Jak przypomina RPP, zgodnie z art. 6 ust. 1 i art. 8 ustawy o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej oraz udzielanych z należytą starannością. Niezależnie, czy leczenie pacjenta odbywa się stacjonarnie, w gabinecie lekarskim, czy za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności na odległość, priorytetem jest zadbanie o bezpieczeństwo pacjenta – co wiąże się z właściwym rozpoznaniem jego problemu zdrowotnego i zastosowaniem adekwatnego i skutecznego leczenia.
RPP zaznacza, że leki wypisywane na receptę powinny być stosowane pod ścisłym nadzorem lekarza i po właściwym zweryfikowaniu istnienia wskazań do zastosowania danego leku. W szczególności w przypadku możliwości uzyskania za pośrednictwem tzw. receptomatów recept na leki odurzające, opioidowe, antydepresyjne, psychotropowe, psychoaktywne czy medyczną marihuanę. Bazowanie na oświadczeniach pacjentów o stosowaniu takich leków może być również rozpatrywane pod kątem odpowiedzialności karnej wynikającej z art. 58 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zakresie umożliwienia użycia środka odurzającego.
Od 7 listopada 2024 r. nastąpiła zmiana rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje w zakresie wystawiania recept na niektóre produkty lecznicze, w tym na fentanyl czy medyczną marihuanę. Wprowadzono katalog środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1, których przepisanie na recepcie jest możliwe po osobistym zbadaniu pacjenta. Katalog ten obejmuje:
- fentanyl,
- morfinę,
- oksykodon,
- konopi ziele innych niż włókniste oraz wyciągi, nalewki farmaceutyczne, a także wszystkie inne wyciągi z konopi innych niż włókniste,
- żywicę konopi.
Zatem od 7 listopada 2024 r. nie jest możliwe przepisanie recepty na wskazane preparaty w drodze teleporady (na odległość). Osoba wystawiająca receptę ma obowiązek osobistego zbadania pacjenta celem ustalenia (lub wykluczenia) wskazań do zastosowania danego preparatu. Wyjątkiem są przypadki kontynuacji leczenia określonym preparatem, kiedy osobą wystawiającą receptę jest lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej, w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (z wyłączeniem nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej).
Czytaj więcej: Recepta na leki opioidowe po osobistym zbadaniu przez lekarza
Przepisy są, ale problem nie zniknął
Od początku 2023 r. RPP wydał 49 decyzji uznających stosowanie praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów w zakresie ww. wskazanej działalności podmiotów, które oferują recepty na leki odurzające (np. medyczna marihuana). 19 z nich dotyczyło niedostosowania się przez podmioty lecznicze do obowiązujących od 7 listopada 2024 r. zmian w przepisach prawa.
RPP nakazał wyeliminowanie stwierdzonych nieprawidłowości. W razie braku wykonania decyzji rzecznik ma prawo nałożyć na podmiot leczniczy karę pieniężną do wysokości 500 000 zł. Do tej pory RPP nałożył dwie kary pieniężne na podmioty, które nie dostosowały się do jego decyzji – w wysokości 234 000 zł (utrzymana w mocy wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. V SA/Wa 614/24) oraz 280 800 zł (decyzja do tej pory nie została zaskarżona).
Skargi do sądów administracyjnych na decyzje rzecznika praw pacjenta są przez sądy oddalane: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 29 maja 2024r. (V SA/Wa 2671/23), wskazał na obligatoryjność wykonania badania i konieczność zabezpieczenia bezpieczeństwa pacjenta w tym zakresie. Jak podkreślono w uzasadnieniu, badanie lekarskie wymaga bowiem dokonania oględzin, a więc bezpośredniego zetknięcia się z pacjentem.
- Rozstrzygnięcia sądu administracyjnego wskazujące na słuszność moich decyzji względem tzw. receptomatów potwierdzają, że działania moje i moich współpracowników służą pacjentom, stoją na straży ich bezpieczeństwa i zdrowia – mówi Bartłomiej Chmielowiec.
Jednocześnie należy wskazać, że na podstawie ścisłej współpracy pomiędzy RPP, Ministerstwem Zdrowia, Centrum e-Zdrowia oraz głównym inspektorem farmaceutycznym, rzecznik w 2025 r. wszczął kolejne 32 postępowania względem podmiotów, w ramach których wystawia się bardzo duże liczby recept na leki kontrolowane, w tym 5 postępowań w sprawie nałożenia kary pieniężnej – względem podmiotów, wobec których już wcześniej wydano decyzję.
RPP przypomina przy tym, że prowadzi postępowania wobec podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych, nie lekarzy. Przy czym recepty wystawiają jednak medycy. Dlatego, mając na uwadze możliwe naruszenie zasad wykonywania zawodu, RPP przekazał do okręgowych rzeczników odpowiedzialności zawodowej dla lekarzy sygnały dotyczące 21 lekarzy, a w przypadku 3 – złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Cena promocyjna: 101.4 zł
|Cena regularna: 169 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 101.4 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
