Zaopatrzenie inwalidów wojennych i ich rodzin oraz zaopatrzenie rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową.

USTAWA

z dnia 18 marca 1921 r.

o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych lub zaginionych bez własnej winy, których śmierć, względnie zaginięcie, pozostaje w związku przyczynowym ze służbą wojskową. ¹

Art.  1. ²

Uprawnionymi do zaopatrzenia ze strony Państwa z tytułu niniejszej ustawy są:

a) inwalidzi wojenni,

b) pozostali po inwalidach wojennych, po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową,

c) pozostali po zaginionych bez własnej winy na terenie i w czasie działań wojennych, których zaginięcie pozostaje w związku przyczynowym ze służbą wojskową,

e) w formacjach obcych, uznanych przez Państwo Polskie za takie, które, na zasadzie przymierza lub porozumienia z siłą zbrojną polską, walczyły w obronie Polski przeciw państwom nieprzyjacielskim, jeżeli te osoby doznały uszkodzenia zdrowia lub okaleczenia w czasie i na skutek walki orężnej z nieprzyjacielem w obronie Polski i o ile te osoby posiadają obywatelstwo polskie lub na mocy uzyskanego zezwolenia przebywają na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, a nie mogą uzyskać zaopatrzenia od władz, które te formacje powołały do życia.

Art.  2.

Za inwalidów wojennych uważa się, osoby, które doznały uszkodzenia zdrowia lub okaleczenia na skutek służby:

a) w wojsku Rzeczypospolitej Polskiej,

b) w uznanych przez Państwo Polskie wojskowych formacjach polskich przy armjach obcych,

c) w armjach państw zaborczych, o ile służbę tę pełnili w czasie od 1 sierpnia 1914 roku, i to

w	armji	niemieckiej	do	27 grudnia	1918 r.,
"	"	rosyjskiej	"	1 marca	1918 r.,
"	"	austrjackiej	"	1 listopada	1918 r.,

a posiadają prawo obywatelstwa polskiego,

d) w walkach orężnych przeciw państwom zaborczym i nieprzyjacielskim o niepodległość Polski po 1 sierpnia 1914 r.

Art.  3.

Za pozostałych po osobach, w art. 1 wymienionych, uważa się ich rodziny i osoby uprawnione do utrzymania przez nich, t. j.:

a) wdowa,

b) dzieci ślubne,

c) dzieci nieślubne, których ojcostwo jest prawnie stwierdzone,

d) dzieci adoptowane, które były na utrzymaniu uprawnionych do zaopatrzenia z tytułu niniejszej ustawy, o ile adoptacja nastąpiła przed doznanem uszkodzeniem zdrowia,

e) rodzice.

Art.  3a. ³

Za zaginionego bez własnej winy na terenie i w czasie działań wojennych ma być uważany ten, kto, na żądanie pozostałych po nim (art. 3), po przeprowadzeniu osobnego postępowania, za takiego uznany zostanie.

Ogłoszenie o wdrożeniu postępowania w sprawie uznania za zaginionego bez własnej winy będzie umieszczone w Monitorze Polskim na koszt Skarbu Państwa.

Art.  3b. ⁴

Sądy powiatowe są obowiązane na wniosek władz, wyznaczonych w drodze rozporządzenia przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej, Ministra Skarbu i Ministra Sprawiedliwości, przesłuchiwać pod przysięgą świadków:

a) na stwierdzenie związku przyczynowego między uszkodzeniem zdrowia, okaleczeniem, względnie śmiercią a służbą wojskową;

b) w postępowaniu o uznanie za zaginionego bez własnej winy na terenie i w czasie działań wojennych.

Art.  3c. ⁵

Do orzekania o stopniu utraty zdolności do zarobkowania, o związku przyczynowym uszkodzenia zdrowia lub okaleczenia - ze służbą wojskową oraz o zaginięciu bez własnej winy na terenie i w czasie działań wojennych są powołane w pierwszej instancji inwalidzkie komisje rewizyjno-lekarskie, a w drugiej i ostatniej instancji inwalidzkie komisje odwoławcze.

Niewymienienie w orzeczeniu inwalidzkiej komisji rewizyjno-lekarskiej danej choroby, jako pozostającej w związku przyczynowym ze służbą wojskową, nie pozbawia inwalidy prawa do świadczeń na koszt Skarbu Państwa, przewidzianych w art. 33, 34 i 35 niniejszej ustawy, o ile następnie zostanie stwierdzony związek przyczynowy tej choroby ze służbą wojskową.

Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Skarbu i Ministrem Spraw Wewnętrznych wyda w drodze rozporządzenia przepisy o składzie inwalidzkich komisyj rewizyjno-lekarskich i inwalidzkich komisyj odwoławczych, o ich organizacji oraz o trybie postępowania - wraz z terminami poszczególnych czynności - w sprawach wymienionych w ust. 1.

Art.  3d. ⁶

Koszta, związane z postępowaniem administracyjnem i sądowem oraz z dochodzeniami w sprawach, wymienionych w ust. 1 art. 3 c, ponosi Skarb Państwa.

Jeżeli uszkodzenie zdrowia, uprawniające do zaopatrzenia na mocy niniejszej ustawy, ulegnie pogorszeniu, może inwalida wojenny, po upływie sześciu miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia inwalidzkiej komisji rewizyjno-lekarskiej lub od dnia ogłoszenia orzeczenia inwalidzkiej komisji odwoławczej, żądać ponownego badania. Jeżeli badanie nie wykaże pogorszenia stanu zdrowia, inwalida wojenny ponosi wszelkie koszta, związane z wdrożonem postępowaniem.

Art.  4.

Zaopatrzenie stanowią następujące świadczenia ze strony Państwa:

a) zasadnicza renta inwalidzka,

b) dodatki:

1) dla ciężko poszkodowanych,

2) kwalifikacyjny,

3) drożyźniany,

c) zapomoga pogrzebowa,

d) renty pozostałych,

e) leczenie i doleczanie,

f) zaopatrywanie w aparaty ortopedyczne,

g) szkolenie,

h) opieka społeczna.

Art.  5.

Rentę inwalidzką wymierza się w stosunku do stopnia utraconej zdolności zarobkowej.

Art.  6.

Prawo do pobierania zaopatrzenia na mocy niniejszej ustawy uzyskuje inwalida wojenny, jeżeli utracił przynajmniej 15% zdolności zarobkowej.

Art.  7. ⁷

Renta może być czasowa lub stała, zależnie od czasowej lub stałej utraty zdolności zarobkowej. Wysokość jej określa się do 100% co 10%; i tak renta wynosi przy utracie:

			15%	zdolności	zarobkowej	15%	renty	zasadniczej	zupełnego	inwalidy
od	16%	do	24%	"	"	20%	"	"	"	"
"	25%	"	34%	"	"	30%	"	"	"	"
"	35%	"	44%	"	"	40%	"	"	"	"
"	45%	"	54%	"	"	50%	"	"	"	"
			15%	zdolności	zarobkowej	15%	renty	zasadniczej	zupełnego	inwalidy
"	55	"	64%	"	"	60%	"	"	"	"
"	65	"	74%	"	"	70%	"	"	"	"
"	75	"	84%	"	"	80%	"	"	"	"
"	85	"	94%	"	"	90%	"	"	"	"
"	95	"	100%	"	"	100%	"	"	"	"

Art.  8.

Zasadnicza renta zupełnego inwalidy wynosi 500 mk. miesięcznie.

Art.  9.

Inwalidzi wojenni, którzy utracili przynajmniej 45%. swojej zdolności zarobkowej, otrzymują dodatek dla ciężko poszkodowanych, który reguluje się wedle następującej skali:

dla	poszkodowanych	w	stopniu	od	45%	do	69%	wynosi	dodatek	15%
"	"	"	"	"	70%	"	84%	"	"	30%
"	"	"	"	"	85%	"	100%	"	"	500%

renty zasadniczej.

Art.  10.

Dodatek kwalifikacyjny przysługuje inwalidom wojennym, którzy przed wstąpieniem do służby wojskowej lub w czasie tej służby pełnili czynności, wymagające większej sprawności zawodowej lub wykształcenia. Dodatek kwalifikacyjny wynosi 25% renty zasadniczej wraz z dodatkiem dla ciężko poszkodowanego. Jeżeli inwalida przed wstąpieniem do służby wojskowej lub w czasie tej służby zajmował stanowisko odpowiedzialne, wymagające znacznego stopnia umiejętności zawodowej lub wy-, kształcenia, przysługuje mu prawo do dodatku kwalifikacyjnego w wysokości 50% przyznanej renty zasadniczej z dodatkiem dla ciężko poszkodowanego.

Art.  11.

Zasadnicza renta z dodatkami, w art. 9 i 10 wymienionemi, tworzy pełną rentę inwalidy.

Art.  12.

Przez czas trwania wyjątkowych, wojną wywołanych, warunków gospodarczych pobiera inwalida dodatek drożyźniany do renty zasadniczej zależnie od stosunków rodzinnych i miejscowości stałego zamieszkania, zgodnie z ustawą o uposażeniu urzędników państwowych (art. 5 ustawy z dnia 13 lipca 1920 r. Dz. Ust. № 65, poz. 429). Do obliczenia mnożnej przyjmuje się jako stopę procentową 3% renty zasadniczej, wobec czego wynosi mnożna:

dla	inwalidy	samotnego	15,
"	"	z małą rodziną	19,
"	"	z średnią rodziną	22,
"	"	z dużą rodziną	25,

a mnożnik odpowiada wysokości każdorazowego mnożnika, ustalonego przez Radę Ministrów do obliczenia dodatków drożyźnianych państwowych urzędników cywilnych i osób wojskowych.

Art.  13. ⁸

Zapomoga pogrzebowa przysługuj: pozostałym po inwalidach wojennych i tych zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służba, wojskową, względnie tym osobom, które poniosły koszty pogrzebu.

Zapomoga pogrzebowa równa się jednomiesięcznej pełnej rencie zupełnego inwalidy wojennego wraz z dodatkiem drożyźnianym. O ile zapomoga przysługuje z tytułu innej ustawy, uprawnionemu służy prawo wyboru.

O ile koszty pogrzebu pokryto ze środków publicznych, prawo do poboru zapomogi pogrzebowej upada.

Art.  14. ⁹

Prawo do zaopatrzenia przysługuje wdowom po osobach, wymienionych w art. 1, o ile związek małżeński:

a) został zawarty przed okaleczeniem lub chorobą, uprawniającą do renty;

b) trwał w razie zawarcia ślubu już po okaleczeniu lub po wystąpieniu choroby, uprawniającej do zaopatrzenia na mocy niniejszej ustawy conajmniej dwa lata; wyjątek sta nowi małżeństwo dzielne;

c) o ile tytuł do zaopatrzenia powstał po 1 sierpinia 1914 r.

Prawo wdowy rozpoczyna się z chwilą śmierci męża.

Wdowa zdolna do pracy otrzymuje 30% renty zasadniczej i dodatku kwalifikacyjnego inwalidów, a 50% wdowa, niezdolna do pracy, t. j. o ile jest zajęta wychowywaniem małoletnich dzieci, lub o ile wskutek stałej słabości cielesnej lub umysłowej, poświadczonej przez lekarza urzędowego, nie może zarabiać 1/3 przeciętnych zarobków zdrowej kobiety w danym zawodzie i w danej miejscowości.

Art.  15.

W razie zamążpójścia otrzymuje wdowa jednorazową odprawę w wysokości całorocznej przyznanej jej renty wraz z dodatkami, tracąc tem samem wszelkie prawa do renty wdowiej.

Art.  16.

Zaopatrzenie wdowy nie dotyczy żony separowanej lub rozwiedzionej sądownie, o ile mąż nie był orzeczeniem sądowem zobowiązany do jej utrzymania.

Art.  17.

Uprawnione (art. 3 b, c, d) dzieci po osobach, wymienionych w art. 1, otrzymują do chwili samodzielnego zarobkowania lub zamążpójścia rentę sierocą w wysokości 20%, renty zasadniczej i dodatku kwalifikacyjnego, a o ile matka ich nie żyje - 30%, najwyżej jednak do ukończenia 18 roku życia. Jeżeli dziecko wskutek upośledzenia fizycznego lub psychicznego nie może zarabiać na siebie i nie posiada środków utrzymania, pobiera rentę przez cały czas trwania tego stanu.

Art.  18.

Dodatki drożyźniane dla wdów i sierot oblicza się wymyśli art. 12. Zaopatrzenie wdowie i sieroce nie może przekraczać pełnej renty zupełnego inwalidy wraz z dodatkiem drożyźnianym.

Art.  19.

Zupełne sieroty może Państwo umieścić w odpowiednich zakładach na wniosek opiekunów; na ten czas zawiesza .się rentę.

Art.  20. ¹⁰

Jeżeli inwalida wojenny, poległy lub zmarły wskutek służby wojskowej (art. 1), był lub byłby został jedynym żywicielem rodziców, otrzymują oni zaopatrzenie w wysokości 3% renty zasadniczej inwalidy i dodatku kwalifikacyjnego, dla pozostałego jednego z rodziców 20%, o ile nie są zaopatrzeni lub są niezdolni do zarobkowania.

Dodatek drożyźniany dla rodziców oblicza się w myśl art. 12.

Art.  21.

Wszystkie zaopatrzenia razem przysługujące pozostałym, nie mogą przekraczać renty inwalidy, jakaby mu się należała przy 100% niezdolności zarobkowej, przyczem kolejność w zaopatrzeniu osób uprawnionych w myśl art. 3 powinna być zachowana.

Art.  22.

Renty, przyznane na mocy niniejszej ustawy, wypłaca się miesięcznie z góry.

Art.  23.

Renta inwalidzka i pozostałych jest wolna od podatków państwowych i samorządowych i nie ulega zajęciu prawnemu.

Prawo wyborcze przez to nie ulega żadnemu ograniczeniu.

Art.  24. ¹¹

Uprawniony do zaopatrzenia winien dochodzić praw swych przed upływem 1 roku po opuszczeniu służby wojskowej.

Roszczenia, zgłoszone po tym terminie, można uwzględnić o ile:

a) urzędowe świadectwo lekarskie wykaże związek przyczynowy pomiędzy chorobą a służbą wojskową,

b) interesowany bawił zagranicą z uzasadnionych powodów lub był w niewoli.

Pozostali powinni zgłosić swoje uprawnienie do zaopatrzenia w ciągu jednego roku od dnia śmierci poległego lub zmarłego.

W tym wypadku zaopatrzenia należy im się od terminu, określonego w art. 14 ust. 2.

Osoby, roszczące prawo do zaopatrzenia z tytułu choroby, okaleczenia lub śmierci, zaszłych przed dniem 1 lipca 1929 r., mogą dochodzić swych praw aż do 31 grudnia 1930 r. włącznie.

O ile roszczenie do zaopatrzenia zostało zgłoszone na zasadzie postanowienia poprzedniego ustępu niniejszego artykułu, uprawnienie do zaopatrzenia rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca, następującego po zgłoszeniu roszczenia.

Rejestracja, dokonana na zasadzie rozporządzenia Prezydenta Ministrów i Ministra Spraw Zagranicznych w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych, Ministrem Spraw Wewnętrznych i Prezesem Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 25 listopada 1920 r. w przedmiocie rejestracji należności, przypadających Rzeczypospolitej od Niemiec z tytułu emerytur i zapomóg dla wojskowych ofiar wojny z b. armji rosyjskiej oraz osób, które były przez tych wojskowych utrzymywane (Monitor Polski Nr. 271 z 1920 r.), nie ma skutków prawnych zgłoszenia, wymaganego postanowieniami niniejszego artykułu, a osoby, zgłoszone do tej rejestracji, nie mające przyznanych praw do zaopatrzenia, winny w celu uzyskania zaopatrzenia zgłosić swoje roszczenia do 31 grudnia 1930 r.

Art.  25. ¹²

Prawo do pobierania renty gaśnie:

1) w razie śmierci,

2) gdy osoba, pobierająca rentę została skazana prawomocnym wyrokiem sądowym:

a) na karę śmierci, na karę więzienia lub ciężkiego więzienia powyżej jednego roku;

w województwach poznańskiem, pomorskiem i w górnośląskiej części województwa śląskiego skazanie na karę więzienia w wymiarze wyżej określonym pociąga za sobą zgaśniecie prawa do pobierania renty tylko w razie orzeczenia utraty obywatelskich praw honorowych,

b) bez względu na wysokość i rodzaj kary, za przestępstwo przeciwpaństwowe.

W wypadku zgaśnięcia prawa pobierania renty z powodów przewidzianych w punkcie 2 lit. a) niniejszego artykułu otrzymuje niewinna rodzina inwalidy wojennego zaopatrzenie w myśl odpowiedniego stosowania zasad art. 14, 17, 20 i 21 niniejszej ustawy.

Art.  25a. ¹³

Uprawnienie do zaopatrzenia tymczasowego pozostałych po zaginionym bez własnej winy na terenie i w czasie działań wojennych rozpoczyna się od daty wydania orzeczenia odnośnej władzy o uznaniu za zaginionego, natomiast gaśnie:

a) jeżeli zaginiony odnajdzie się;

b) po upływie trzech lat od wydania orzeczenia o uznaniu za zaginionego, jeżeli w ciągu tego czasu nie przedłożono metryki jego śmierci, względnie nie uzyskano orzeczenia sądowego, uznającego zaginionego za zmarłego. Dostarczenie tych dowodów później nie uprawna do zaopatrzenia za czas od ustania zaopatrzenia tymczasowego do chwili złożenia dowodów właściwej władzy.

Art.  26. ¹⁴

Prawo do pobierania renty zawiesza się (poza art. 19 i 48):

a) (skreślona),

b) (skreślona),

c) w razie przebywania poza granicami Państwa bez zezwolenia odpowiedniej władzy dłużej niż 1 rok-na czas takiego pobytu za granicą,

d) w razie utraty obywatelstwa polskiego-do chwili ponownego uzyskania tego obywatelstwa,

e) o ile na mocy prawomocnego wyroku sądowego pozostaje w więzieniu,

f) jeżeli miesięczny dochód, podlegający opodatkowaniu, dwukrotnie przewyższa rentę, jaka przysługuje zupełnemu inwalidzie. Stopniowe obniżanie renty stosuje się z chwilą, gdy dochód osoby przewyższa rentę zupełnego inwalidy. Z każdorazowem podniesieniem się dochodu o ¹/₅ powyższej normy, obniża się rentę w tym samym stosunku.

Do stwierdzenia wysokości dochodu służy rozstrzygniecie urzędu podatków i opłat.

Dodatek dla ciężko poszkodowanych nie ulega zawieszeniu, z wyjątkiem punktu d).

Art.  27. ¹⁵

O ile inwalidzie, względnie pozostałym, przy-sługuje prawo do zaopatrzenia na zasadzie innej ustawy o zaopatrzeniu z funduszów państwowych i samorządowych, mogą oni wybrać sobie zaopatrzenie dla siebie korzystniejsze. Postanowienie powyższe nie ma jednak zastosowania do praw, nabytych lub w przyszłości nabyć się mających na zasadzie ustaw o ubezpieczeniach społecznych.

Art.  28. ¹⁶

Pełna renta inwalidy wraz z dodatkiem drożyźnianym może ulec skapitalizowaniu w celu umożliwienia pobierającym rentę nabycia lub uruchomienia warsztatu na roli, w przemyśle lub rzemiośle, oraz w celu kształcenia i dokształcania, o ile:

1) osoba, pobierająca rentę, jest pełnoletnią i nie przekroczyła 55 roku życia,

2) istnieje gwarancja celowego użycia skapitalizowanej renty, w myśl motywów wnioskodawcy.

Zaopatrzenie pozostałych nie może ulec skapitalizowaniu.

Art.  29. ¹⁷

W razie skapitalizowania wypłaca się inwalidzie sumę, którą otrzymuje się, mnożąc 6 miesięczne zaopatrzenie inwalidy (pełna renta wraz z dodatkiem drożyźnianym) przez mnożnik, zmieniający się stosownie do wieku; ostatni wynosi dla inwalidy, który ukończył:

lat	21	18-3/4
"	22	18-1/2
"	23	18-1/4
"	24	18.

W ten sposób obniża się mnożnik co cztery lata o 1 aż do ukończonego 48 roku, a potem co dwa lat aż do skończonego 55 roku, tak, że w końcu wynosi mnożnik 8¹/₄.

O ile inwalida wojenny nie posiada warunków do całkowitego skapitalizowania renty w myśl art. 28, może skorzystać z częściowej kapitalizacji renty do wysokości, nie przekraczającej dwuletniego zaopatrzenia, przysługującego mu z tytułu niniejszej ustawy.

Szczegółowe przepisy w tym przedmiocie wyda Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Skarbu.

Art.  30.

Władza państwowa może zabezpieczyć użycie wypłaconej sumy na cele, w art. 28 wyszczególnione, sposobem wypłacania, zahipotekowaniem i zastrzeżeniem sobie prawa kontroli nad obrotem własnością, nabytą dzięki skapitalizowaniu renty.

Art.  31.

Renta, w myśl art. 28 i 29 skapitalizowana, nie podlega zajęciu prawnemu. Czynności sądowe, połączone ze skapitalizowaniem, nie podlegają opłatom stemplowym.

Art.  32. ¹⁸

Osoby, uprawnione do zaopatrzenia wedle art. 1, które zrzekły się renty w myśl art. 27, lub uzyskały rentę skapitalizowana, oraz ich rodziny-tracą prawo do zaopatrzenia pieniężnego, nie tracą zaś prawa do innych świadczeń, przewidzianych w niniejszej ustawie.

Osoby, które na podstawie ustaw b. państw zaborczych uzyskały skapitalizowanie części przypadającej im na podstawie tamtejszych ustaw renty, otrzymują rentę inwalidzką wedle niniejszej ustawy, zmniejszoną o część skapitalizowaną.

Art.  33. ¹⁹

Inwalida wojenny ma prawo korzystania na koszt Państwa z pomocy lekarskiej, środków i zakładów leczniczych, o ile stwierdzonem zostanie, że choroba jego znajduje się w związku przyczynowym z odbytą służbą wojskową. Za czas pobytu w zakładzie leczniczym do 4 tygodni opłaca inwalida rzeczywiste koszty utrzymania z przyznanej mu renty wraz z dodatkami. O ile koszty utrzymania przewyższają rentę, wynikłą ztąd różnicą pokrywa Skarb Państwa.

Gdy pobyt inwalidy w zakładzie leczniczym trwa dłużej niż 4 tygodnie, przez czas dalszego w nim pobytu przysługuje mu poza bezpłatnem utrzymaniem 5% pełnej renty i dodatku drożyźnianego samotnego inwalidy zupełnego.

Rodzina znajdującego się w zakładzie leczniczym inwalidy otrzymuje zaopatrzenie w myśl zasad art. 14, 17 i 20.

W tym wypadku żona inwalidy otrzymuje do trzech miesięcy zaopatrzenie, jakie przysługuje wdowie niezdolnej do pracy, a po upływie tego terminu - zależnie od rzeczywistej zdolności do pracy.

Całkowite zaopatrzenie leczącego się inwalidy i jego rodziny nie może przewyższać zaopatrzenia zupełnego inwalidy.

Art.  34.

Prawo do korzystania na koszt Państwa z pomocy lekarskiej, środków i zakładów leczniczych mają również inwalidzi poniżej 15% utraty zdolności zarobkowej, o ile udowodnią, że choroba, wymagająca leczenia, jest w związku z odbytą służbą wojskową.

Art.  35. ²⁰

Kasy chorych, oparte na ustawodawstwie o obowiązkowem ubezpieczeniu na wypadek choroby, będą obowiązane do udzielania inwalidom wojennym świadczeń, przewidzianych w art. 33 i 34 niniejszej ustawy, o ile zostaną do tego powołane przez Ministra Pracy i Opieki Społecznej.

Świadczeń tych będą udzielały kasy chorych bez względu na to, czy inwalidzi wojenni są ich członkami, w rozmiarze przewidzianym statutowo dla ich członków z tem jednakże, że granice okresu świadczeń, udzielanych w chorobie członkom kas chorych, nie mają zastosowania do inwalidów wojennych, gdy idzie o choroby będące w związku przyczynowym ze służbą wojskową.

Koszta świadczeń powyższych udzielanych przez kasy chorych, jak również koszta administracyjne z udzielaniem tych świadczeń związane, pokrywa w całości Skarb Państwa, przyczem zwrot świadczeń przez Skarb Państwa może być całkowicie lub częściowo ustalony w postaci ryczałtu, którego wysokość określi każdorazowo Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Skarbu.

Na wydatki odnośne kasy chorych będą otrzymywały zaliczki w wysokości przewidzianych w danym okresie kosztów, związanych z udzielaniem świadczeń wymienionych powyżej.

Terminy udzielania zaliczek i rozrachunków ze Skarbem Państwa oraz sposób tych rozrachunków i rozstrzygania sporów na tem tle wynikłych określi rozporządzenie, które wyda Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Skarbu. Postępowanie kompetentnych urzędów państwowych i kas chorych przy udzielaniu świadczeń w chorobie oraz prawa i obowiązki inwalidów wojennych w stosunku do tychże urzędów i kas, procedurę przy uznawaniu danej choroby za objętą postanowieniami art. 33 i 34 niniejszej ustawy, dla celów rozrachunków kas chorych ze Skarbem Państwa, przy zapewnieniu przytem właściwego udziału zainteresowanych kas chorych, sposób rozstrzygania sporów mogących stąd wyniknąć, oraz sporów inwalidów wojennych z kasami chorych z tytułu powyższych świadczeń, jako też szczegółowe przepisy w sprawie wykonania postanowień mniejszego artykułu ustali w drodze rozporządzenia Minister Pracy i Opieki Społecznej.

W razie potrzeby może Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Ministrem Skarbu powołać, w miejsce kas chorych, związki komunalne do udzielania, za zwrotem kosztów, niektórych świadczeń w chorobie przewidzianych niniejszą ustawą.

Art.  36.

O ile stan kalectwa lub zdrowia może się polepszyć, względnie podnieść zdolność zarobkowa, może się poddać inwalida wojenny za zgodą odpowiedniej władzy na koszt Państwa specjalnym zabiegom chirurgicznym i ortopedycznym, lub udać się do specjalnych uzdrowisk i zdrojowisk.

Art.  37. ²¹

O ile inwalida wojenny nie zgadza się na zabiegi lecznicze, które, w myśl decyzji inwalidzkiej komisji rewizyjno-lekarskiej lub inwalidzkiej komisji odwoławczej, mogą zapobiec pogorszeniu się kalectwa lub choroby oraz obniżeniu stopnia zdolności do zarobkowania, me ma prawa do renty wyższej, do której by go uprawniało to pogorszenie, gdyby nie zostało spowodowane zaniedbaniem leczenia z winy samego inwalidy.

Art.  38.

Po dokonaniu wyżej wymienionych zabiegów leczniczych stwierdza ponownie władza odpowiednia przez komisję, w art. 7 wymienioną, stopień utraty zdolności zarobkowej.

Art.  39. ²²

Inwalidzi wojenni otrzymują na koszt Państwa aparaty ortopedyczne w ilości potrzebnej, umożliwiające im wykonywanie zawodu, a także służące dla celów Kosmetycznych przy kalectwach, rzucających się w oczy.

Dostarczanie aparatów, wymienionych powyżej, jest dokonywane przez wykonawcę świadczeń w chorobie, którego przewiduje art. 35.

Art.  40.

Ociemniali inwalidzi otrzymują, po przejściu kursu szkolenia, komplet narządzi warsztatowych, potrzebnych do wykonywania dostępnych im zawodów (maszyny do pisania pismem wypukłem), a w razie uzasadnionej potrzeby - psa przewodnika.

Dodatek na utrzymanie psa określi rozporządzenie wykonawcze.

Art.  41.

Państwo może sobie zastrzec prawo własności co do kosztowniejszych aparatów, narzędzi i psa.

Art.  42.

Aparat ortopedyczny winien służyć inwalidzie na pewien okres czasu, bliżej rozporządzeniem określony.

Ponowne zaopatrzenie inwalidy w takiż aparat ortopedyczny przed upływem tego czasu dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy stwierdzono, że zniszczenie nie zostało spowodowane przez złą wolę lub zaniedbanie inwalidy.

Art.  43.

Zaopatrywanie inwalidów wojennych w aparaty ortopedyczne i naprawa tychże odbywają się na koszt Państwa.

Zwrot kosztów naprawy aparatów ortopedycznych, jako też kosztów sporządzenia nowych aparatów w zakładach prywatnych jest dozwolony, o ile uzyskano uprzednio zezwolenie na to odpowiedniej władzy.

Suma, ulegająca zwrotowi, nie może przekraczać cen maksymalnych, ustalonych dla takichże aparatów i ich naprawy w wytwórniach i zakładach państwowych.

Art.  44.

Inwalidzi wojenni mają prawo do bezpłatnej nauki w odpowiednich zakładach celem podniesienia lub odzyskania dawniejszej zdolności do pracy.

Art.  45.

O zawodzie, do którego ma być przygotowany i wyszkolony inwalida, rozstrzyga jego zdolność fizyczna i wykształcenie, przyczem jednak winny być uwzględnione w miarę możności uzasadnione jego życzenia.

Art.  46.

Inwalidzie wojennemu, uchylającemu się bez uzasadnionej przyczyny od szkolenia, lub zaniedbującemu je, może być zmniejszona renta o ¹/₄.

Art.  47. ²³

Szkolenie i przygotowanie do zawodów na koszt Państwa w myśl art. 45 nie może trwać dłużej niż jeden rok, w wyjątkowych wypadkach do dwóch lat.

O ile inwalida otrzymuje mieszkanie i utrzymanie w danym zakładzie, stosuje się zasadę, w art. 11 ustęp 3 i 4 w niniejszej noweli określoną, z tem, że normy, tamże określone, stosuje się od 1 dnia miesiąca następującego po wstąpieniu inwalidy do zakładu na czas pobytu w nim.

Art.  48. ²⁴

Inwalidzi wojenni, niezdolni do samodzielnego zarobkowania, pozbawieni opieki - mogą być umieszczeni w odpowiednich zakładach na stałe. Umieszczenie inwalidy wojennego w zakładzie wbrew jego woli może nastąpić tylko w razie urzędowego stwierdzenia choroby umysłowej, nałogowego włóczęgostwa i żebraniny. Względem inwalidy stosują się na ten czas postanowienia art. 47, a względem rodziny jego - postanowienia art. 11 niniejszej noweli.

Art.  49.

Inwalidzi, którzy w następstwie ciężkiego uszkodzenia zdrowia uprawniającego do zaopatrzenia na mocy niniejszej ustawy tak są niedołężni, iż stale potrzebują pomocy osób drugich i opieka rodzinna nie wystarczy, a z powodu braku miejsca w domach inwalidów lub z innych ważnych względów pozostają przy rodzinie, otrzymują dodatek na pielęgnację w wysokości 25% pobieranej przez nich pełnej renty.

Art.  50. ²⁵

Inwalidzi, odbywający podróże w sprawach, tyczących się ich zaopatrzenia, mają prawo do zwrotu kosztów podróży i kosztów utrzymania przez czas trwania tychże, z wyjątkiem wypadków, kiedy podróż odbywa inwalida bez wezwania ze strony odnośnej władzy i bez uzasadnionej przyczyny, lub w sprawach odwoławczych, o ile te zostaną odmownie załatwione.

Wysokość ryczałtu za podróże i utrzymanie określi Minister Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Skarbu.

Art.  51.

Bezrolni i małorolni inwalidzi wojenni, będący z zawodu rolnikami lub obeznani z uprawą roli, mają prawo do otrzymania od Państwa gospodarstwa rolnego w myśl ustaw z dnia 6 lipca 1920 r. (Dz. Ust. № 70, poz. 462) i z dnia 17 grudnia 1920 r. (Dz. Ust. z 1921 r. № 4, poz. 18) i prawo pierwszeństwa. Koszty utworzenia osady inwalidzkiej pokrywa się ze skapitalizowanego zaopatrzenia inwalidy w myśl art. 28 i 29.

Art.  52.

Spółki inwalidów wojennych, zakładające przedsiębiorstwa przemysłowe i handlowe, mogą korzystać przed innemi z istniejących udogodnień.

Art.  53.

Inwalidzi wojenni mają przy równych kwalifikacjach pierwszeństwo przy obsadzaniu urzędów państwowych i nadawaniu zezwoleń na sprzedaż towarów monopolowych, biletów loteryjnych, na prowadzenie gospód, księgarń kolejowych i t. p.

Pierwszeństwo takie przysługuje także pozostałym wdowom po inwalidach wojennych, po poległych i zmarłych (art. 1), nie mającym dostatecznych środków do życia.

Art.  54.

Inwalidzi wojenni, posiadający dostateczne kwalifikacje, mają pierwszeństwo także przy obsadzaniu urzędów samorządowych, posad w przedsiębiorstwach i zakładach państwowych lub samorządowych, oraz w prywatnych przez Państwo subwencjonowanych i koncesjonowanych.

Art.  55. ²⁶

Pracodawcy w rolnictwie, przemyśle, handlu i komunikacji nie mogą uchylić się od zatrudnienia na każdych 50 robotników i pracowników przynajmniej jednego inwalidy ciężko poszkodowanego. Rozporządzenie wykonawcze w tym przedmiocie wyda Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z właściwymi ministrami.

O ile zatrudnieni na podstawie niniejszego artykułu inwalidzi wojenni korzystają ze świadczeń w chorobie, pozostającej w związku przyczynowym ze służbą wojskową, kasy chorych nie mają obowiązku wypłacać im zasieków, przewidzianych w ustawach o obowiązkowem ubezpieczeniu na wypadek choroby.

Art.  55a. ²⁷

Pracodawcy, winni przekroczenia niniejszego przepisu lub rozporządzeń na jego podstawie wydanych, karani będą w drodze administracyjnej aresztem do sześciu tygodni albo grzywną od 100.000 do 1.000.000 mk.

Art.  56.

Ustawa niniejsza wchodzi w życie z pierwszym dniem miesiąca, następującego po ogłoszenia ustawy. Równocześnie względem osób-uprawnionych do korzystania z niniejszej ustawy, tracą moc wszystkie przepisy prawne, obowiązujące dotąd w obrębie Rzeczypospolitej Polskiej, regulujące zaopatrzenie inwalidów wojennych oraz pozostałych po inwalidach wojennych, poległych i zmarłych (art. 1 b).

Art.  57.

(przejściowy). Wdowy i sieroty po inwalidach, wymienionych w art. 1 b, które pobierają już ze Skarbu Państwa Polskiego zaopatrzenie na podstawie innych przepisów prawnych, dotychczas " obowiązujących, a które nie posiadają warunku, przewidzianego w art. 14 b), będą nadal korzystały z zaopatrzenia, jednakowoż według postanowień niniejszej ustawy.

Art.  57a. ²⁸

Wszelkie prawa i ograniczenia, odnoszące się w ustawie do wdów i osób, wymienionych w art. 3, odnoszą się do żony i osób, pozostałych po zaginionych.

Art.  58. ²⁹

Wykonanie niniejszej ustawy porucza się Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej i Ministrowi Skarbu w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, Ministrem Spraw Wojskowych i Ministrem Sprawiedliwości - według właściwości.

1 Tytuł zmieniony przez art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 lutego 1924 r. (Dz.U.24.21.223) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 marca 1924 r.

2 Art. 1:

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 lutego 1924 r. (Dz.U.24.21.223) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 marca 1924 r.

- zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 1 czerwca 1927 r. w sprawie zniesienia artykułów 11 i 12 ustawy o środkach zapewnienia równowagi budżetowej. (Dz.U.27.50.447) z dniem 1 kwietnia 1927 r.

3 Art. 3a:

- dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 lutego 1924 r. (Dz.U.24.21.223) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 marca 1924 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

4 Art. 3b:

- dodany przez art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 lutego 1924 r. (Dz.U.24.21.223) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 marca 1924 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

5 Art. 3c dodany przez art. 1 pkt 3 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

6 Art. 3d dodany przez art. 1 pkt 4 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

7 Art. 7 zmieniony przez art. 1 pkt 5 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

8 Art. 13 zmieniony przez art. 1 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

9 Art. 14 zmieniony przez art. 2 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

10 Art. 20 zmieniony przez art. 3 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

11 Art. 24:

- zmieniony przez art. 4 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

- zmieniony przez art. 1 ustawy z dnia 7 marca 1929 r. (Dz.U.29.23.229) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 lipca 1929 r.

12 Art. 25 zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 7 października 1927 r. (Dz.U.27.89.798) zmieniającej nin. ustawę z dniem 15 października 1927 r.

13 Art. 25a:

- dodany przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 lutego 1924 r. (Dz.U.24.21.223) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 marca 1924 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 6 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

14 Art. 26:

- zmieniony przez art. 5 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

- zmieniony przez art. 11 ustawy z dnia 22 grudnia 1925 r. o środkach zapewnienia równowagi budżetowej (Dz.U.25.129.918) z dniem 1 stycznia 1926 r.

- zmieniony przez art. 1 rozp. z mocą ustawy z dnia 1 czerwca 1927 r. w sprawie zniesienia artykułów 11 i 12 ustawy o środkach zapewnienia równowagi budżetowej. (Dz.U.27.50.447) z dniem 1 kwietnia 1927 r.

15 Art. 27 zmieniony przez art. 6 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

16 Art. 28 zmieniony przez art. 7 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

17 Art. 29:

- zmieniony przez art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 7 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

18 Art. 32 zmieniony przez art. 10 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

19 Art. 33 zmieniony przez art. 11 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

20 Art. 35 zmieniony przez art. 1 pkt 8 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

21 Art. 37 zmieniony przez art. 1 pkt 9 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

22 Art. 39 zmieniony przez art. 1 pkt 10 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

23 Art. 47 zmieniony przez art. 13 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

24 Art. 48 zmieniony przez art. 14 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

25 Art. 50 zmieniony przez art. 1 pkt 11 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

26 Art. 55 zmieniony przez art. 1 pkt 12 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

27 Art. 55a:

- dodany przez art. 15 ustawy z dnia 4 sierpnia 1922 r. (Dz.U.22.67.608) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 maja 1922 r.

- zmieniony przez art. 1 pkt 13 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

28 Art. 57a dodany przez art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 lutego 1924 r. (Dz.U.24.21.223) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 marca 1924 r.

29 Art. 58 zmieniony przez art. 1 pkt 14 rozp. z mocą ustawy z dnia 3 grudnia 1930 r. (Dz.U.30.86.665) zmieniającej nin. ustawę z dniem 1 stycznia 1931 r.

• Identyfikator: Dz.U.1921.32.195
• Rodzaj: Ustawa
• Tytuł: Zaopatrzenie inwalidów wojennych i ich rodzin oraz zaopatrzenie rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową.
• Data aktu: 18/03/1921
• Data ogłoszenia: 12/04/1921
• Data wejścia w życie: 01/05/1921