Odpowiedź

Przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z. wyrażają ogólną regułę, zgodnie z którą niezależnie od sposobu potwierdzania prawa do świadczenia opieki zdrowotnej świadczeniobiorca zobowiązany jest do przedłożenia dokumentu tożsamości - dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej. Brak takiego dokumentu, z uwagi na następczą niemożność przeprowadzenia weryfikacji, skutkować będzie odmową udzielenia świadczenia. Przedmiotowa reguła doznaje jednak dwóch wyjątków. Otóż zgodnie z przepisem art. 50 ust. 11 u.ś.o.z., w stanach nagłych lub w przypadku, gdy ze względu na stan zdrowia nie jest możliwe złożenie oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej, świadczenie opieki zdrowotnej zostaje udzielone pomimo braku potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej. W takim przypadku osoba, której udzielono świadczenia opieki zdrowotnej, jest obowiązana do przedstawienia dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej albo złożenia oświadczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej, a jeżeli świadczenie to jest udzielane w oddziale szpitalnym, w terminie 7 dni od dnia zakończenia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej - pod rygorem obciążenia tej osoby kosztami udzielonych jej świadczeń. Po drugie zaś, zwolnienie z obowiązku przedłożenia dokumentu tożsamości dotyczy sytuacji udzielania porady lekarskiej telefonicznej w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Zgodnie bowiem z postanowienia załącznika nr 5 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1139 z późn. zm.) - dalej r.p.o.z. "Wykaz świadczeń gwarantowanych opieki zdrowotnej, o których mowa w art. 55 ust. 3 u.ś.o.z., oraz warunki ich realizacji", świadczenia gwarantowane nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej obejmują w szczególności poradę lekarską udzielaną w warunkach ambulatoryjnych w bezpośrednim kontakcie ze świadczeniobiorcą lub telefonicznie oraz w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia świadczeniobiorcy - w miejscu jego zamieszkania. Jako, że w przypadku porady telefonicznej potwierdzenie tożsamości świadczeniobiorcy doznaje obiektywnych ograniczeń, świadczeniodawca zwolniony jest z obowiązku żądania przedłożenia dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 u.ś.o.z., do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie mają prawo osoby objęte powszechnym, obowiązkowym i dobrowolnym, ubezpieczeniem zdrowotnym, osoby, których prawo do świadczeń potwierdził w drodze wydanej decyzji wójt, burmistrz lub prezydent oraz inne osoby posiadające obywatelstwo polskie, które nie ukończyły 18. roku życia lub posiadające obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, które są w okresie ciąży, porodu lub połogu.
Jak stanowi z kolei art. 50 u.ś.o.z., świadczeniobiorca ubiegający się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej jest obowiązany przedstawić kartę ubezpieczenia zdrowotnego lub też decyzję wójta (burmistrza, prezydenta) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy, potwierdzającą prawo do świadczeń opieki zdrowotnej. Co istotne jednak, przedstawienie przez świadczeniobiorcę dokumentów, o których mowa wyżej, nie jest wymagane, jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące warunki: świadczeniobiorca potwierdzi swoją tożsamość poprzez okazanie dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej (legitymacja szkolna może być okazana jedynie przez osobę, która nie ukończyła 18. roku życia) a świadczeniodawca uzyska potwierdzenie prawa do świadczeń opieki zdrowotnej osoby ubiegającej się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej z wykorzystaniem systemu elektronicznej weryfikacji uprawnień świadczeniobiorcy. W przypadku niepotwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej w sposób opisany wyżej, świadczeniobiorca po okazaniu dokumentu tożsamości może przedstawić inny dokument potwierdzający prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, a jeżeli takiego dokumentu nie posiada, złożyć pisemne oświadczenie o przysługującym mu prawie do świadczeń opieki zdrowotnej. W tym miejscu wskazać należy, iż niezależnie od wyników literalnej wykładni art. 50, obowiązek przedłożenia przez świadczeniobiorcę ubiegającego się o udzielenie świadczenia opieki zdrowotnej dokumentu tożsamości rozszerzyć należy również o te sytuacje, kiedy świadczeniobiorca zamierza potwierdzić swoje prawo z wykorzystaniem wydanej przez wójta (burmistrza, prezydenta) decyzji. Sama bowiem decyzja nie zawiera żadnego elementu wizualizacji wizerunku jej adresata, który pozwoliłby na niebudzące wątpliwości ustalenie, że okazujący decyzję jest osobą wskazaną w jej treści.
Uwzględniając poczynione wyżej ustalenie w zakresie zasad weryfikacji prawa świadczeniobiorcy do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej i odnosząc je kolejno do treści sformułowanego pytania, stwierdzić należy, iż przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wyrażają ogólną regułę, zgodnie z którą niezależnie od sposobu potwierdzania prawa do świadczenia opieki zdrowotnej świadczeniobiorca zobowiązany jest do przedłożenia dokumentu tożsamości - dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej. Brak takiego dokumentu, z uwagi na następczą niemożność przeprowadzenia weryfikacji, skutkował będzie odmową udzielenia świadczenia. Przedmiotowa reguła doznaje jednak dwóch wyjątków. Otóż zgodnie z przepisem art. 50 ust. 11 u.ś.o.z., w stanach nagłych lub w przypadku, gdy ze względu na stan zdrowia nie jest możliwe złożenie oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej, świadczenie opieki zdrowotnej zostaje udzielone pomimo braku potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej. W takim przypadku osoba, której udzielono świadczenia opieki zdrowotnej, jest obowiązana do przedstawienia dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej albo złożenia oświadczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej, a jeżeli świadczenie to jest udzielane w oddziale szpitalnym, w terminie 7 dni od dnia zakończenia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej - pod rygorem obciążenia tej osoby kosztami udzielonych jej świadczeń. Po drugie zaś, zwolnienie z obowiązku przedłożenia dokumentu tożsamości dotyczy sytuacji udzielania porady lekarskiej telefonicznej w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Zgodnie bowiem z postanowienia załącznika nr 5 do r.p.o.z. (podobnie zresztą czyni to załącznik nr 5 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej "Wykaz świadczeń gwarantowanych nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej oraz warunki ich realizacji" - Dz. U. poz. 1248), świadczenia gwarantowane nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej obejmują w szczególności poradę lekarską udzielaną w warunkach ambulatoryjnych w bezpośrednim kontakcie ze świadczeniobiorcą lub telefonicznie oraz w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia świadczeniobiorcy - w miejscu jego zamieszkania. Jako, że w przypadku porady telefonicznej potwierdzenie tożsamości świadczeniobiorcy doznaje obiektywnych ograniczeń, świadczeniodawca zwolniony jest z obowiązku żądania przedłożenia dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej.