- Helsińska Fundacja Praw Człowieka oraz Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju - FOR uważają, że wymiar sprawiedliwości wymaga gruntownych reform, które powinny dążyć do zapewnienia obywatelom standardu prawa do sądu wynikającego z art. 45 Konstytucji. Projektowana nowelizacja ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3655) wychodzi naprzeciw temu postulatowi, choć nie rozwiązuje wszystkich problemów - czytamy w stanowisku.
Zdaniem jego autorów, realna zmiana funkcjonowania sądownictwa zależy bowiem od wielu innych czynników, takich jak np.:
- kompleksowy przegląd kognicji sądów na rzecz przeniesienia niektórych kompetencji orzeczniczych z sędziów na referendarzy sądowych czy też przekazanie pewnych spraw np. notariuszom,
- reforma ścieżki kariery sędziowskiej ze wskazaniem na koncepcję sędziego sądu powszechnego,
- reforma systemu wykonywania orzeczeń sądowych zarówno w sprawach cywilnych jak i karnych,
- zmiana sposobu zarządzania urzędnikami sądowymi,
- dalsza informatyzacji wymiaru sprawiedliwości,
- reforma funkcjonowania Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury,
- rozwój arbitrażu i mediacji, szczególnie w odniesieniu do spraw cywilnych.
Tak dla ocen sędziów
HFPC oraz FOR co do zasady popierają wprowadzenie systemu ocen sędziów. - Uważamy bowiem, że regularna ocena osób wykonujących funkcje publiczne jest niezbędnym elementem zapewnienia odpowiedniej jakości pracy. Ponadto naszym zdaniem – tak długo jak ocena dokonywana jest przez sędziów (a więc mieści się w ramach systemu sądownictwa), a nie organy władzy wykonawczej – nie stanowi ona zagrożenia dla niezawisłości sędziowskiej - napisali autorzy opinii.
Dyrektor w sądzie potrzebny
Zdaniem HFPC oraz FOR również proponowany przez nowelizację USP podział kompetencji pomiędzy prezesa sądu oraz dyrektora sądu jest właściwym kierunkiem działań, jeżeli chodzi o reformę wymiaru sprawiedliwości. - Bieżąca administracja powinna być oddana w ręce profesjonalnego zarządcy, a zadania prezesa sądu powinny się sprowadzać do czuwania nad sprawnym tokiem postępowania w sprawach, które są rozpatrywane w sądzie mu powierzonym - głosi stanowisko tych organizacji.
Bardziej elastyczna struktura
Autorzy opracowania uważają, że zmiany przewidziane w projekcie nowelizacji USP dotyczące struktury sądów oraz ich zasadniczego podziału na wydziały idą w dobrym kierunku. Ich zdaniem, przepisy prawne nie powinny tworzyć sytuacji, w których rozbudowana struktura sądów (oraz związana z nią konieczność tworzenia różnych stanowisk funkcyjnych) w istocie ogranicza sprawność i efektywność wykonywania władzy sądowniczej. - Z drugiej jednak strony, nowelizacja USP nie powinna jednak także tworzyć zbyt sztywnej struktury - konkludują.
Nadzór nie zagraża niezawisłości
HFPC oraz FOR pozytywnie oceniają zmiany zaproponowane w nowelizacji USP w zakresie nadzoru nad działalnością administracyjną sądów. - Uważamy, że wszelkie działania zmierzające do ograniczenia nadzoru osobistego ze strony ministra sprawiedliwości są pożądane, a Ministerstwo Sprawiedliwości powinno wykazywać aktywność tylko w zakresie nadzoru administracyjnego. Temu służy nadzór nad dyrektorami administracyjnymi sądów. Należy jednak podkreślić, że nadzór nad dyrektorami sądów nie powinien prowadzić do
kwestionowania kompetencji prezesów sądów w tym zakresie - napisano we wspólnym stanowisku Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Fundacji FOR.
Pełna treść stanowiska >>>
Komentarz: Sędziowie nie zreformują sądów
Czytaj także:
Kwiatkowski pod presją krytyki
Wspólne oświadczenie organizacji prawniczych w sprawie projektu zmiany ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych