Jak poinformowano w komunikacie opublikowanym po posiedzeniu Rady Ministrów, w założeniach do projektu nowelizacji ustawy Prawo atomowe zawarto niezbędne rozwiązania regulujące funkcjonowanie przemysłu jądrowego w Polsce.
Zaproponowano zmiany dotyczące odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową. Wprawdzie ryzyko wystąpienia poważnej awarii jądrowej – przy założeniu właściwej konstrukcji i eksploatacji urządzeń – jest znikome, to jednak nie można wykluczyć takich zdarzeń. Dlatego w przepisach projektowanej nowelizacji podniesiony będzie poziom odpowiedzialności finansowej za szkodę jądrową ze 150 mln do 300 mln SDR (chodzi o międzynarodową umowną jednostkę monetarną, której wartość jest ustalana na podstawie koszyka walut). Odpowiedzialność tę będą ponosić podmioty eksploatujące urządzenia jądrowe, w tym operatorzy elektrowni jądrowych.
Zgodnie z założeniami, w znowelizowanej ustawie zostanie także wyraźnie napisane, że transport materiału jądrowego (z urządzenia jądrowego) wymaga odrębnego ubezpieczenia. Jednocześnie założono, że Skarb Państwa ma gwarantować wypłatę odszkodowania za szkodę jądrową jedynie w zakresie, w jakim nie będzie ona mogła być wypłacona przez zakład ubezpieczeń, jednak nie więcej niż 300 mln SDR. Uprawnienia do kontroli obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia ma otrzymać prezes Państwowej Agencji Atomistyki.
Takie regulacje mają zmniejszyć poczucie zagrożenia obywateli, którzy zyskają skuteczne środki ochrony prawnej na wypadek wystąpienia szkody jądrowej. Natomiast same przepisy odszkodowawcze zminimalizują ryzyko wystąpienia szkody. Przedsiębiorcy bowiem, ze względu na surową odpowiedzialność za spowodowanie ewentualnej szkody, będą zainteresowani zachowaniem odpowiednich standardów bezpieczeństwa. W efekcie powinno się zwiększyć zaufanie społeczeństwa do przemysłu jądrowego.
W założeniach przewidziano utworzenie Agencji Energetyki Jądrowej (AEJ). Jednym z jej najważniejszych zadań byłoby przygotowywanie planów oraz koordynowanie strategii rozwoju i funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce. Decyzja o jej utworzeniu zostanie podjęta na etapie prac nad projektem nowelizacji ustawy.
Założenia przewidują także istotne zmiany w informowaniu społeczeństwa o zagadnieniach związanych z energetyką jądrową. Według nowych przepisów, każdy inwestor zobowiązany będzie do utworzenia przy nowo powstałym obiekcie jądrowym – Lokalnego Centrum Informacji (LCI). Będzie to punkt informacyjny na terenie gminy, prowadzony przez inwestora oraz operatora obiektu jądrowego, realizujący zadania informacyjne, edukacyjne i promocyjne. Dopuszczalne ma być prowadzenie jednego LCI dla kilku obiektów jądrowych zlokalizowanych w jednym miejscu.
Zadaniem inwestora/operatora prowadzącego LCI będzie m.in. publikacja bieżących informacji o pracy obiektu jądrowego i współpraca z AEJ w zakresie upowszechniania rzetelnej wiedzy o energetyce jądrowej w Polsce i na świecie. Publikacja informacji przez LCI będzie realizowana elektronicznie (na stronach internetowych) i w formie drukowanej (w postaci lokalnego biuletynu informacyjnego).
Założenia przewidują, że w celu zapewnienia właściwego poziomu wiedzy na temat realizowanej inwestycji i bieżącej eksploatacji obiektu jądrowego społeczność lokalna będzie mogła powołać Lokalny Komitet Informacyjny (LKI). Ma on pełnić rolę łącznika między lokalną społecznością a inwestorem/operatorem. W skład komitetu będą wchodzić przedstawiciele: władz samorządowych (po 1 osobie z każdej gminy, w której powstanie obiekt jądrowy lub jego część) i społeczności lokalnej (w dowolnej liczbie). Zadaniem LKI będzie m.in. informowanie społeczności lokalnej o działalności obiektu jądrowego i reprezentowanie jej w kontaktach z przedstawicielami takiego obiektu.
Założono, że Lokalny Komitet Informacyjny będzie miał dostęp wyłącznie do danych, które są udostępniane przez LCI i AEJ. Przewiduje się, że osoby z LKI będą mogły wejść na teren obiektu jądrowego i jego pomieszczeń o dowolnej porze w towarzystwie wyznaczonego pracownika (z wyjątkiem pomieszczeń objętych szczególnym nadzorem). Zyskają prawo wglądu do dokumentów (z wyjątkiem tych zawierających tajemnice prawnie chronione i informacje wrażliwe), a także prawo domagania się wyjaśnień w uzasadnionych, interesujących ich kwestiach.
W projekcie nowelizacji ustawy przewidziano także, że rada gminy, na terenie której ma powstać obiekt jądrowy, będzie mogła utworzyć Gminny Punkt Informacyjny (GPI). Dzięki jego działalności będzie realizowała gminną strategię informacyjną, edukacyjną i informacyjną w zakresie energetyki jądrowej. Agencja Energetyki Jądrowej i Lokalne Centrum Informacji będą zobowiązane udostępniać GPI posiadane informacje.

Rada Ministrów przyjęła również założenia do projektu ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, przedłożone przez ministra skarbu państwa.
Określono w nich, że celem tej regulacji jest stworzenie klarownych i stabilnych ram prawnych, obejmujących cały proces inwestycyjny związany z budową obiektów energetyki jądrowej. Nie znajdą się tu zagadnienia dotyczące eksploatacji obiektów, gospodarki odpadami promieniotwórczymi czy wypalonym paliwem jądrowym. Ustawa nie będzie też regulować zasad bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz kwestii odpowiedzialności za szkodę jądrową. Te zagadnienia są lub zostaną uwzględnione w nowelizacji Prawa atomowego.
Zgodnie z założeniami, projektowana ustawa będzie zawierać przede wszystkim przepisy związane bezpośrednio z budową i eksploatacją obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Obiektami tymi będą m.in.: elektrownia jądrowa, zakład wzbogacania izotopowego, zakład wytwarzania paliwa jądrowego, zakład przerobu wypalonego paliwa jądrowego czy jego przechowalnik. Do inwestycji towarzyszących zaliczyć należy: inwestycje służące wyprowadzaniu mocy z elektrowni jądrowej, infrastrukturę komunikacyjną (drogi, koleje), wodociągi i zaplecze socjalne.
Inwestorem obiektu energetyki jądrowej oraz operatorem elektrowni jądrowej (będzie nim podmiot eksploatujący elektrownię) może zostać podmiot posiadający siedzibę w państwie członkowskim UE lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – będący stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym. Podmiot taki będzie musiał wykazać, że posiada doświadczenie i kompetencje dotyczące wytwarzania energii. W tym celu musi złożyć oświadczenie i wykazać, że w ostatnich 10 latach zajmował się – przynajmniej przez rok – eksploatacją bloków energetycznych o łącznej mocy co najmniej 1000 MWe, w tym co najmniej jednego bloku o mocy ponad 200 MWe.
Do lokalizacji i budowy obiektu energetyki jądrowej niezbędne będą: decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji, decyzja zasadnicza oraz pozwolenie na budowę obiektu. Konieczne będzie także, w fazie dokonywania pomiarów i innych prac przygotowawczych, uzyskanie zezwolenia na wejście na teren nieruchomości, do której inwestor nie ma prawa własności. Zezwolenie może być wydawane kilkakrotnie, w zależności od potrzeb.
Kolejną decyzją będzie pozwolenie na prace przygotowawcze. Inwestycja energetyki jądrowej musi posiadać ocenę oddziaływania na środowisko oraz decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Te ostatnie decyzje będzie wydawał generalny dyrektor ochrony środowiska.
Wskazano ponadto, że decyzję o lokalizacji budowy na określonym terenie ma wydawać właściwy miejscowo wojewoda. Do jego kompetencji należeć będzie również wydanie inwestorowi pozwolenia na rozpoczęcie prac przygotowawczych na terenie objętym decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji oraz wydanie pozwolenia na budowę.
Do wniosku o udzielenie pozwolenia na budowę elektrowni jądrowej inwestor musi dołączyć zezwolenie wydane przez prezesa Państwowej Agencji Atomistyki (PAA) oraz decyzję zasadniczą. Decyzja zasadnicza oznaczać będzie zgodę państwa na budowę obiektu przez określonego inwestora, z wykorzystaniem konkretnej technologii.
Rozpoczęcie użytkowania elektrowni jądrowej i eksploatacja muszą zostać poprzedzone wydaniem pozwolenia na jej użytkowanie oraz zezwolenia na eksploatację obiektu. Decyzje w tych sprawach będą należały do prezesa PAA.
W projekcie ustawy znajdą się również przepisy regulujące postępowania dotyczące wywłaszczenia. Będzie ono dokonywane poprzez wypłaty odszkodowania przez Skarb Państwa za: nabycie nieruchomości, do których inwestor obiektu energetyki jądrowej nie posiada tytułu prawnego; wygaśnięciu hipotek i innych ograniczonych praw rzeczowych do nieruchomości, wygaśnięciu użytkowania wieczystego, wygaśnięciu trwałego zarządu i zarządu dla nieruchomości objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji, wygaśnięciu dzierżawy, najmu, użyczenia oraz innych praw obligacyjnych. Odszkodowanie nie będzie mogło przekraczać wartości nieruchomości.
Projektowane przepisy dokładnie określą obliczanie wysokości odszkodowań w zależności od rodzaju i formy prawnej nieruchomości. Uregulowane będą również zagadnienia dotyczące sytuacji, gdy inwestycja będzie obejmować tereny wód płynących, drogi publiczne i linie kolejowe, lasy oraz grunty pokryte wodami.
Projektowany akt prawny zakłada wyposażenie podmiotów mających zastrzeżenia co do wysokości zaproponowanego im odszkodowania w prawo żądania ustalenia jego wysokości przez sąd powszechny.
Przyjmuje się, że inwestycje dotyczące obiektów energetyki jądrowej i inwestycje towarzyszące będą finansowane ze środków własnych podmiotów oraz uzyskanych przez te podmioty kredytów bankowych i pożyczek. Mogą być również finansowane ze środków pochodzących z emisji obligacji; środków pochodzących z budżetu UE lub z innych źródeł. Skarb Państwa będzie mógł udzielać poręczeń i gwarancji.