Polskie społeczeństwo jest jednym z najszybciej starzejących się w Europie. Za 40 lat stosunek osób w wieku nieprodukcyjnym do osób w wieku produkcyjnym może osiągnąć najwyższy (po Rumunii) poziom w całej Unii Europejskiej. Realizacja kompleksowej polityki senioralnej nabiera więc strategicznego znaczenia dla przyszłości Polski.

Dyskusja na ten temat zainaugurowała Międzynarodowy Kongres Zdrowego Starzenia, który rozpoczął się 24 września 2015 w Warszawie. W spotkaniu udział biorą przedstawiciele rządu, posłowie i senatorowie oraz eksperci z kraju i zza granicy.

Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej (ZDPS) na lata 2014-2020, zostały przyjęte przez polski rząd 24 grudnia 2013 roku. To pierwszy dokument strategiczny tego typu. Zakłada on między innymi wspieranie inicjatyw na rzecz aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu, większy udział seniorów w życiu społecznym, jak najpełniejsze wykorzystanie potencjału osób 50+ na rynku pracy oraz budowę solidarności międzypokoleniowej.

Potrzebę wdrożenia aktywnej polityki na rzecz zdrowego starzenia się uzasadniają niepokojące dane demograficzne - rosnąca średnia długość życia przy jednoczesnym trwałym spadku liczby narodzin. Według danych GUS w najbliższym ćwierćwieczu o prawie 4 miliony spadnie liczba osób w wieku produkcyjnym, a ludność Polski zmniejszy się o 2,1 miliona. W analogicznym okresie oczekiwane jest podwojenie się liczby obywateli powyżej 65 lat. Oznacza to, że na jedną osobę w wieku emerytalnym przypadną zaledwie dwie pracujące. Jednocześnie w znacznym stopniu zwiększy się udział w populacji osób w wieku późnej starości (80 lat i więcej) - z około 3,5 procent populacji obecnie do ponad 7,2 procent. W roku 2035 takich osób będzie w Polsce ponad 2,5 mln. Trend ten stanowi zagrożenie dla kondycji polskiej gospodarki, która straci piątą część kapitału ludzkiego i obciążona zostanie kosztami opieki medycznej i socjalnej nad rosnącą liczbą osób starszych. Problem jest tym bardziej istotny, że obecnie już ponad połowa osób w wieku przedemerytalnym ma problemy zdrowotne. Bieżące trendy demograficzne wskazują, że tendencja ta będzie się pogłębiać.

Pierwszą sesję plenarną Kongresu pt. „Długofalowa Polityka Senioralna w Polsce 2014-2020 – strategia i realizacja” otworzył Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Pracy i Polityki Społecznej, który zaprezentował założenia Długofalowej Polityki Senioralnej. Następnie paneliści, w większości aktywnie zaangażowani w tworzenie polityki senioralnej, ale również odpowiedzialni za jej realizację, zostali poproszeni o ocenę efektów programu z perspektywy 1,5 roku jego funkcjonowania.

Wśród największych osiągnięć zostały wskazane działania na rzecz wprowadzenia rozwiązań prawnych, regulujących realizację polityki senioralnej, w tym utworzenie stałej sejmowej Komisji Polityki Senioralnej. To właśnie efektem pracy komisji było uchwalanie ustawy o osobach starszych, która nakłada na rząd obowiązek bieżącego monitorowania sytuacji osób starszych (w wieku 60+), z uwzględnieniem sytuacji demograficznej oraz dochodowej, warunków mieszkaniowych, aktywności zawodowej, sytuacji rodzinnej, sytuacji osób niepełnosprawnych i ich opiekunów, aktywności społecznej i obywatelskiej oraz edukacyjnej, kulturalnej, sportowej, rekreacyjnej, a także informacji o stanie zdrowia oraz dostępności i poziomie usług socjalnych. Celem monitoringu ma być przygotowywanie wieloaspektowej diagnozy sytuacji osób starszych, usystematyzowanie zadań z zakresu polityki senioralnej realizowanych obecnie oraz zapewnienie ich ciągłości, adekwatności, kompleksowości i spójności.

Uczestnicy panelu poświęcili również sporo uwagi wyzwaniom, przed którymi stoi polskie społeczeństwo oraz rząd. W ocenie profesora dr hab. Piotra Błędowskiego z Instytut Gospodarstwa Społecznego SGH – „pomimo bardzo dobrze zdefiniowanych celów oraz obszarów działań, polska polityka senioralna musi być modyfikowana, z uwagi na nieustanie zmieniające się uwarunkowania oraz otoczenie społeczne”.

Wśród obszarów wymagających szczególnej troski wskazane zostały także zagadnienia związane z aktywizacją zawodową osób starszych. Zdaniem Bogusława Chraboty, redaktora naczelnego dziennika „Rzeczpospolita” - „problemem jest pogodzenie konieczności aktywizacji młodych, przeciwdziałania emigracji, z aktywizacją starszych”. Jak zauważył profesor Bolesław Samoliński, przewodniczący Rady Polityki Senioralnej przy Ministrze Pracy i Polityki Społecznej - „Partnerstwo międzypokoleniowe w miejscu pracy jest misją dla pracodawców i Ministerstwa Gospodarki”.

Zdaniem Władysława Kosiniaka-Kamysza, ministra pracy i polityki społecznej, jednym z priorytetów dla państwa powinien być rozwój tak zwanej srebrnej ekonomii, w tym dostępu do wyspecjalizowanych usług geriatrycznych - „Srebrna ekonomia, a więc produkty i usługi dedykowane dla seniorów, pozwalają podnieść standard życia osób starszych, a jednocześnie na tworzenie miejsc pracy dla młodych" - powiedział.

Dyskusję podsumował profesor Bolesław Samoliński, wskazując, że kluczowe znaczenie poza stworzeniem ram prawnych, ma zmiana postaw osób starszych. W opinii profesora Samolińskiego „najlepsze ramy polityki senioralnej nie zastąpią aktywizacji osób starszych na poziomie podstawowym.”

Polityka senioralna była również tematem drugiej sesji plenarnej pt. „Zdrowe i aktywne starzenie się – wizja Europy 2050”. Dyskusję otworzył prof. Jean Bousquet, przewodniczący Światowego Sojuszu przeciwko Przewlekłym Chorobom Układu Oddechowego Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Eksperci zgodnie ocenili, że realizacja integrowanej polityki senioralnej na poziomie międzynarodowym stanowi jedno z głównych wyzwań dla Europy. Jako przykład dobrych praktyk wskazano doświadczenia oraz rozwiązania wprowadzone w Polsce. Zdaniem profesora Polska jest pierwszym krajem, który zajął się profilaktyką związaną z aktywnym starzeniem się, a polityka senioralna w Polsce zgadza się idealnie z wytycznymi unijnymi. W ocenie Emily Sinnott z Banku Światowego – „Polska ma bardzo dobre systemy informacji zdrowotnej, wyzwaniem jest wykorzystywanie tych danych w praktyce”.

Opracowanie: Magdalena Okoniewska

Źródło: www.zdrowestarzenie.org, stan z dnia 25 września 2015 r.