Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Olsztynie zwrócił się do Prezesa NFZ o wydanie decyzji w sprawie objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym Marka K. z tytułu zrealizowanej w maju 2016 r. na rzecz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie umowy cywilnoprawnej nazwanej "umową o dzieło". ZUS twierdził, że w istocie mamy do czynienia z umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

 

 

Oceniając charakter umowy, Prezes NFZ stwierdził, że pomimo nazwania jej "umową o dzieło" nie sprecyzowano w sposób zindywidualizowany konkretnego rezultatu (dzieła). Rezultat umowy nie był znany w momencie jej zawarcia, a weryfikacja wiedzy, czy dorobku naukowego to zespół czynności, których wynik nie jest zależny wyłącznie od kwalifikacji członka komisji egzaminacyjnej czy habilitacyjnej.

Czytaj też: Umowy cywilnoprawne - komentarz praktyczny >>>

Zdaniem ZUS czynności ujęte w spornej umowie polegające na sporządzeniu opinii w postępowaniu habilitacyjnym, są jednym z etapów procesu zmierzającego do oceny dorobku naukowego, co jest jednym z głównych celów działalności uczelni wyższej.

Sąd umarza postępowanie

Skargę wniósł Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie na decyzję Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Chodziło o ustalenie podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Sąd I instancji uchylił zaskarżoną decyzję, umorzył postępowanie administracyjne oraz orzekł o kosztach postępowania na rzecz skarżącego.

Sprawdź też: Kontrola umów o dzieło przez ZUS >>>

 

WSA w Warszawie wskazał, że Prezes NFZ wadliwie zakwalifikował sporną umowę. Zdaniem sądu pierwszej instancji sporządzona przez członka komisji opinia w postępowaniu habilitacyjnym posiada wszelkie istotne elementy dzieła.

Sporna umowa zakłada osiągnięcie przez uczestnika postępowania konkretnego rezultatu w formie sporządzonej opinii habilitacyjnej. W ocenie WSA z uwagi na charakter stosunku, kształtowany przez ustawę o szkolnictwie wyższym i nauce, przeprowadzenie właściwej analizy dorobku naukowego habilitanta, jako stanowiącego znaczny wkład w rozwój określonej dyscypliny naukowej, i opracowanie na tej podstawie dokumentu, w postaci opinii habilitacyjnej, wymagało nie tylko posiadania przez uczestnika niezbędnej wiedzy i umiejętności.  Ale przede wszystkim - znacznej samodzielności i poważnego ze strony uczestnika wkładu intelektualnego w ocenie indywidualnych osiągnięć naukowych osoby ubiegającej się o stopień doktora habilitowanego, co przesądza o jej oryginalnym i niepowtarzalnym charakterze.

Zdaniem WSA, przedmiot spornej umowy wskazuje na wolę stron zawarcia umowy o dzieło w rozumieniu w art. 627 k.c.

WSA nie zgodził się ze stanowiskiem, że istotą umowy pozostawało jedynie staranne dążenie uczestnika do osiągnięcia pewnego rezultatu. Sąd pierwszej instancji uznał, że to określony rezultat, a nie czynności do niego prowadzące, stanowił przedmiot umowy stron, zawartej i ukształtowanej w granicach zakreślonych przez prawo i naturę danego stosunku prawnego.

Skarga kasacyjna NFZ

Prezes NFZ w skardze kasacyjnej zaskarżył wyrok w całości domagając się jego uchylenia. Głównymi zarzutami było naruszenie przepisów kodeksu cywilnego - art. 734 i w związku z art. 750.

Zarzuty te sprowadzają się bowiem do wadliwie – w ocenie organu – dokonanej przez sąd pierwszej instancji oceny charakteru prawnego umowy zawartej pomiędzy skarżącym a uczestnikiem postępowania, której przedmiotem była "opinia komisji habilitacyjnej w postępowaniu habilitacyjnym dr R.S. (członek komisji)".

Czytaj też: Wygłoszenie wykładu jako przedmiot umowy o dzieło >>>

Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna była niezasadna i podlegała oddaleniu.

NSA uznał za wadliwy argument kasacji, że sporządzona przez członka komisji opinia w postępowaniu habilitacyjnym jest dziełem. A to miało doprowadzić do niewłaściwego zastosowania art. 627 k.c.

Wobec takiej treści zarzutów uzasadniony jest wniosek, że zarzuty naruszenia przepisów postępowania pozostają w związku z zarzutami błędnej wykładni oraz niewłaściwego zastosowania przepisów Kodeksu cywilnego. To zaś oznacza, że zarzuty te, wobec komplementarnego ich charakteru, można i należy rozpoznać łącznie.

Skarga kasacyjna Prezesa NFZ nie ma usprawiedliwionych podstaw, dlatego nie mogła prowadzić do uchylenia kontrolowanego wyroku.

 

 

Wkład intelektualny i twórczy

W ocenie NSA za trafny należy uznać pogląd WSA w Warszawie, że "opinia komisji habilitacyjnej w postępowaniu habilitacyjnym dr R.S. ", jest dziełem w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach. Zatem osoba sporządzająca takie dzieło nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu w ramach umowy o świadczenie usług, do której mają zastosowanie przepisy o zleceniu.

NSA nie podziela stanowiska autora skargi kasacyjnej, które kwestionuje samodzielność, twórczy charakter i brak rezultatu (dzieła) w przypadku sporządzenia przez członka komisji opinii habilitacyjnej w postępowaniu habilitacyjnym. Na rzecz takiego poglądu sąd drugiej instancji przedstawia następujące argumenty.

Wymóg oznaczenia dzieła został przewidziany przez ustawodawcę w art. 627 k.c. Mianowicie w zdefiniowanej w tym przepisie umowie o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła za ryczałtowo określonym wynagrodzeniem. Wymóg zindywidualizowania dzieła w umowie o dzieło jest podkreślany w orzecznictwie sądowym.

W konsekwencji, przedmiotem spornej umowy był jej wynik, a nie wykonanie starannie określonych czynności – jak twierdził autor skargi kasacyjnej.

Taka opinia ma charakter twórczy, niepowtarzalny i odnosi się do indywidualnej osoby. Wbrew wywodom autora skargi kasacyjnej, w wyniku wykonania omawianej umowy powstał rezultat poddający się ocenie z uwzględnieniem odpowiedzialności za wady dzieła.

Zdaniem NSA wykonanie przedmiotu spornej umowy wymagało samodzielności i wkładu intelektualnego uczestnika postępowania. Sporządzenie takiej opinii polega przy tym na wykonaniu konkretnej i jednorazowej pracy, nie mającej charakteru pracy ciągłej, ani nie będącej usługą edukacyjną, gdyż sporządzona przez członka komisji opinia w postępowaniu habilitacyjnym stanowi dzieło samoistne, niezależne i oryginalne.

Sygnatura akt I GSK 352/22, wyrok NSA z 2 kwietnia 2022 r.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.