Jesteśmy podmiotem leczniczym będącym przedsiębiorcą (NZOZ spółka jawna). Chcemy powołać dyrektora podmiotu (osoba niebędąca właścicielem NZOZ-u) i kierownika (obecny kierownik NZOZ-u, wspólnik spółki, lekarz specjalista).
Jakie warunki muszą spełniać te osoby?
Jaki jest tryb powołania na takie stanowiska w obliczu obowiązujących przepisów?
Jaką dokumentację wewnętrzną należy stworzyć?
Ustawa o działalności leczniczej, jako że w ogóle nie przewiduje konieczności powoływania konkretnej osoby na stanowisko kierownika (zawsze będzie nim z mocy prawa zarząd spółki kapitałowej, a w przypadku innych podmiotów - osoby uprawnione do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz), nie przewiduje też żadnego specjalnego trybu delegowania obowiązków kierownika na inne osoby (np. dyrektora). Należy zatem stwierdzić, iż powołanie dyrektora winno odbyć się zgodnie z ogólnymi zasadami obowiązującymi w spółce, regulującymi sposób prowadzenia przez tę spółkę spraw i podejmowania określonych decyzji (np. uchwała wspólników).
Zgodnie z definicją, określoną w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654) – dalej u.dz.l., kierownikiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą jest zarząd spółki kapitałowej, a w przypadku innych podmiotów - osoby uprawnione do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz. Wobec takiej definicji kierownika podmiotu leczniczego należy stwierdzić – zgodnie z art. 39 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.), iż kierownikiem podmiotu leczniczego działającego w formie spółki jawnej będą wszyscy wspólnicy i co do zasady każdy z nich ma prawo i obowiązek do samodzielnego prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki przewiduje inaczej. Innymi słowy kierownikiem podmiotu leczniczego będą wszyscy ci wspólnicy, którzy zgodnie z umową spółki jawnej są uprawnieni do prowadzenia jej spraw – na ogólnych zasadach dotyczących reprezentowania tejże spółki.

Ustawodawca z góry przesądził więc, kto w świetle obowiązujących przepisów prawa jest kierownikiem podmiotu leczniczego. Tym samym nie ma już wymogu powoływania na to stanowisko konkretnej osoby. Ustawa o działalności leczniczej nie wymaga już również od kierownika spełnienia szczególnych wymogów fachowych. Wyjątek w tym zakresie dotyczy wyłącznie podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami.
Zgodnie z art. 4 ust. 2 u.dz.l. określone ustawą prawa i obowiązki podmiotu leczniczego są wykonywane przez kierownika tego podmiotu, jeżeli ustawa w sposób wyraźny nie stanowi inaczej. Oznacza to, że odpowiedzialność w stosunkach zewnętrznych, tj. wobec osób trzecich, w tym także wobec organów rejestrowych czy też organów kontroli, za działania i zaniechania podmiotu leczniczego zawsze spoczywać będzie na kierowniku w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 1 u.dz.l. – a wiec w tym przypadku na wspólnikach uprawnionych i zobowiązanych do prowadzenia spraw spółki jawnej.
Niezależnie od powyższego, w razie potrzeby w podmiotach leczniczych można powołać dodatkową osobę do reprezentowania tego podmiotu w związku z wykonywaniem przez niego działalności leczniczej i upoważnić ją do określonych czynności (np. dyrektora podmiotu leczniczego). Należy jednak pamiętać, iż umocowanie takiej osoby do działania w imieniu podmiotu nie ma charakteru ogólnego, wynikającego z ustawy. Wobec tego, aby osoba taka mogła skutecznie działać, musi posiadać ku temu specjalne umocowanie.

Przede wszystkim zakres obowiązków i odpowiedzialność przewidzianą dla stanowiska dyrektora bądź innego reprezentanta podmiotu leczniczego, należy określić w regulaminie organizacyjnym (art. 24 ust. 1 pkt 13 u.dz.l.).

Niezależnie od tego, kierownik podmiotu leczniczego w rozumieniu art. 2 ust. 2 pkt 1 u.dz.l. powinien udzielić takiej osobie stosownych pełnomocnictw, wskazujących wyraźnie na zakres uprawnień przyznanych dyrektorowi. W przeciwnym razie osoby trzecie mogą mieć wątpliwość, czy osoba ta jest osobą rzeczywiście uprawnioną do reprezentowania spółki i czy działa w zakresie swojego umocowania, a w konsekwencji mogą nie chcieć dokonywać żadnych czynności z takimi osobami. Ponieważ zgodnie z obowiązującymi od 1 lipca 2011 r. przepisami, w księdze rejestrowej podmiotu leczniczego nie ujawnia się już danych o tym, kto jest kierownikiem, ani tym bardziej też nie wskazuje się z imienia i nazwiska osób będących kierownikami czy też innych upoważnionych do reprezentowania podmiotu leczniczego, to dokument pełnomocnictwa może okazać się niezastąpiony dla wykazania swoich uprawnień wobec osób trzecich (np. kontrahentów, banków, NFZ).
Ponadto podkreślenia wymaga fakt, iż odpowiedzialność takiej osoby (dyrektora) będzie odpowiedzialnością wyłącznie w stosunkach wewnętrznych - za niedopełnienie obowiązków nałożonych przez ustawę na kierownika, w stosunkach zewnętrznych w dalszym ciągu odpowiadać będą wspólnicy spółki jawnej uprawnieni i zobowiązani do prowadzenia jej spraw. Dlatego w umowie pomiędzy spółką prowadzącą działalność leczniczą a osobą powołaną do reprezentowania jej w związku z tą działalnością (np. dyrektorem podmiotu leczniczego) należy wyraźnie określić zakres obowiązków takiej osoby a także zakres jej odpowiedzialności względem spółki (np. zakres odpowiedzialności odszkodowawczej, kary umowne etc.). Pamiętać przy tym należy, iż jeśli dyrektor ma być zatrudniony na podstawie umowy o pracę, to zakres jego odpowiedzialności będą wyznaczały również przepisy prawa pracy. Ograniczenia takie nie występują natomiast przy umowach cywilnoprawnych (np. zlecenie, kontrakt menedżerski).

Ustawa o działalności leczniczej, jako że w ogóle nie przewiduje konieczności powoływania konkretnej osoby na stanowisko kierownika (zawsze będzie nim z mocy prawa zarząd spółki kapitałowej, a w przypadku innych podmiotów - osoby uprawnione do kierowania tymi podmiotami i ich reprezentowania na zewnątrz), nie przewiduje też żadnego specjalnego trybu delegowania obowiązków kierownika na inne osoby (np. dyrektora). Należy zatem stwierdzić, iż powołanie dyrektora winno odbyć się zgodnie z ogólnymi zasadami obowiązującymi w spółce, regulującymi sposób prowadzenia przez tę spółkę spraw i podejmowania określonych decyzji (np. uchwała wspólników).
Katarzyna Fortak-Karasińska, Marta Bogusiak