Wstęp

Zgodnie z art. 10 Prawa zamówień publicznych podstawowymi trybami udzielania zamówienia są przetarg nieograniczony oraz przetarg ograniczony. Inne tryby tj. tryb negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki, zapytania o cenę albo licytacji elektronicznej mogą być zastosowane tylko wyjątkowo i tylko w przypadkach określonych w ustawie. Oznacza to w że ich zastosowanie przez zamawiającego musi mieć uzasadnienie w konkretnym przepisie prawa dopuszczającym możliwość zastosowania takiego wyjątkowego trybu. Zaś do oceny czy zachodzi taki wyjątkowy wypadek należy stosować wykładnię zwężającą, a nie rozszerzającą przytoczonego przepisu.

Zgodnie z jego treścią zamawiający może udzielić zamówienia z wolnej ręki między innymi, jeżeli zachodzi okoliczność w związku z którą dostawy, usługi lub roboty budowlane mogą być świadczone tylko przez jednego wykonawcę:
a) z przyczyn technicznych o obiektywnym charakterze,
b)z przyczyn związanych z ochroną praw wyłącznych, wynikających z odrębnych przepisów,
c) w przypadku udzielania zamówienia w zakresie działalności twórczej lub artystycznej.

Zamówienie z wolnej ręki w świetle przytoczonego przepisu to tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamówienia tylko po negocjacjach z jednym wykonawcą.

Zapraszamy na szkolenie
Zamówienia publiczne po nowelizacji z 2016 r. – efekty zmian prawnych w praktyce
  • rzetelna i aktualna wiedza

 

Zamówienie z wolnej ręki to - w świetle art. 66 powoływanego Prawa zamówień publicznych - tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą. Podstawą zastosowania tego trybu jest więc wykazanie, że w danej konkretnej sprawie mamy do czynienia właśnie z jednym wykonawcą.

Innymi słowy chodzi o to, by każde zamówienie o odpowiedniej wartości było poprzedzone określoną przez prawo procedurą prowadzącą do wyboru najlepszego z punktu widzenia interesu publicznego wariantu (produktu, usługi itp.). Tak więc podmioty należące do wspomnianego sektora finansów publicznych muszą z konieczności podlegać innym standardom prawnym (w tym przypadku ograniczeniom) niż podmioty prywatne.

Ważne

Zgodnie z treścią art. 67 p.z.p. bezprzedmiotowość zastosowania trybu przetargowego, niezależnie od okoliczności, które stanowią jej podstawę, nie może być podstawą do zastosowania udzielenia zamówienia z wolnej ręki. Działanie zamawiającego polegające na pominięciu przepisów o trybie przetargowym stanowi naruszenie zasad równego traktowania i uczciwej konkurencji.

Zamówienie z wolnej ręki to - w świetle art. 66 Prawa zamówień publicznych - tryb udzielenia zamówienia, w którym zamawiający udziela zamówienia po negocjacjach tylko z jednym wykonawcą. Podstawą zastosowania tego trybu jest więc wykazanie, że w danej konkretnej sprawie mamy do czynienia właśnie z jednym wykonawcą. To obiektywne ograniczenie konkurencji do jednego tylko podmiotu może być spowodowane bądź ochroną praw wyłącznych, bądź specyfiką działalności określanej jako twórcza lub artystyczna.

Artykuł 67 ust. 1 pkt 1 lit. b i c ustawy - Prawo zamówień publicznych nie może w istocie pozbawiać podmiotów sektora finansów publicznych uzasadnionego dostępu do określonych dóbr związanych z działalnością twórczą, artystyczną lub do dóbr związanych z ochroną praw wyłącznych, ale nie może również być interpretowany w taki sposób, by możliwe było nabycie w trybie zamówienia z wolnej ręki każdego dzieła, z którym są związane czyjeś prawa autorskie.

Konkluzja

Praktyka udzielania podobnych zamówień z wolnej ręki mogłaby doprowadzić do omijania wymogów Prawa zamówień publicznych przez jednostki tego sektora, które zawierałyby umowy wstępne na niewielką wartość tylko po to, aby powołując się na ochronę praw wyłącznych dokonywać później swobodnego wydatkowania środków znacznej wartości z pominięciem wymogów tej ustawy.

Skutecznym sposobem weryfikacji rynku, który czyni zadość zasadzie uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wykonawców, jest możliwość zorganizowania przez skarżącego konkursu, którego zwycięzcę można zaprosić do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki (art. 67 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 99 Prawa zamówień publicznych).