Odpowiedź:
Warunki udostępniania dokumentacji medycznej, w tym podmioty upoważnione do uzyskania dostępu, określają przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.) – dalej u.p.p. Zasadą jest, że dokumentację medyczną udostępnia się przede wszystkim pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta (art. 26 ust. 1 u.p.p.). Udostępnianie na rzecz innych osób lub podmiotów jest dopuszczalne wyłącznie w przypadkach określonych w przepisach.
Uzasadnienie:
Jeżeli chodzi o udostępnianie dokumentacji medycznej zakładom ubezpieczeń, to sytuacja przedstawia się następująco. Jak słusznie zauważono, warunkiem udostępnienia dokumentacji medycznej zakładowi jest aby pacjent uprzednio wyraził na to zgodę (art. 26 ust. 3 pkt 7 u.p.p.). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika jednak, że pacjent wprost takiego upoważnienia zakładowi ubezpieczeń nie udzielił. Upoważnienia dla zakładu udzieliła natomiast żona zmarłego. Prowadzi to do wniosku, że zakład nie jest w tym przypadku uprawniony do uzyskiwania dokumentacji. W tej sytuacji należałoby jednak zbadać, czy osobą upoważnioną do uzyskiwania jest być może żona pacjenta. Jeśli pacjent przed śmiercią upoważnił ją do wglądu w dokumentację medyczną, to wówczas ona może wystąpić z wnioskiem o wydanie kopii. Co istotne, w ślad za orzecznictwem sądów administracyjnych „zakładając racjonalność ustawodawcy nie sposób uznać, że jego celem było zawężenie uprawnień do udostępnienia dokumentacji jedynie do sytuacji śmierci pacjenta w konkretnej placówce medycznej, w której złożył stosowne oświadczenie. Takie ograniczenie uprawnień nie wynika bowiem wprost z żadnych przepisów prawa regulujących prawo dostępu do dokumentacji medycznej” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 września 2013 r., sygn. akt II OSK 1539/13). Wyrok ten oznacza, że wystarczające będzie upoważnienie dla żony złożone poza placówką, w której pacjent zmarł, w tym także w jakimkolwiek innym podmiocie leczniczym – o ile z samej treści upoważnienia nie wynika ograniczenie do konkretnej dokumentacji medycznej. Dodatkowo w orzecznictwie wskazuje się, że „dyrektor szpitala nie może odmówić udostępnienia dokumentacji medycznej małżonkowi zmarłego, gdy ten nie był w stanie złożyć w szpitalu stosownego upoważnienia dla bliskich. W takiej sytuacji organ zarządzający szpitalem narusza prawo i pozostaje w bezczynności” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 września 2013 r., sygn. akt II OSK 1539/13). W takim przypadku Autor uznaje za usprawiedliwione udostępnienie dokumentacji medycznej żonie pacjenta. Niezależnie od powyższego należy zauważyć, że w razie nieprzeprowadzenia postępowania likwidacyjnego w związku z nieuzyskaniem dokumentacji medycznej, ta może być udostępniana wprost w oparciu o obowiązujące przepisy już na dalszym etapie tj. w razie zaistnienia sporu pomiędzy podmiotem leczniczym (jego ubezpieczycielem) a najbliższą rodziną pacjenta. I tak:
– art. 26 ust. 3 pkt 3 u.p.p. stanowi, że dokumentację należy udostępnić sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, prokuraturom, lekarzom sądowym i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem;
– art. 26 ust. 3 pkt 9 u.p.p. stanowi, że dokumentację należy udostępnić wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych w zakresie prowadzonego postępowania;
– art. 26 ust. 3 pkt 10 u.p.p. stanowi, że dokumentację należy udostępnić spadkobiercom w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.
Marta Bogusiak, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono 10 grudnia 2014 r.