Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 lipca 2021 r. na temat współpracy między UE a NATO w kontekście stosunków transatlantyckich (2020/2257(INI))

Współpraca między UE a NATO w kontekście stosunków transatlantyckich

P9_TA(2021)0346

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 lipca 2021 r. na temat współpracy między UE a NATO w kontekście stosunków transatlantyckich (2020/2257(INI))

(2022/C 99/12)

(Dz.U.UE C z dnia 1 marca 2022 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

- uwzględniając Traktat Północnoatlantycki,

- uwzględniając tytuł V Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), w szczególności jego art. 21 i 42,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 13 czerwca 2018 r. w sprawie stosunków między UE a NATO 1 ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie mobilności wojskowej 2 ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 14 lutego 2019 r. w sprawie przyszłości traktatu INF oraz konsekwencji dla Unii Europejskiej 3 ,

- uwzględniając oświadczenie sekretarza generalnego Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) z dnia 2 sierpnia 2019 r. w sprawie układu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych pośredniego zasięgu,

- uwzględniając swoją rezolucję ustawodawczą z dnia 26 listopada 2019 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Rady zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej i dyrektywę 2008/118/WE w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego w odniesieniu do działań obronnych w ramach Unii 4 ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony - sprawozdanie roczne 5 ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa - sprawozdanie roczne 6 ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 25 marca 2021 r. w sprawie wdrożenia dyrektywy 2009/81/WE w sprawie zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa oraz dyrektywy 2009/43/WE w sprawie transferów produktów związanych z obronnością 7 ,

- uwzględniając konkluzje Rady z dnia 14 listopada 2016 r. w sprawie globalnej strategii UE na rzecz unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, pt. "Wspólna wizja, wspólne działanie: silniejsza Europa",

- uwzględniając decyzję Rady (UE) 2017/971 z dnia 8 czerwca 2017 r. określającą uzgodnienia dotyczące planowania i prowadzenia misji wojskowych UE w dziedzinie WPBIO bez mandatu wykonawczego oraz zmieniającą decyzje 2010/96/WPZIB w sprawie misji wojskowej Unii Europejskiej mającej na celu przyczynienie się do szkolenia somalijskich sił bezpieczeństwa, 2013/34/WPZiB w sprawie misji wojskowej Unii Europejskiej mającej na celu przyczynienie się do szkolenia malijskich sił zbrojnych (EUTM Mali) i (WPZiB) 2016/601 w sprawie szkoleniowej misji wojskowej Unii Europejskiej w dziedzinie WPBiO w Republice Środkowoafrykańskiej (EUTM RCA) 8 , ustanawiającą unijną Komórkę Planowania i Prowadzenia Operacji Wojskowych (MPCC);

- uwzględniając pakiet dotyczący obronności przedstawiony przez Komisję w dniu 7 czerwca 2017 r. w "Dokumencie Komisji otwierającym debatę na temat przyszłości europejskiej obronności" (COM(2017)0315),

- uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej dotyczącego bezpieczeństwa i obrony, które odbyło się w dniach 13-14 grudnia 2018 r.,

- uwzględniając konkluzje Rady z dnia 17 czerwca 2020 r. w sprawie bezpieczeństwa i obrony,

- uwzględniając decyzję Rady (WPZiB) 2020/1639 z dnia 5 listopada 2020 r. w sprawie ogólnych warunków, na jakich państwa trzecie mogłyby wyjątkowo być zapraszane do udziału w poszczególnych projektach PESCO 9 ,

- uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 listopada 2020 r. pt. "Odbudowa przyspieszająca przechodzenie na bardziej dynamiczny, odporny i konkurencyjny przemysł europejski",

- uwzględniając konkluzje Rady z dnia 20 listopada 2020 r. w sprawie przeglądu strategicznego PESCO 2020,

- uwzględniając decyzję Rady z 6 maja 2021 r. w sprawie zatwierdzenia udziału Stanów Zjednoczonych, Kanady i Norwegii w projekcie PESCO dotyczącym mobilności wojskowej,

- uwzględniając konkluzje Rady z dnia 16 kwietnia 2021 r. w sprawie unijnej strategii współpracy w regionie Indo-Pacyfiku,

- uwzględniając decyzję Stanów Zjednoczonych o ponownym przystąpieniu do porozumienia paryskiego,

- uwzględniając wspólne oświadczenie przyjęte na szczycie UE-USA 15 czerwca 2021 r.,

- uwzględniając wspólne oświadczenie przyjęte na szczycie UE-Kanada 15 czerwca 2021 r.,

- uwzględniając plan działania dotyczący zmiany klimatu i obronności zaproponowany przez Europejską Służbę Działań Zewnętrznych 6 listopada 2020 r.,

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa z dnia 2 grudnia 2020 r. pt. "Nowa agenda UE-USA na rzecz globalnych zmian" (JOIN(2020)0022),

- uwzględniając konkluzje z posiedzenia Rady Europejskiej dotyczącego stosunków między UE a Stanami Zjednoczonymi, które odbyło się w dniach 10-11 grudnia 2020 r.,

- uwzględniając decyzję Rady z dnia 22 marca 2021 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju,

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki bezpieczeństwa z dnia 16 grudnia 2020 r. pt. "Strategia UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę" (JOIN (2020)0018),

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji oraz wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 7 czerwca 2017 r. pt. "Strategiczne podejście do kwestii odporności w ramach działań zewnętrznych UE" (JOIN(2017)0021),

- uwzględniając oświadczenie członków Rady Europejskiej z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i obrony,

- uwzględniając porozumienie między negocjatorami Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 grudnia 2020 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO),

- uwzględniając porozumienie polityczne między Parlamentem Europejskim a Radą z dnia 18 grudnia 2020 r. w sprawie Instrumentu Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej (ISWMR) na następny okres wieloletnich ram finansowych (WRF) (2021-2027),

- uwzględniając umowę o bezpieczeństwie informacji z dnia 14 marca 2003 r. zawartą między UE a NATO,

- uwzględniając wspólną deklarację w sprawie współpracy UE-NATO, podpisaną w dniu 8 lipca 2016 r. w Warszawie przez przewodniczących Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej oraz sekretarza generalnego NATO,

- uwzględniając wspólny zestaw 74 propozycji w zakresie realizacji podpisanej w Warszawie wspólnej deklaracji, zatwierdzonych przez Radę UE i Radę Północnoatlantycką w dniu 6 grudnia 2016 r. i w dniu 5 grudnia 2017 r.,

- uwzględniając wspólną deklarację w sprawie współpracy UE-NATO, podpisaną w dniu 10 lipca 2018 r. w Brukseli przez przewodniczących Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej oraz sekretarza generalnego NATO, a także deklarację ze szczytu w Brukseli wydaną przez szefów państw i rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Brukseli w dniach 11-12 lipca 2018 r.,

- uwzględniając pięć sprawozdań z postępu prac w sprawie realizacji wspólnego zestawu propozycji, sporządzonych przez Wysokich Przedstawicieli Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczących Komisji (wysokich przedstawicieli i wiceprzewodniczących) i sekretarza generalnego NATO, przedłożonych wspólnie w czerwcu i grudniu 2017 r. i w czerwcu w latach 2018, 2019 i 2020,

- uwzględniając cele zrównoważonego rozwoju ONZ, zwłaszcza cel 16 dotyczący promowania pokojowych i inkluzywnych społeczeństw sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi,

- uwzględniając zobowiązanie państw stron posiadających broń jądrową do rozbrojenia jądrowego, określone w art. VI Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT),

- uwzględniając deklarację ze szczytu w Walii wydaną w dniu 5 września 2014 r. przez szefów państw i rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Walii,

- uwzględniając komunikat ze szczytu w Brukseli wydany przez szefów państw i rządów uczestniczących w posiedzeniu Rady Północnoatlantyckiej w Brukseli 14 czerwca 2021 r.,

- uwzględniając komunikat przywódców G-7 z 13 czerwca 2021 r. pt. "Wspólna agenda globalnych działań na rzecz inteligentnej odbudowy",

- uwzględniając szczyt USA-Rosja, który odbył się 16 czerwca 2021 r. w Genewie,

- uwzględniając program działania ONZ na rzecz rozbrojenia pt. "Zabezpieczenie naszej wspólnej przyszłości",

- uwzględniając raport z dnia 25 listopada 2020 r. pt. "NATO 2030: United for a New Era" [NATO 2030 - zjednoczeni z myślą o nowej epoce] autorstwa grupy refleksyjnej powołanej przez sekretarza generalnego NATO, której współprzewodniczącymi byli Thomas de Mazière i Wess Mitchell,

- uwzględniając raport Grupy Młodych Liderów NATO 2030 z dnia 4 lutego 2021 r. pt. "NATO 2030: Embrace the change, guard the values" [NATO 2030 - zaakceptuj zmiany, strzeż wartości!],

- uwzględniając wizytę sekretarza generalnego NATO w kolegium komisarzy w dniu 15 grudnia 2020 r.,

- uwzględniając udział wysokiego przedstawiciela i wiceprzewodniczącego w posiedzeniu ministrów obrony państw NATO w dniach 17-18 lutego 2021 r. oraz w posiedzeniu ministrów spraw zagranicznych państw NATO w dniach 23-24 marca 2021 r.,

- uwzględniając orędzie o stanie Unii wygłoszone w dniu 14 września 2016 r. przez przewodniczącego Komisji Jean-Claude'a Junckera,

- uwzględniając oświadczenia z dnia 19 lutego 2021 r. złożone przez przywódców politycznych NATO i UE na specjalnej edycji Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa pt. "Beyond Westlessness",

- uwzględniając wymianę poglądów podczas sesji Międzyparlamentarnej Konferencji ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) oraz Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO), która odbyła się w dniu 3 marca 2021 r.,

- uwzględniając przegląd Europejskiego Trybunału Obrachunkowego nr 09/2019 z 12 września 2019 r. w sprawie obronności europejskiej,

- uwzględniając wymianę poglądów z sekretarzem generalnym NATO podczas wspólnego posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych, Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony oraz Delegacji do spraw Stosunków ze Zgromadzeniem Parlamentarnym NATO, które odbyło się w dniu 15 marca 2021 r.,

- uwzględniając art. 54 Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A9-0192/2021),

A. mając na uwadze, że solidarność i partnerstwo w wymiarze europejskim i transatlantyckim stanowią podstawę dotychczasowego, obecnego i przyszłego bezpieczeństwa partnerstwa transatlantyckiego; mając na uwadze, że NATO i UE mają różny charakter, ale ewoluują w tym samym niestabilnym kontekście geopolitycznym;

B. mając na uwadze, że zarówno UE, jak i NATO rozpoczęły procesy refleksji w celu odpowiedniego dostosowania się do bezprecedensowych zmian w zakresie bezpieczeństwa globalnego; mając na uwadze, że w czerwcu 2020 r. przywódcy UE uzgodnili rozpoczęcie procesu mającego na celu zdefiniowanie zakresu "Strategicznego kompasu"; mając na uwadze, że podczas ostatniego szczytu, który odbył się 14 czerwca 2021 r., przywódcy NATO postanowili rozpocząć prace nad kolejną koncepcją strategiczną, która zostanie zatwierdzona na następnym szczycie w 2022 r.;

C. mając na uwadze, że w listopadzie 2020 r. służby wywiadowcze państw członkowskich UE przygotowały wspólnie pierwszą kompleksową, 360-stopniową, tajną analizę UE dotyczącą pełnego zakresu zagrożeń i wyzwań, przed którymi Unia Europejska stoi obecnie lub może stanąć w najbliższej przyszłości; mając na uwadze, że w listopadzie 2021 r. wysoki przedstawiciel i wiceprzewodniczący ma przedstawić projekt Strategicznego kompasu, który państwa członkowskie będą następnie omawiać i powinny przyjąć zgodnie z harmonogramem w marcu 2022 r.; mając na uwadze, że Strategiczny kompas ma na celu ułatwienie powstania "wspólnej europejskiej kultury bezpieczeństwa i obrony";

D. mając na uwadze, że Unia Europejska wyraźnie uznaje rolę członków NATO w obronie Europy i jej obywateli (art. 42 ust. 7 TUE); mając na uwadze, że NATO jest organizacją odpowiadającą w pierwszej kolejności za obronę zbiorową (art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego); mając na uwadze, że pod względem potencjału NATO pozostaje głównym gwarantem interoperacyjności oraz zdolności technicznych i kadrowych sił sojuszniczych, jak również spójności ich polityki w zakresie wyposażenia; mając na uwadze, że zobowiązanie do zbiorowej samoobrony, zawarte w art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego i art. 42 ust. 7 TUE, jest gwarancją solidarności między sojusznikami i między państwami członkowskimi;

E. mając na uwadze, że wspólne wartości, wspólna historia i szczególne stosunki między UE, europejskimi członkami NATO, USA i Kanadą stanowią podstawę sojuszu transatlantyckiego; mając na uwadze, że UE i NATO mają wspólne wyzwania w zakresie bezpieczeństwa, wspólne interesy obronne i to samo coraz bardziej wymagające środowisko bezpieczeństwa;

F. mając na uwadze, że w następstwie wspólnej deklaracji z 2016 r. rozpoczął się proces współpracy między UE a NATO, którego podstawę stanowią 74 wspólne propozycje działań w takich dziedzinach jak przeciwdziałanie zagrożeniom hybrydowym, współpraca operacyjna, w tym również na morzu i w dziedzinie migracji, cyberbezpieczeństwo i obrona, zdolności obronne, przemysł obronny i badania nad obronnością, ćwiczenia oraz wspieranie wschodnich i południowych sąsiadów w ich wysiłkach na rzecz budowania zdolności;

G. mając na uwadze, że bezpieczeństwo i obrona Europy opierają się na woli politycznej oraz zdolnościach cywilnych i wojskowych Europejczyków do wypełnienia obowiązków w środowisku strategicznym, które w ostatnich latach uległo znacznemu pogorszeniu; mając na uwadze, że NATO nie powinno być postrzegane wyłącznie jako kontynuacja projektu z przeszłości, lecz jako wizja przyszłości bezpieczeństwa i stabilności na świecie, i musi w dalszym ciągu dostosowywać swoją strategię polityczną do nowych wyzwań, zachować polityczną solidarność i spójność oraz pozostać wiarygodną i technicznie innowacyjną organizacją;

H. mając na uwadze, że jedynymi ramami prawnymi stosunków UE-NATO są nadal "uzgodnione ramy" z 2003 r., które ograniczają się do dzielenia się z UE zbiorowymi strukturami planowania, zasobami i zdolnościami NATO przy planowaniu i prowadzeniu operacji wojskowych w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) zgodnie z porozumieniem Berlin Plus;

I. mając na uwadze, że sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg 10 listopada 2020 r. oświadczył, że "musimy pilnie kontynuować kontrolę zbrojeń jądrowych i rozbrojenie", a 15 grudnia 2020 r. sojusznicy NATO potwierdzili swoje zaangażowanie w utrzymanie i wzmocnienie kontroli zbrojeń, rozbrojenia i nieproliferacji;

J. mając na uwadze, że UE i jej państwa członkowskie, w szczególności od czasu publikacji globalnej strategii UE w 2016 r., realizują polityki umożliwiające im bycie bardziej aktywnym i wpływowym podmiotem globalnym działającym na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, a w konsekwencji zintensyfikowały współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; mając na uwadze, że cele pośrednie obejmują ustanowienie Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO) (i programów go poprzedzających), rozpoczęcie stałej współpracy strukturalnej (PESCO) oraz skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności (CARD), a także porozumienie w sprawie Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju;

K. mając na uwadze, że skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności zapewnia UE instrument dalszej harmonizacji wysiłków państw członkowskich w dziedzinie rozwoju zdolności obronnych oraz określania dodatkowych obszarów współpracy;

L. mając na uwadze, że w ramach WPBiO 5 000 wojskowych i cywilnych pracowników Unii obecnie bierze udział w sześciu wojskowych i jedenastu cywilnych misjach i operacjach prowadzonych na trzech kontynentach; mając na uwadze, że w ramach tych misji z powodzeniem zapewnia się wsparcie, budowanie zdolności i szkolenia w celu zagwarantowania pokoju, bezpieczeństwa i stabilności na obszarach, na których konflikty występują obecnie lub występowały w przeszłości; mając na uwadze, że zdolności europejskie są w znacznym stopniu uzależnione od unijnej zdolności do wiarygodnych działań w teatrach działań zewnętrznych;

M. mając na uwadze, że w ostatnich miesiącach dochodziło do interakcji na wysokim szczeblu między UE a NATO w niespotykanym dotąd zakresie, takich jak pierwsza rozmowa sekretarza generalnego NATO z kolegium komisarzy UE w grudniu 2020 r. czy udział sekretarza generalnego NATO w posiedzeniu Rady Europejskiej w lutym 2021 r.;

N. mając na uwadze, że NATO w ramach procesu planowania obronnego (NDPP) co cztery lata określa "poziom ambicji", identyfikując pod względem jakościowym i ilościowym pulę sił, wyposażenia i zdolności, którymi sojusznicy powinni dysponować, aby wspierać pełne spektrum misji NATO i być w stanie reagować na ewentualne zagrożenia i wyzwania;

O. mając na uwadze, że Stany Zjednoczone od dawna wzywają UE i jej państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków w zakresie inwestycji w ich bezpieczeństwo i obronę, co jest ważnym wkładem w podział obciążeń w ramach sojuszu;

P. mając na uwadze, że pandemia COVID-19 ma znaczący wpływ na stosunki międzynarodowe i budżety krajowe, a w jej wyniku jeszcze bardziej nasiliły się istniejące globalne napięcia oraz zagrożenia bezpieczeństwa, takie jak nieodpowiedzialne i agresywne wykorzystywanie sił; mając na uwadze, że w szczególności Chiny i Rosja próbowały wykorzystać pandemię z myślą o swoich strategicznych interesach; mając na uwadze, że UE i NATO ściśle ze sobą współpracowały od początku pandemii, zajmując się takimi kwestiami jak dystrybucja sprzętu medycznego i personelu, repatriacja obywateli, zagrożenia cybernetyczne i hybrydowe oraz przeciwdziałanie działaniom dezinformacyjnym i wrogiej propagandzie;

Q. mając na uwadze, że Komisja, przedstawiając plan działań w dziedzinie obronności, podkreśliła, iż nadwyżka zdolności produkcyjnych, fragmentacja i nieefektywność europejskich wojskowych zdolności produkcyjnych powoduje roczne koszty w wysokości od 25 do 100 mld EUR, ponoszone z krajowych budżetów obronnych państw członkowskich;

R. mając na uwadze, że demokracje muszą odpowiednio reagować na dzisiejsze wyzwania; mając na uwadze, że wielu członków NATO i UE zmaga się z wewnętrznymi wyzwaniami dla demokracji; mając na uwadze, że wydaje się, iż na całym świecie autorytarne reżimy, takie jak Rosja i Chiny, utrwaliły swoje wpływy i realizują agresywną agendę;

S. mając na uwadze, że wzmocnionej wysuniętej obecności NATO na wschodniej flance sojuszu z czterema wielonarodowymi grupami bojowymi w Estonii, na Łotwie, Litwie i w Polsce przewodzą odpowiednio Stany Zjednoczone, Zjednoczone Królestwo, Kanada i Niemcy,

T. mając na uwadze, że NATO pomyślnie przetestowało swoją inicjatywę na rzecz szybkiej mobilności w powietrzu, aby umożliwić pilny transport środków medycznych podczas pandemii COVID-19;

70 lat więzi transatlantyckich dzięki NATO

1. jest przekonany, że interesy Unii Europejska i NATO w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony są zbieżne; wyraża zadowolenie ze wzmożonej współpracy UE-NATO, która trwa od czasu podpisania wspólnej deklaracji w Warszawie w 2016 r. i którą wzmocniono we wspólnej deklaracji z Brukseli w 2018 r., a także podkreśla, że prawdziwe wzmocnione partnerstwo UE-NATO stanowi podstawę do zmierzenia się z wyzwaniami w dziedzinie bezpieczeństwa stojącymi przed Europą i krajami z jej sąsiedztwa; pochwala osiągnięcia sojuszu i podkreśla jego ciągłe znaczenie; podkreśla, że NATO musi wzmóc starania, aby dostosować się do zmieniającego się charakteru i zwiększonego poziomu zagrożeń, a tym samym pozostać wiarygodnym i trwałym podmiotem globalnym działającym na rzecz wspólnego bezpieczeństwa i pokoju na świecie; przypomina, że dla państw członkowskich, które są również sojusznikami NATO, NATO stanowi podstawę zbiorowej obrony; apeluje do UE o to, aby ciągle pogłębiała więzi transatlantyckie i ważne partnerstwo z NATO;

2. potwierdza swoje wcześniejsze zaangażowanie w ambicje UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony oraz ponownie podkreśla, że UE dąży do bycia podmiotem działającym globalnie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa; podkreśla, że NATO nadal odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa i zbiorowej obrony jego członków oraz całej wspólnoty transatlantyckiej, a także stanowi dla sojuszników nieodzowne forum umożliwiające prowadzenie konsultacji i podejmowanie decyzji w kwestiach bezpieczeństwa; ponownie wyraża poparcie dla współpracy, przyjaźni i partnerstwa transatlantyckiego, które w ciągu ostatnich 70 lat przyczyniły się do sukcesu Europy oraz są podstawą jej stabilności i bezpieczeństwa od zakończenia II wojny światowej;

3. podkreśla, że fundamentem partnerstwa UE-NATO i całej współpracy transatlantyckiej jest wspólna historia i promowanie podstawowych wartości, takich jak demokracja, wolność, poszanowanie praw człowieka, praworządność, propagowanie pokoju i współpracy międzynarodowej oraz międzynarodowy ład oparty na zasadach; podkreśla, że NATO jest czymś więcej niż tylko sojuszem wojskowym, mianowicie symbolem wspólnych wartości demokratycznych;

4. podkreśla, że NATO jest cennym partnerem również dla państw członkowskich UE, które nie należą do sojuszu; uznaje, że NATO współpracuje z niektórymi państwami członkowskimi UE spoza NATO, między innymi w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju (PdP) oraz inicjatywy dotyczącej interoperacyjności partnerów (Partnership Interoperability Initiative); przypomina, że współpraca UE-NATO nie może naruszać polityki bezpieczeństwa i obrony państw członkowskich UE nienależących do NATO; przypomina także, że współpraca NATO z państwami członkowskimi UE nienależącymi do NATO stanowi integralny element współpracy UE-NATO; z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie państw członkowskich UE nienależących do NATO w inicjatywy sojuszu, przy jednoczesnym poszanowaniu polityki neutralności, odpowiednich ram konstytucyjnych, zaangażowania państw trzecich i ambicji UE; podkreśla, że organizacje te zdecydowanie się różnią i ich współpraca musi odbywać się przy pełnym poszanowaniu autonomii decyzyjnej i procedur obydwu organizacji, a ich podstawą będzie zasada wzajemności i inkluzywności bez uszczerbku dla specyficznego charakteru polityki poszczególnych państw członkowskich w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; przypomina o odmiennym charakterze i różnych rolach obu organizacji, jako że UE jest organizacją cywilną z militarnym ramieniem do wykonywania operacji poza swoim obszarem na mocy art. 43 ust. 1 TUE (zadania petersberskie), a NATO jest sojuszem wojskowym i politycznym odpowiedzialnym za organizację zbiorowej obrony terytorialnej jej członków;

5. podkreśla, że wspólnota transatlantycka stoi w obliczu szerokiego wachlarza pojawiających się zagrożeń, systemowej konkurencji i bezprecedensowych wspólnych wyzwań dla naszych demokratycznych społeczeństw, praworządności i poszanowania podstawowych wolności, co ma bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo państw członkowskich i ich obywateli, począwszy od zagrożeń konwencjonalnych, nieskutecznej kontroli zbrojeń i rozprzestrzeniania broni masowego rażenia (BMR), braku ograniczania ryzyka związanego z bronią jądrową, niestabilności w południowym i wschodnim sąsiedztwie, zmiany klimatu, pandemii i terroryzmu, zagrożeń hybrydowych, dezinformacji, cyberataków, wykorzystywania pojawiających się i przełomowych technologii w złych zamiarach aż po niebezpieczne drogi migracji i zmianę równowagi sił w skali globalnej; podkreśla, że w związku z wynikającym z tego wyzwaniem dla międzynarodowego ładu opartego na zasadach ściślejsza współpraca między UE a NATO przyczynia się do skutecznego globalnego zarządzania i multilateralizmu;

6. podkreśla, że wspólnota transatlantycka może skutecznie sprostać tym wyzwaniom jedynie przez dalsze pogłębianie współpracy i przenoszenie partnerstwa na nowy poziom; podkreśla, że zarówno UE, jak i NATO dysponują wyjątkowymi zdolnościami i atutami; uważa zatem, że komplementarność wysiłków i zaawansowana współpraca mają kluczowe znaczenie dla utrzymania bezpieczeństwa transatlantyckiego; podkreśla, że utrzymanie spójności i jedności politycznej, a także wzmocnienie konsultacji politycznych musi stanowić priorytet partnerstwa UE-NATO, aby można było skuteczniej podejmować wspólne wyzwania;

7. jest przekonany, że wspólnota transatlantycka jest zdolna nie tylko do dostosowania się do nowych wyzwań, ale także do tego, aby im sprostać; wyraża wdzięczność za wspaniałą pracę licznych pracowników UE, NATO i pracowników krajowych, którzy ciężko pracują, aby chronić naszych obywateli;

8. składa hołd wszystkim członkom sił sojuszu transatlantyckiego, którzy polegli lub zostali ranni podczas służby, a także tym, którzy obecnie pełnią służbę;

Wzmocnienie współpracy transatlantyckiej i współpracy UE-NATO

9. pochwala wyraźny sygnał jedności i współpracy transatlantyckiej ze szczytu NATO w dniu 14 czerwca 2021 r., gdzie dowiedziono, że sojusz ma nadal kluczowe znaczenie i zdolność przystosowywania się do obecnych i nowych wyzwań; uważa, że konkluzje w sprawie współpracy UE-NATO powinny również znaleźć odzwierciedlenie w pracach nad kolejną koncepcją strategiczną NATO; z zadowoleniem przyjmuje powołanie przez sekretarza generalnego NATO niezależnej grupy ekspertów i wyraża uznanie w szczególności dla ich zaleceń dotyczących ściślejszej współpracy UE-NATO; popiera propozycje przewodniczącej Komisji oraz wysokiego przedstawiciela i wiceprzewodniczącego z grudnia 2020 r. dotyczące dialogu między UE a Stanami Zjednoczonymi w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony; z zadowoleniem przyjmuje jednoznaczne zobowiązanie prezydenta Bidena do nawiązania stosunków z partnerami z UE i NATO we wszystkich dziedzinach;

10. z dużym zadowoleniem przyjmuje szczyt UE-USA z 15 czerwca 2021 r. oraz wyrazy niezachwianego poparcia dla solidnej współpracy NATO-UE; z zadowoleniem przyjmuje wspólne uznanie przez UE i USA wkładu, jaki inicjatywy UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony mogą wnieść zarówno w bezpieczeństwo europejskie, jak i transatlantyckie, oraz z zadowoleniem przyjmuje zadeklarowany zamiar rozpoczęcia specjalnego dialogu UE-USA na temat bezpieczeństwa i obrony; podkreśla, że obecność w Europie sił bezpieczeństwa Stanów Zjednoczonych ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa Europy, oraz wskazuje na pełne zaangażowanie w transatlantycką współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa; podkreśla, że silne partnerstwo UE-USA jest kluczowym elementem udanej współpracy UE-NATO; podkreśla, że partnerstwo transatlantyckie czerpie korzyści z przewidywalnego kształtowania polityki zagranicznej i wielostronnego zaangażowania; uważa, że zmiana administracji Stanów Zjednoczonych jest okazją do potwierdzenia wspólnych wartości, takich jak demokracja, praworządność, multilateralizm, pokój i dobrobyt, oraz do zacieśnienia współpracy międzynarodowej w przeciwdziałaniu wspólnym zagrożeniom, co w miarę możliwości mogłoby obejmować wspólne sankcje;

11. w pełni podziela pogląd wyrażony w komunikacie końcowym z ostatniego szczytu NATO, że trwające procesy strategiczne w ramach NATO i w UE stanowią wyjątkową okazję do dalszego pogłębiania konsultacji i współpracy w celu poprawy bezpieczeństwa naszych obywateli oraz promowania pokoju i stabilności w strefie euroatlantyckiej i poza nią; ponawia zatem apel o równoległe kontynuowanie trwających i prowadzenie przyszłych prac nad Strategicznym kompasem UE i niedawno ogłoszoną kolejną koncepcją strategiczną NATO w celu ustalenia jasnych priorytetów i określenia dodatkowych synergii z myślą o wzmocnieniu transatlantyckich więzi i pogłębianiu współpracy UE-NATO; wzywa wszystkie zaangażowane podmioty do wykorzystania tej okazji do powiązania tych procesów zarówno na szczeblu politycznym, jak i technicznym; podkreśla, że oba procesy powinny gwarantować spójność i należy w nich dojść do identyfikacji wspólnych zagrożeń regionalnych i globalnych oraz określić niezbędne kroki w celu przeciwdziałania tym zagrożeniom; przedstawia wizję, że Strategiczny kompas UE mógłby stanowić podstawę wkładu Unii w kolejną koncepcję strategiczną NATO; uważa, że owe jednoznacznie różniące się od siebie procesy powinny - każdy z osobna - uwypuklać wartość dodaną każdej z organizacji, w stosownych przypadkach pomagać w określaniu lepszego podziału zadań oraz - dzięki stałemu dialogowi i ścisłej koordynacji - pozwalać na ustalenie, czy UE czy NATO powinny przejąć inicjatywę w danej dziedzinie, wzmacniając się wzajemnie;

12. oczekuje, że ukończenie Strategicznego kompasu pogłębi solidarność w UE i pomoże w osiągnięciu postępów na drodze ku wspólnej kulturze strategicznej wśród państw członkowskich; pochwala pierwszą analizę wspólnych zagrożeń opracowaną w listopadzie 2020 r. i wzywa do działań na rzecz uzgodnionej oceny wspólnych zagrożeń; uważa, że zintegrowane podejście UE powinno zostać zaktualizowane, aby uwzględnić ustalenia z analizy zagrożeń przeprowadzonej w ramach procesu Strategicznego kompasu; uważa, że wymiar bezpieczeństwa krajów w bezpośrednim sąsiedztwie UE, w szczególności Partnerstwa Wschodniego i Bałkanów Zachodnich, powinien zostać odpowiednio uwzględniony podczas opracowywania Strategicznego kompasu, ponieważ europejskiej architektury bezpieczeństwa i odporności Europy nie da się osiągnąć bez długoterminowego bezpieczeństwa i odporności wszystkich sąsiadów UE;

13. podkreśla, że art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, a także art. 42 ust. 7 TUE i art. 222 TFUE to istotne instrumenty gwarantujące członkom tych organizacji solidarność w sytuacji kryzysowej; przypomina, że po atakach terrorystycznych w Nowym Jorku i Waszyngtonie we wrześniu 2001 r. powołano się na art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, aby wyrazić solidarność z USA, a po atakach terrorystycznych w Paryżu w listopadzie 2015 r. powołano się na art. 42 ust. 7 TUE, aby wyrazić solidarność z Francją; zachęca do dyskusji na temat związku między art. 42 ust. 7 TUE a art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego, które ustanawiają jednoznaczne zobowiązanie UE i NATO do solidarności i bezpieczeństwa, w trakcie przeglądu koncepcji strategicznej i podczas opracowywania Strategicznego kompasu, przy czym należy wziąć pod uwagę, że konieczne jest pełne przestrzeganie autonomicznego procesu decyzyjnego obu organizacji;

14. z zadowoleniem przyjmuje pozytywne sformułowanie dotyczące współpracy UE-NATO w komunikacie końcowym ze szczytu NATO w dniu 14 czerwca 2021 r.; uważa jednak, że potrzebne są znacznie większe wysiłki, aby zacieśnić współpracę UE-NATO i zbudować prawdziwe partnerstwo strategiczne; podkreśla, że UE jest partnerem NATO i że współpraca UE-NATO wzajemnie się zacieśnia, opierając się na uzgodnionych przewodnich zasadach przejrzystości, wzajemności i uczestnictwa oraz na autonomii podejmowania decyzji przez obie organizacje; podkreśla, że rozwój spójnych, uzupełniających się i interoperacyjnych zdolności obronnych ma zasadnicze znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego zgodnie z zasadą jednolitego zasobu sił; ponownie podkreśla, że europejska zdolność do działania, zarówno w ramach partnerstwa, jak i w sposób autonomiczny, ma zasadnicze znaczenie dla komplementarności i przyczyniania się do realizacji podstawowych zadań NATO, a także do skuteczniejszego zapobiegania konfliktom, a tym samym do zapewnienia bezpieczeństwa całemu kontynentowi europejskiemu;

15. jest zdania, że przyszła współpraca UE-NATO powinna opierać się na wnioskach i doświadczeniach wynikających z wyjątkowej wiedzy eksperckiej UE w dziedzinie cywilnego zarządzania kryzysowego i budowania zdolności, w szczególności w ramach Komórki Planowania i Prowadzenia Operacji Cywilnych (CPCC), jak i wojskowego zarządzania kryzysowego w ramach Komórki Planowania i Prowadzenia Operacji Wojskowych (MPCC), a także na doświadczeniach z 37 operacji wojskowych przeprowadzonych w tej dziedzinie od 2003 r. oraz udzielania pomocy podmiotom wojskowym krajów partnerskich za pośrednictwem inicjatywy dotyczącej budowania zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju oraz Instrumentu na rzecz Pokoju w Afryce, który został włączony do Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju;

16. z zadowoleniem przyjmuje jasne sformułowania w komunikacie ze szczytu NATO z dnia 14 czerwca 2021 r. dotyczącym znaczenia odporności; podkreśla, że zarówno UE, jak i NATO powinny zacieśnić współpracę i skuteczniej koordynować ją w kluczowym obszarze odporności, a także podkreśla ambicję UE, by wypracować konstruktywne podejście do wzmocnienia różnych cywilnych i wojskowych aspektów odporności, m.in. w dziedzinie ochrony infrastruktury krytycznej, np. w sektorze transportu, energii i IT, a także roli UE jako kluczowego podmiotu w walce z dezinformacją i fałszywymi informacjami;

17. z zadowoleniem przyjmuje pozytywną decyzję Rady z 6 maja 2021 r. upoważniającą koordynatora projektu w zakresie mobilności wojskowej, czyli Holandię, do zaproszenia Stanów Zjednoczonych, Kanady i Norwegii - w odpowiedzi na ich wnioski - do udziału w projekcie PESCO dotyczącym mobilności wojskowej; podkreśla, że udział taki stanowiłby ważny krok w kierunku większej spójności między odpowiednimi staraniami UE i NATO na rzecz rozwoju zdolności, a także byłby konkretnym przykładem ożywionego partnerstwa transatlantyckiego; przypomina, że wyjątkowy udział państw trzecich w projektach PESCO - pod warunkiem że nie podważa on celu, jakim jest wspieranie WPBiO UE, oraz że kraje te spełniają uzgodniony zestaw warunków politycznych, merytorycznych i prawnych - może leżeć w strategicznym interesie Unii, zwłaszcza jeżeli kraje te zapewniają fachową wiedzę techniczną lub dodatkowe zdolności; uważa, że dotyczy to w szczególności partnerów strategicznych, takich jak sojusznicy NATO, kraje Bałkanów Zachodnich i partnerzy w ramach Partnerstwa Wschodniego; przypomina swoje stanowisko, zgodnie z którym udział państw trzecich może mieć wyłącznie charakter wyjątkowy, o czym decyduje się indywidualnie w każdym przypadku i na zaproszenie państw członkowskich UE, a także podkreśla, że takie uczestnictwo powinno zapewnić wartość dodaną i przyczynić się do wzmocnienia WPBiO; przypomina również, że udział państw trzecich musi być zgodny z odpowiednimi zasadami określonymi w decyzji Rady (WPZiB) 2020/1639;

18. podkreśla znaczenie współpracy transatlantyckiej w wielu kwestiach międzynarodowych, takich jak zmiana klimatu, reagowanie na pandemię, pojawiające się przełomowe technologie, sztuczna inteligencja, cyberbezpieczeństwo, walka z terroryzmem, w tym terroryzmem dżihadystycznym i finansowanym przez państwa, energia, bezpieczeństwo morskie i odporność, a także w obszarze przestrzeni kosmicznej;

19. dostrzega ważną współpracę między UE a NATO na Bałkanach Zachodnich, jak np. współpracę między misją UE w zakresie praworządności w Kosowie (EULEX) a siłami kosowskimi (KFOR); wyraża uznanie dla operacji EUFOR ALTHEA, której dowództwo operacyjne znajduje się w Naczelnym Dowództwie Połączonych Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE) na podstawie porozumienia Berlin Plus z NATO; w ramach tych ustaleń operacja ALTHEA przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa w Bośni i Hercegowinie od czasu przejęcia obowiązków po siłach stabilizacyjnych NATO (SFOR) w 2004 r.; zauważa, że doświadczenia i wnioski wyciągnięte z tych misji i operacji mają zasadnicze znaczenie dla całej obecnej i przyszłej współpracy UE-NATO w dziedzinie zapewniania pokoju, bezpieczeństwa i stabilności w dotkniętych regionach, a także dla wysiłków na rzecz wspierania i szkolenia partnerów lokalnych oraz budowania zdolności; zwraca uwagę na ważną rolę, jaką integracja z NATO odegrała na Bałkanach Zachodnich poprzez stabilizację tych krajów, co było istotne dla ich perspektywy przystąpienia do UE i stopniowej integracji z UE; uważa, że UE i NATO powinny zapewnić większe wsparcie krajom Bałkanów Zachodnich, aby przeciwdziałać szkodliwym ingerencjom zagranicznym ze strony takich krajów jak Rosja, Chiny, Turcja i Arabia Saudyjska, a także radykalnych grup i podmiotów niepaństwowych; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że trzy kraje Bałkanów Zachodnich uczestniczące w procesie przystąpienia do UE, mianowicie Albania, Czarnogóra i Macedonia Północna, zostały państwami członkowskimi NATO;

20. wzywa państwa członkowskie UE, jak i sprzymierzone państwa NATO do wykorzystania wszelkich możliwych środków z myślą o wspieraniu wzmacniania współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa wojskowego z państwami kandydującymi i potencjalnymi państwami kandydującymi do członkostwa w UE, a także z państwami partnerskimi wschodniego i południowego sąsiedztwa, ponieważ bez tej współpracy nie można zagwarantować bezpieczeństwa i stabilności regionu; przypomina, że UE może odegrać istotną rolę we wspieraniu polityki otwartych drzwi prowadzonej przez NATO, a to poprzez utrzymywanie ścisłej synergii politycznej i operacyjnej z krajami kandydującymi, tj. z Bośnią i Hercegowiną oraz z Ukrainą i Gruzją; podkreśla znaczenie wkładu różnych krajów partnerskich NATO w kontekście bezpieczeństwa euroatlantyckiego; apeluje o ściślejszą koordynację i skuteczny podział działań między UE i NATO na rzecz współpracy z państwami trzecimi, ze szczególnym uwzględnieniem krajów będących partnerami NATO o rozszerzonych możliwościach; ponownie wyraża poparcie dla rozszerzenia zarówno UE, jak i NATO;

Zagrożenia i wyzwania stojące przed UE i NATO

21. wyraża ogromne zaniepokojenie faktem, że Rosja - pod przywództwem prezydenta Putina - nieustannie prowadzi politykę rewizjonistyczną, militarystyczną i agresywną; z zadowoleniem przyjmuje jasne sformułowania na temat Rosji, jakie padły podczas ostatnich szczytów z udziałem NATO, UE i USA, oraz z zadowoleniem przyjmuje nawiązanie dialogu na wysokim szczeblu UE-USA na temat Rosji; podkreśla, że zarówno NATO, jak i UE muszą dysponować spójną i proaktywną strategią oraz zgodnie z prawem, szybko i jednomyślnie reagować na akty tradycyjnej i hybrydowej agresji i prowokacji ze strony Rosji; ponownie potępia bezprawną i nielegalną aneksję Krymu przez Rosję w 2014 r.; potępia ciągłe stosowanie przez Rosję ataków cybernetycznych, kampanii dezinformacyjnych i fałszywych informacji, a także dopuszczanie się zabójstw i zamachów z wykorzystaniem trucizn przeciwko przedstawicielom opozycji; wzywa UE i NATO do wykorzystania i rozszerzenia obecnego zaangażowania w celu przeciwdziałania bezpośredniej i pośredniej agresji i działaniom Rosji wymierzonym przeciwko Ukrainie, Gruzji i Mołdawii, a także jej ciągłym asertywnym działaniom w regionach Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego, na Morzu Azowskim, we wschodniej części Morza Śródziemnego i na Dalekiej Północy; przypomina, jakie znaczenie ma poszanowanie granic międzynarodowych i integralności terytorialnej sąsiadów Rosji; przypomina, że partnerzy transatlantyccy muszą koordynować dwutorowe podejście polegające na odstraszaniu i dialogu z Rosją, a także utrzymywać regularne kontakty w dziedzinie kontroli zbrojeń, przejrzystości wojskowej i wszelkich innych kwestii związanych z bezpieczeństwem;

22. potępia najnowsze rosyjskie sankcje wymierzone w wysokich rangą urzędników europejskich i innych obywateli, w tym przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, oraz wyraża ubolewanie z powodu wyraźnego odrzucenia dialogu przez prezydenta Putina, a także łamania szeregu głównych zobowiązań międzynarodowych i ciągłego łamania praw człowieka i podstawowych wolności, i uważa, że utrzymujące się agresywne działania Rosji i wzmożona asertywność wojskowa stanowią zagrożenie dla międzynarodowego bezpieczeństwa i stabilności; wyraża zaniepokojenie niedawnymi szeroko zakrojonymi działaniami wojskowymi Rosji na Ukrainie i w jej sąsiedztwie; w tym kontekście wyraża niezachwiane poparcie dla suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy oraz wzywa do wzmocnienia jej zdolności wojskowych i jej odporności;

23. uznaje, że do kwestii rosnącego wpływu i asertywności Chin oraz ich rozwoju militarnego, technologicznego i politycznego należy podejść poprzez przyjęcie skoordynowanej strategii transatlantyckiej; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje zdecydowane sformułowania, jakich użyto podczas ostatnich szczytów z udziałem NATO, UE i USA; wyraża poważne zaniepokojenie polityką władz Komunistycznej Partii Chin między innymi w zakresie ograniczania demokracji w Hongkongu, dyskryminacyjnego traktowania mniejszości religijnych i kulturowych, zwłaszcza Ujgurów w Sinciangu, gróźb wobec Tajwanu czy agresywnej polityki i działań na Morzu Południowochińskim; uważa ponadto za istotne, że Chiny, jako reżim autorytarny, zaczęły systemowo konkurować z partnerstwem transatlantyckim, podważając międzynarodowy porządek oparty na zasadach, który był budowany przez wiele dziesięcioleci, i próbują z kolei przekształcić go, tak by odpowiadał własnym wartościom, doktrynie i interesom Komunistycznej Partii Chin; przypomina o zwiększonej obecności Chin na arenie międzynarodowej, a także w Europie za pośrednictwem inicjatywy "Jeden pas i jeden szlak", o inwestycjach w infrastrukturę krytyczną w Europie, działaniach w cyberprzestrzeni, w regionach arktycznych i w Afryce oraz o udokumentowanej kradzieży własności intelektualnej i gromadzeniu pocisków balistycznych; apeluje o ścisłą obserwację chińskich działań w dziedzinie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), zwłaszcza w odniesieniu do inicjatywy Cyfrowego Jedwabnego Szlaku, aby zapobiec uzależnieniu od infrastruktury kontrolowanej przez chińskie przedsiębiorstwa, co wiąże się z ryzykiem jednostronnego wpływu Chin na opracowywanie międzynarodowych norm w dziedzinie ICT; wzywa UE i NATO do zwiększenia koordynacji w celu zabezpieczenia krytycznej infrastruktury cyfrowej i sieci telekomunikacyjnych przed ingerencją ze strony obcych państw przez wycofywanie sprzętu produkowanego przez podmioty z krajów niedemokratycznych, takich jak Chiny;

24. zachęca UE i NATO do podjęcia strategicznego dialogu w celu wypracowania wspólnego i skoordynowanego podejścia do Chin, wykorzystującego mocne strony i zdolności każdej organizacji, aby osiągnąć możliwie największą wartość dodaną w oparciu o wspólnie uzgodnione cele strategiczne;

25. wyraża poważne zaniepokojenie faktem, że autorytarni przeciwnicy i konkurenci partnerstwa transatlantyckiego wykorzystują nie tylko narzędzia wojskowe, lecz także polityczne, gospodarcze, technologiczne i społeczne, by doprowadzić do osłabienia naszych społeczeństw i demokracji; zwraca uwagę na poważne wyzwania w zakresie bezpieczeństwa i gospodarki powodowane przez zagrożenia hybrydowe, cyberataki, obcą ingerencję, wpływanie na wybory i kampanie dezinformacyjne, które stanowią atak na samą istotę naszych demokracji; potępia niedawne wzmożone przypadki cyberataków i szpiegostwa ze strony podmiotów państwowych i niepaństwowych przeciwko państwom członkowskim UE i sojusznikom NATO w kontekście pandemii COVID-19, w tym wymierzone w sektor opieki zdrowotnej; podkreśla, że wszelkie wysiłki Europejczyków w dziedzinie odporności muszą również obejmować - jako podstawę zapewnienia wsparcia dla naszych działań obronnych - klarowną strategię komunikacji publicznej w celu zwiększenia świadomości społecznej co do wyzwań związanych z bezpieczeństwem transatlantyckim; uważa, że UE i NATO powinny dążyć do uzgodnienia i wdrożenia ogólnego podejścia na rzecz odważniejszych, skoordynowanych i proporcjonalnych reakcji oraz odpowiednich mechanizmów zapobiegania konfliktom i mechanizmów zarządzania kryzysowego, aby przeciwdziałać wspólnym nowym zagrożeniom;

26. podkreśla, że NATO pozostaje jedynym forum współpracy w obszarze obrony między UE a jej byłym państwem członkowskim, tj. Zjednoczonym Królestwem; apeluje o kompleksowe, integracyjne i strategiczne partnerstwo w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony między UE a Zjednoczonym Królestwem; wzywa NATO i UE do nasilenia wspólnych działań na arenie międzynarodowej, aby chronić demokrację, w tym poprzez wzmocnienie organizacji wielostronnych w celu obrony opartego na zasadach porządku wielostronnego przed rosnącymi potęgami autorytarnymi; wzywa do aktywnego rozwoju bliższych relacji z demokracjami o podobnych zapatrywaniach na całym świecie; uważa, że zacieśnione partnerstwa z krajami takimi jak Japonia, Australia czy Indie, które razem ze Stanami Zjednoczonymi prowadzą tzw. czterostronny dialog bezpieczeństwa, a także Korea Południowa i Nowa Zelandia, oraz intensyfikacja współpracy z Tajwanem, mogłyby przyczynić się nie tylko do poprawy naszego bezpieczeństwa, lecz również do skuteczniejszego wdrażania globalnych norm i zasad ustanowionych na wielostronnych forach, takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych; w tym kontekście zachęca również do współpracy UE-NATO z członkami ASEAN;

27. zachęca UE, NATO i ONZ do dalszego badania możliwości ściślejszej współpracy w zakresie zarządzania kryzysowego, działań humanitarnych, utrzymywania pokoju i budowania zdolności partnerów, zwłaszcza we wspólnych obszarach działań; apeluje o stworzenie bardziej integracyjnego środowiska przez większy udział kobiet w trzech podstawowych zadaniach oraz we wszystkich strukturach politycznych i wojskowych; wzywa UE i NATO do współpracy na rzecz bardziej systematycznego wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz do rozwoju wspólnych działań w obszarze kształcenia i szkolenia;

28. podkreśla potrzebę spójnego, wyraźnego, konsekwentnego i skoordynowanego podejścia UE-NATO do południowego sąsiedztwa, uwzględniającego zarówno tradycyjne zagrożenia, takie jak terroryzm, jak i coraz większą, agresywną obecność Rosji i Chin; zwraca uwagę na dotychczasową współpracę między operacją NATO Ocean Shield a siłami morskimi UE Atalanta w zwalczaniu piractwa i zapewnianiu bezpiecznej przeprawy przez Zatokę Adeńską;

29. wzywa do współpracy i koordynacji w regionie Morza Śródziemnego w ramach unijnej operacji EUNAVFOR MED IRINI i operacji NATO "Sea Guardian"; podkreśla, że obie operacje przyczyniają się do bezpieczeństwa i stabilności w regionie Morza Śródziemnego;

30. jest zaniepokojony rosnącymi napięciami w regionie Indo-Pacyfiku, które stanowią zagrożenie dla stabilności regionalnej i globalnej, i wzywa do zacieśnienia współpracy z partnerami o podobnych poglądach w regionie, która powinna obejmować regularny dialog polityczny i konsultacje, wymianę informacji oraz koordynację szkoleń i ćwiczeń;

31. apeluje o zdecydowane zaangażowanie i koordynację działań między UE a NATO na rzecz utrzymania postępów osiągniętych w ciągu ostatnich dwudziestu lat w Afganistanie w świetle wycofania misji Resolute Support z Afganistanu, co powinno odbywać się w sposób uporządkowany, skoordynowany i przemyślany; zachęca do dalszego wspierania kontynuacji rozmów pokojowych w Afganistanie, podkreślając, że proces ten pozwala zachować i rozwijać osiągnięcia polityczne, gospodarcze i społeczne ludności afgańskiej od 2001 r., w szczególności pod względem ochrony praw kobiet, dzieci i mniejszości;

32. popiera wzmocnioną koordynację między UE, ONZ i NATO w Iraku, między innymi poprzez misję doradczą UE (EUAM) w Iraku oraz misję NATO w Iraku (NMI), które pomagają ustabilizować sytuację w tym kraju;

33. zachęca do dialogu i współpracy UE-NATO z krajami partnerskimi w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach; zaznacza, że jedynym partnerem NATO w Ameryce Łacińskiej jest Kolumbia, i podkreśla potrzebę konsolidacji dalszych partnerstw w tym regionie;

34. uznaje, że ataki hybrydowe i cyberataki dokonywane przez wrogie podmioty państwowe i niepaństwowe podważają tradycyjną definicję konfliktu międzypaństwowego, szpiegostwa i sabotażu; wzywa UE do dalszego rozwijania własnego zestawu narzędzi do ochrony infrastruktury krytycznej przed atakami hybrydowymi; z zadowoleniem przyjmuje prace podjęte w ramach forum konsultacyjnego na rzecz zrównoważonej energii w sektorze obrony i bezpieczeństwa (CF SEDSS) Europejskiej Agencji Obrony (EDA) w celu poprawy ochrony infrastruktury krytycznej w UE; podkreśla, że UE i NATO powinny dalej rozwijać własne zdolności w zakresie zapobiegania atakom hybrydowym i cyberatakom, w tym atakom na własne instytucje, zniechęcania do ich prowadzenia oraz reagowania na nie; z zadowoleniem przyjmuje wyjaśnienie zawarte w komunikacie ze szczytu NATO w 2021 r., zgodnie z którym Rada Północnoatlantycka może podjąć decyzję o powołaniu się na art. 5 w przypadku wojny hybrydowej, podobnie jak w przypadku ataku zbrojnego; wzywa do zwiększenia współpracy i szkoleń w zakresie cyberobrony; proponuje utworzenie wspólnego ośrodka informacji o zagrożeniach dla cyberbezpieczeństwa UE-NATO, a także wspólnej grupy zadaniowej ds. cyberbezpieczeństwa w celu określenia i uzgodnienia zbiorowych odpowiedzi na zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa; apeluje w związku z tym o zdecydowane skoordynowanie działań Agencji Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) oraz Centrum Doskonałości ds. Współpracy w Dziedzinie Obrony przed Atakami Cybernetycznymi NATO; wzywa do zwiększenia koordynacji na szczeblu UE-NATO w odniesieniu do ustanowienia zbiorowego przypisywania odpowiedzialności za szkodliwe incydenty w cyberprzestrzeni;

35. z zadowoleniem przyjmuje prace Europejskiego Centrum ds. Zwalczania Zagrożeń Hybrydowych, zespołu reagowania na incydenty komputerowe w instytucjach, organach i agencjach UE (CERT-UE) oraz komórki NATO ds. reagowania na incydenty komputerowe (NCIRC) i postrzega je jako dobry przykład współpracy UE-NATO; uważa, że wspólną reakcję na cyberzagrożenia można dalej rozwijać za pośrednictwem Europejskiego Centrum ds. Zwalczania Zagrożeń Hybrydowych, w tym przez wspólne kursy i szkolenia; jest przekonany, że potrzeba więcej działań, takich jak wysiłki na rzecz stworzenia większej synergii między elementami cywilnymi i wojskowymi, aby wzmocnić wspólną odporność, a tym samym zapobiec przyszłym zagrożeniom hybrydowym; zwraca ponadto uwagę na potencjał UE-NATO w zakresie kształtowania globalnych norm cybernetycznych, w oparciu o nasze wspólne wartości; uważa, że UE i NATO powinny koordynować stanowiska przy opracowywaniu programu międzynarodowej kontroli zbrojeń w kluczowych obszarach nowo powstających i przełomowych technologii o zastosowaniu wojskowym;

36. wzywa UE i NATO do zwiększenia wspólnych wysiłków na rzecz osiągnięcia i utrzymania globalnej przewagi technologicznej w zakresie zdolności wojskowych, w tym poprzez wspólne finansowanie projektów badawczych opartych na technologiach pionierskich, kwantowych technologiach obliczeniowych i sztucznej inteligencji, wspierając tym samym rozwój najnowocześniejszych zdolności wojskowych zakorzenionych w wartościach demokratycznych; podkreśla rolę, jaką w dzisiejszych innowacjach w dziedzinie nowo powstających technologii odgrywają przedsiębiorstwa typu startup i MŚP zorientowane na działalność cywilną; podkreśla, że nowo powstające technologie oferują również możliwości wzmocnienia naszych działań obronnych; podkreśla ponadto, że interoperacyjność, wspólne standardy technologiczne i wspólne inwestycje w najnowocześniejsze technologie, badania i innowacje mają kluczowe znaczenie dla kontynuowania przez UE i NATO swych wysiłków na rzecz jak najlepszej ochrony naszych obywateli; podkreśla, że rozwój sztucznej inteligencji (SI) z poszanowaniem praw podstawowych i w interesie publicznym wymaga wzmocnienia unijnych ram dotyczących SI z udziałem podmiotów publicznych, prywatnych i społeczeństwa obywatelskiego; zaleca, by inicjatywy takie jak Europejski program rozwoju przemysłu obronnego, stała współpraca strukturalna i Europejski Fundusz Obronny ułatwiały zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) przez wspieranie wysiłków sprzyjających inkubacji i inwestycjom kapitałowym; zachęca do rozwijania zestawu wspólnych unijnych zdolności w zakresie SI, aby wypełnić luki techniczne i zadbać o to, aby państwa członkowskie bez odpowiedniej technologicznej i branżowej wiedzy specjalistycznej lub możliwości wdrożenia systemów SI w ministerstwach obrony nie pozostawały w tyle;

37. zwraca uwagę na szybkość rozwoju technologicznego, w tym cyfryzację i zwiększony potencjał SI, i wzywa państwa członkowskie UE i sojuszników NATO do poszukiwania ściślejszej współpracy, aby utrzymać przewagę technologiczną w odniesieniu do tych megatrendów, zapewnić interoperacyjność swoich systemów informatycznych i razem dążyć do opracowania wspólnych norm etycznych dla tych nowych technologii oraz do ich promowania na całym świecie; wzywa UE i NATO do przejęcia roli liderów w światowych wysiłkach na rzecz ustanowienia kompleksowych ram regulacyjnych dla opracowywania i etycznego wykorzystywania broni o pewnym stopniu autonomii; zachęca UE i sojuszników NATO do aktywnego uczestniczenia w międzynarodowych negocjacjach w sprawie prawnie wiążącego instrumentu zakazującego autonomicznych śmiercionośnych systemów uzbrojenia bez istotnej kontroli człowieka; podkreśla, że współpraca UE-NATO ma zasadnicze znaczenie w przeciwdziałaniu ambicjom przeciwników, takich jak Chiny i Rosja, w zakresie dominacji technologicznej i wykorzystywania technologii w złych zamiarach;

38. uznaje bezprecedensowe wyzwanie dla światowego pokoju, dobrobytu, bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa ludzkiego oraz stabilności, jakim jest zmiana klimatu jako "czynnik zwielokrotniający zagrożenie i kryzys"; wzywa do pogłębienia dialogu UE-NATO i poszerzenia zestawu działań na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu i jej wielopłaszczyznowym konsekwencjom dla bezpieczeństwa międzynarodowego; przypomina, że UE ma szerszy zakres kompetencji i instrumentów, co umożliwia jej kompleksową odpowiedź na wyzwania związane ze zmianą klimatu i załamaniem się różnorodności biologicznej; podkreśla, że zarówno UE, jak i NATO powinny zwiększyć inwestycje w ekologiczne technologie w celu poprawy skuteczności wojskowej przy jednoczesnym zminimalizowaniu śladu węglowego i uniknięciu dalszych szkód w ekosystemach;

39. uznaje, że przestrzeń kosmiczna jest dziedziną o kluczowym znaczeniu, a nowe technologie szybko umożliwiają jej wykorzystanie jako jednej z dziedzin obronności; uznaje, że stwarza to zarówno szanse dla współpracy UE-NATO, jak i wyzwania dla bezpieczeństwa transatlantyckiego; przyznaje, że operacyjność kosmiczna NATO zależy od zasobów kosmicznych państw członkowskich, podkreślając jednocześnie potrzebę zacieśnienia współpracy w oparciu o istniejące programy UE, takie jak Galileo i Copernicus; uważa, że współpraca UE-NATO w dziedzinie przestrzeni kosmicznej może pomóc w promowaniu standardów bezpieczeństwa kosmicznego i najlepszych praktyk w całej społeczności międzynarodowej, zapewniając wzajemne korzyści w obszarach komunikacji, nawigacji i wywiadu; podkreśla, że UE i NATO muszą dążyć do zapobiegania uzbrojeniu przestrzeni kosmicznej; zwraca uwagę, że coraz ważniejsze staje się bezpieczeństwo przestrzeni kosmicznej i rośnie znaczenie satelitów; podkreśla znaczenie Centrum Satelitarnego UE i zwraca się do tej agencji przeanalizowanie i przedstawienie raportu dotyczącego bezpieczeństwa lub podatności satelitów UE i państw członkowskich na śmieci kosmiczne, cyberatak i bezpośredni atak rakietowy;

40. uznaje rosnące znaczenie strategiczne Dalekiej Północy i regionów arktycznych oraz ich wymiar polityczny, gospodarczy, środowiskowy i wymiar bezpieczeństwa, a także uznaje znaczenie koordynacji między UE a NATO w Arktyce; podkreśla, że Arktyka musi pozostać obszarem pokojowej współpracy i wzywa do podjęcia środków budowy zaufania, aby uniknąć kroków prowadzących do zwiększenia obecności wojskowej w tym regionie; zauważa, że Rada Arktyczna jest upoważniona do wspierania konstruktywnego dialogu i zrównoważonego rozwoju; przypomina wniosek UE o przyznanie jej statusu obserwatora w Radzie Arktycznej; przypomina, że UE aktualizuje obecnie swoją politykę arktyczną i ponawia apel o ściślejszą współpracę ze wszystkimi partnerami arktycznymi, zarówno dwustronną, jak i regionalną, w tym w ramach Rady Arktycznej, Euro-Arktycznej Rady Morza Barentsa i partnerstw wymiaru północnego, we wszystkich kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania; podkreśla potrzebę zapewnienia swobody żeglugi na Dalekiej Północy; przypomina o parlamentarnym wymiarze współpracy w Arktyce, między innymi za pośrednictwem Stałego Komitetu Parlamentarzystów Regionu Arktycznego (SCPAR), w którym uczestniczy Parlament Europejski;

41. pochwala bliską współpracę między UE a NATO podczas pandemii COVID-19; podkreśla ważną rolę sił zbrojnych sojuszników NATO i państw członkowskich podczas pandemii COVID-19 i wyraża zadowolenie z pomocy wojskowej dla cywilnych operacji wsparcia, zwłaszcza przy rozmieszczaniu szpitali tymczasowych, transporcie pacjentów oraz dostarczaniu i dystrybucji sprzętu; zachęca do inicjatyw UE-NATO mających na celu ułatwienie transgranicznego wykorzystania wojskowych zdolności logistycznych do radzenia sobie z takimi sytuacjami kryzysowymi, aby umożliwić lepszą koordynację, synergię, solidarność i wsparcie; zwraca uwagę na potrzebę zwiększenia gotowości UE i NATO w zakresie obrony chemicznej, biologicznej, radiologicznej i jądrowej (CBRJ); jest przekonany, że wspólne działania UE i NATO w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 bezpośrednio przyczynią się do zwiększenia odporności naszych społeczeństw; podkreśla, że pandemia COVID-19 pokazała, jakie wyzwania dla naszej obecnej odporności stanowią destrukcyjne sytuacje kryzysowe, zwłaszcza te o nietypowym charakterze, takie jak pandemie i klęski żywiołowe; zauważa z zaniepokojeniem, że kryzys związany z COVID-19 miał negatywny wpływ nie tylko na zdrowie publiczne i gospodarkę, ale także na bezpieczeństwo, przyspieszając rywalizację geopolityczną i zwiększając niepewność na przykład w odniesieniu do ciągłości łańcucha dostaw, co ma trwałe konsekwencje dla bezpieczeństwa i stabilności w Europie i na świecie; apeluje o zacieśnienie współpracy UE-NATO pod względem sprawniejszego reagowania na nietypowe sytuacje kryzysowe, która powinna obejmować ćwiczenia oparte na doświadczeniach zdobytych podczas pandemii COVID-19, regularne ćwiczenia szkoleniowe w celu lepszego przygotowania państw członkowskich i sojuszników do przewidywania naturalnych i spowodowanych przez ludzi klęsk żywiołowych i lepszego zarządzania nimi oraz tworzenie zapasów sprzętu ratunkowego i niezbędnych aktywów;

Czas na spełnienie ambicji UE w dziedzinie obrony

42. jest przekonany, że państwa członkowskie muszą podjąć większe starania na rzecz osiągnięcia unijnego poziomu ambicji i poprawy zdolności UE, by działać przy pomocy sprawniejszego, łatwiejszego do rozmieszczenia oraz bardziej interoperacyjnego i zrównoważonego zestawu wojskowych i cywilnych zdolności i sił, który pozwoliłby UE wnieść bardziej sprawiedliwy i zdecydowany wkład w bezpieczeństwo transatlantyckie, umożliwiając dążenie do osiągnięcia strategicznej autonomii, a także utorowałby drogę do stopniowego tworzenia Europejskiej Unii Obrony w duchu art. 42 TUE, jeżeli Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie, podejmie taką decyzję; podkreśla, że dzięki strategicznej autonomii rośnie bezpieczeństwo transatlantyckie, a jej celem w żadnym wypadku nie jest oddzielenie się od NATO ani osłabienie tego sojuszu, lecz w rzeczywistości ma na celu uzupełnianie wysiłków i zdolności NATO oraz interoperacyjność z nimi; podkreśla jednocześnie, że strategiczna autonomia UE wiąże się nie tylko z rozwojem zdolności obronnych, opartym na silnej i niezależnej europejskiej bazie technologicznoprzemysłowej sektora obronnego (EDTIB), lecz także ze zdolnością instytucjonalną umożliwiającą UE prowadzenie działań - w miarę możliwości wspólnie z partnerami, w szczególności z NATO, a w razie potrzeby niezależnie; uważa, że te zwiększone europejskie starania w dziedzinie rozwoju zdolności pozwolą UE przyjąć większą odpowiedzialność za bezpieczeństwo europejskie, w tym w sąsiedztwie europejskimi, stabilność na świecie oraz lepiej wspierać wspólne interesy i wartości UE-NATO; zaznacza, że Unia Europejska o silnej autonomii strategicznej będzie stanowić filar wzmacniający więzi transatlantyckie i umożliwi bardziej wydajne i skuteczne sprostanie niektórym z globalnych wyzwań, które należy podjąć obecnie i w najbliższej przyszłości;

43. wyraża zdecydowane przekonanie, że z uwagi na bezprecedensowy poziom wyzwań, ambicje Unii w ramach stałej współpracy strukturalnej i pod względem rozwoju zdolności muszą obejmować pakiet sił o pełnym spektrum; przypomina, że inwestycje UE w obronność są inwestycjami w bezpieczeństwo całej wspólnoty transatlantyckiej, które doprowadzą do sprawiedliwszego podziału obciążeń między partnerami transatlantyckimi w NATO; podkreśla potrzebę dalszego rozwoju zdolności obronnych w celu odpowiedniego reagowania na wspólne zagrożenia; uważa, że państwa członkowskie UE, a zwłaszcza 21 państw należących zarówno do UE, jak i NATO, muszą działać spójnie i powinny rozważyć określenie jasnego "europejskiego poziomu ambicji" w odniesieniu do rozwoju zdolności, zwłaszcza przez zwiększenie inwestycji w badania i innowacje, a także bez pomijania partnerstwa transatlantyckiego; wzywa 21 państw należących zarówno do UE, jak i do NATO, aby stosowały zasadę "jednolitego zasobu sił" poprzez zadeklarowanie tego samego zakresu potencjalnie dostępnych zdolności do celów planowania w UE i NATO; zachęca członków obu organizacji do wzmożenia starań na rzecz osiągnięcia większej spójności wyników między procesem planowania obronnego NATO (NDPP) a inicjatywami UE dotyczącymi planu rozwoju zdolności, zwłaszcza celami zdolnościowymi o dużym oddziaływaniu (HICG), unijnym planem rozwoju zdolności (CDP) i skoordynowanym rocznym przeglądem UE w zakresie obronności (CARD) tam, gdzie obowiązki się pokrywają, unikania niepotrzebnego powielania działań i lepszego reagowania na zagrożenia; podkreśla ważną rolę Europejskiej Agencji Obrony (EDA) w opracowaniu unijnego planu rozwoju zdolności; podkreśla, że wszelkie przeglądy celów UE muszą również mieć przełożenie na jej cele podstawowe oraz cele zdolnościowe o dużym oddziaływaniu; podkreśla, że taki przegląd ma kluczowe znaczenie, jeżeli chodzi o pełne wykorzystanie inicjatyw takich jak PESCO; ponadto wyraża przekonanie, że UE musi zacieśnić powiązanie między planowaniem, badaniami i rozwojem zdolności;

44. uważa, że europejscy sojusznicy w NATO, wspierani w razie potrzeby przez europejskich partnerów nienależących do NATO, powinni dążyć do zapewnienia odpowiedniego podziału obciążeń i odpowiedzialności w celu wniesienia odpowiedniego wkładu w NDPP, z uwzględnieniem znaczenia i roli Europejczyków w ramach sojuszu; uważa, że będzie to skutkowało wzmocnieniem zdolności Europy do samodzielnej obrony i w konsekwencji doprowadzi do wzrostu jej zdolności do działania;

45. podkreśla, że partnerstwo transatlantyckie może odnieść sukces tylko wtedy, gdy wszystkie państwa członkowskie wypełnią swoje zobowiązania, w tym deklaracje w sprawie inwestycji w obronność, i zaangażują się we wzajemne wsparcie; podkreśla cel NATO dotyczący przeznaczenia 2 % PKB na obronę, potwierdzony ponownie na szczycie NATO w Walii w 2014 r. i zrealizowany przez niektórych europejskich sojuszników NATO, oraz zaznacza, że osiągnięcie tego celu stanowi również inwestycję w bezpieczeństwo i stabilność w Europie, zapewniając w ten sposób gotowość na nowe globalne wyzwania; przypomina również o zobowiązaniu do przeznaczenia 20 % rocznego budżetu obronnego na kluczowy obszar badań i rozwoju; podkreśla, że nowe zagrożenia, takie jak zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa czy zagrożenia hybrydowe, stanowią dodatkowe wyzwania pod względem bezpieczeństwa i wymagają dodatkowych zasobów; podkreśla, że bezpieczeństwa nie można mierzyć wydatkowanym odsetkiem PKB, co widać na przykładzie pandemii, a ponadto przy ocenie wkładu należy uwzględnić wiele innych elementów, które pozwolą wzmocnić wspólną obronę w ramach sojuszu; wzywa, by wydatki na obronność w liczbach bezwzględnych nie były zmniejszane przez wyzwania gospodarcze, przed którymi stoją członkowie UE i NATO w związku z pandemią COVID-19;

46. podkreśla, że Europejczycy powinni tak dalece, jak to możliwe, postrzegać tego rodzaju strategiczne wyzwania w sposób kompleksowy i spójny, w ramach "zintegrowanego podejścia" UE, które powinno być stale udoskonalane w ramach lepszych mechanizmów koordynacji i struktur dowodzenia, w tym przez uwzględnianie nowych zagrożeń i wyzwań, a także powinni rozważyć, które zdolności chcą rozwijać wspólnie, co ostatecznie stanowiłoby wkład państw członkowskich UE we wspólną obronę w NATO, a jednocześnie wzmocniłoby interoperacyjność ich zdolności;

47. ponownie wyraża poparcie dla skutecznego wdrożenia dyrektyw z pakietu dotyczącego obronności, które regulują, odpowiednio, zamówienia w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa oraz transfer produktów związanych z obronnością; podkreśla, że pełne wdrożenie tych dyrektyw stanowiłoby ważny krok w kierunku Europejskiej Unii Obrony, ponieważ zagwarantowałoby większą spójność unijnej polityki obronnej oraz pobudziłoby rozwój europejskiego przemysłu obronnego; wyraża przekonanie, że ich wdrożenie stanowi skuteczny element przeciwdziałania narastającej fragmentaryzacji unijnego rynku wewnętrznego produktów obronnych, która wciąż prowadzi do niepotrzebnego powielania działań i nieefektywnego mnożenia wydatków na obronność przez państwa członkowskie; podkreśla znaczenie silnej, konkurencyjnej i innowacyjnej europejskiej bazy technologicznoprzemysłowej sektora obronnego (EDTIB), w połączeniu z kształtowaniem się unijnego rynku sprzętu obronnego, w pełni zgodnego z zasadami rynku wewnętrznego oraz wspólnym stanowiskiem UE w sprawie wywozu broni; uważa, że zwiększyłoby to bezpieczeństwo europejskie i lepiej wyposażyło członków obu organizacji; wzywa do podejmowania dalszych starań na rzecz zapewnienia w pełni funkcjonalnego wspólnego rynku obrony; podkreśla znaczenie Europejskiego Funduszu Obronnego w łączeniu zasobów krajowych na rzecz wspólnych badań, działań rozwojowych, zakupów, zamówień, konserwacji i szkoleń i wzywa do strategicznego, długoterminowego ukierunkowania finansowania projektów w ramach tego funduszu; wzywa do większej synergii między EDTIB a wiodącymi podmiotami sektora prywatnego w zakresie rozwoju nowych technologii podwójnego zastosowania, takich jak sztuczna inteligencja, przy jednoczesnym zapewnieniu synergii z innymi podmiotami (członkami społeczeństwa obywatelskiego, naukowcami itp.); podkreśla znaczenie współpracy między EDA a NATO i jest świadom wartości współpracy przemysłowej UE w zakresie obronności w ramach transatlantyckiej współpracy technologicznej i przemysłowej na rzecz obronności (TADIC); przypomina o długoterminowej ambicji budowania ścisłej współpracy transatlantyckiej w obszarze obrony i przemysłu w celu ułatwienia transatlantyckiego rozwoju technologicznego i przemysłowego, co pozwoliłoby rozwiązać problemy związane m.in. z bezpieczeństwem dostaw, wspólnym podejściem do praw własności intelektualnej, bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi i wzajemnym dostępem do rynku obrony; wzywa Komisję do aktywnej współpracy z NATO w celu ułatwienia transatlantyckiego rozwoju technologicznego i przemysłowego; przypomina, że europejskie inicjatywy obronne stanowią uzupełnienie inicjatyw NATO i mają na celu zachęcenie państw członkowskich do zaangażowania się w dziedzinę obronności; zachęca do ścisłej współpracy między EDA a Sekretariatem Międzynarodowym NATO;

48. podkreśla znaczenie wspólnych projektów europejskich, takich jak przyszły system walki powietrznej (FCAS) i Eurodrone, przy pełnym poszanowaniu prawa międzynarodowego, czy główny system walki naziemnej (MGCS), oraz apeluje o bardziej ambitne i konkretne projekty;

49. z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie UE i USA, wyrażone na niedawnym szczycie UE-USA, do wypracowania porozumienia administracyjnego między EDA a Stanami Zjednoczonymi; wzywa do zawarcia podobnego porozumienia z innymi sojusznikami NATO spoza UE, zwłaszcza tymi, z którymi UE rozpoczęła negocjacje w sprawie przystąpienia do UE, w stosownych przypadkach, przy jednoczesnym przestrzeganiu wszystkich niezbędnych zabezpieczeń w celu ochrony bezpieczeństwa i interesów obronnych UE i jej państw członkowskich, aby pogłębić transatlantycką współpracę obronną poprzez zapewnienie pełnej interoperacyjności stosowanej technologii wojskowej na poziomie technicznym;

50. z zadowoleniem przyjmuje przedłużenie nowego układu o ograniczeniu zbrojeń strategicznych, które daje obu jego sygnatariuszom dodatkowy czas na kontynuowanie negocjacji w celu osiągnięcia porozumienia w sprawie nowego instrumentu kontroli zbrojeń; wzywa UE i NATO do zabiegania o zaangażowanie innych państw, zwłaszcza Chin; przypomina o potrzebie zacieśnienia współpracy i zwiększenia inwestycji w kluczowej dziedzinie obrony powietrznej i przeciwrakietowej; wyraża głębokie zaniepokojenie wygaśnięciem układu INF, co stworzyło nowe zagrożenie dla bezpieczeństwa, w szczególności dla krajów europejskich; apeluje o uznanie i odpowiednie potraktowanie obaw Europy związanych z bezpieczeństwem; wyraża ubolewanie z powodu niedawnych przypadków wycofania się z Traktatu o otwartych przestworzach;

51. potwierdza pełne poparcie dla zaangażowania UE i jej państw członkowskich w NPT, który stanowi podstawę systemu nierozprzestrzeniania broni jądrowej i rozbrojenia; podkreśla potrzebę podjęcia skutecznych środków na rzecz rozbrojenia jądrowego; ponawia swoje wcześniejsze oświadczenie, że międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo wzrosną w świecie wolnym od obecności lub rozprzestrzeniania broni jądrowej; apeluje do UE i NATO, aby dążyły do realizacji ambitnego programu na rzecz zachowania i wzmocnienia skutecznej międzynarodowej kontroli zbrojeń, rozbrojenia i nieproliferacji jako fundamentu światowego, transatlantyckiego i europejskiego bezpieczeństwa; przypomina o potrzebie prowadzenia polityki mającej na celu dalszą redukcję arsenałów jądrowych i ustalenie ograniczeń w rozmieszczaniu pocisków hipersonicznych; wyraża zaniepokojenie obecnymi wydarzeniami i inicjatywami w Iranie dotyczącymi jego programu wzbogacania uranu; ponownie wyraża swoje stałe poparcie dla Wspólnego kompleksowego planu działania (JCPOA) jako najlepszego możliwego sposobu uzyskania gwarancji wyłącznie pokojowego wykorzystania energii jądrowej przez Iran; z zadowoleniem przyjmuje wznowienie rozmów i wzywa wszystkie strony do powrotu do pełnego wypełniania postanowień planu działania;

52. wzywa UE i jej instytucje, by w oparciu o fundament ustanowiony za pomocą "zintegrowanego podejścia" w całym procesie kształtowania polityki rozwijały wspólną kulturę bezpieczeństwa i obrony, która uwzględnia szczególny charakter strategii bezpieczeństwa i obrony państw członkowskich, jak również podejście strategiczne, co powinno mieć zastosowanie w szczególności do decyzji w dziedzinie handlu, zarządzania łańcuchem dostaw, monitorowania inwestycji, współpracy na rzecz rozwoju, infrastruktury, mobilności i technologii cyfrowych; podkreśla kluczową rolę Kompasu strategicznego w tym obszarze; podkreśla, że w obszarach takich jak zagrożenia hybrydowe i zagrożenia dla cyberbezpieczeństwa, a także przeciwdziałanie kampaniom dezinformacyjnym, instytucje UE mają odpowiednie narzędzia do opracowania wspólnych reakcji; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje pakiet w sprawie unii bezpieczeństwa z grudnia 2020 r. i uważa, że stanowi on odpowiedni pierwszy krok, po którym powinny szybko nastąpić dalsze działania; odnotowuje wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych (NIS 2).

53. podkreśla znaczenie mobilności wojskowej dla zapewnienia szybkiego przemieszczania sił w UE i poza nią, co jest ważne dla skutecznej i prewencyjnej obrony; wzywa UE i jej państwa członkowskie do wzmożenia wysiłków na rzecz dalszego zmniejszania barier proceduralnych w dziedzinie mobilności wojskowej; pochwala niezbędną rolę UE we wzmacnianiu mobilności wojskowej i wzywa do zdecydowanego zwiększenia starań podejmowanych w celu wdrożenia tego projektu, zwłaszcza w ramach PESCO, lecz również przez zachęcanie państw członkowskich do mobilizowania ich baz przemysłowych do proponowania konkurencyjnych projektów kwalifikujących się do finansowania ze środków unijnych; wzywa do zwiększenia synergii po stronie UE między różnymi zaangażowanymi podmiotami; podkreśla, że podejście oparte na zaangażowaniu całej administracji rządowej, w tym instytucji UE, państw członkowskich i NATO, jest konieczne do zapewnienia sukcesu mobilności wojskowej; apeluje o rozważenie opracowania planu działania obejmującego wspólne interesy UE i NATO w obszarze mobilności wojskowej, który wyrażałby większe ambicje w takich dziedzinach jak cyfryzacja, odporność infrastruktury transportowej i systemów transportowych na cyberataki, a także możliwość wykorzystania sztucznej inteligencji w mobilności wojskowej; uważa, że projekt ten pokazuje wartość dodaną w kontekście współpracy między UE a NATO oraz stanowi dowód na to, że instrumenty i kompetencje UE mogą przyczyniać się do wspólnej obrony na płaszczyźnie NATO; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że znaczną kwotę środków unijnych przeznaczono na projekty współpracy w obszarze obronności, choć nie dorównano początkowym ambicjom; przypomina, że 38 z 46 aktualnych projektów PESCO jest zgodnych z priorytetami planu obrony NATO; z zadowoleniem przyjmuje potencjalny udział państw trzecich w tych projektach, zgodnie z postanowieniami odpowiedniej decyzji Rady;

W kierunku ambitnego partnerstwa

54. w pełni popiera oświadczenie zawarte w niedawnym komunikacie NATO, że Unia Europejska pozostaje wyjątkowym i kluczowym partnerem NATO; w związku z tym ponownie podkreśla, że relacje między UE a NATO wymagają dostosowania do rzeczywistego poziomu strategicznego w celu pełnego wykorzystania potencjału partnerstwa na podstawie już osiągniętych bezprecedensowych postępów, i z ogólnym celem stworzenia prawdziwych stosunków między organizacjami; wzywa do regularnego organizowania specjalnych szczytów z udziałem wszystkich szefów państw i rządów NATO i UE w celu utrzymania wysokiego poziomu wzajemnego zaufania i zrozumienia oraz przedstawia długofalową wizję dotyczącą Rady Partnerstwa UE-NATO; zachęca ponadto do dyskusji nad utworzeniem stałej Rady Ministrów Obrony UE, której działalność powinna być ściśle powiązana z posiedzeniami ministrów obrony państw NATO; podkreśla w tym względzie zasadę uczestnictwa;

55. ponownie podkreśla zasadę uczestnictwa i zachęca do zwiększenia liczby wspólnych nieformalnych spotkań, a także wspólnych oświadczeń i komunikatów przywódców instytucji UE i NATO; ponawia swoje wcześniejsze apele o organizowanie przez UE i NATO regularnych i bardziej ambitnych wspólnych ćwiczeń, na podstawie istniejącej praktyki skoordynowanych i równoległych ćwiczeń (PACE), zapewniających udział wszystkich państw członkowskich i sojuszników, mając na uwadze, że przysłużyłyby się one poprawie wzajemnego zrozumienia na płaszczyźnie UE-NATO i pozwoliłyby wzmocnić współpracę między personelem obu organizacji; zachęca do usprawnienia wymiany informacji jawnych i niejawnych podczas przyszłych ćwiczeń, w sposób integracyjny i niedyskryminujący, co będzie stanowiło pierwszy krok do wymiany informacji w rzeczywistych sytuacjach kryzysowych;

56. wzywa wszystkich członków do działania na rzecz zawarcia porozumienia w sprawie bezpieczeństwa między Cyprem a NATO;

57. z zadowoleniem przyjmuje postępy poczynione w stosunku do 74 wspólnych propozycji działań; uważa jednak, że dla zapewnienia pełnej realizacji konieczne jest większe wsparcie polityczne; ponadto wzywa do przedstawienia projektów przewodnich, np. w dziedzinie technologii powstających i przełomowych oraz tankowania w powietrzu, opracowanych na wzór projektów zrealizowanych między innymi w zakresie mobilności wojskowej, aby doprowadzić do zwiększenia odpowiedzialności i sprawić, by współpraca była bardziej namacalna i ukierunkowana na wyniki;

58. podkreśla, że UE i NATO muszą koordynować wysiłki w obszarze zwalczania terroryzmu poprzez usprawnienie obecnej wymiany informacji wywiadowczych między państwami członkowskimi i sojusznikami NATO, ze szczególnym naciskiem na osiągnięcie lepszego rozeznania w sytuacji w kluczowych obszarach, w tym w kwestii pojawiających się "rajów bezpieczeństwa" oraz wykorzystywania przez terrorystów technologii przełomowych i powstających oraz taktyki hybrydowej;

59. przyznaje, że z uwagi na ograniczenia instytucjonalne współpraca UE-NATO w znacznym stopniu zachodzi na nieformalnym i technicznym szczeblu działań między pracownikami, co czasem ogranicza aktywny udział wszystkich państw członkowskich i sojuszników; postrzega te ograniczenia jako słaby punkt bezpieczeństwa transatlantyckiego i europejskiego, m.in. ze względu na potencjalne blokowanie dostępu unijnych operacji WPBiO do struktur NATO; uważa, że jest to sytuacja niestabilna i dlatego zdecydowanie wzywa wszystkie zainteresowane strony do współdziałania w dobrej wierze w celu znalezienia rozwiązania, które uczyniłoby współpracę na wszystkich szczeblach bardziej formalną i przewidywalną, dzięki czemu możliwe byłoby budowanie autentycznych i solidnych stosunków między organizacjami; z zadowoleniem przyjmuje rozmowy o przyszłych zdolnościach dowódczych unijnych sił wojskowych, które muszą być interoperacyjne i zgodne z NATO, aby zagwarantować najskuteczniejszą zdolność operacyjną jednolitego zasobu sił;

60. podkreśla potrzebę wzmocnienia jedności, solidarności i spójności sojuszników; ma świadomość poważnych sporów między sojusznikami we wschodnim regionie Morza Śródziemnego; pochwala wprowadzenie opracowanego przez NATO mechanizmu deeskalacji; przypomina o swoich obawach dotyczących nabycia przez Turcję rosyjskiego systemu rakietowego S-400; podkreśla znaczenie dalszych działań mających na celu budowę zaufania na płaszczyźnie dialogu i wzajemnego szacunku; jest głęboko zaniepokojony zachowaniem Turcji, strategicznie ważnego sąsiada i sojusznika NATO; wzywa Turcję do unikania dalszych prowokacyjnych i destabilizujących działań oraz zachęca ją do prowadzenia polityki zagranicznej, bezpieczeństwa i wewnętrznej zgodnej z obowiązkami i oczekiwaniami kraju kandydującego do UE i sojusznika NATO;

61. przypomina, że zarówno UE, jak i NATO opierają się na wspólnych zasadach demokratycznych; przypomina, że Traktat Północnoatlantycki jest bezpośrednio powiązany z Kartą Narodów Zjednoczonych; wzywa NATO do zażądania od członków pełnego przestrzegania wszystkich artykułów Karty Narodów Zjednoczonych; podkreśla, że partnerstwo transatlantyckie potrzebuje nie tylko dużej siły militarnej, lecz także silnych i odpornych społeczeństw; podkreśla wzajemnie zacieśniający się związek między silnymi podstawami demokracji, zbudowanymi na poszanowaniu ładu międzynarodowego opartego na zasadach, a silnym partnerstwem transatlantyckim, które tylko wspólnie mogą zapewnić długotrwałość naszych demokracji; popiera przedstawiony przez administrację prezydenta Bidena pomysł zorganizowania światowego szczytu demokracji; wzywa do zwiększenia starań związanych z uwzględnieniem wysokich aspiracji młodszych pokoleń i umożliwieniem skutecznego udziału osób młodych w procesach demokratycznych oraz klarownego przedstawienia osobom młodym strategicznych wyzwań, przed którymi stoją nasze społeczeństwa, aby zagwarantować ich zaangażowanie w te kluczowe kwestie i aktywne wspieranie przez nich naszych wspólnych działań;

62. przypomina, że w sondażach Eurobarometru silniejsza rola UE w obszarze bezpieczeństwa i obrony została określona jako priorytet dla obywateli UE; proponuje, aby szeroko pojmowane kwestie współpracy między UE a NATO, a także bezpieczeństwa i obrony, zostały poruszone na nadchodzącej Konferencji w sprawie przyszłości Europy, aby zapewnić, że głosy obywateli zostaną wysłuchane;

63. podkreśla znaczenie proaktywnej, skutecznej i przejrzystej komunikacji - zarówno w UE, jak i poza nią - a także wzywa do dalszego wzmacniania współpracy między odpowiednimi pracownikami NATO i UE w zakresie komunikacji strategicznej, w szczególności w odniesieniu do przeciwdziałania dezinformacji, zagranicznej interwencji i cyberatakom, na obszarach o znaczeniu strategicznym, takich jak Bałkany Zachodnie i kraje Partnerstwa Wschodniego; wzywa do lepszej wymiany informacji w procesie identyfikacji ataków hybrydowych w celu poprawy reagowania na takie zdarzenia; zwraca jednak uwagę na fakt, że zarówno UE, jak i NATO muszą zachować odpowiednie niezależne zdolności; popiera pomysł uruchomienia niezależnych centrów doskonałości przeznaczonych do nauki języków obcych, których używa się w regionach o znaczeniu strategicznym;

64. podkreśla znaczenie dyplomacji parlamentarnej i ponawia swoje wcześniejsze apele o zwiększenie roli Zgromadzenia Parlamentarnego NATO; zaleca, aby Stała Komisja Zgromadzenia Parlamentarnego NATO zaktualizowała status delegacji Parlamentu Europejskiego w Zgromadzeniu Parlamentarnym NATO do statusu pełnego, odzwierciedlającego znaczenie współpracy UE-NATO; apeluje o wspólne posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu Europejskiego i Komisji Spraw Zagranicznych Izby Reprezentantów Stanów Zjednoczonych w celu omówienia wspólnych zagrożeń dla bezpieczeństwa partnerstwa transatlantyckiego i działań, które można podjąć w tym zakresie w ramach zacieśnionej współpracy między UE a NATO;

65. z zadowoleniem przyjmuje pierwszy w historii udział sekretarza generalnego NATO w posiedzeniu kolegium komisarzy 15 grudnia 2020 r., co stanowiło silny wyraz wzajemnego zaangażowania we wzmocnienie partnerstwa między NATO i UE; wyraża uznanie dla sekretarza generalnego NATO Jensa Stoltenberga za przywództwo i determinację w zacieśnianiu stosunków między UE a NATO, które pokrywają się z ambicjami i priorytetami przywódców EU;

o

o o

66. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Wysokiemu Przedstawicielowi Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa oraz Wiceprzewodniczącemu Komisji, sekretarzowi generalnemu NATO, Europejskiej Agencji Obrony, rządom i parlamentom narodowym państw członkowskich UE i NATO oraz Zgromadzeniu Parlamentarnemu NATO.

1 Dz.U. C 28 z 27.1.2020, s. 49.
2 Dz.U. C 388 z 13.11.2020, s. 22.
3 Dz.U. C 449 z 23.12.2020, s. 149.
4 Dz.U. C 232 z 16.6.2021, s. 71.
5 Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0009.
6 Teksty przyjęte, P9_TA(2020)0008.
7 Teksty przyjęte, P9_TA(2021)0102.
8 Dz.U. L 146 z 9.6.2017, s. 133.
9 Dz.U. L 371 z 6.11.2020, s. 3.

Zmiany w prawie

Rząd chce zmieniać obowiązujące regulacje dotyczące czynników rakotwórczych i mutagenów

Rząd przyjął we wtorek projekt zmian w Kodeksie pracy, którego celem jest nowelizacja art. 222, by dostosować polskie prawo do przepisów unijnych. Chodzi o dodanie czynników reprotoksycznych do obecnie obwiązujących regulacji dotyczących czynników rakotwórczych i mutagenów. Nowela upoważnienia ustawowego pozwoli na zmianę wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.

Grażyna J. Leśniak 16.04.2024
Bez kary za brak lekarza w karetce do końca tego roku

W ponad połowie specjalistycznych Zespołów Ratownictwa Medycznego brakuje lekarzy. Ministerstwo Zdrowia wydłuża więc po raz kolejny czas, kiedy Narodowy Fundusz Zdrowia nie będzie pobierał kar umownych w przypadku niezapewnienia lekarza w zespołach ratownictwa. Pierwotnie termin wyznaczony był na koniec czerwca tego roku.

Beata Dązbłaż 10.04.2024
Będzie zmiana ustawy o rzemiośle zgodna z oczekiwaniami środowiska

Rozszerzenie katalogu prawnie dopuszczalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie rzemiosła, zmiana definicji rzemiosła, dopuszczenie wykorzystywania przez przedsiębiorców, niezależnie od formy prowadzenia przez nich działalności, wszystkich kwalifikacji zawodowych w rzemiośle, wymienionych w ustawie - to tylko niektóre zmiany w ustawie o rzemiośle, jakie zamierza wprowadzić Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Grażyna J. Leśniak 08.04.2024
Tabletki "dzień po" bez recepty nie będzie. Jest weto prezydenta

Dostępność bez recepty jednego z hormonalnych środków antykoncepcyjnych (octan uliprystalu) - takie rozwiązanie zakładała zawetowana w piątek przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja prawa farmaceutycznego. Wiek, od którego tzw. tabletka "dzień po" byłaby dostępna bez recepty miał być określony w rozporządzeniu. Ministerstwo Zdrowia stało na stanowisku, że powinno to być 15 lat. Wątpliwości w tej kwestii miała Kancelaria Prezydenta.

Katarzyna Nocuń 29.03.2024
Małżonkowie zapłacą za 2023 rok niższy ryczałt od najmu

Najem prywatny za 2023 rok rozlicza się według nowych zasad. Jedyną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, według stawek 8,5 i 12,5 proc. Z kolei małżonkowie wynajmujący wspólną nieruchomość zapłacą stawkę 12,5 proc. dopiero po przekroczeniu progu 200 tys. zł, zamiast 100 tys. zł. Taka zmiana weszła w życie w połowie 2023 r., ale ma zastosowanie do przychodów uzyskanych za cały 2023 r.

Monika Pogroszewska 27.03.2024
Ratownik medyczny wykona USG i zrobi test na COVID

Mimo krytycznych uwag Naczelnej Rady Lekarskiej, Ministerstwo Zdrowia zmieniło rozporządzenie regulujące uprawnienia ratowników medycznych. Już wkrótce, po ukończeniu odpowiedniego kursu będą mogli wykonywać USG, przywrócono im też możliwość wykonywania testów na obecność wirusów, którą mieli w pandemii, a do listy leków, które mogą zaordynować, dodano trzy nowe preparaty. Większość zmian wejdzie w życie pod koniec marca.

Agnieszka Matłacz 12.03.2024