Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego nakazał współwłaścicielom budynku usunięcie stwierdzonych w nim nieprawidłowości. Z powodu uchylania się przez zobowiązanych od wykonania nałożonego na nich obowiązku inspektor nałożył na współwłaścicieli budynku grzywnę w celu przymuszenia w wysokości 10.000 zł. Organ uzasadnił nałożenie grzywny tym, że stan techniczny budynku stanowi zagrożenie bezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi. W związku z tym grzywna powinna być skuteczna powodując eliminację zagrożenia lub co najmniej jego zminimalizowanie. Trzech współwłaścicieli złożyło zażalenie od postanowienia organu l instancji.

Sąd pierwszej instancji uznał, że w sprawie organ nakładając grzywnę w celu przymuszenia do wykonania obowiązku, całkowicie pominął zasady ich nakładania wynikające z przepisów art. 121 i art. 122 § 2 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.). Nakładając w jednym postanowieniu grzywnę w celu przymuszenia na wszystkich trzech zobowiązanych współwłaścicieli budynku nie określił, jaki charakter ma to świadczenie. Organ przy określaniu podmiotów zobowiązanych do uiszczenia grzywny powinien w sposób precyzyjny i jednoznaczny określić podmioty, na które nałożył grzywnę w celu przymuszenia oraz jej wysokość. Nałożenie grzywny w celu przymuszenia w sposób określony w zaskarżonym postanowieniu, na trzech współwłaścicieli, powoduje powstanie "niepewności prawnej" zobowiązanych podmiotów.

NSA przypomniał, iż celem postępowania egzekucyjnego jest skuteczne zaspokojenie wierzyciela, poprzez wyegzekwowanie od dłużnika wierzytelności, której istnienie i wymagalność zostały uprzednio ustalone w stosownych procedurach postępowania orzekającego. Istotą postępowania egzekucyjnego, podobnie jak postępowania administracyjnego jest to, że toczy się ono w jednej sprawie administracyjnej. Obowiązuje tutaj zasada "jedna sprawa - jeden tytuł egzekucyjny", podobnie jak w postępowaniu administracyjnym "jedna sprawa - jedna decyzja".

W przypadku egzekucji obowiązku w drodze nałożenia grzywny w celu przymuszenia do usunięcia nieprawidłowości związanych ze stanem technicznym budynku stanowiącego współwłasność, zobowiązanymi do realizacji tego obowiązku są współwłaściciele budynku. Nie ma zatem znaczenia, z punktu widzenia celu egzekucji obowiązku niepieniężnego, który ze zobowiązanych i w jakiej części nałożoną na nich grzywnę uiści. Istotą bowiem tego środka egzekucyjnego jest, aby zobowiązany zamiast zapłaty grzywny, wykonał, ciążący na nim obowiązek niepieniężny.

NSA zwrócił uwagę, iż z treści art. 121 i art. 122 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie wynika, aby organ stosujący środek egzekucyjny w postaci grzywny w celu przymuszenia miał ustalać, jaki charakter ma to świadczenie. Grzywna, jest środkiem egzekucyjnym o charakterze dyscyplinującym, mającym na celu przymuszenie zobowiązanych do wykonania ciążącego na nich obowiązku, tak aby zamiast jej zapłaty wykonali obowiązek. Wykonując ten obowiązek, zobowiązani unikną konieczności jej zapłaty. W razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone, a nieziszczone lub nieściągnięte grzywny w celu przymuszenia - podlegają umorzeniu, a postanowienie w tej sprawie wydaje organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego. Zatem wykonanie przez jednego ze współwłaścicieli obowiązku wskazanego w treści postanowienia o nałożeniu grzywny oznacza, w świetle norm postępowania egzekucyjnego w administracji, że obowiązek określony w tytule wykonawczym został spełniony wobec wszystkich zobowiązanych – uznał NSA.

Wyrok NSA z 20 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 1571/11, prawomocny.