W czwartek podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Środków Przekazu Małgorzata Omilanowska przedstawiła posłom sejmowej komisji kultury informację na temat sytuacji samorządowych instytucji kultury w poszczególnych regionach Polski.
W związku z prognozowanym obniżeniem tempa wzrostu gospodarczego w Polsce o 1,3 proc. w bieżącym roku w większości województw zaplanowano na rok 2013 zmniejszenie wydatków na kulturę w stosunku do roku poprzedniego, z wyjątkiem województw śląskiego, kujawsko-pomorskiego, zachodniopomorskiego i podkarpackiego, które w budżetach na rok 2013 zaplanowały niewielki wzrost wydatków na kulturę. "Rok 2013, w którym nastąpiło zdecydowane zmniejszenie wydatków samorządów na kulturę, może się okazać wyjątkowo trudny. Należy wziąć pod uwagę konieczność weryfikacji planów merytorycznych i finansowych samorządowych instytucji kultury w latach 2013-2014, należy także szukać zewnętrznych źródeł finansowania przedsięwzięć artystycznych" - mówiła Omilanowska.
Od reformy samorządowej w 1999 roku samorządom wojewódzkim, miejskim, powiatowym i gminnym podlega około 99 proc. wszystkich instytucji kultury z kraju. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego jest odpowiedzialne za tylko bardzo niewielką liczbę instytucji o znaczeniu ogólnopolskim. W 2011 roku w Polsce funkcjonowało prawie 7 tys. samorządowych instytucji kultury (teatry, muzea, biblioteki, domy kultury, kluby i świetlice), w których zatrudnionych było około 130 tys. osób.
Najwięcej instytucji kultury funkcjonuje w województwie mazowieckim (1380), małopolskim (1280) i śląskim (1260), najmniej zaś w lubuskim (350), świętokrzyskim (430) i podlaskim (430). Inaczej kształtuje się struktura ilościowa instytucji kultury w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Pod tym względem najlepiej nasycone instytucjami kultury są województwa o niskiej gęstości zaludnienia: opolskie, podkarpackie i zachodniopomorskie.
Przedstawiona przez Omilanowską informacja ilustruje jak w latach 2003-2011 zmieniały się wydatki budżetu na kulturę. W 2003 roku było to 3 mln 300 tys. zł, w roku 2011 - 8 mln 77 tys. zł. Najlepszy pod tym względem był rok 2010, w którym na kulturę z budżetu państwa przeznaczono 8 mln 292 tys. zł. W tych latach zmieniły się proporcje finansowania kultury - z roku na rok rosło zaangażowanie samorządów.
Najwięcej na kulturę wydaje samorząd województwa mazowieckiego (w roku 2011 było to 1 mln 22 tys. zł), na drugim miejscu jest województwo śląskie (715 tys. zł), na trzecim - dolnośląskie (621 tys zł). Najmniej na kulturę wydaje się w opolskim (176 tys. zł), świętokrzyskim (196 tys. zł) i lubuskim (202 tys. zł). Omilanowska zauważyła jednak, że największy wzrost wydatków na kulturę w latach 2003-2011 nastąpił w województwie podlaskim (z 71 tys. zł na 258 tys. zł) i w świętokrzyskim (z 60 tys. zł na 196 tys. zł). "Przykład tych województw świadczy o skuteczności realizowanej polityki wyrównywania różnic pomiędzy różnymi regionami kraju" - powiedziała.
Samorządy mogą szukać dodatkowych pieniędzy z budżetu na przedsięwzięcia kulturalne korzystając z programów MKiDN takich jak "Wydarzenia artystyczne", "Dziedzictwo Kulturowe", "Promocja polskiej kultury za granicą". Programy ministra nie służą finansowaniu podstawowej działalności samorządowych instytucji kultury, są przeznaczane na wspieranie konkretnych działań. Praktykowane jest też współprowadzenie instytucji kultury przez samorządy i ministerstwo, obecnie w takiej sytuacji jest 31 instytucji. Pieniądze na kulturę pochodzą także ze środków unijnych m.in. z programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.