Do laski marszałkowskiej wpłynął projekt nowelizacji ustawy o prokuraturze. Projekt zakłada zniesienie Prokuratury Generalnej i utworzenie Prokuratury Krajowej. Ministrowi sprawiedliwości daje władzę niemal nieograniczoną nad prokuratorami i postępowaniami przez nich prowadzonymi.
Minister sprawiedliwości będzie pełnił funkcję Prokuratora Generalnego. Prokurator Generalny będzie kierował działalnością prokuratury osobiście lub za pośrednictwem Prokuratora Krajowego i innych zastępców Prokuratora Generalnego, wydając wytyczne, zarządzenia i polecenia. Prokurator Krajowy będzie I zastępcą Prokuratora Generalnego. Ustawa przewiduje obligatoryjne utworzenie stanowisk zastępców prokuratora generalnego do spraw przestępczości zorganizowanej i korupcji, do spraw wojskowych oraz dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Wydział spraw przestępczości sędziów i prokuratorów
Na szczeblu Prokuratury Krajowej zostanie utworzony Wydział Spraw Wewnętrznych, w którym będą prowadzone postępowania przygotowawcze w sprawach najpoważniejszych czynów przestępnych popełnionych przez sędziów, prokuratorów i asesorów, co pozwoli na ujednolicenie praktyki ścigania i karania w tych bulwersujących opinię publiczną sprawach.
Likwidacja prokuratur aplacyjnych
Projekt przewiduje zniesienie prokuratur apelacyjnych. Nie oznacza to jednak zerwania z paralelnością struktury prokuratury i struktury sądownictwa powszechnego, bowiem symetryczna ze strukturą sądów struktura prokuratury stanowi ważny element wzmocnienia ustrojowej zasady niezależności i apolityczności prokuratury i prokuratorów. Z tego względu na ich miejsce powstaną prokuratury regionalne. W ich strukturze organizacyjnej zostaną utworzone wydziały właściwe w sprawach ścigania najpoważniejszej przestępczości finansowo-skarbowej oraz przeciwko obrotowi gospodarczemu względem mienia wielkiej wartości. Nadzór służbowy przybierze formułę doradczo-konsultacyjną. W prokuraturach okręgowych prowadzone będą poważne sprawy kryminalne oraz finansowo-skarbowe. Nowe wydziały w tych prokuraturach zastąpią dotychczasowe wydziały śledcze i wydziały do spraw przestępczości gospodarczej.
Pion ds. korupcji na szczeblu centralnym
Wyodrębnienie pionu do spraw ścigania przestępczości zorganizowanej i korupcji oraz usytuowanie go na poziomie centralnym. A także utworzenie wydziałów właściwych w sprawach ścigania najpoważniejszej przestępczości finansowo-skarbowej oraz przeciwko obrotowi gospodarczemu względem mienia wielkiej wartości w prokuraturach regionalnych i wydziałów właściwych w sprawach ścigania poważnej przestępczości kryminalnej oraz finansowo-skarbowej w prokuraturach okręgowych, pozwoli na skoncentrowanie w tych jednostkach – jako wiodących jednostkach merytorycznych – najbardziej wyspecjalizowanej kadry prokuratorskiej i środków technicznych, by prowadzić postępowania wymagające większej wiedzy specjalistycznej i doświadczenia zawodowego.
Specjalne zespoły wskazane przez ministra
Projekt ustawy pozwala Prokuratorowi Generalnemu zarządzić przejęcie i prowadzenie śledztwa na poziomie Prokuratury Krajowej, niezależnie od właściwości miejscowej i rzeczowej prokuratury, sprawy o obszernym materiale dowodowym, zawiłej pod względem faktycznym lub prawnym. Wskazanym zarządzeniem Prokurator Generalny może powołać do przeprowadzenia postępowania zespół prokuratorów, wzmocniony dodatkowo funkcjonariuszami innych służb państwowych oraz – w charakterze doradców lub konsultantów – prokuratorami lub sędziami w stanie spoczynku.
Likwidacja prokuratury wojskowej
Projekt przewiduje również zniesienie wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury: Naczelnej Prokuratury Wojskowej, wojskowych prokuratur okręgowych i wojskowych prokuratur garnizonowych, które staną się częścią prokuratury powszechnej. Uwzględniono jednak pewną specyfikę czynów przestępnych popełnionych w środowisku żołnierzy zawodowych lub na terenie obiektów wojskowych poprzez stworzenie stanowiska zastępcy Prokuratora Generalnego do Spraw Wojskowych, utworzenie Departamentu do Spraw Wojskowych w Prokuraturze Krajowej oraz odpowiednio wydziałów i działów do spraw wojskowych na poziomie prokuratur okręgowych i rejonowych. W tych jednostkach organizacyjnych prokuratury powszechnej prokuratorami będą mogli być zarówno prokuratorzy cywilni, jak i żołnierze zawodowi.
Powrót do przeszłości
Zdaniem autorów zmiany wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społecznym, przywracają standardy pracy obowiązujące prokuratorów i pozwalają widzieć w prokuraturze instytucję mogącą zapewnić społeczeństwu szeroko pojęte bezpieczeństwo. Co więcej, Ministrowi Sprawiedliwości – Prokuratorowi Generalnemu, dają narzędzia do wykonania tego zadania. Dlatego też, przy zachowaniu zasady hierarchicznego podporządkowania i jednoosobowego kierownictwa, model organizacyjny prokuratury powraca do uprzednich, rozwiązań legislacyjnych. Prezentowane propozycje ukierunkowane są na racjonalną alokację kadry prokuratorskiej, a co za tym idzie dostosowanie prokuratury do zadań wynikających z reformy polskiego procesu karnego. Nowa struktura powinna także podnieść prestiż instytucji i poprawić wizerunek medialny urzędu.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Kodeks postępowania karnego. Komentarz do zmian 2015
|
W uzasadnieniu autorzy piszą, iż "Prokurator Generalny może być powiązany z władzą ustawodawczą, gdzie jest powoływany przez parlament, przed którym ponosi odpowiedzialność. Tak jest na Węgrzech."
Modele europejskie
Może być podporządkowany władzy wykonawczej i wtedy wchodzi w skład rządu lub prokuratura jest podporządkowana ministrowi sprawiedliwości. Prokuratura może być niezależna od władzy wykonawczej i powiązana z władzą sądowniczą. We Włoszech Prokurator Generalny jest powoływany przez najwyższą władzę sądowniczą. W Portugalii prokuratura ma pozycję autonomiczną, jest niezależna od trzech władz.
Model prokuratury projektowany w Polsce określany jest jako francuski, ewentualnie klasyczny, polega na podporządkowaniu hierarchicznym prokuratorów Ministrowi Sprawiedliwości, a więc rządowi. Taki model w Europie występuje także w Austrii, Francji, Belgii, Czechach, Hiszpanii, Holandii i Rumunii - pisza autorzy projektu w uzasadnieniu.
Ustawa wejdzie w zycie 4 marca br, Sejm rozpatrzy ją 13 stycznia 2016 r.