Przepisy ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907) nie pozwalają na dokonywanie istotnych zmian umowy o zamówienie publiczne w stosunku do treści oferty, na podstawie której został wybrany wykonawca. Zasadniczą ideą wprowadzenia regulacji z art. 144 p.z.p. jest zapewnienie zasady równego traktowania wykonawców w postępowaniu oraz zasady zachowania uczciwej konkurencji. Zmiana umowy może doprowadzić do sytuacji, w której zamawiający będzie miał do czynienia z nowym zamówieniem, gdyż nowe zapisy umowy staną się znacząco różne od postanowień pierwotnego zamówienia.

Zakaz z art. 144 p.z.p. dotyczy umów zawartych w trybach, w których przewiduje się zamieszczenie ogłoszenia o zamówieniu lub sporządzenie specyfikacji oraz składanie ofert. Wyjątek stanowi zamówienie z wolnej ręki. Tutaj bowiem zamawiający nie publikuje ogłoszenia o zamówieniu ani nie przygotowuje specyfikacji, a wykonawca nie składa oferty. Nie oznacza to jednak, że umowy zawarte w trybie z wolnej ręki mogą być zmieniane bez żadnych ograniczeń - podkreśla Barbara Załęcka, radczyni prawna FKA Furtek Komosa 
Aleksandrowicz. Należy pamiętać, że samo zastosowanie trybu z wolnej ręki obwarowane jest szczególnymi warunkami wskazanymi w art. 67 ust. 1 p.z.p. Konieczność ich wystąpienia będzie dotyczyć również planowanej zmiany. W konsekwencji zamawiający musi zdawać sobie sprawę z tego, iż potrzebna będzie ponowna ocena okoliczności, które umożliwiają skorzystanie z trybu zamówienia z wolnej ręki.

Należy podkreślić, iż ów zakaz wprowadzania zmian istotnych nie jest absolutny. Ponadto zakaz zmian odnosi się do całej treści oferty, a nie tylko tych jej postanowień, które zamawiający brał pod uwagę, wybierając ofertę najkorzystniejszą. W przypadku naruszenia ustawowego zakazu modyfikacji umowy zamawiający ponoszą ryzyko unieważnienia zapisów umowy w zakresie, którego zmiana dotyczy.

@page_break@Regulacje p.z.p. zezwalają na dokonywanie zmian istotnych pod warunkiem, że zamawiający w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji przewidzi możliwość ich wprowadzenia oraz określi ich warunki. Po drugie, zakaz i omówione rygory dopuszczalności odnoszą się wyłącznie do zmian istotnych. Zmiany nieistotne można wprowadzać swobodnie. Jak wskazuje Barbara Załęcka, zgodnie ze stanowiskiem prezesa Urzędu Zamówień Publicznych zmiana umowy spowodowana przyczynami zewnętrznymi, niezależnymi od woli stron i przez nie nieprzewidywanymi może zostać uznana za nieistotną. Może tak być w przypadku zmiany stawki VAT, gdy strony zawarły umowę w czasie, gdy od kilku lat stawka ta obowiązywała w niezmienionej wysokości.

Przepisy systemu zamówień nie określają, jak szczegółowe powinny być sformułowane ogłoszenia o zamówieniu lub specyfikacji, przewidujące możliwość dokonania zmiany. Zamawiający jednak powinien je wprowadzić też do umowy. Argumentem może być chociażby postęp technologiczny, który np. następuje w określonej branży szybko, wksutek czego  pojawiają się nowe, zaawansowane urządzenia. Leży to w interesie zamawiającego, który otrzymuje ulepszony produkt, jak i wykonawcy, który nie musi dalej zaopatrywać się w produkty starsze i tym samym trudniej dostępne.

Powyższy artykuł zawiera fragmenty publikacji autorstwa Barbary Załęckiej, radczyni prawnej FKA Furtek Komosa Aleksandrowicz.

Źródło: Rzeczpospolita