Świadczenia rodzinne: liczy się dochód dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego

W przypadku gdy prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego, ustalając dochód uwzględnia się tylko dochód dziecka.Pytanie pochodzi zprogramu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.

Dwójka dzieci straciła obydwoje rodziców w wypadku, obecnie przebywają w szpitalu, nie wiadomo jak długo będzie trwał ich pobyt na oddziale, dziadkowie (babcia wraz z dziadkiem) zostali ich opiekunami prawnymi.
Czy przysługują świadczenia rodzinne na dzieci?

Obydwoje rodzice dzieci nie żyją, dziadkowie nie są osobami "samotnie wychowującymi". Przypuszczalnie dzieci "za chwilę" uzyskają dochód - renty po zmarłych rodzicach - więc szybko utracą prawo do świadczeń.

Odpowiedź

W opisanym przykładzie w skład rodziny będzie wchodziło dziecko. Wniosek składa opiekun prawny. Dodatek z tytułu samotnego wychowywania będzie przysługiwał o ile opiekun prawny jest osobą samotnie wychowującą.

Uzasadnienie

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1456 z późn. zm.) - dalej u.ś.r. zasiłek rodzinny ma na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego i dodatków do tego zasiłku przysługuje:
1) rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
2) opiekunowi faktycznemu dziecka;
3) osobie uczącej się.

Zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa wyżej, zasadniczo jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 539,00 zł. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 623,00 zł.

W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie przysługuje.

Należy pamiętać, iż mówiąc o dochodzie rodziny ustawodawca ma na myśli przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. Zatem dla właściwego rozstrzygnięcia sprawy należy w sposób zgodny z prawem ustalić skład rodziny.

Zgodnie z art. 3 pkt 16 u.ś.r. pod pojęciem rodziny należy rozumieć następujących członków rodziny: małżonków, rodziców dzieci, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia, a także dziecko, które ukończyło 25. rok życia legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne; do członków rodziny nie zalicza się dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, a także pełnoletniego dziecka posiadającego własne dziecko.

Kluczowym zagadnieniem dla rozstrzygnięcia problemu wydaje się być również definicja dziecka, zgodnie z którą pod tym pojęciem należy rozumieć dziecko własne, małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną.

Jednocześnie należy wskazać, iż zgodnie z art. 5 ust. 11 u.ś.r. w przypadku gdy prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego, ustalając dochód uwzględnia się tylko dochód dziecka.

Zatem jeżeli istnieje postanowienie sądu o ustanowieniu opieki prawnej należy stwierdzić, iż we wniosku o zasiłek rodzinny osoba ubiegająca się do składu rodziny wpisuje tylko to dziecko i bierze się pod uwagę tylko dochody tego dziecka.

Jednocześnie wskazać należy, iż zgodnie z art. 11a u.ś.r. dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
1) drugi z rodziców dziecka nie żyje;
2) ojciec dziecka jest nieznany;
3) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.

Dla udzielenia właściwej odpowiedzi na zadane pytanie należy skoncentrować się na pojęciu osoby samotnie wychowującej określonym w art. 3 pkt 17a u.ś.r. Zgodnie z tą normą ilekroć w ustawie mowa jest o osobie samotnie wychowującej dziecko - oznacza to pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osobę rozwiedzioną, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem. Zatem jeżeli opiekun prawny może zostać uznany za osobę samotną oraz dziecko spełnia wymogi określone art. 11a dodatek będzie przysługiwał.

Należy także podkreślić, iż na poszczególne dziecko musi zostać złożony odrębny wniosek o zasiłek rodzinny.

Pytanie pochodzi z programu Serwis Prawa Pacy i Ubezpieczeń Społecznych.