Uchwały przeciwko ideologii LGBT przyjęło 90 gmin, powiatów i województw. Wyrażają w nich dezaprobatę dla „pojawiających się w sferze publicznej działań zorientowanych na promowanie ideologii ruchów LGBT”. Spotkało się to z krytyczną reakcją instytucji unijnych, a Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył uchwały do sądu. Część sądów administracyjnych odrzuciła skargi, uznając brak kognicji do ich rozstrzygnięcia. Inne uchwały uchyliły.
Pytanie prawne, o które wnosił przedstawiciel Fundacji, miało brzmieć: Czy art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym jest zgodny z art. 54 ust. 1, art. 15 ust. 1, art. 16 oraz art. 169 ust. 1 Konstytucji RP w zakresie, w jakim dotyczy swobody wypowiedzi gminy z punktu widzenia społecznego, rodzinnego i edukacyjnego, czyli istotnych spraw lokalnych, w sytuacji gdy uchwała stanowi deklarację czy zajęcie stanowiska w tego typu istotnych kwestiach.
Czytaj: A jednak ludzie, nie ideologia - WSA uzasadnia uchylenie uchwały anty-LGBT>>
Czytaj też: Problematyka zaskarżania uchwał anty-LGBT - linia orzecznicza >>
Rady gminy nie mogą podejmować tego typu uchwał
Jakie są najważniejsze tezy w stanowiskach ustnych NSA (sprawa III OSK 3353/21)? Sąd uznał, że nie można z art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym wyinterpretować samoistnej kompetencji rady gminy do podejmowania tego typu uchwał, jak zaskarżona uchwała. Uchwała ma charakter dyskryminujący i zawiera treść normatywną, podlegają ocenie pod kątem legalności. Wskazał, że z treści uchwały można wyinterpretować normę dyskryminującą, światopoglądową, odnoszącą się do osób LGBT. Dodał również, że wypowiedź zawarta w uchwale jest sprzeczna z zasadą legalizmu i co istotne - nie ma przepisów ustawowych przyznających radzie gminy kompetencję do formułowania wypowiedzi w kwestiach ideologicznych („Nie jest rzeczą j.s.t. wypowiadanie się w takich kwestiach.”).
Z kolei w sprawie III OSK 2078/22 zaznaczył, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie powiatowym – powiat wykonuje określone ustawami zadania o charakterze ponadgminnym: nie ma kompetencji określonych w sposób generalny; nie może wskazywać co może dziać się w placówkach oświatowych na terenie całego powiatu – uchwała rady powiatu tarnowskiego została podjęta z naruszeniem tej regulacji.
Co więcej, samorząd powiatowy ma wykonywać zadania określone ustawami, a nie te zadania tworzyć. - Uchwała ma charakter władczy – stanowi dyspozycje skierowane do kierowników jednostek organizacyjnych (szkół, placówek oświatowych) na terenie całego powiatu. Imperatywne sformułowania zawarte w uchwale są sprzeczne z przepisami określającymi kompetencje i zadania dyrektorów szkół i rady rodziców wskazane w ustawie – Prawo oświatowe - dodał NSA.
Czytaj w LEX: Rossmanith Anna, Kryzys dialogu i wspólnoty politycznej – filozoficzne refleksje nad związkiem pluralizmu, różnicy i dialogu >
Jest sprzeczność z Konstytucją
NSA wskazał również na sprzeczność uchwały z art. 48 Konstytucji RP bo powiat - jak uzasadniał nie był uprawniony, aby w sposób generalny określać zasady wstępu do szkół, wykluczył z możliwości wstępu do szkół osoby, które mogły pomóc w procesie wychowawczym (przynajmniej niektórym rodzicom). W ocenie sądu, nastąpiło również naruszenie art. 25 ust. 2 Konstytucji RP, który stanowi m.in. że władze publiczne zachowują bezstronność w sprawach światopoglądowych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.