Skargę do Trybunału wniosło sześcioro obywateli rosyjskich - trzy pary jednopłciowe. Skarżący dążyli do uznania prawnego swoich związków jednopłciowych.
Brak możliwości prawnego uznania związków jednopłciowych
W prawie rosyjskim brak jest jednak możliwości zawarcia jednopłciowego związku partnerskiego, a małżeństwa są zarezerwowane wyłącznie dla par różnopłciowych. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż ten stan rzeczy stanowi naruszenie ich prawa do poszanowania życia rodzinnego z art. 8 Konwencji o prawach człowieka oraz naruszenie art. 14 Konwencji, to jest zakazu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.
Trybunał uznał argumenty skarżących, potwierdził naruszenie art. 8 Konwencji i uznał, iż nie ma konieczności odrębnego rozpatrzenia sprawy z tytułu naruszenia art. 14 Konwencji.
Państwo ma pozytywny obowiązek chronić osoby LGBT+
Trybunał wskazał, iż art. 8 Konwencji, chroniący prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, nie nakazuje wprost wprowadzenia przez państwa-strony Konwencji prawnego uznania związków jednopłciowych w jakiejkolwiek formie. Jednakże, z artykułu tego wynika obowiązek zrównoważenia interesów par jednopłciowych z interesami społeczeństwa jako takiego. Nadto, na państwach-stronach Konwencji spoczywa obowiązek podejmowania pozytywnych działań dla zagwarantowania skuteczności praw z art. 8 Konwencji, zwłaszcza wówczas, gdy zachodzą rozbieżności pomiędzy rzeczywistością prawną a realiami społecznymi.
Czytaj także: Konkubinat nie uprawnia do zmiany nazwiska - spór w prawie i orzecznictwie>>
Związek partnerski to nie małżeństwo
Jeżeli chodzi o prawo do poszanowania życia rodzinnego par jednopłciowych, Trybunał przypomniał, iż osoby żyjące w stałych związkach jednopłciowych, tak samo jak osoby heteroseksualne mają uprawnioną potrzebę prawnego uznania i ochrony swego związku. Na państwie-stronie Konwencji spoczywa obowiązek uwzględnienia tego faktu. Trybunał stwierdza, iż brak jest prawnego uzasadnienia na brak możliwości uznania związku jednopłciowego w prawie krajowym. Rząd rosyjski twierdził, iż większość Rosjan jest przeciwna relacjom jednopłciowym, lecz ten argument nie znalazł uznania w oczach Trybunału. Trybunał podkreślił, iż w demokratycznym społeczeństwie prawa mniejszości nie mogą zależeć od akceptacji większości. Nadto, umożliwienie parom jednopłciowym prawnego uznania ich związku w formie innej niż tradycyjne małżeństwo nie jest sprzeczne z "tradycyjnym rozumieniem małżeństwa" w społeczeństwie rosyjskim. W konkluzji swego wyroku Trybunał stwierdził, iż Rosja nie wywiązała się ze swych pozytywnych obowiązków z art. 8 Konwencji, co sprowadza się do naruszenia prawa do poszanowania życia rodzinnego skarżących.
Polska narusza prawa osób LGBT+ i Konwencję o prawach człowieka
Omawiany wyrok stanowi spójny element ustalonej i bogatej linii orzeczniczej Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w przedmiocie ochrony praw osób nieheteroseksualnych. Trybunał wyraźnie wskazuje, iż na państwach-stronach Konwencji o prawach człowieka spoczywają pozytywne obowiązki związane z ochroną tej grupy mniejszościowej. Do obowiązków tych należy zapewnienie ochrony prawnej związkom jednopłciowym i umożliwienie uznania prawnego takich związków oraz aktywne ściganie mowy nienawiści i przestępstw popełnionych z motywacji homofobicznej. Wskazać należy, iż wobec braku jakichkolwiek ram prawnych w tej mierze, Polska rażąco narusza standardy konwencyjne, a potwierdzenie tego faktu wyrokami Trybunału w Strasburgu jest jedynie kwestią czasu.
Fedotowa i inni przeciwko Rosji - wyrok ETPC z 13 lipca 2021 r., połączone skargi nr 40792/10, 30538/14 i 43439/14.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.