalnych, regionalnych, krajowych i unijnych.

7. Ponownie podkreśla istotną rolę, jaką rolnicy mogą odegrać w realizacji strategicznych elementów zrównoważonej transformacji energetycznej UE i apeluje, by produkcja energii wspierała rolnictwo - a nie stanowiła dla niego przeszkody. Zaznacza jednak, że do zmian legislacyjnych należy podejść ostrożnie, aby uniknąć presji inflacyjnej na wartości gruntów i zwiększonej konkurencji o użytkowanie gruntów.

8. Zachęca Komisję do skutecznego monitorowania realizacji wizji poprzez regularne sprawozdania składane wszystkim instytucjom unijnym, w tym władzom lokalnym i regionalnym, na temat postępów poczynionych w kierunku udanego wdrożenia różnych inicjatyw. Zaleca pełne wykorzystanie istniejących systemów gromadzenia danych tam, gdzie jest to możliwe, w celu zminimalizowania obciążeń administracyjnych.

9. Podkreśla znaczenie wniosku Komisji dotyczącego pogłębienia dialogu strategicznego poprzez trwałe i skuteczniejsze interakcje z rolnikami, ich organizacjami przedstawicielskimi, podmiotami łańcucha żywnościowego i społeczeństwem obywatelskim na szczeblu lokalnym i regionalnym w całej Europie i słuchanie ich obaw i pomysłów. Przede wszystkim zachęca Komisję do organizowania regularnych spotkań i dyskusji technicznych z regionami najbardziej oddalonymi w celu omówienia rozwoju szczegółowych programów realizowanych przez te regiony w odniesieniu do rolnictwa, hodowli zwierząt gospodarskich, rybołówstwa i żywności.

Zalecenia dotyczące regionalnego wymiaru WPR

10. Ubolewa, że w ramach wizji nie wspomniano o potrzebie wzmocnienia regionalnego wymiaru WPR w celu dostosowania wariantów strategicznych do specyfiki lokalnej i sektorowej.

11. Wzywa regiony do odgrywania znaczącej roli w zarządzaniu planami strategicznymi. Potrzebne są gwarancje pozwalające uniknąć zakłóceń konkurencji między rolnikami.

12. Apeluje do Komisji o dalsze wyjaśnienia w celu priorytetowego traktowania wytwarzania produktów rolnych niezbędnych dla strategicznej autonomii i odporności UE.

13. Zwraca uwagę, że nowy model realizacji WPR ograniczył wymiar regionalny tej polityki i doprowadził do zwiększenia obciążeń administracyjnych dla lokalnych i regionalnych instytucji zarządzających, braku elastyczności w dostosowywaniu planu strategicznego WPR do lokalnych i regionalnych potrzeb oraz do pewnych opóźnień we wdrażaniu polityki.

14. Proponuje, by w przypadku takiego kryzysu na szczeblu lokalnym lub regionalnym, który wymagałby przyznania rolnikom pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych, instytucje zarządzające miały możliwość wprowadzania zmian do planów strategicznych bez konsultacji z Komisją. Zaznacza zarazem, że plany strategiczne WPR nie są instrumentem kryzysowym oraz że przyznawanie pomocy w sytuacjach nadzwyczajnych musi pozostać wyjątkiem.

15. Proponuje również ustanowienie progów, powyżej których instytucje zarządzające mogą wprowadzać zmiany do planów strategicznych, przy czym wymagane będzie jedynie powiadomienie o tym Komisji.

16. Domaga się, aby lokalne i regionalne instytucje zarządzające miały możliwość bezpośredniej wymiany informacji z Komisją Europejską oraz aby sieć WPR bezpośrednio angażowała regiony w prace nad monitorowaniem realizacji i oceny krajowych planów strategicznych.

17. Zaleca lepszą koordynację prac krajowych, regionalnych i lokalnych komitetów monitorujących.

18. Zauważa, że chociaż większa elastyczność w planowaniu strategicznym ma zasadnicze znaczenie dla państw członkowskich i regionów, gdyż pozwala im uwzględnić lokalne realia rolnictwa, należy ją starannie wyważyć, aby uniknąć podważania spójności jednolitego rynku. Dostrzega ryzyko polegające na tym, że znacznie rozbieżne płatności za podobne działania w różnych państwach członkowskich mogą doprowadzić do zakłóceń konkurencji. Dlatego podkreśla potrzebę utrzymania sprawiedliwych i równych warunków działania na jednolitym rynku.

19. Aby zapewnić równe warunki działania państwom członkowskim i regionom, zwraca się do Komisji Europejskiej o ewentualne dodanie jasnych i osiągalnych celów, które wszystkie państwa członkowskie powinny starać się zrealizować do końca okresu programowania, zgodnie z propozycją zawartą w poprzedniej opinii KR-u w sprawie reformy WPR.

Zalecenia dotyczące sprawiedliwego podziału wsparcia dochodu

20. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję lepszego ukierunkowania wsparcia publicznego na tych rolników, którzy najbardziej tego potrzebują, ze zwróceniem szczególnej uwagi na rolników działających na obszarach o ograniczeniach naturalnych i borykających się z wyzwaniami związanymi ze zrównoważonym rozwojem i planowaniem przestrzennym, na młodych i nowych rolników oraz na gospodarstwa mieszane.

21. Podkreśla, że dla rolników ogromne znaczenie ma możliwość prowadzenia działalności bez nadmiernych obciążeń administracyjnych oraz korzystania z uproszczonych narzędzi wsparcia dochodu. W centrum polityki rolnej powinno znajdować się bezpieczeństwo dochodów.

22. Uważa, że narzędzia dochodowe, które stanowią największą część budżetu WPR, powinny przyczyniać się do utrzymania działalności rolniczej na wszystkich obszarach geograficznych, sprostania długoterminowym wyzwaniom takim jak utrzymanie miejsc pracy na oddalonych obszarach wiejskich, wspierania sektorów i zrównoważonych praktyk rolniczych zapewniających źródła utrzymania i różnorodność biologiczną i chroniących krajobrazy oraz spowolnienia porzucania gruntów rolnych i wyludniania się obszarów wiejskich.

23. Podkreśla, że mechanizmy regulacji rynku, takie jak zapasy publiczne lub środki kontroli podaży, mogą skutecznie uzupełniać płatności bezpośrednie i uwolnić zasoby w celu wsparcia rolników w transformacji ekologicznej i ustabilizowania cen rynkowych poprzez zapobieganie spekulacji.

24. Zaleca uzupełnienie płatności bezpośrednich dotacjami antycyklicznymi, aby ustabilizować dochody rolników w kontekście nieprzewidywalnych kryzysów.

Zalecenia dotyczące mechanizmów regulacji rynku wewnętrznego

25. Zaleca dalszą zmianę wspólnej organizacji rynku w celu zagwarantowania rolnikom cen pokrywających co najmniej koszty produkcji, aby zapobiegać kryzysom i wspierać rolników w trakcie kryzysów.

26. Zwraca uwagę, że należy dalej rozwijać środki zarządzania ryzykiem, aby zwiększyć odporność sektora.

27. Wzywa UE do wprowadzenia zasady wzajemności w handlu produktami rolnymi w celu stymulowania większej sprawiedliwości i solidarności w stosunkach handlowych, a tym samym zwalczania nieuczciwych praktyk handlowych. W tym celu należy ustanowić i wprowadzić rygorystyczne kontrole gwarantujące wzajemność oraz chroniące zarówno obywateli, jak i producentów.

28. Popiera proponowaną korektę obecnej nierównowagi w łańcuchu żywnościowym, ale pragnie zwrócić uwagę na różnice regionalne w kontekście tych zakłóceń, niezależnie od tego, czy dotyczy to m.in. (ale nie wyłącznie) zmiany klimatu czy (historycznych) wyzwań związanych z planowaniem przestrzennym.

29. Uważa, że wspólna organizacja rynku musi zapewnić zobowiązanie nabywców do zakupu produktów rolnych po cenie, która co najmniej pokrywa koszty produkcji w odniesieniu do całej produkcji rolnej.

30. Uważa, że jak wykazano w badaniu Europejskiego Komitetu Regionów dotyczącym programu na rzecz odpowiedzialności rynku w sektorze mleczarskim, regulowanie rynku jest dla wielu sektorów bardziej skuteczne i mniej kosztowne niż uruchamianie środków kryzysowych z mocą wsteczną.

31. Odnotowuje, że w obliczu kryzysu nadprodukcji bardziej efektywne i mniej kosztowne jest zmniejszenie nadwyżki mocy produkcyjnych niż pozwolenie na załamanie się całego sektora w przypadku kryzysu.

32. Domaga się stworzenia narzędzia zapewniającego pomoc w dobrowolnym ograniczaniu produkcji, uruchamianego automatycznie po przekroczeniu progów.

33. Uważa, że wspólna organizacja rynków musi przewidywać publiczne zarządzanie zapasami prywatnymi, zwłaszcza w sektorach strategicznych, ponieważ zapasy żywności muszą być wystarczające do sprostania potrzebom ludności, ale w żadnym wypadku nie należy dopuszczać jakichkolwiek form dumpingu.

34. Oczekuje przeglądu dyrektywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w celu uwzględnienia zasady, zgodnie z którą rolnicy nie powinni być zmuszani do systematycznej sprzedaży swoich produktów poniżej kosztów produkcji, a także przeglądu rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych w kontekście wniosków dotyczących WPR po 2027 r.

35. Zdecydowanie popiera nowe Unijne Obserwatorium Łańcucha Rolno-Spożywczego (AFCO), które ukierunkowuje dalsze działania, wspiera długoterminową konkurencyjność oraz promuje zaufanie i sprawiedliwość poprzez zwiększenie przejrzystości w odniesieniu do kosztów i marż w łańcuchu żywnościowym.

Zalecenia dotyczące polityki handlowej i jej zgodności z WPR

36. Z zadowoleniem przyjmuje gotowość Komisji do wdrożenia klauzul lustrzanych w obecnych i przyszłych europejskich umowach handlowych w celu ochrony unijnych rolników przed nieuczciwym przywozem. Bardziej kompleksowe oceny skutków powinny być kluczowym elementem każdej umowy handlowej.

37. Wzywa do skutecznego przywrócenia stosowania zasady preferencji wspólnotowej w transakcjach handlowych dotyczących produktów rolnych na europejskim rynku wewnętrznym, zwłaszcza w sektorze owoców i warzyw. Transakcje handlowe związane z owocami i warzywami pochodzenia europejskiego powinny mieć pierwszeństwo przed przywozem z państw trzecich.

38. Pochwala zobowiązanie do promowania dalszego wykorzystywania oznaczeń geograficznych jako potężnego narzędzia dla europejskich producentów w zakresie waloryzacji ich produktów z zachowaniem dziedzictwa żywnościowego i wzywa UE do ochrony produktów objętych ChNP (chronioną nazwą pochodzenia) i ChOG (chronionym oznaczeniem geograficznym) w ramach umów handlowych z państwami trzecimi oraz do wzmocnienia polityki promocyjnej na rynkach wewnętrznych i zewnętrznych, w tym poprzez przyjęcie planu działania w sprawie oznaczeń geograficznych.

39. Ubolewa, że Komisja proponuje ograniczenie zakresu umów do najbardziej niebezpiecznych pestycydów, które mają być zakazane w UE ze względów zdrowotnych i środowiskowych. Środek ten należy rozszerzyć na wszystkie importowane produkty, w przypadku których zastosowano pestycydy zakazane przez Unię. Wzywa UE do wykorzystania swojej siły rynkowej poprzez egzekwowanie szerszego zakazu i surowych ograniczeń dotyczących szkodliwych pestycydów, zarówno w celu ochrony własnych obywateli, jak i podniesienia standardów zrównoważonych praktyk rolniczych na całym świecie.

40. Wzywa UE - będącą największym importerem i eksporterem żywności na świecie - do wykorzystania swoich wpływów na rzecz zmiany zasad handlu międzynarodowego produktami rolnymi (wprowadzonych przez WTO w 1994 r.) w kierunku bardziej sprawiedliwych i solidarnych stosunków handlowych.

41. Wzywa Komisję do zajęcia się kwestią harmonizacji przepisów dotyczących ustalania maksymalnych limitów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz przepisów regulujących środki ochrony roślin dopuszczone do stosowania przez rolników i hodowców w UE w celu ustanowienia ram równej konkurencji między produktami wytwarzanymi w UE a produktami przywożonymi z państw trzecich.

42. W szczególności, w kontekście wojny handlowej ze Stanami Zjednoczonymi, wzywa Komisję Europejską do oceny asymetrycznego wpływu nowych ceł i opracowania planu rekompensat dla europejskich producentów dotkniętych tą sytuacją. Potrzebne jest wyważone podejście, które ma na celu zacieśnienie współpracy z naszymi partnerami transatlantyckimi. Zagrożenie związane z cłami, wojnami handlowymi i działaniami odwetowymi byłoby katastrofalne - nie tylko dla europejskich rolników, ale i dla amerykańskich konsumentów, którzy są zależni od naszych produktów wysokiej jakości.

43. Wzywa UE do finansowania kampanii edukacyjnych, dzięki którym konsumenci lepiej rozumieliby normy jakości, czyli to, że oceniają one przede wszystkim rzeczywistą wartość żywności, a nie aspekty estetyczne (np. wygląd ziemniaków). Pomogłoby to ograniczyć niepotrzebne stosowanie pestycydów i zachęciłoby konsumentów do doceniania jakości żywności na podstawie jej smaku, wartości odżywczej i wkładu w zrównoważony rozwój.

44. Wzywa Komisję Europejską do przyjęcia wyważonego stanowiska w odpowiedzi na cła nałożone przez Stany Zjednoczone, które dotyczą głównie produktów rolno-spożywczych - kluczowych elementów gospodarki głęboko zakorzenionej w europejskich regionach - aby zapobiec sytuacji, w której europejscy rolnicy stają się pionkami w grach politycznych, oraz by nadal zapewniać naszym rolnikom stabilność i dostęp do rynków.

45. Przypomina, że WPR powinna priorytetowo traktować rolników i hodowców oraz promować działania na rzecz rentowności ich gospodarstw i uproszczenia obciążeń administracyjnych, z którymi się borykają. W związku z tym należy przypomnieć sektorowi pierwotnemu, że konkurencyjność nie stoi w sprzeczności z transformacją ekologiczną. Wymaga to bardziej pragmatycznego podejścia do celów takich jak walka ze zmianą klimatu, zrównoważone zarządzanie zasobami lub ochrona krajobrazu, tak aby zrównoważony rozwój był zgodny z wydajnością i rentownością gospodarstw rolnych.

Zalecenia dotyczące środowiskowego wymiaru WPR

46. Zgodnie z opinią KR-u "Regionalne strategie adaptacyjne na rzecz rolnictwa niskoemisyjnego" (CDR-3978-2022) zwraca się do Komisji o włączenie władz lokalnych i regionalnych w zarządzanie europejskim systemem certyfikacji emisji dwutlenku węgla, ponieważ władze te mogą zapewnić realizację projektów opartych na współpracy w łańcuchu dostaw i dostosowanych do potrzeb i cech danego regionu oraz regionalnych strategii na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie.

47. Podkreśla kluczową i aktywną rolę, jaką rolnictwo i rolnicy odgrywają w ochronie i zrównoważonym rozwoju środowiska. Zaznacza, że w dziedzinie rolnictwa to WPR w największym stopniu przyczyniła się do realizacji celów klimatycznych i środowiskowych UE.

48. Jest zdania, że należy odpowiednio wspierać rolników w przechodzeniu na zrównoważone rolnictwo, w związku z czym budżet WPR na osiągnięcie tego celu powinien zostać uzupełniony dodatkowymi zasobami.

49. Zwraca uwagę, że w swojej opinii w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów KR wzywa do utworzenia funduszu państwowego, który mógłby pomóc we wdrażaniu i upowszechnianiu integrowanej ochrony roślin. Środki finansowe na ten fundusz mogłyby pochodzić m.in. z opartego na analizie ryzyka opodatkowania środków ochrony roślin, ze składek sprzedawców detalicznych lub z kar. Niemniej w żadnym przypadku nie mogą stanowić obciążenia finansowego dla rolnika.

Zalecenia dotyczące społecznego wymiaru WPR

50. Uważa, że transformacja w stronę zrównoważoności ekologicznej rolnictwa musi iść w parze ze sprawiedliwością społeczną oraz dobrobytem gospodarczym rolników i społeczności wiejskich. Zobowiązania wynikające z Zielonego Ładu trzeba uzupełnić środkami wspierającymi sprawiedliwe dochody i bezpieczeństwo zatrudnienia.

51. Zwraca uwagę, że kwestie społeczne związane z pracą rolników i hodowców powinny być omawiane i promowane przede wszystkim na forach społecznych, aby zapewnić właściwą, kompleksową i techniczną reakcję ekspertów w tej dziedzinie. Kwestie te należy poruszać w kontekście wykraczającym poza WPR.

52. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję wykorzystania usług doradczych dla rolników w ramach WPR do podnoszenia świadomości na temat zdrowia psychicznego i wypadków przy pracy w drodze specjalnych porad dla rolników.

53. Wzywa Komisję, by do końca 2026 r. oceniła oddziaływanie tego społecznego wymiaru WPR, we współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi, oraz zaproponowała sposoby poprawy jej skuteczności za pomocą innych strategii politycznych i funduszy, w tym środków mających poprawić warunki pracy pracowników rolnych.

54. Podkreśla zasadniczą rolę władz lokalnych i regionalnych w zapewnianiu zgodności z normami społecznymi w rolnictwie, w szczególności poprzez inspekcje mieszkaniowe, programy szkoleniowe i integrację pracowników migrujących ze społecznościami wiejskimi. Wzywa Komisję do zaangażowania władz lokalnych w ocenę i monitorowanie warunkowości społecznej.

55. Zaleca zatem, by podjąć działania umożliwiające osiągnięcie celów warunkowości społecznej we wszystkich sektorach rolnictwa z myślą o ograniczeniu zakłóceń konkurencji występujących między władzami lokalnymi i regionalnymi w wyniku różnych kosztów pracy.

56. Opierając się na zaleceniach zawartych w opinii "Sprawiedliwe warunki pracy w rolnictwie: perspektywa lokalna i regionalna", przypomina o znaczeniu przyjęcia zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącego bezpieczeństwa i zdrowia w rolnictwie (nr 192) i konwencji (nr 184) oraz zalecenia Rady w sprawie poprawy ochrony zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy osób samozatrudnionych.

57. Podkreśla znaczenie strategii odnowy pokoleń dla zapewnienia przyszłości młodych i nowych rolników oraz ogólnie przyszłej suwerenności żywnościowej. Strategia rozwiązałaby kluczowe bariery utrudniające wymianę pokoleń poprzez zwiększenie atrakcyjności sektora rolnego. W szczególności promowałaby zasadę "prawa do pozostania" dla młodych rolników, którzy chcą pozostać i prowadzić działalność rolniczą na swoim terenie.

58. Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że wizja dla rolnictwa i żywności odnosi się do kluczowego wyzwania, jakim jest wymiana pokoleń, i popiera wskazane priorytety w zakresie dostępu do gruntów, umiejętności, systemów emerytalnych i zachęt podatkowych. Niemniej zwraca uwagę, że te niezbędne środki i działania należy wdrożyć w ramach europejskiej strategii wymiany pokoleń i że należy na to przeznaczyć odpowiedni budżet, tak aby zapewnić ich wiarygodność i skuteczność.

59. W związku z tym KR proponuje, że będzie kluczowym podmiotem wnoszącym wkład i przedstawiającym zalecenia mające pomóc w osiągnięciu tego celu. Podkreśla również potrzebę wsłuchania się w potrzeby młodych rolników we wszystkich regionach europejskich i ścisłej współpracy z nimi, aby zapewnić włączenie do strategii wymiany pokoleń środków uwzględniających specyfikę regionów.

Zalecenia dotyczące rozwoju obszarów wiejskich

60. Z zadowoleniem przyjmuje gotowość Komisji do dalszego zwiększania synergii i komplementarności między funduszami strukturalnymi UE w celu zapewnienia skutecznego wsparcia i wymiernego wpływu na obszarach wiejskich.

61. Podkreśla, że trzeba utrzymać silne środki w drugim filarze, służące rozwojowi obszarów wiejskich, i wspierać ich rentowność za pomocą instrumentów, które obejmują działalność rolniczą i pozarolniczą, oraz za pomocą instrumentów finansowych, m.in. z myślą o wkładzie w zieloną transformację. Apeluje o utrzymanie powiązania między pierwszym a drugim filarem WPR w celu zachowania ogólnej spójności.

62. Przypomina, że należy zadbać o to, by zarządzanie instrumentami rozwoju obszarów wiejskich było nadal powiązane z niezbędnym utrzymaniem działalności związanej z gruntami.

63. Zwraca uwagę, że rozwój obszarów wiejskich w regionach najbardziej oddalonych charakteryzuje się szczególnymi cechami i wymaga specjalnego i ukierunkowanego wsparcia. W tym kontekście przyjmuje do wiadomości odniesienie Komisji do regionów najbardziej oddalonych w ramach wizji dla rolnictwa i żywności, co potwierdza znaczenie programu POSEI we wspieraniu rolników w tych regionach. Zgadza się, że wyniki trwającej oceny zostaną uwzględnione w refleksji nad tym, w jaki sposób POSEI może zagwarantować długoterminową przyszłość sektora rolnego w regionach najbardziej oddalonych, przyczyniając się w większym stopniu do ich bezpieczeństwa żywnościowego i suwerenności żywnościowej, konkurencyjności i odporności.

64. Zauważa, że władze lokalne i regionalne mogą odgrywać ważną rolę wspierającą w utrzymaniu dynamicznych i dobrze prosperujących społeczności na obszarach wiejskich i przybrzeżnych oraz w zachowaniu ich jako integralnej części tożsamości UE i w zwalczaniu wyludniania się tych regionów.

65. Pozytywnie odnosi się do zapowiedzianego przedłożenia zaktualizowanego planu działania UE na rzecz obszarów wiejskich.

66. Apeluje o pogłębienie i lepsze ukierunkowanie polityki terytorialnej (ukierunkowanej na konkretny obszar), w tym poprzez zwiększenie zdolności instrumentu LEADER-RLKS, aby sprostać rosnącym potrzebom w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i spójności terytorialnej.

67. Uważa, że bezwzględnie konieczne jest uproszczenie dostępu do finansowania i procedur UE w ramach spójnego i elastycznego podejścia do rozwoju terytorialnego.

68. Proponuje utworzenie nowych narzędzi wdrożeniowych wspierających rozwój lokalny kierowany przez społeczność (LEADER-RLKS). Narzędzia te opierałyby się na jednym głównym funduszu - rozporządzenie określające zarządzanie tym funduszem dotyczyłoby wkładów z innych wykorzystywanych funduszy, przy czym przewidziano by obowiązkowy odsetek finansowania na rzecz RLKS w każdym odpowiednim funduszu. Opierałyby się także na stosowaniu płatności ryczałtowych w przypadku małych projektów.

69. Ubolewa nad brakiem zwiększenia skali udanych projektów lokalnych i regionalnych realizowanych w ramach niektórych programów LEADER-RLKS. Zbyt wiele takich programów uznaje się za operacje jednorazowe.

70. Proponuje, by zachęcać do korzystania z systemów prefinansowania i zaliczek na małe projekty. Ponadto apeluje o wprowadzenie mechanizmu zapewniającego systematyczną wypłatę zaliczki stanowiącej 80 % przyznanej dotacji, gdy tylko projekt zostanie zatwierdzony.

71. Podkreśla znaczenie zapewnienia suwerenności żywnościowej w Unii Europejskiej za pomocą strategii politycznych gwarantujących jakość, zrównoważoność i bezpieczeństwo żywności.

Zalecenia dotyczące zrównoważonych systemów żywnościowych

72. Zauważa, że komponent dotyczący żywności został ograniczony, i zaleca dalszą wymianę poglądów, aby określić przyszłe działania w tym zakresie.

73. Zachęca do postępów w kierunku bardziej zrównoważonych i odpornych systemów żywnościowych poprzez promowanie uprawy roślin strączkowych i innych roślin uprawnych, uznając płynące z nich korzyści dla środowiska i zdrowia, takie jak poprawa jakości gleby, niższe emisje i efektywne wykorzystanie zasobów. Podkreśla znaczenie wspierania rolników poprzez ukierunkowane zachęty do dywersyfikacji produkcji, poprawy dobrostanu zwierząt oraz zapewnienia, aby wszelkie zmiany modeli produkcji były stopniowe, zrównoważone i sprawiedliwe społecznie.

74. Zaleca rozważenie usunięcia przeszkód regulacyjnych i uproszczenia przepisów w ramach europejskich partnerstw innowacyjnych w celu wzmocnienia badań naukowych i innowacji w ramach systemu rolno-spożywczego. Jedną z barier administracyjnych, które należy znieść, jest odpowiedzialność solidarna w przypadku wspólnych projektów innowacyjnych, tak aby w razie nieprzestrzegania zobowiązań przez jednego z partnerów odpowiedzialność finansowa spoczywała wyłącznie na stronie niewywiązującej się z zobowiązań. Należy także rozważyć możliwość zatwierdzania takich projektów przez administrację do celów finansowych w odpowiedzi na ewentualne wnioski o zwrot dotacji.

75. Ubolewa, że Komisja skupia się wyłącznie na państwach członkowskich i partnerach międzynarodowych w kontekście poszukiwania zrównoważonych sposobów wykorzystania potencjału biogospodarki z korzyścią dla rolników. Tymczasem to poziom lokalny jest często idealnym miejscem inicjowania i wdrażania projektów opartych na biogospodarce i obiegu zamkniętym.

76. Zauważa, że innowacje w rolnictwie mają kluczowe znaczenie dla sprostania licznym wyzwaniom związanym z kryzysem klimatycznym, zrównoważeniem środowiskowym i bezpieczeństwem żywności, i oczekuje na przyjęcie wniosków ustawodawczych mających na celu przyspieszenie opracowywania i dopuszczania nowych narzędzi biotechnologicznych do ochrony roślin oraz ich wdrażania na poziomie gospodarstw rolnych jako sposobu ograniczenia stosowania produktów chemicznych.

77. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję organizowania corocznych dialogów na temat żywności z podmiotami systemu żywnościowego w celu rozwiązania pilnych kwestii, takich jak zmiana składu żywności, gromadzenie danych na temat spożycia i przystępności cenowej żywności, wymiana najlepszych praktyk i monitorowanie ubóstwa żywnościowego.

78. Podkreśla rolę władz lokalnych i regionalnych w projektowaniu wspierającego środowiska żywnościowego za pośrednictwem inicjatyw kierowanych przez społeczność.

79. Oczekuje na przyjęcie wniosku ustawodawczego w sprawie zamówień publicznych na żywność i ma nadzieję, że zapewni on odpowiednie zachęty do promowania konsumpcji produktów lokalnych i sezonowych oraz żywności produkowanej z zachowaniem wysokich norm środowiskowych i społecznych, w tym produktów ekologicznych i żywności pochodzących z krótszych łańcuchów dostaw.

80. Proponuje stworzenie przyjaznej dla użytkownika, publicznie dostępnej bazy informacji naukowych jako sposobu zwalczania rozpowszechnianych obecnie w mediach społecznościowych mylnych informacji na temat niektórych rodzajów żywności, takich jak mleko i mięso czy ich przetwory.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2025.4411
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Wizja dla rolnictwa i żywności
• Data aktu: 29/08/2025
• Data ogłoszenia: 29/08/2025