Jakie działania ma podjąć Państwowy Inspektor Nadzoru Budowlanego, jeżeli burmistrz miasta zgłosił, że wykonawca demontując samowolnie zbiorniki po paliwie stworzył zagrożenie dla środowiska?

Olej ze zbiorników przedostał się do kanału wodnego.

Odpowiedź:

Działania opisane w pytaniu są nieprawidłowe z dwóch powodów. Po pierwsze realizowane są, jak to określono "samowolnie", a zatem bez dopełnienia obowiązków wynikających z Prawa budowlanego , po drugie zaś powodując wyciek oleju do kanału wodnego mogą być źródłem szkody w środowisku. Działanie objęte pierwszą ze wskazanych nieprawidłowości będzie należało do zakresu kompetencji powiatowego inspektora nadzoru budowlanego i winno skutkować podjęciem działań przewidzianych w art. 50 i nast. pr. bud. Z kolei spowodowanie szkód w środowisku winno poskutkować skierowaniem sprawy do organów właściwych w tym zakresie.

Uzasadnienie:

Zbiorniki po paliwie zgodnie z prawem budowlanym należy zakwalifikować jako budowlę, albowiem jak stanowi art. 3 pkt 3 pr. bud. przez budowlę należy rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak (...) zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne (...). Demontaż zbiornika po paliwie należy zatem w świetle art. 3 pkt 7 Prawa budowlanego zakwalifikować jako roboty budowlane, przez które rozumie się m.in. rozbiórkę obiektu budowlanego. Wyjątki od zasady, zgodnie z którą roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę zostały w ustawie szczegółowo wskazane, a wśród nich znajduje się rozbiórka budynków i budowli niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych ochroną konserwatorską – o wysokości poniżej 8 m., jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości (art. 31 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego ). Rozbiórka tego typu budowli będzie jednak wymagała zgłoszenia (art. 31 ust. 2 Prawa budowlanego ). W konsekwencji należy zatem stwierdzić, że w zależności od wielkości i usytuowania zbiornika na paliwo jego rozbiórka wymagać będzie zgłoszenia lub pozwolenia na rozbiórkę, a nie spełnieni tych wymogów stanowić będzie naruszenie obowiązujących przepisów prawa budowlanego, dla których właściwym organem będzie powiatowy inspektor nadzoru budowlanego. W zależności od rodzaju naruszenia zastosowanie znajdą tu normy zwarte w art. 50 i n. Prawa budowlanego a więc w szczególności prawo wstrzymania prowadzonych nielegalnie robót. Co więcej, warto zwrócić uwagę na wyrok NSA – Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 8 marca 2000 r. sygn. akt II SA/Gd 170/98, w którym sąd ten stwierdził, iż właściwy organ może wstrzymać wykonywanie robót budowlanych na podstawie art. 50 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego , nawet wtedy, gdy są one prowadzone na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę i w sposób nie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę bądź w przepisach. Jedyną przesłanką wstrzymania wykonywania robót budowlanych na podstawie tego przepisu jest prowadzenie ich w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska. Co się zaś tyczy ewentualnych szkód w środowisku spowodowanych prowadzonymi nielegalnie robotami budowlanymi, to należałoby zidentyfikować podmiot właściwy w tym zakresie, co nie jest łatwe z uwagi na szereg regulacji mogących mieć zastosowanie. Przykładowo, jeżeli sprawcą szkody jest przedsiębiorca, zastosowanie może znaleźć ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.). Przede wszystkim jednak należy mieć na uwadze art. 75 Prawa ochrony środowiska , zgodnie z którym w trakcie prac budowlanych inwestor realizujący przedsięwzięcie jest obowiązany uwzględnić ochronę środowiska na obszarze prowadzenia prac, a w szczególności ochronę gleby, zieleni, naturalnego ukształtowania terenu i stosunków wodnych. Obowiązki te winny zostać określone w pozwoleniu na budowę, a ich niespełnienie stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny na mocy art. 330 Prawa ochrony środowiska . Z kolei jeżeli opisane w pytaniu działanie nosi znamiona przestępstwa, o którym mowa w art. 182 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) o działaniu tym winny zostać powiadomione organy ścigania. Przepis ten odnosi się bowiem do przestępstwa polegającego m.in. na zanieczyszczeniu wody substancją w takiej ilości, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach. Przestępstwo to ścigane jest z oskarżenia publicznego, co oznacza, że dla wszczęcia postępowania wystarczającym jest złożenie doniesienia na policji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Wysokość i rodzaj sankcji został uzależniony od tego, czy sprawca popełnia przestępstwo umyślnie, czy nieumyślnie. W przypadku umyślnego popełnienia przestępstwa sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli popełnia je nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 118 ze zm.)
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2009 r. Nr 151, poz. 150 ze zm.)