Zgodnie z art. 22a ust. 1 p.z.p., wykonawca może w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, w stosownych sytuacjach oraz w odniesieniu do konkretnego zamówienia, lub jego części, polegać na:
1. zdolnościach technicznych lub zawodowych lub
2. sytuacji finansowej lub ekonomicznej
innych podmiotów, niezależnie od charakteru prawnego łączących go z nim stosunków prawnych.

Okoliczność polegania na zasobach podmiotu trzeciego, wpływa nie tylko na etap realizacji zamówienia ale również na fazę jego udzielenia. Wykonawca polegający na zasobach podmioty trzeciego musi m.in. udowodnić zamawiającemu, że realizując zamówienie, będzie dysponował niezbędnymi zasobami tychże podmiotów (art. 22 ust. 2 p.z.p.).

Udowodnieniu wskazanej okoliczności służy zasadniczo zobowiązanie tych podmiotów do oddania wykonawcy do dyspozycji niezbędnych zasobów na potrzeby realizacji zamówienia. Zobowiązanie jest oświadczeniem własnym podmiotu trzeciego złożonym w formie pisemnej, a zatem w ujęciu formalnym stanowi pewnego rodzaju dokument (sensu largo).

Stanowisko Prezesa UZP

Prezes UZP w wyrażonym na stronie internetowej UZP stanowisku (Czy zobowiązanie podmiotu trzeciego powinno (…). wskazuje, że zobowiązanie podmiotu trzeciego musi zostać „złożenie przez wykonawców wraz z ofertą lub wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu”.

Za przyjęciem takiego wyniku interpretacji przemawiać mają następujące argumenty:
1. „Dla dokonania wstępnej oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu niezbędne jest ustalenie, w jakim zakresie wykonawca wykazuje spełnianie warunków samodzielnie, a w jakim korzysta z potencjału podmiotu trzeciego i jaki zakres tego potencjału został wykonawcy udzielony, do ustalenia czego niezbędny jest wskazany dokument”.
2. „W celu dokonania takiej oceny (oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu – przypis K.R.) zamawiający musi dysponować pełną informacją o tym, że w ogóle potencjał podmiotu trzeciego powinien podlegać jego wstępnej ocenie. Dla osiągnięcia takiego celu konieczne jest złożenie przez wykonawców wraz z ofertą lub wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu zobowiązania podmiotu trzeciego”.
3. „zamawiający, oceniając spełnianie warunków udziału w postępowaniu w oparciu o te wstępne oświadczenia, w szczególności jednolity europejski dokument zamówienia, dokonuje także oceny braku podstaw do wykluczenia z postępowania podmiotów trzecich”.

Ujmując zwięźle stanowisko Prezesa UZP, dokument ten jest niezbędny dla ustalenia w jakim zakresie wykonawca polega na siłach i potencjalne własnym a w jakim na zasobach podmiotu trzeciego, co z kolei ma niebagatelne znaczenie dla dokonania oceny spełniania warunków udziału w postępowania, ergo zobowiązanie musi zostać złożone z wnioskiem albo ofertą.

Ustawowo określony zakres dokumentów załączanych do wniosku/oferty

Wraz z wejściem w życie nowelizacji z 2016 roku, obowiązek dołączania do oferty lub wniosku szeregu oświadczeń oraz dokumentów został zastąpiony obowiązkiem złożenia oświadczenia, w formie „zwykłej” lub JEDZ. Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne potwierdzenie, że wykonawca:
1. nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu;
2. spełnia kryteria selekcji, o których mowa w art. 51 ust. 2, art. 57 ust. 3 i art. 60d ust. 3 (tryby wieloetapowe).

@page_break@

Ustawodawca przewidział, że w sytuacji w której wykonawca powołuje się na zasoby innych podmiotów, składa także JEDZ dotyczące tych podmiotów albo zamieszcza informacje o tych podmiotach w oświadczeniu własnych, przybierających formę „zwykłą”. Prawodawca wprost przewidział, że złożenie JEDZ dotyczącego podmiotu trzeciego albo zawarcie informacji o nim w oświadczeniu wykonawcy następuje w celu wykazania, że podmioty trzecie:

1. nie podlegają wykluczeniu oraz spełniają, w zakresie, w jakim następuje powołanie się na ich zasoby, warunki udziału w postępowaniu;
2. spełnia kryteria selekcji, o których mowa w art. 51 ust. 2, art. 57 ust. 3 i art. 60d ust. 3 (tryby wieloetapowe).

Zatem z przywołanych regulacji wynika, że wraz z ofertą/wnioskiem wykonawca przedstawia wyłącznie JEDZ/oświadczenie własne. Jednocześnie do oferty/wniosku nie ma obowiązku załączenia innych dokumentów albo oświadczeń, zarówno dotyczących wykonawcy jak i podmiotu trzeciego. Przepisy nie ustanawiają w tymże zakresie wyjątku np. w zakresie obowiązku przedłożenia zobowiązania podmiotu trzeciego.

Niezbędność zobowiązania jako argument za interpretacją celowościową

W interpretacji Prezesa UZP wskazano, że załączenie zobowiązania jest niezbędne dla dokonania wstępnej oceny spełniania warunków udziału w postępowania, albowiem z niego ma wynikać zakres w jakim następuje powołanie na zasoby podmiotu trzeciego co jest niezbędne dla weryfikacji spełnienia warunków udziału w postępowaniu (spełnienie warunków częściowo następuje poprzez podmiot trzeci na którego zasoby nastąpiło powołanie).

Dowiedz się więcej z książki
Europejskie prawo zamówień publicznych. Komentarz
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

 

Przyjmując wynik takiej interpretacji celowościowej, zakłada się, że wykonawca nie może w inny sposób wskazać zakresu w jakim wykazuje spełnienie konkretnego warunku powołując się na zasoby własne a w jakim na potencjał podmioty trzeciego. Nie ma jednak żadnych przeszkód by wykonawca przystępujący do postępowania wskazał te informacje. Nie tylko nie ma ka temu przeszkód, ale wręcz jest to obowiązkowe albowiem wykonawca dbając o swój interes powinien przygotować dokumenty w sposób klarowny pozwalający na łatwe przeprowadzenie przez zamawiającego weryfikacji.

Jeżeli okaże się to niemożliwe to zamawiający zgodnie z dyspozycją art. 26 ust. 3 p.z.p. wezwie wykonawcę do udzielania wyjaśnień w terminie przez siebie wskazanym. Te wyjaśnienia powinny umożliwić udzielenie odpowiedzi na wątpliwości, które pojawiły się u zamawiającego przy badaniu JEDZ/ oświadczeń zwykłych.

@page_break@

Zdaje się zatem, że argument na którym oparty jest wynik interpretacji przedstawionej przez UZP nie jest przekonujący. Opierając się na tymże argumencie równie dobrze można byłoby przyjąć konieczność przekazania wraz z ofertą/wnioskiem szeregu innych dokumentów niezbędnych dla przeprowadzenia wstępnej weryfikacji. Prawodawca świadomie zrezygnował z takiego rozwiązania na rzecz uproszczenia procedur. Ustawodawca uznał, że wystarczające jest przedkładanie oświadczeń własnych i na nich (ich treści) mają oprzeć się zamawiający, obdarzając tym samym wykonawców dużym zaufaniem.

Zobowiązanie przekazywane na wniosek zamawiającego

Zgodnie z art. 26 ust. 1 p.z.p. zamawiający przed udzieleniem zamówienia, powyżej tzw. progu unijnego, wzywa wykonawcę, którego oferty została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym, nie krótszym niż 10 dni, terminie aktualnych na dzień złożenia oświadczeń lub dokumentów potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 p.z.p., a więc oświadczenia i dokumenty, które potwierdzają m.in.:
1. spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji,
2. brak podstaw wykluczenia
 a więc informacje, które wstępnie zostały zweryfikowane na podstawie JEDZ/oświadczeń zwykłych.

W przypadku zamówień o mniejszej wartości (art. 26 ust. 2 p.z.p.) wezwanie takie jest fakultatywne a termin minimalny wynosi 5 dni.

Wydaje się, że w przypadku polegania na zasobach podmiotów trzecich w tym właśnie momencie powinny zostać przedłożone: zobowiązanie podmiotu trzeciego a także oświadczenia i dokumenty dotyczącego tego podmiotu. Oczywiście w zakres swobody działania zamawiającego wchodzi możliwość złożenia tychże oświadczeń i dokumentów w terminie wcześniejszym, jednakże co do zasady wykonawca nie może zobowiązać go do dokonania tejże czynności.

Możliwość wcześniejszego wezwania do złożenia zobowiązania

Zgodnie z dyspozycją art. 26 ust. 2f p.z.p., jeżeli dla zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania okaże się niezbędne złożenia wszystkich lub niektórych oświadczeń lub dokumentów potwierdzających, że wykonawcy nie podlegają wykluczeniu, spełniają warunki udziału w postępowaniu lub kryteria selekcji zamawiający może wezwać ich do wcześniejszego przedłożenia oświadczeń lub dokumentów. Zważając na cel w jakim następuje powołanie się na zasoby podmiotu trzeciego, nie powinno budzić wątpliwości, że zamawiający w tymże trybie może wezwać wykonawcę również do przekazania mu zobowiązania podmiotu trzeciego.

Podsumowanie

W świetle poczynionych rozważań wydaje się, że z regulacji p.z.p. wynika, że wraz z ofertą składa się jedynie JEDZ (ewentualnie kilka tychże dokumentów) lub oświadczenie własne. Pomimo, że zobowiązanie podmiotu trzeciego do użyczenia potencjału wykonawcy pełni istotną rolę na etapie postępowania o udzielenie zamówienia, nie można traktować tego oświadczenia inaczej niż pozostałe oświadczenia lub dokumenty, jeżeli ustawodawca wyraźnie nie przewidzi takiego wyjątku.

Konrad Różowicz - doktorant w Zakładzie Prawa Administracyjnego i Nauk o Administracji Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.