Odpowiedź:
Usług fizjoterapeuty na oddziale szpitalnym (np. masaży) nie można uznać za dodatkową opiekę pielęgnacyjną w świetle art. 34 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.) - dalej u.p.p.
W ocenie autorki, szpitale publiczne które mają zawartą umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie położnictwa i ginekologii nie mogą pobierać od pacjentek opłat za zapewnienie lepszych, komfortowych warunków pobytu po porodzie (np. przydzielenie sali jednoosobowej).

Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 2 u.p.p., pacjent ma prawo do dodatkowej opieki pielęgnacyjnej. Przez dodatkową opiekę pielęgnacyjną rozumie się opiekę, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w tym także opiekę sprawowaną nad pacjentką w warunkach ciąży, porodu i połogu. W świetle nowej ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty (obecnie podpisana przez Prezydenta, brak w dniu udzielenia odpowiedzi publikacji w Dzienniku Ustaw) wykonywanie zawodu fizjoterapeuty, na mocy art. 4 ust. 2 wyżej wymienionej ustawy polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Tym samym usługi fizjoterapeuty nie mogą stanowić dodatkowej opieki pielęgnacyjnej w rozumieniu art. 34 ust. 1 i 2 u.p.p., gdyż polegają na udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
Ustosunkowując się do zagadnienia pobierania opłat od kobiet po porodzie za zapewnienie im lepszych, komfortowych warunków pobytu (np. za pobyt w sali jednoosobowej) należy w pierwszej kolejności rozważyć, czy dany podmiot posiada umowę na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w rodzaju leczenie szpitalne w zakresie położnictwa i ginekologii. Podmiot leczniczy, który nie posiada takiej umowy może pobierać opłatę zarówno za przeprowadzenie porodu, jak i zapewnienie rodzącej ponadstandardowych usług okołoporodowych. W ocenie autorki nie ma w tym przypadku znaczenia, w jakiej formie działa podmiot leczniczy lub jaką ma strukturę właścicielską (jednakże należy w tym miejscu przytoczyć odmienny pogląd Ministerstwa Zdrowia, z którego wynika, iż SP ZOZ nie może udzielać pacjentom odpłatnie żadnych świadczeń, znajdujących się w wykazie świadczeń gwarantowanych, nawet jeśli nie posiada on kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie tych świadczeń (http://www.bieganski.com.pl/other/doc/1612/scan0021.pdf ).
W przypadku gdy podmiot leczniczy posiada umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w rodzaju leczenie szpitalne w zakresie położnictwa i ginekologii to w ocenie autorki taki podmiot nie powinien pobierać opłat za zapewnienie bardziej komfortowych warunków pobytu rodzącej.
Podmiot leczniczy, który ma zawartą umowę z NFZ na udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie położnictwa i ginekologii zobowiązany jest udzielać świadczeń zgodnie z regulacjami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem (Dz. U. poz. 1100 z późn. zm), rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego (Dz. U. poz. 1520 z późn. zm), zarządzeniu Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 19 grudnia 2013 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju: leczenie szpitalne Nr 89/2013/DSOZ .
Usługi związane z pobytem w Szpitalu (np. na sali jednoosobowej) należy uznać za świadczenia towarzyszące, które są elementem świadczenia opieki zdrowotnej zgodnie z art. 5 pkt 34 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) - dalej u.ś.o.z. Świadczenie towarzyszące, na mocy art. 5 pkt 38 u.ś.o.z., to zakwaterowanie i adekwatne do stanu zdrowia wyżywienie w szpitalu lub w innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, usługi transportu oraz transportu sanitarnego, a także zakwaterowanie poza przedsiębiorstwem podmiotu leczniczego, jeżeli konieczność jego zapewnienia wynika z warunków określonych dla danego świadczenia gwarantowanego.
Zgodnie z § 11 ust. 8 Nr 89/2013/DSOZ Świadczeniodawca udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w ramach hospitalizacji, hospitalizacji planowej lub "leczenia jednego dnia", obowiązany jest do zapewnienia produktów leczniczych, wyrobów medycznych oraz innych materiałów niezbędnych do udzielania świadczeń zdrowotnych, a także świadczeń towarzyszących, o których mowa w art. 5 pkt 38 u.ś.o.z. Przepis nie wskazuje standardów świadczenia towarzyszącego. Jednakże, w ocenie autorki, skoro umowa na udzielanie świadczeń z NFZ obejmuje również świadczenia towarzyszące w postaci zakwaterowania to podmiot leczniczy nie ma podstaw by pobierać dodatkowe opłaty za lepszy standard usług. Pobranie opłaty stanowiłoby naruszenie umowy z NFZ i mogłaby stanowić podstawę do nałożenia kary umownej za pobieranie nienależnych opłat od świadczeniobiorców za świadczenia będące przedmiotem umowy. Jedynie na marginesie należy wspomnieć, że art. 193 pkt 4 u.ś.o.z. penalizuje pobieranie od ubezpieczonych nienależnych opłat za świadczenia objęte umową z NFZ o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Agata Starecka

Odpowiedzi udzielono 3.11.2015 r.