(C/2025/3203)
(Dz.U.UE C z dnia 2 lipca 2025 r.)
Sprawozdawca generalny: Philip VON BROCKDORFF
| Doradczynie i doradcy | Christian STIEFMUELLER |
| Wniosek o konsultację |
Parlament Europejski, 10.3.2025 Rada Unii Europejskiej, 13.3.2025 |
| Podstawa prawna | Art. 114 i 304 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja ds. Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 30.4.2025 |
| Sesja plenarna nr | 596 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/wstrzymało się) | 157/0/1 |
1. Wnioski i zalecenia 1.1. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) przyjmuje z zadowoleniem wniosek Komisji Europejskiej 1 dotyczący zmiany rozporządzenia w sprawie centralnych depozytów papierów wartościowych (rozporządzenia CDPW) 2 w celu skrócenia okresu rozrachunku dla większości transakcji na zbywalnych papierach wartościowych realizowanych w systemach obrotu w UE z dwóch dni roboczych po dokonaniu transakcji (T+2) do jednego dnia roboczego (T+1) po dokonaniu transakcji. Jest to zgodne z najlepszymi praktykami międzynarodowymi i powinno zwiększyć atrakcyjność rynków kapitałowych UE dla inwestorów i emitentów. Powinno też pozwolić wyeliminować koszty rozbieżności między cyklem rozrachunku w UE a tym cyklem na innych liczących się w świecie rynkach. Dobrze łączy się to też z propozycjami Komisji dotyczącymi unii oszczędności i inwestycji i można oczekiwać, że przyniesie znaczne długoterminowe korzyści uczestnikom rynku w UE.
1.2. EKES popiera proponowany harmonogram z datą docelową 11 października 2027 r. Zaproponowany przez Komisję termin został wybrany po szeroko zakrojonych konsultacjach z innymi instytucjami UE, w szczególności Europejski Bank Centralny i Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych, a także z organami regulacyjnymi, przedstawicielami państw członkowskich, uczestnikami rynku i innymi zainteresowanymi stronami. Zapewnia okres przygotowawczy wynoszący około 32 miesięcy (od daty publikacji wniosku), który mieści się w przedziale 24-36 miesięcy wskazanym przez uczestników z sektora i stowarzyszenia branżowe.
1.3. EKES zgadza się, że rozrachunek T+1 należy wprowadzić jednocześnie dla wszystkich zbywalnych papierów wartościowych objętych zakresem rozporządzenia CDPW.
1.4. Komitet jest zdania, że rozrachunek T+1 powinien być stosowany do wszystkich rodzajów transakcji objętych zakresem rozporządzenia CDPW.
1.5. EKES nie widzi obecnie potrzeby zmiany przepisów rozporządzenia w sprawie rozrachunku papierów wartościowych i centralnych depozytów papierów wartościowych dotyczących "rygorystycznych warunków rozrachunku", ale zauważa, że należy przeanalizować i wyeliminować pierwotne przyczyny nieprzeprowadzenia rozrachunku.
1.6. EKES nie zgadza się, by komitet sektorowy zajmował stanowisko w sprawach, które wykraczają poza jego zakres zadań, takich jak zwolnienie transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych (SFT) z wymogu rozrachunku T+1 czy zawieszenie, w razie potrzeby, systemu kar pieniężnych przewidzianego w rozporządzeniu CDPW.
1.7. Z myślą o zwiększeniu neutralności i przejrzystości dwóch komitetów technicznych, których zadaniem jest zarządzanie projektem T+1, EKES wzywa Komisję i ESMA, by rozważyły powołanie niezależnych ekspertów technicznych i, w stosownych przypadkach, akademickich do komitetu sektorowego, a także przedstawicieli inwestorów detalicznych. Zalecamy również powołanie ekspertów technicznych i akademickich do komitetu koordynacyjnego.
1.8. EKES zauważa, że infrastruktura rynku finansowego w UE jest nadal bardzo rozdrobniona. Ponadto operatorzy infrastruktury rynkowej oraz inni uczestnicy rynku będą prawdopodobnie musieli ponieść koszty modernizacji niezbędnej w celu wdrożenia rozrachunku T+1. EKES jest zdania, że proponowane przejście na T+1 stanowi dla operatorów infrastruktury w UE okazję do zbadania możliwości ściślejszej współpracy, np. poprzez rozwój interoperacyjnych platform technicznych, dzielenie się zasobami czy wdrożenie wspólnej infrastruktury w celu zmniejszenia obciążeń finansowych.
2. Uwagi ogólne
2.1. Minęło dziesięć lat od wejścia w życie rozporządzenia CDPW, które zharmonizowało cykl rozrachunku papierów wartościowych w UE poprzez ograniczenie go do maksymalnie dwóch dni roboczych po dacie zawarcia transakcji (T+2) w odniesieniu do niektórych transakcji na rynkach wtórnych. W ślad za posunięciem UE z końca 2014 r. wiele jurysdykcji zastosowało podobne rozwiązanie i przeszło na krótsze rozrachunki: na przykład Stany Zjednoczone przeszły na cykl T+2 w 2017 r. Jednak od tego czasu kilka dużych jurysdykcji poszło jeszcze dalej - Chiny, Indie, Stany Zjednoczone i Kanada skróciły rozrachunek do maksymalnie jednego dnia roboczego po dacie zawarcia transakcji (T+1). W szczególności przejście Stanów Zjednoczonych na rozwiązanie T+1 w maju 2024 r. skłoniło kolejne jurysdykcje do rozważenia podobnego działania. Z perspektywy europejskiej globalne przejście na T+1 powoduje rozbieżności między unijnymi a światowymi rynkami finansowymi i może postawić rynki kapitałowe UE w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej oraz, biorąc pod uwagę wzajemne powiązania światowych rynków finansowych, zwiększyć koszty operacyjne ponoszone przez uczestników rynku UE.
2.2. W grudniu 2023 r. w ramach ostatniego przeglądu rozporządzenia CDPW upoważniono ESMA, by w ścisłej współpracy z członkami Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) ocenił zasadność skrócenia cyklu rozrachunku w UE i przedstawił plan działania dotyczący sposobu przeprowadzenia takiego posunięcia. We wspólnym oświadczeniu z 15 października 2024 r. 3 ESMA, Komisja i EBC wskazały, że UE musi pilnie podjąć działania na zasadzie skoordynowanego podejścia, jeżeli chce uniknąć negatywnych skutków rozbieżności w cyklach rozrachunku w stosunku do głównych jurysdykcji na świecie oraz zapewnić skuteczną i konkurencyjną unię oszczędności i inwestycji. ESMA opublikował 18 listopada 2024 r. raport 4 , w którym zalecił, by UE przeszła na cykl T+1 nie później niż 11 października 2027 r.
2.3. Każdego dnia w UE w centralnych depozytach papierów wartościowych rozliczane są papiery wartościowe o wartości ponad 4 bln EUR 5 . Im dłużej trwa rozrachunek, (i) tym dłużej kupujący i sprzedający są narażeni na ryzyko rynkowe i ryzyko kontrahenta, (ii) tym dłużej inwestorzy muszą czekać na otrzymanie należnych im środków pieniężnych ze sprzedaży lub papierów wartościowych po zakupie oraz (iii) tym wyższy jest koszt alternatywny związany z brakiem możliwości wykorzystania tych aktywów w innych transakcjach 6 . Przejście na T+1 przyniosłoby zatem znaczące korzyści inwestorom i zwiększyłoby atrakcyjność rynków kapitałowych UE.
2.4. Skrócenie cyklu rozrachunku papierów wartościowych powinno mieć pozytywny wpływ na kontrahentów, kontrahentów centralnych i ogólnie rynki dzięki zmniejszeniu ryzyka rynkowego i ryzyka kontrahenta. Oczekuje się, że przejście na T+1 przyniesie wymierne korzyści finansowe uczestnikom rynku, w szczególności poprzez skrócenie czasu, w którym pozycje dotyczące rozliczanych transakcji na papierach wartościowych pozostają otwarte w księgach kontrahenta centralnego (CCP). To z kolei zmniejsza kwotę ekspozycji podlegających gwarancji CCP, a tym samym zapotrzebowanie na depozyty zabezpieczające pobierane przez CCP, służące pokryciu potencjalnego ryzyka rynkowego i ryzyka kontrahenta związanego z tymi ekspozycjami. Wstępna analiza przeprowadzona przez ESMA wskazuje, że przejście na T+1 może mieć znaczący wpływ na otwarte pozycje i wymogi CCP dotyczące depozytów zabezpieczających. ESMA stwierdziła, że takie pozycje zmniejszyłyby się o około 47 %, co skutkowałoby redukcją o około 30 mld EUR w przypadku produktów związanych z akcjami i około 25 mld EUR w przypadku obligacji 7 . Ta uwolniona płynność mogłaby zostać wykorzystana do finansowania możliwości inwestycyjnych na rynkach kapitałowych UE.
2.5. Omawiany wniosek jest zgodny z celem Komisji, jakim jest stworzenie unii oszczędności i inwestycji, aby ułatwić przepływ kapitału w całej UE z korzyścią dla konsumentów, inwestorów i przedsiębiorstw. Szybki, wydajny i niezawodny rozrachunek jest niezbędnym warunkiem wstępnym rozwoju tej unii. Krótszy cykl rozrachunku zwiększyłby atrakcyjność rynków UE i odblokowałby istotne korzyści, w szczególności poprzez zmniejszenie ryzyka, oszczędności dotyczące depozytów zabezpieczających i zmniejszenie kosztów związanych z rozbieżnościami między UE a innymi dużymi jurysdykcjami na świecie.
2.6. EKES zdaje sobie sprawę, że przyjęcie rozrachunku T+1 mogłoby wiązać się z pewnymi kosztami początkowymi dla uczestników rynku, np. związanymi z modernizacją infrastruktury informatycznej i personelem. Jest jednak przekonany, że koszty te zostaną z czasem z nadwyżką zrekompensowane przez korzyści płynące z przyspieszonego rozrachunku, np. zmniejszenie ryzyka kontrahenta, niższe koszty transakcji i zwiększone wolumeny obrotu - zwłaszcza gdy początkowe koszty zostaną rozłożone na odpowiednio długi okres przygotowawczy.
2.7. W Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) istnieje liczniejsza infrastruktura niż w innych jurysdykcjach, w tym 90 systemów obrotu, 14 CCP i 34 CDPW 8 . Sytuację dodatkowo komplikuje współistnienie 11 różnych walut. Kluczowe znaczenie ma zatem odpowiedni czas na przygotowanie się do zmiany. Komisja i ESMA przeprowadziły szeroko zakrojone konsultacje z zainteresowanymi stronami w celu określenia realistycznych ram czasowych, które umożliwiłyby uczestnikom rynku dokonanie niezbędnych dostosowań i aktualizację ich struktur i procesów. Okres od 24 do 36 miesięcy od daty ogłoszenia planowanej zmiany był przeważnie postrzegany jako realistyczny.
2.8. EKES dostrzega, że procesy i praktyki dotyczące handlu i rozrachunku różnią się w zależności od instrumentu. ESMA zauważa, że już dziś rozrachunek transakcji w dniu T+1, a nawet T+0, jest dominującą praktyką w przypadku niektórych klas aktywów, takich jak dług państwowy, oraz częstą, choć nie standardową praktyką w przypadku innych - takich jak akcje i przedsiębiorstwa zbiorowego inwestowania w zbywalne papiery wartościowe 9 . Chociaż dostosowanie do rozrachunku T+1 może być trudniejsze dla niektórych uczestników rynku, takich jak podmioty zarządzające aktywami, które będą musiały odpowiednio dostosować cykle emisji i wykupu funduszy/ETF, nie wydaje się, by istniały poważne przeszkody strukturalne. Z drugiej strony rozłożone w czasie wprowadzenie T+1 jeszcze bardziej zwiększyłoby złożoność procesu, spowodowałoby niepewność wśród inwestorów i może ostatecznie zwiększyć koszty transformacji, a przez to wyeliminować niektóre korzyści. EKES zgadza się, że rozrachunek T+1 należy wprowadzić jednocześnie dla wszystkich zbywalnych papierów wartościowych objętych zakresem rozporządzenia CDPW.
2.9. EKES zdaje sobie sprawę, że procesy i praktyki rozrachunku są różne, zwłaszcza w przypadku transakcji finansowania papierów wartościowych (SFT) - takich jak operacje repo oraz udzielanie i zaciąganie pożyczek papierów wartościowych - które podlegają różnym konwencjom. Są to często transakcje pomocnicze, które ułatwiają inne transakcje, a wiele z nich jest już dziś rozliczanych w cyklu T+1, a nawet T+0 10 . Przejście na T+1 w odniesieniu do bazowej transakcji gotówkowej w rezultacie jeszcze bardziej skróci docelowe okresy rozrachunku dla tych transakcji pomocniczych. Z uwagi na doświadczenia innych dużych jurysdykcji EKES jest jednak przekonany, że te procesy można dalej dostosowywać w trakcie okresu przygotowawczego. Według ESMA od czasu przejścia na T+1 nie odnotowano żadnego zauważalnego wpływu na funkcjonowanie rynków transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych w USA 11 .
2.10. EKES dostrzega, że niektórzy uczestnicy rynku obawiają się, że wprowadzenie T+1 może doprowadzić do ogólnego pogorszenia efektywności rozrachunku, tj. zwiększenia częstotliwości i/lub dotkliwości przypadków niepowodzenia rozrachunku. Zgodnie z rozporządzeniem CDPW, w przypadku gdy transakcje nie zostaną rozliczone w zamierzonej dacie rozrachunku, stosuje się zharmonizowany mechanizm kar pieniężnych. W rezultacie uczestnicy rynku mogą potencjalnie podlegać wyższym karom pieniężnym, jeśli bardziej wymagający cel T+1 nie zostanie osiągnięty. Obawy te wydają się nie znajdować potwierdzenia w faktach - wstępne raporty ze Stanów Zjednoczonych, które zakończyły przejście na T+1 w maju 2024 r., nie wykazują żadnych znaczących zmian we wskaźnikach niepowodzenia rozrachunku po wprowadzeniu nowego systemu 12 . Ponadto dane przedstawione w raporcie ESMA na temat skrócenia cyklu rozrachunku pokazują, że rozliczanie transakcji w cyklu T+1 jest już szeroko wykorzystywane odnośnie do niektórych klas aktywów, tj. akcji płynnych lub długu państwowego. Toteż EKES zauważa, że system dyscypliny rozrachunku zgodny z rozporządzeniem CDPW odgrywa istotną rolę w utrzymywaniu wysokich standardów efektywności rozrachunku w UE i wydaje się, że osłabienie tych ram w czasie, gdy rozważa się przejście na T+1 właśnie w celu dalszego podniesienia tych i tak już wysokich standardów, przyniosłoby efekt przeciwny do zamierzonego. W związku z tym EKES nie widzi obecnie potrzeby zmiany przepisów tego rozporządzenia dotyczących dyscypliny rozrachunku.
2.11. Jak zauważono w opinii EKES-u "Przegląd centralnych depozytów papierów wartościowych" 13 , należy przeanalizować przyczyny nieprzeprowadzenia rozrachunku i zająć się nimi. W szczególności EKES zaleca, by przed wejściem w życie systemu "T+1" ESMA i właściwe organy krajowe przeanalizowały przyczyny nieprzeprowadzenia rozrachunku w całym łańcuchu transakcji. W tym celu powinny one korzystać z punktów danych pochodzących od uczestników rynku i szczegółowo opisać przyczyny, aby rozpoznać najbardziej przekonujące wzorce. EKES wzywa Komisję i ESMA do podjęcia odpowiednich środków w celu zwalczania przypadków nieprzeprowadzenia rozrachunku w miejsce podkopywania wysiłków na rzecz rygorystycznych warunków rozrachunku, o których mowa w CSRD, poprzez wyłączenie - na stałe lub nawet tymczasowo - niektórych rodzajów transakcji lub klas aktywów z przejścia na "T+1".
2.12. Pod auspicjami ESMA ustanowiono strukturę zarządzania w celu nadzorowania fazy przygotowawczej przed przejściem na T+1 od 11 października 2027 r. Ta struktura składa się z dwóch komitetów: komitetu sektorowego i komitetu koordynacyjnego. EKES zwraca uwagę, że w kompetencjach komitetu sektorowego leży, zgodnie z zakresem jego zadań 14 , doradzanie bądź przedstawianie zaleceń w sprawie wdrażania odpowiednich przepisów. EKES nie zgadza się, by komitet zajmował stanowisko w sprawach, które wykraczają poza ten zakres zadań 15 , takich jak zwolnienie transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych (SFT) z wymogu rozrachunku T+1 czy zawieszenie, w razie potrzeby, systemu kar pieniężnych przewidzianego w rozporządzeniu CDPW 16 . Zdaniem EKES-u komitet sektorowy powinien zawsze koncentrować swoje wysiłki na zadaniach leżących w jego zakresie kompetencji.
2.13. EKES zauważa również, że skład obu komitetów nie wydaje się zapewniać odpowiedniej reprezentacji inwestorów detalicznych - ważnych użytkowników końcowych infrastruktury finansowej w UE - a przejście na T+1 będzie miało na nich taki sam wpływ jak na ich instytucjonalnych odpowiedników. Komitet ubolewa również nad faktem, że w skład komitetów nie wchodzą niezależni eksperci techniczni i akademiccy. Te braki mogą powodować dalsze wątpliwości co do neutralności i bezstronności ustaleń dotyczących zarządzania tym ważnym projektem UE. EKES wzywa zatem Komisję i ESMA, by rozważyły powołanie niezależnych ekspertów technicznych i, w stosownych przypadkach, akademickich do komitetu sektorowego, a także przedstawicieli inwestorów detalicznych. Zalecamy również powołanie ekspertów technicznych i, w stosownych przypadkach, akademickich jako dodatkowych członków komitetu koordynacyjnego.
2.14. Fragmentacja rynków kapitałowych UE jest powszechnie uznawana za jedną z kluczowych przeszkód dla efektywnego przepływu kapitału w ramach jednolitego rynku. W raportach przygotowywanych lub zlecanych przez Komisję, ESMA, stowarzyszenia branżowe i/lub niezależne grupy ekspertów wielokrotnie podkreślano potrzebę zajęcia się tym zjawiskiem, w tym w szczególności w obszarze usług posttransakcyjnych (tj. rozliczeniowych, rozrachunkowych i powierniczych). W latach 2001-2003 grupa ekspertów powołana przez Komisję, działająca pod przewodnictwem Alberta Giovanniniego, wskazała piętnaście barier operacyjnych, prawnych i podatkowych utrudniających integrację rynków finansowych w Europie, jeżeli chodzi o rozliczenia i rozrachunek 17 . W nowszej analizie przeprowadzonej przez
Grupa Giovanniniego, drugi raport "Second Report on EU Clearing and Settlement Arrangements", 15 kwietnia 2003 r.
Europejskie Forum Posttransakcyjne w 2017 r. stwierdzono, że pomimo niekwestionowanego postępu w wielu obszarach wiele z tych "barier Giovanniniego" nadal istnieje 18 . Choć dalsza harmonizacja norm technicznych na szczeblu europejskim mogłaby stanowić podstawę konwergencji, do osiągnięcia znacznych postępów niezbędna jest aktywna współpraca państw członkowskich i uczestników rynku. W związku z tym konieczność automatyzacji i zharmonizowania procesów posttransakcyjnych, tak aby przejście na rozliczenie T+1 zakończyło się sukcesem, będzie ważnym, lecz niewystarczającym krokiem w kierunku większej integracji rynków kapitałowych UE, zgodnie z wizją unii oszczędności i inwestycji.
Bruksela, dnia 30 kwietnia 2025 r.
Komitet Stały Rady Ministrów wprowadził bardzo istotne zmiany do projektu ustawy przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej – poinformował minister Maciej Berek w czwartek wieczorem, w programie „Pytanie dnia” na antenie TVP Info. Jak poinformował, projekt nowelizacji ustawy o PIP powinien trafić do Sejmu w grudniu 2025 roku, aby prace nad nim w Parlamencie trwały w I kwartale 2026 r.
05.12.2025
4 grudnia Komitet Stały Rady Ministrów przyjął projekt zmian w ustawie o PIP - przekazało w czwartek MRPiPS. Nie wiadomo jednak, jaki jest jego ostateczny kształt. Jeszcze w środę Ministerstwo Zdrowia informowało Komitet, że zgadza się na propozycję, by skutki rozstrzygnięć PIP i ich zakres działał na przyszłość, a skutkiem polecenia inspektora pracy nie było ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami umowy B2B, ale ustalenie zgodności jej z prawem. Zdaniem prawników, to byłaby kontrrewolucja w stosunku do projektu resortu pracy.
05.12.2025
Przygotowany przez ministerstwo pracy projekt zmian w ustawie o PIP, przyznający inspektorom pracy uprawnienie do przekształcania umów cywilnoprawnych i B2B w umowy o pracę, łamie konstytucję i szkodzi polskiej gospodarce – ogłosili posłowie PSL na zorganizowanej w czwartek w Sejmie konferencji prasowej. I zażądali zdjęcia tego projektu z dzisiejszego porządku posiedzenia Komitetu Stałego Rady Ministrów.
04.12.2025
Prezydent Karol Nawrocki podpisał we wtorek ustawę z 7 listopada 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt. Jej celem jest wprowadzenie zakazu chowu i hodowli zwierząt futerkowych w celach komercyjnych, z wyjątkiem królika, w szczególności w celu pozyskania z nich futer lub innych części zwierząt. Zawetowana została jednak ustawa zakazująca trzymania psów na łańcuchach. Prezydent ma w tym zakresie złożyć własny projekt.
02.12.2025
Resort pracy nie podjął nawet próby oszacowania, jak reklasyfikacja umów cywilnoprawnych i B2B na umowy o pracę wpłynie na obciążenie sądów pracy i długość postępowań sądowych. Tymczasem eksperci wyliczyli, że w wariancie skrajnym, zakładającym 150 tys. nowych spraw rocznie, skala powstałych zaległości rośnie do ponad 31 miesięcy dodatkowej pracy lub koniecznego zwiększenia zasobów sądów o 259 proc. Sprawa jest o tyle ważna, że na podobnym etapie prac są dwa projekty ustaw, które – jak twierdzą prawnicy – mogą zwiększyć obciążenie sądów.
25.11.2025
Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o Funduszu Medycznym - poinformował w środę rzecznik rządu Adam Szłapka. Przygotowana przez resort zdrowia propozycja zakłada, że Narodowy Fundusz Zdrowia będzie mógł w 2025 r. otrzymać dodatkowo około 3,6 mld zł z Funduszu Medycznego. MZ chce również, by programy inwestycyjne dla projektów strategicznych były zatwierdzane przez ministra zdrowia, a nie jak dotychczas, ustanawiane przez Radę Ministrów. Zamierza też umożliwić dofinansowanie programów polityki zdrowotnej realizowanych przez gminy w całości ze środków Funduszu Medycznego.
19.11.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.3203 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 909/2014 w odniesieniu do krótszego cyklu rozrachunku w Unii (COM(2025) 38 final - 2025/0022 (COD)) |
| Data aktu: | 02/07/2025 |
| Data ogłoszenia: | 02/07/2025 |