uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 121,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1263, w szczególności jego art. 17,
uwzględniając zalecenie Komisji,
KWESTIE OGÓLNE
(1) W dniu 30 kwietnia 2024 r. weszły w życie zreformowane unijne ramy zarządzania gospodarczego. Podstawowymi elementami zreformowanych unijnych ram zarządzania gospodarczego są: rozporządzenie (UE) 2024/1263 w sprawie skutecznej koordynacji polityk gospodarczych i w sprawie wielostronnego nadzoru budżetowego 1 , wraz ze zmienionym rozporządzeniem Rady (WE) nr 1467/97 w sprawie procedury nadmiernego deficytu 2 , oraz zmieniona dyrektywa Rady 2011/85/UE w sprawie ram budżetowych państw członkowskich 3 . Celem ram jest wspieranie zdrowych i stabilnych finansów publicznych oraz zrównoważonego i inkluzywnego wzrostu i odporności poprzez reformy i inwestycje, a także zapobieganie nadmiernym deficytom publicznym. Ramy wspierają także poczucie odpowiedzialności na szczeblu krajowym i w większym stopniu koncentrują się na perspektywie średniookresowej, a jednocześnie służą bardziej skutecznemu i spójnemu egzekwowaniu reguł.
(2) W centrum nowych ram zarządzania gospodarczego znajdują się krajowe średniookresowe plany budżetowo- strukturalne przedkładane przez państwa członkowskie Radzie i Komisji. Plany mają przyczynić się do osiągnięcia dwóch celów, a są nimi: (i) zapewnienie, aby m.in. na koniec okresu dostosowawczego dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wykazywał prawdopodobną tendencję spadkową lub utrzymywał się na ostrożnym poziomie, oraz aby deficyt budżetowy został w średnim okresie sprowadzony do poziomu poniżej wartości odniesienia wynoszącej 3 % PKB i utrzymywał się poniżej tej wartości, oraz (ii) zapewnienie realizacji reform i inwestycji odpowiadających na główne wyzwania wymienione w ramach europejskiego semestru i służących realizacji wspólnych priorytetów UE. W tym celu w każdym planie należy przedstawić średnioterminowe zobowiązanie do realizacji ścieżki wydatków netto 4 , co wiąże się ze skutecznym ustanowieniem ograniczenia budżetowego w okresie objętym planem, tzn. czterech lub pięciu lat (w zależności od zwykłej długości kadencji parlamentarnej w państwie członkowskim). Co więcej, w planie należy wyjaśnić, w jaki sposób państwo członkowskie zapewni realizację reform i inwestycji odpowiadających na główne wyzwania wymienione w ramach europejskiego semestru, w szczególności w zaleceniach dla poszczególnych krajów (w tym związanych z procedurą dotyczącą zakłóceń równowagi makroekonomicznej (PdZRM), w stosownych przypadkach) oraz w jaki sposób państwo członkowskie doprowadzi do realizacji wspólnych priorytetów Unii. Okres dostosowania fiskalnego obejmuje cztery lata i może zostać przedłużony o maksymalnie trzy lata, jeżeli państwo członkowskie zobowiąże się do wdrożenia odpowiedniego pakietu reform i inwestycji zgodnie z kryteriami określonymi w rozporządzeniu (UE) 2024/1263.
(3) Po przedłożeniu planu Komisja ocenia, czy spełnia on wymogi określone w rozporządzeniu (UE) 2024/1263.
(4) Na zalecenie Komisji Rada ma następnie przyjąć zalecenie wyznaczające ścieżkę wydatków netto danego państwa członkowskiego oraz, w stosownych przypadkach, zatwierdzić zobowiązania dotyczące pakietu reform i inwestycji, które stanowią podstawę przedłużenia okresu dostosowania fiskalnego.
KWESTIE DOTYCZĄCE KRAJOWEGO ŚREDNIOOKRESOWEGO PLANU BUDŻETOWO-STRUKTURALNEGO LITWY
(5) Dnia 30 kwietnia 2025 r. Litwa przedłożyła Radzie i Komisji swój krajowy średniookresowy plan budżetowo-strukturalny. Przedłożenie planu nastąpiło po przedłużeniu terminu określonego w art. 36 rozporządzenia (UE) 2024/1263, zgodnie z ustaleniami z Komisją z uwzględnieniem przedstawionego przez Litwę uzasadnienia. Przedłużenie terminu uzgodniono, ponieważ w dniach 13 i 27 października 2024 r. odbyły się krajowe wybory parlamentarne, po których przez kilka miesięcy prowadzono negocjacje koalicyjne oraz konsultacje w sprawie programu nowego rządu i planu jego realizacji 5 .
Proces poprzedzający przedłożenie planu
(6) Przed przedłożeniem planu Litwa zwróciła się o informacje techniczne 6 , które Komisja przedstawiła w dniu 31 stycznia 2025 r. i opublikowała w dniu 30 kwietnia 2025 r. 7 Informacje techniczne wskazują strukturalny wynik pierwotny w 2028 r., który jest niezbędny, aby w średnim okresie deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych utrzymywał się poniżej 3 % PKB, a dług sektora instytucji rządowych i samorządowych pozostawał poniżej 60 % PKB, nawet przy braku dalszych działań budżetowych po czteroletnim okresie dostosowawczym. Średni okres definiuje się jako okres dziesięciu lat po zakończeniu okresu dostosowawczego. Informacje techniczne przygotowano i przekazano państwu członkowskiemu zgodnie z dwoma scenariuszami: scenariuszem przewidującym spójność z mechanizmem zapewnienia odporności deficytu 8 , zgodnie z art. 9 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2024/126, oraz scenariuszem nieprzewidującym takiego mechanizmu.
W informacjach technicznych dotyczących Litwy wskazano, że w celu zapewnienia zgodności z obowiązującymi regułami fiskalnymi w czteroletnim okresie dostosowawczym oraz w oparciu o założenia Komisji strukturalny wynik pierwotny powinien wynosić co najmniej 0,3 % PKB na koniec okresu dostosowawczego (2028 r.) w scenariuszu nieprzewidującym mechanizmu zapewnienia odporności deficytu, zgodnie z poniższą tabelą. W celach informacyjnych: po uwzględnieniu mechanizmu zapewnienia odporności deficytu strukturalny wynik pierwotny powinien wynieść na koniec okresu dostosowawczego (2028 r.) co najmniej 0,3 % PKB. Mechanizm zapewnienia odporności deficytu nie jest jednak wymogiem w odniesieniu do Litwy, która kwalifikuje się do otrzymania informacji technicznych.
Tabela 1: Informacje techniczne udostępnione Litwie przez Komisję
| Ostatni rok okresu dostosowawczego | 2028 |
| Minimalna wartość strukturalnego wyniku pierwotnego (% PKB), scenariusz nieprzewidujący mechanizmu zapewnienia odporności deficytu | 0,3 |
| Wyłącznie w celach informacyjnych: Minimalna wartość strukturalnego wyniku pierwotnego (% PKB), scenariusz przewidujący mechanizm zapewnienia odporności deficytu | 0,3 |
| Źródło: obliczenia Komisji. | |
(7) Zgodnie z art. 12 rozporządzenia (UE) 2024/1263 Litwa i Komisja prowadziły dialog techniczny w kwietniu 2025 r. Koncentrował się on na przewidzianej przez Litwę ścieżce wydatków netto, jej podstawowych założeniach (obejmujących w szczególności deflator PKB, stopy wzrostu potencjalnego PKB, wartość rezydualną zmiany długu, udział długu długoterminowego, którego termin zapadalności przypada każdego roku, oraz długoterminowe stopy procentowe), na wpływie danych dotyczących wyniku za 2024 r. - w tym statystyk dotyczących deficytu i długu sektora instytucji rządowych i samorządowych, opublikowanych przez Eurostat w dniu 22 kwietnia 2025 r. - w porównaniu z informacjami stanowiącymi podstawę informacji technicznych, a także na planowanej realizacji reform i inwestycji odpowiadających na główne wyzwania wymienione w ramach europejskiego semestru oraz związanych ze wspólnymi priorytetami Unii w zakresie sprawiedliwej zielonej i cyfrowej transformacji, odporności społecznej i gospodarczej, bezpieczeństwa energetycznego i budowania zdolności obronnych.
(8) Według informacji podanych przez Litwę w planie, od listopada 2024 r. do lutego 2025 r. państwo to prowadziło proces konsultacji ze społeczeństwem obywatelskim, partnerami społecznymi, władzami regionalnymi i innymi odpowiednimi zainteresowanymi podmiotami, zgodnie z art. 11 ust. 3 i art. 36 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (UE) 2024/1263.
(9) Urząd Kontroli Państwowej pełniący funkcję instytucji fiskalnej (zwany dalej "UKP IF") wydał opinię na temat prognozy makroekonomicznej stanowiącej podstawę wieloletniej ścieżki wydatków netto. UKP IF zatwierdził prognozę makroekonomiczną i stwierdził, że opiera się ona na wiarygodnych założeniach makroekonomicznych oraz jest zgodna z prognozami przygotowanymi przez UKP IF.
(10) Plan został przedstawiony komisji do spraw europejskich parlamentu krajowego, a następnie zatwierdzony przez rząd Litwy w dniu 30 kwietnia 2025 r.
Inne powiązane procesy
(11) W dniu 25 października 2024 r. Litwa złożyła projekt planu budżetowego na rok 2025. Komisja przyjęła opinię w sprawie tego projektu planu budżetowego w dniu 26 listopada 2024 r. 9
(12) W dniu 2 maja 2025 r. Litwa złożyła wniosek o uruchomienie krajowej klauzuli wyjścia, aby uwzględnić wyższe wydatki na obronność, zgodnie z art. 26 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1263 oraz w związku z komunikatem Komisji (C(2025)2000 final) z dnia 19 marca 2025 r. W dniu 8 lipca 2025 r. Rada, na zalecenie Komisji, przyjęła zalecenie uruchamiające krajową klauzulę wyjścia dla Litwy 10 .
(13) W dniu 21 października 2024 r. Rada skierowała do Litwy szereg zaleceń krajowych w ramach cyklu europejskiego semestru 2024 11 . W dniu 8 lipca 2025 r. Rada skierowała do Litwy szereg zaleceń krajowych w ramach cyklu europejskiego semestru 2025 12 .
STRESZCZENIE PLANU I JEGO OCENA DOKONANA PRZEZ KOMISJĘ
(14) Zgodnie z art. 16 rozporządzenia (UE) 2024/1263 Komisja oceniła plan w następujący sposób:
Kontekst: sytuacja i perspektywy makroekonomiczne i budżetowe
(15) Działalność gospodarcza na Litwie wzrosła w 2024 r. o 2,8 %, co wynikało z silnego wzrostu spożycia prywatnego i dynamicznego eksportu usług, pomimo spadku inwestycji. Zgodnie z prognozą Komisji Europejskiej z wiosny 2025 r. oczekuje się, że w 2025 r. gospodarka wzrośnie o 2,8 %, za sprawą przyspieszonego wzrostu spożycia i umiarkowanego ożywienia inwestycji. W 2026 r. realny PKB ma ponownie wzrosnąć do 3,1 % wraz ze wzrostem inwestycji. Spodziewane jest, że w horyzoncie prognozy (tj. w latach 2025-2026) wzrost potencjalnego PKB na Litwie przyspieszy nieznacznie z 2,7 % w 2024 r. do 2,8 % w 2025 r., a następnie zmaleje do 2,2 % w 2026 r. w wyniku ujemnego przyrostu naturalnego oraz spadku liczby osób, które schroniły się na Litwie z powodu wojny w Ukrainie. Stopa bezrobocia w 2024 r. wyniosła 7,1 %, a według prognoz Komisji w 2025 r. wyniesie ona 6,8 %, a w 2026 r. - 6,6 %. Prognozuje się, że inflacja (deflator PKB) wzrośnie z 3,4 % w 2024 r. do 3,6 % w 2025 r., po czym spadnie do 2,4 % w 2026 r.
(16) Jeżeli chodzi o rozwój sytuacji fiskalnej, w 2024 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych na Litwie wyniósł 1,3 % PKB. Zgodnie z prognozą Komisji Europejskiej z wiosny 2025 r. oczekuje się, że wzrośnie on do 2,3 % PKB w 2025 r. i, przy założeniu kontynuacji dotychczasowej polityki, ustabilizuje się na poziomie 2,3 % w 2026 r. Dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wynosił 38,2 % PKB na koniec 2024 r. Zgodnie z prognozą Komisji Europejskiej z wiosny 2025 r. oczekuje się, że na koniec 2025 r. wskaźnik zadłużenia wzrośnie do 41,2 % PKB, a na koniec 2026 r. - do 43,9 %. W prognozie budżetowej Komisji nie uwzględnia się zobowiązań politycznych zawartych w planach średniookresowych jako takich, dopóki nie zostaną one poparte konkretnymi środkami z zakresu polityki, które zostaną zapowiedziane w wiarygodny sposób i wystarczająco szczegółowo określone.
Ścieżka wydatków netto i główne założenia makroekonomiczne przedstawione w planie
(17) Krajowy średniookresowy plan budżetowo-strukturalny Litwy obejmuje lata 2025-2029 i przedstawia dostosowanie fiskalne rozłożone na okres czterech lat.
(18) Plan zawiera wszystkie informacje wymagane na mocy art. 13 rozporządzenia (UE) 2024/1263.
(19) W planie zobowiązano się do realizacji ścieżki wydatków netto wskazanej w tabeli 2, odpowiadającej średniemu wzrostowi wydatków netto o 5,0 % w latach 2025-2029 i o 5,2 % w okresie dostosowawczym 2025-2028.
(20) Informacje techniczne (zakładające ścieżkę liniowego dostosowania) są spójne ze średnim wzrostem wydatków netto o 4,2 % w latach 2025-2029 i o 4,3 % w latach 2025-2028. Zgodnie z tymi informacjami ścieżka wydatków netto, do której zobowiązano się w planie, prowadzi do osiągnięcia strukturalnego wyniku pierwotnego na poziomie 0,3 % PKB na koniec okresu dostosowawczego (2028 r.). Jest to wartość równa minimalnemu poziomowi strukturalnego wyniku pierwotnego wynoszącemu 0,3 % PKB w 2028 r., podanemu przez Komisję w informacjach technicznych w dniu 31 stycznia 2025 r.
(21) W planie zakłada się, że wzrost potencjalnego PKB spowolni do 1,8 % w 2029 r. (z poziomu 2,8 % w 2024 r.). Ponadto w planie przewiduje się, że stopa wzrostu deflatora PKB wzrośnie do 3,4 % w 2025 r. (z poziomu 2,8 % w 2024 r.), a następnie zmaleje do 2,5 % w latach 2028 i 2029.
Tabela 2: Ścieżka wydatków netto i główne założenia przedstawione w planie Litwy
| 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | Średnia w okresie obowiązywania planu w latach 2025-2029 | Średnia w okresie dostosowawczym w latach 20252028 | |
| Wzrost wydatków netto (roczny, %) | Nie dotyczy | 6,1 | 5,2 | 4,8 | 4,5 | 4,3 | 5,0 | 5,2 |
| Wzrost wydatków netto (skumulowany, od roku bazowego 2024, %) | Nie dotyczy | 6,1 | 11,6 | 17,0 | 22,3 | 27,5 | nd. | nd. |
| Wzrost potencjalnego PKB (%) | 2,8 | 2,5 | 2,3 | 2,1 | 2,0 | 1,8 | 2,2 | 2,2 |
| Inflacja (wzrost deflatora PKB) (%) | 2,8 | 3,4 | 2,8 | 2,6 | 2,5 | 2,5 | 2,8 | 2,8 |
| Źródło: średniookresowy plan budżetowo-strukturalny Litwy i obliczenia Komisji. | ||||||||
Wpływ zawartych w planie zobowiązań dotyczących wydatków netto na dług sektora instytucji rządowych i samorządowych
(22) Jeżeli ścieżka wydatków netto, do której zobowiązano się w planie, i leżące u jej podstaw założenia się urzeczywistnią, dług sektora instytucji rządowych i samorządowych będzie stopniowo wzrastać, według planu, z 38,5 % PKB w 2024 r. do 43,7 % PKB na koniec okresu dostosowawczego (2028 r.), zgodnie z poniższą tabelą. Planuje się, że po tym dostosowaniu dług sektora instytucji rządowych i samorządowych nieznacznie spadnie do 2031 r., a następnie ponownie wzrośnie w średnim okresie i w 2038 r. osiągnie poziom 48,4 %.
Tabela 3: Zmiany długu oraz wyniku sektora instytucji rządowych i samorządowych przedstawione w planie Litwy
| 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | 2038 | |
| Dług publiczny (% PKB) | 38,5 | 41,0 | 42,5 | 43,5 | 43,7 | 43,2 | 48,4 |
| Wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych (% PKB) | - 1,3 | - 1,3 | - 1,3 | - 1,3 | - 1,2 | - 1,4 | - 3,0 |
| Źródło: średniookresowy plan budżetowo-strukturalny Litwy. | |||||||
Tym samym, zgodnie z planem dług sektora instytucji rządowych i samorządowych pozostawałby w średnim okresie poniżej określonej w Traktacie wartości odniesienia wynoszącej 60 % PKB. W związku z tym, w oparciu o zawarte w planie zobowiązania polityczne oraz założenia makroekonomiczne, przedstawiona w planie ścieżka wydatków netto jest spójna z wymogiem dotyczącym długu, określonym w art. 16 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2024/1263.
Wpływ zawartych w planie zobowiązań dotyczących wydatków netto na wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych
(23) Na podstawie ścieżki wydatków netto zawartej w planie i przyjętych w nim założeń przewiduje się, że deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych zmaleje z 1,3 % PKB do 1,2 % PKB na koniec okresu dostosowawczego (2028 r.). Tym samym, zgodnie z planem, wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych nie przekroczyłby na koniec okresu dostosowawczego (2028 r.) wartości odniesienia wynoszącej 3 % PKB.
(24) Ponadto w ciągu dziesięciu lat następujących po okresie dostosowawczym (tj. do 2038 r.) deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych nie przekroczyłby 3 % PKB. W związku z tym, w oparciu o zawarte w planie zobowiązania polityczne oraz założenia makroekonomiczne, przedstawiona w planie ścieżka wydatków netto jest spójna z wymogiem dotyczącym deficytu, określonym w art. 16 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2024/1263.
Założenia makroekonomiczne planu
(25) Plan opiera się na zestawie założeń, które różnią się od założeń Komisji przekazanych Litwie w dniu 31 stycznia 2025 r. W planie przyjęto w szczególności dzień 28 lutego 2025 r. jako datę graniczną w odniesieniu do danych oraz innych informacji uwzględnionych w prognozach makroekonomicznych i budżetowych. Jeśli chodzi o prognozy budżetowe, nie uwzględniono w nim najnowszych danych dotyczących wyniku za 2024 r., opublikowanego przez Eurostat w kwietniu 2025 r., natomiast wykorzystano nominalną wartość PKB z wcześniejszą datą graniczną przypadającą w dniu 28 lutego 2025 r. Oprócz późnej daty granicznej w odniesieniu do danych i innych informacji w planie przyjęto również odmienne założenia w odniesieniu do kolejnych dziewięciu zmiennych, a mianowicie do potencjalnego PKB, deflatora PKB, implikowanych stóp procentowych i rynkowych stóp procentowych, elastyczności dochodów na 2025 r., wartości rezydualnej zmiany długu i działań jednorazowych, struktury długu oraz profilu zapadalności. Te różnice w założeniach wymagają uważnej oceny, zwłaszcza że przewidziany w planie średni wzrost wydatków netto jest wyższy, niż na to wskazują informacje techniczne. Poniżej wymieniono różnice w założeniach mające największy wpływ na średni wzrost wydatków netto, a także ocenę każdej różnicy rozpatrywanej oddzielnie.
- Plan opiera się na nowszych danych statystycznych oraz szacunkach na 2024 r. dotyczących zmiennych makrofiskalnych. Różnica ta jest należycie uzasadniona, ponieważ uwzględnia bardziej aktualne informacje. W szczególności deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych okazał się niższy, niż zakładano w informacjach technicznych Komisji, co zapewnia lepszą wyjściową sytuację budżetową. W efekcie średni wzrost wydatków netto w okresie ważności planu jest większy niż wynika z założeń Komisji.
- W planie wykorzystano wyrównany wzrost produktu potencjalnego, który przyczynia się również do wyższego średniego wzrostu wydatków netto w okresie ważności planu w porównaniu z założeniami Komisji. Możliwość zastosowania alternatywnych założeń dotyczących wzrostu potencjalnego jest przewidziana w art. 36 ust. 1 lit. f) rozporządzenia (UE) 2024/1263, pod warunkiem że skumulowany wzrost w horyzoncie prognozy (tj. do 2038 r.) jest zasadniczo zgodny z założeniami Komisji, co zostało uwzględnione w planie. W związku z tym uznaje się, że założenie to jest należycie uzasadnione.
- W planie wykorzystano zaktualizowaną wartość konwergencji deflatora PKB opartą na oczekiwaniach rynkowych. W planie przyjęto również nieco niższy deflator PKB na 2025 r. oraz nieco wyższy na 2026 r. w porównaniu z założeniami Komisji. Przekładają się one na wyższy średni wzrost wydatków netto w okresie ważności planu. Różnice te wynikają częściowo z bardziej aktualnych informacji, w szczególności ze zmian inflacji cen konsumpcyjnych w pierwszych miesiącach 2025 r., zwłaszcza w zakresie cen energii i żywności. W planie przyjęto natomiast szybsze tempo konwergencji, niż wynikałoby to z reguły konwergencji liniowej, co częściowo równoważy wpływ pozostałych różnic w założeniach dotyczących deflatora PKB na maksymalny wzrost wydatków netto. Chociaż założenie deflatora PKB na 2026 r. nie uwzględnia zmian deflacyjnych na rynkach towarowych od kwietnia 2025 r., to w połączeniu z jego gwałtownym spadkiem w latach 2027-2028 różnicę tę uznaje się za należycie uzasadnioną.
- Zobowiązanie do wzrostu wydatków netto przedstawione w planie na 2025 r. oznacza, że Litwa zakłada większą elastyczność dochodów niż wynosi jednostkowa elastyczność dochodów w tym roku. W efekcie średni wzrost wydatków netto w okresie ważności planu jest większy niż wynika z założeń Komisji. Założenie to nie jest spójne ze wspólnymi ramami analizy stabilności długu.
- W planie przyjęto ostrożniejsze założenia dotyczące implikowanych i rynkowych stóp procentowych oraz wartości rezydualnych zmiany długu niż w informacjach technicznych Komisji. Przekłada się to na niższy średni wzrost wydatków netto w horyzoncie planu. Różnica wynika z ostrożnego kształtowania polityki budżetowej i w związku z tym jest należycie uzasadniona.
Pozostałe różnice w założeniach nie mają znaczącego wpływu na średni wzrost wydatków netto w porównaniu z założeniami Komisji. W ujęciu całościowym wpływ bardziej ostrożnego założenia dotyczącego stóp procentowych i wartości rezydualnych zmiany długu na średni wzrost wydatków netto równoważy wpływ odmiennego założenia dotyczącego elastyczności dochodów w 2025 r. Oznacza to z kolei, że różnica między ścieżką wydatków netto w planie a ścieżką wydatków netto zgodną z informacjami technicznymi wynika z założeń, które Komisja uznaje za należycie uzasadnione. Ogółem wszystkie różnice w założeniach prowadzą do tego, że średni wzrost wydatków netto według planu będzie wyższy od średniego wzrostu wydatków netto wynikającego z informacji technicznych. Zgodnie z powyższą oceną plan spełnia wymóg określony w art. 13 lit. b) rozporządzenia (UE) 2024/1263. Komisja uwzględni powyższą ocenę założeń planu w przyszłych ocenach zgodności ze ścieżką wydatków netto.
Strategia fiskalna w planie
(26) Zgodnie z przyjętą w planie orientacyjną strategią fiskalną zobowiązania dotyczące wydatków netto zostaną wypełnione zarówno przez ograniczanie wydatków, jak i wzrosty dochodów dyskrecjonalnych. Strategia fiskalna przewiduje zmiany w polityce podatkowej służące poprawie progresywności podatku dochodowego od osób fizycznych, pobudzeniu inwestycji poprzez rewizję podatku dochodowego od osób prawnych, rozszerzeniu bazy podatkowej oraz ograniczeniu uchylania się od opodatkowania dzięki inteligentniejszej administracji i współpracy międzynarodowej. Ponadto w strategii tej położono nacisk na przyszłe oszczędności w sektorze publicznym, wynikające z wprowadzenia budżetowania zerowego, zmniejszenia wydatków o niskim priorytecie oraz corocznych przeglądów wydatków publicznych, mających na celu zwiększenie efektywności i umożliwienie realokacji środków do obszarów o wyższym priorytecie takich jak obrona narodowa. Specyfikacja środków z zakresu polityki, które mają zostać przyjęte, powinna zostać potwierdzona lub skorygowana i określona ilościowo w budżetach rocznych. Część działań określono w budżecie na 2025 r., przyjętym przez parlament krajowy w dniu 19 grudnia 2024 r., natomiast pozostałe mają zostać potwierdzone w przyszłych budżetach. Środki planowane na 2025 r. obejmują - po stronie dochodów, które mają pozytywny wpływ na budżet - wzrost podatków akcyzowych, głównie od paliw zanieczyszczających środowisko, oraz wzrost stawki podatku dochodowego od osób prawnych. Dostosowania zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych (kwota dochodu niepodlegającego opodatkowaniu) spowodują zmniejszenie dochodów. Po stronie wydatków planuje się wzrost wydatków na wynagrodzenia w sektorze publicznym, obronność i emerytury. Jednocześnie istnieją zagrożenia dla realizacji orientacyjnej strategii budżetowej przewidzianej w planie, ponieważ nie opracowano jeszcze innych konkretnych środków, poziom dodatkowych dochodów ze środków ograniczających uchylanie się od opodatkowania jest zasadniczo trudny do oszacowania, a ponadto istnieje potrzeba stworzenia dodatkowej przestrzeni fiskalnej na zwiększenie finansowania opieki zdrowotnej, ochrony socjalnej i innych usług publicznych, zgodnie z zaleceniem Rady.
Opisane w planie zamiary dotyczące reform i inwestycji odpowiadających na główne wyzwania wymienione w ramach europejskiego semestru i służących realizacji wspólnych priorytetów Unii
(27) W planie opisano zamiary polityczne dotyczące reform i inwestycji odpowiadających na główne wyzwania wymienione w ramach europejskiego semestru, a w szczególności w zaleceniach dla poszczególnych krajów, oraz służących realizacji wspólnych priorytetów Unii. Plan przewiduje około 60 reform i inwestycji, z których 11 są wspierane finansowo z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, a 27 -z funduszy polityki spójności. Reformy i inwestycje przewidziane w planie opierają się na istniejącym rządowym dokumencie strategicznym ("Plan realizacji dziewiętnastego programu rządowego Republiki Litewskiej").
(28) Jeżeli chodzi o wspólny priorytet, jakim jest sprawiedliwa zielona i cyfrowa transformacja, łącznie z celami dotyczącymi klimatu określonymi w rozporządzeniu (UE) 2021/1119, plan obejmuje reformy i inwestycje mające na celu zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii poprzez zapewnienie ich integracji z sieciami elektroenergetycznymi, zwiększenie efektywności energetycznej systemów ciepłowniczych, systemów zaopatrzenia w ciepłą wodę i systemów chłodniczych oraz rozwój infrastruktury ładowania i tankowania paliw alternatywnych. W planie opisano również środki mające na celu promowanie dekarbonizacji litewskiego przemysłu oraz poprawę zachęt do skuteczniejszego zapobiegania powstawaniu odpadów, gospodarowania surowcami wtórnymi i ich odzyskiwania. Ponadto - w ramach rozszerzenia zasięgu ultraszybkich łączy szerokopasmowych w kraju - w planie opisano również środki służące zaprojektowaniu infrastruktury mobilnej niezbędnej do funkcjonowania na obszarze co najmniej pięciu litewskich okręgów. Środki te oraz inne środki przewidziane w planie przyczyniają się do realizacji zaleceń krajowych na lata 2023, 2022, 2020 i 2019 dotyczących łagodzenia zmiany klimatu oraz zrównoważonego rozwoju, w szczególności dekarbonizacji i zwiększenia produkcji energii ze źródeł odnawialnych, a także efektywności energetycznej i rozwoju zrównoważonego transportu. Środki te przyczyniają się również do realizacji zaleceń krajowych w obszarze rozwoju sieci szerokopasmowych o bardzo dużej przepustowości.
(29) Jeżeli chodzi o wspólny priorytet, jakim jest odporność społeczna i gospodarcza, w tym Europejski filar praw socjalnych, plan obejmuje reformy i inwestycje mające na celu zmianę systemu indeksacji podstawowych kwot świadczeń społecznych, aby lepiej odzwierciedlał on zmiany cen i średnich wynagrodzeń, dostosowanie indeksacji emerytur z ubezpieczenia społecznego, usprawnienie wdrażania środków wsparcia zatrudnienia, wprowadzenie zrównoważonego modelu finansowania kształcenia dorosłych w oparciu o budżet państwa oraz rozwój sieci regionalnych centrów kariery w całym kraju. Plan obejmuje również reformy i inwestycje mające na celu wprowadzenie wymogów jakościowych w odniesieniu do mieszkań socjalnych oraz określenie, wdrożenie, stosowanie i utrzymanie wymogów jakościowych w odniesieniu do usług społecznych. Ponadto plan ma na celu poprawę dostępu do opieki zdrowotnej oraz jej jakości, zmniejszenie niedoborów pracowników służby zdrowia oraz poprawę profilaktyki chorób. Te reformy i inwestycje przyczyniają się do realizacji zaleceń krajowych na lata 2024, 2023, 2022, 2020 i 2019 dotyczących poprawy planowania i świadczenia usług społecznych, poprawy wdrażania aktywnej polityki rynku pracy, wzmocnienia odporności systemu opieki zdrowotnej, a także zmniejszenia nierówności, ubóstwa i wykluczenia społecznego.
(30) Jeżeli chodzi o wspólny priorytet, jakim jest bezpieczeństwo energetyczne, plan obejmuje ukończenie projektu strategicznego połączenia między Litwą a Polską "Harmony Link" oraz wzmocnienie odporności systemów energetycznych w strategicznych obiektach poprzez instalację systemów przeciwdronowych, zapewnienie sprzętu do gromadzenia zapasów lub wznoszenie ścian zabezpieczających. Te reformy i inwestycje przyczyniają się do realizacji zalecenia krajowego na 2023 r. dotyczącego bezpieczeństwa energetycznego.
(31) Jeżeli chodzi o wspólny priorytet dotyczący zdolności obronnych, plan obejmuje reformy i inwestycje mające na celu rozwój krajowej dywizji piechoty i wspierających ją jednostek wojskowych, rozwój infrastruktury niezbędnej do przyjęcia niemieckiej brygady na Litwie, wzmocnienie litewskiego przemysłu obronnego oraz promowanie postępu naukowo-technologicznego.
(32) Plan zawiera informacje na temat spójności, a w stosownych przypadkach także komplementarności z funduszami w ramach polityki spójności oraz RRP Litwy. Plan obejmuje działania przewidziane w RRP, takie jak wdrażanie produkcji paliw odnawialnych i rozwój infrastruktury do ich wykorzystania w sektorze transportu oraz zwiększenie skuteczności środków wspierających zatrudnienie. Plan wspiera również te same cele co RRP.
(33) Plan ma na celu przyczynienie się do zaspokojenia potrzeb Litwy w zakresie inwestycji publicznych związanych ze wspólnymi priorytetami Unii. Potrzeby inwestycyjne w dużej mierze odnoszą się do inwestycji przedstawionych w sekcji dotyczącej reform i inwestycji. Jeżeli chodzi o obronność, w planie wyjaśniono, że litewska Rada Obrony Państwa wyraziła zamiar przeznaczenia 28 mld EUR na wydatki obronne w latach 2026-2030, co stanowi równowartość 5-6 % PKB rocznie. Poziom ten przekracza referencyjny cel NATO wynoszący 2 % PKB.
Wnioski z oceny Komisji
(34) Ogółem Komisja jest zdania, że plan Litwy spełnia wymogi określone w rozporządzeniu (UE) 2024/1263.
OGÓLNE WNIOSKI RADY
(35) Rada z zadowoleniem odnotowuje średniookresowy plan budżetowo-strukturalny Litwy i uważa, że jego pełna realizacja doprowadziłaby do zapewnienia zdrowych finansów publicznych i wspierania stabilności długu publicznego, a także zrównoważonego i inkluzywnego wzrostu.
(36) Rada przyjmuje do wiadomości dokonaną przez Komisję ocenę planu. Rada zwraca się jednak do Komisji, by oceny przyszłych planów przedstawiała w odrębnych dokumentach zamiast w zaleceniach Komisji dotyczących zaleceń Rady.
(37) Rada przyjmuje do wiadomości ocenę Komisji dotyczącą ścieżki wydatków netto i głównych założeń makroekonomicznych przedstawionych w planie, w tym w związku z uprzednimi zaleceniami Komisji, a także wpływu przewidzianej w planie ścieżki wydatków netto na deficyt budżetowy i dług publiczny. Rada przyjmuje do wiadomości ocenę Komisji, zgodnie z którą założenia makroekonomiczne i budżetowe - choć w niektórych przypadkach różnią się od założeń Komisji, m.in. dlatego, że uwzględniają zaktualizowane dane makroekonomiczne i budżetowe - są ogólnie należycie uzasadnione i poparte solidnymi argumentami ekonomicznymi. Rada przyjmuje do wiadomości zawartą w planie ogólną strategię fiskalną oraz zagrożenia dla przedstawionej prognozy, które mogą wpłynąć na urzeczywistnienie scenariusza makroekonomicznego i założeń leżących u jego podstaw oraz na realizację ścieżki wydatków netto. Rada z zadowoleniem przyjmuje fakt, że plan został przedstawiony Parlamentowi. Rada odnotowuje również, że zagrożenia geopolityczne mogą wywierać presję na wydatki obronne.
(38) Rada oczekuje, że Litwa będzie gotowa dostosowywać swoją strategię fiskalną stosownie do potrzeb, tak by zapewnić realizację ścieżki wydatków netto. Rada postanawia ściśle monitorować rozwój sytuacji gospodarczej i budżetowej, w tym zmiany leżące u podstaw scenariusza przedstawionego w planie.
(39) Rada uważa, że uzasadnione jest przeprowadzenie - odpowiednio wcześnie przed kolejną rundą nadzoru budżetowego - dalszych dyskusji w celu wypracowania wspólnego zrozumienia konsekwencji, jakie dla rocznego nadzoru mają skumulowane stopy wzrostu wydatków netto.
(40) Rada przyjmuje do wiadomości przedstawiony przez Komisję opis potrzeb i planów w zakresie reform i inwestycji odpowiadających na główne wyzwania wymienione w ramach europejskiego semestru; podkreśla też, jak ważne jest, by takie reformy i inwestycje zostały zrealizowane. Na podstawie sprawozdań przedłożonych przez Komisję Rada oceni te reformy i inwestycje oraz będzie monitorować ich realizację w ramach europejskiego semestru.
(41) Rada oczekuje na sporządzane przez Litwę roczne sprawozdania z postępów, które to sprawozdania powinny zawierać w szczególności informacje na temat postępów w realizacji ustalonej przez Radę ścieżki wydatków netto oraz w realizacji szerzej zakrojonych reform i inwestycji w kontekście europejskiego semestru.
(42) Zgodnie z art. 17 rozporządzenia (UE) 2024/1263 Rada powinna zalecić Litwie przyjęcie ścieżki wydatków netto przedstawionej w planie,
NINIEJSZYM ZALECA Litwie:
1. Zapewnienie, aby wzrost wydatków netto nie przekraczał maksymalnych wartości określonych w załączniku I do niniejszego zalecenia.
Sporządzono w Brukseli dnia 8 lipca 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.3959 |
| Rodzaj: | Zalecenie |
| Tytuł: | Zalecenie Rady z dnia 8 lipca 2025 r. w sprawie zatwierdzenia krajowego średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego Litwy |
| Data aktu: | 08/07/2025 |
| Data ogłoszenia: | 20/08/2025 |