WSA: ulgi w spłacie zobowiązań alimentacyjnych mają dopomóc dłużnikom

Jeśli dłużnik alimentacyjny domaga się rozłożenia zadłużenia na raty, to obowiązkiem organu jest wnikliwie ocenić jego sytuację dochodową. Następnie należy zbadać, w jakim wymiarze dłużnik może regulować zobowiązanie - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie.

Wydano decyzję o przyznaniu dla E.J. świadczeń z funduszu alimentacyjnego na dwoje dzieci. Burmistrz poinformował jednocześnie ojca dzieci - D.J., jako dłużnika alimentacyjnego, o przyznaniu świadczeń i obowiązku ich zwrotu wraz z odsetkami. Dłużnik alimentacyjny wniósł wówczas o rozłożenie na raty zadłużenia alimentacyjnego. Wskazał, w jakich kwotach chciałby on spłacać swój dług. D.J. został wezwany na przeprowadzenie wywiadu, ale nie stawił się w terminie. Wówczas organ wydał decyzję o odmowie rozłożenia zadłużenia na raty. Decyzja ta została jednak uchylona przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

Częściowe uwzględnienie
Ponownie rozpoznając wniosek dłużnika, organ rozłożył na raty część zadłużenia. Z decyzją nie zgodził się D.J. W odwołaniu wskazał, iż domagał się rozłożenia na raty całości zadłużenia. SKO utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. SKO zwróciło uwagę, że w świetle prawa, organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną. Oznacza to, że wydana decyzja organu jest prawidłowa. Organ mógł uwzględnić wniosek o rozłożenie na raty jedynie w części. Wydana decyzja nie uniemożliwia jednocześnie złożenie przez dłużnika kolejnego wniosku o rozłożenie na raty pozostałej kwoty zadłużenia.

Prawo rodzinne >>

Wyrok WSA
Dłużnik alimentacyjny wniósł skargę do WSA. Wojewódzki Sąd Administracyjny uchylił zaskarżoną decyzję SKO oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza. Jego zdaniem, wydane decyzje nie były trafne. Było to związane z tym, iż doszło do przekroczenia granicy uznania administracyjnego. WSA podkreślił, że art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U.2018.554) daje możliwość uwzględnienia wniosku dłużnika alimentacyjnego o rozłożenie na raty zadłużenia. W tym przepisie posłużono się sformułowaniem: "organ może". Oznacza to, że decyzja organu ma charakter uznaniowy. Innymi słowy, organ nie ma obowiązku rozłożenia zadłużenia na raty, ale ma on taką możliwość. Nie można jednak wydać decyzji w tym przedmiocie w sposób zupełnie dowolny. Konieczne jest bowiem zbadanie czy istnieją przesłanki rozłożenia na raty w całości lub w części należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami. Ustalenie w tym zakresie powinno być dokonane na podstawie danych o bieżącej sytuacji dłużnika. Należy więc ocenić stan istniejący bezpośrednio przed wydaniem decyzji, a w szczególności sytuację dochodową dłużnika. Zbadanie możliwości zarobkowych danej osoby może pozwolić obiektywnie ocenić, czy jest ona w stanie spłacić zadłużenie. Należy przy tym brać pod uwagę także zdarzenia niezależne od dłużnika alimentacyjnego, które mogą uniemożliwiać mu zwrot długu. WSA zaznaczył, że organy nie dokonały ustaleń w tym przedmiocie.

Błędy w decyzjach
WSA podkreślił, że nie zostało ustalone, czy dłużnik alimentacyjny będzie w stanie uiścić raty i spłacać bieżące alimenty. Skoro skarżący wskazywał, iż jest w stanie w pewnym zakresie spłacać swoje zadłużenie, to należało wezwać go do wyjaśnienia, w jaki sposób zamierza to zrealizować. Gdyby wówczas organ powziął wątpliwości, to powinien następnie ocenić, jaką kwotę skarżący byłby w stanie uiszczać w jego sytuacji dochodowej. Należy pamiętać, że ulga w spłacie zaległych zobowiązań ma na celu pomóc dłużnikom alimentacyjnym, aby w określonym czasie mogli oni nie tylko na bieżąco regulować swoje zobowiązania alimentacyjne, ale także i spłacić w całości lub w części należność z funduszu alimentacyjnego. W rozpoznawanej sprawie, organy przekroczyły granice uznania administracyjnego. Pominęły bowiem wyczerpujące zbadanie kwestii związanych z dochodami dłużnika i możliwościami ratalnej spłaty zobowiązania na zaproponowanych przez niego warunkach. Decyzje organów nie spełniały standardów rozstrzygnięcia wydanego w granicach uznania administracyjnego. Z tego też względu, wydane decyzje podlegały uchyleniu. WSA zwrócił uwagę, że w ponownym rozpoznaniu, organ powinien wnikliwie ustalić sytuację dochodową dłużnika. Następnie jego obowiązkiem jest rzetelna analiza możliwości spłacania przez skarżącego rat.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 15 marca 2018 r., II SA/Sz 113/18, LEX nr 2464772.