Kryteria społeczne odgrywają coraz większą rolę w zamówieniach publicznych. Obecnie klasyczna dyrektywa zamówieniowa 2004/18/WE, jest dokumentem zabezpieczającym kwestie społeczne. Na jej przepisach opiera się też ustawa z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907). Zgodnie z preambułą do dyrektywy klasycznej, zatrudnienie i praca stanowią kluczowe elementy, które gwarantują wszystkim równe szanse i przyczyniają się do integracji społeczeństwa.

Polskie przepisy p.z.p. również zawierają postanowienia chroniące cele społeczne. Przykładem może być chociażby art. 22 ust. 2 p.z.p. umożliwiający zamawiającemu zastrzeżenie w ogłoszeniu o zamówieniu, że o udzielenie zamówienia mogą się ubiegać wyłącznie wykonawcy, u których ponad 50 proc. zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne.

Jak wskazuje Monika Kucharczyk oraz Natalia Żebrowska, analiza funkcjonowania systemu zamówień publicznych wykazała, że środki przyjęte w dyrektywie 2004/18/WE nie były wystarczające. W efekcie opracowano nową dyrektywę zamówieniową 2014/24/UE, która uchyla dotychczas obowiązującą dyrektywę 2004/18/WE.

Nowa dyrektywa 2014/24/UE wprowadza tzw. klauzulę społeczną. Zgodnie z nią państwa członkowskie powinny podjąć stosowne środki służące zapewnieniu, by przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy przestrzegali obowiązków wynikających z prawa ochrony środowiska, prawa socjalnego i prawa pracy. By umożliwić państwom członkowskim realizację założeń klauzuli społecznej, nowa dyrektywa wprowadza m.in. możliwość wykluczenia wykonawcy z postępowania, jeśli nie przestrzega on przepisów prawa pracy (art. 57 ust. 4 pkt a) dyrektywy 2014/24/UE).

Podobnie, jak w obecnym stanie prawnym dyrektywa 2014/24/UE daje możliwość odrzucenia oferty wykonawcy, gdy zawiera ona rażąco niską cenę. Nowością wartą uwagi, jest jednak wprowadzenie przez dyrektywę 2014/24/UE katalogu przesłanek, jakie powinien uwzględnić wykonawca, odpowiadając na wątpliwości zamawiającego co do ceny ofertowej, która zdaje się rażąco niska. Jedną z nich jest zgodność z obowiązkami wynikającymi z prawa socjalnego lub prawa pracy. Jak wskazują Monika Kucharczyk i Natalia Żebrowska, ma to pomóc w zwalczaniu tzw. dumpingu socjalnego, czyli obniżania ceny ofertowej poprzez zaniżanie wynagrodzenia osób zatrudnionych przy realizacji zamówienia.

Nowa dyrektywa 2014/24/UE musi zostać implementowana przez Polskę do 18 kwietnia 2016 r. Jednak w ostatnim czasie, tj. 29 sierpnia br. Sejm uchwalił bieżącą nowelę p.z.p., która też zajmuje się kwestiami społecznymi.

Mowa chociażby o możliwości ustanowienia przez zamawiającego wymogu zatrudnienia na umowę o pracę jako elementu opisu przedmiotu zamówienia. Będzie jednak musiał wykazać, że ustanowienie takiego warunku było celowe, konieczne i ma związek z przedmiotem zamówienia.

Nowela zmienia również art. 90 ust. 1 p.z.p. w zakresie wyszczególnienia, jakie informacje powinny zawierać wyjaśnienia wykonawcy dotyczące rażąco niskiej ceny. Jednym z takich elementów są koszty pracy, których wartość przyjęta przez wykonawcę do ustalenia ceny nie może być niższa od ustawowego minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ponadto, nowelizacja wyraźnie wskazuje, że kryteriami oceny ofert mogą być również aspekty społeczne.

Powyższy artykuł zawiera fragmenty publikacji autorstwa Moniki Kucharczyk, szefa zespołu prawa zamówień publicznych w warszawskim biurze Bird & Bird oraz Natalii Żebrowskiej, junior associate w warszawskim biurze Bird & Bird.

Źródło: www.rp.pl