Projekt Prawa działalności gospodarczej będzie podstawowym zbiorem norm regulujących działalność gospodarczą wykonywaną w Polsce. Celem tego centralnego aktu prawa gospodarczego jest zwiększenie praw i gwarancji przedsiębiorców oraz wzmocnienie mechanizmów dialogu w ich relacjach z organami administracji publicznej, tak by przybrały one charakter zbliżony do relacji partnerskich.
Założenie: 99 proc. uczciwych
Podstawą regulacji odnoszących się do działalności gospodarczej jest przekonanie, że 99 proc. prowadzących tę działalność wykonuje ją rzetelnie i uczciwie. Dlatego w projekcie ustawy przyjęto dwa fundamentalne założenia: pierwsze - przedsiębiorca w ramach wykonywanej działalności gospodarczej może podejmować wszelkie działania, o ile nie są sprzeczne z prawem i drugie - w przypadku różnych wyników wykładni przepisów prawa, organ administracji publicznej przyjmuje wykładnię korzystną dla przedsiębiorcy.
Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 r., mimo wielokrotnego nowelizowania - nie spełnia już oczekiwań przedsiębiorców, nie odzwierciedla bowiem rzeczywistych problemów dynamicznie zmieniającego się rynku gospodarczego. Jednak część jej przepisów, dotyczy to zwłaszcza tych regulacji, których obowiązywanie nie budzi wątpliwości. została przeniesiona do Prawa działalności gospodarczej.
Do projektu ustawy włączono definicje podstawowych pojęć z zakresu działalności gospodarczej, takie jak: działalność gospodarcza, przedsiębiorca, mikro-, mały i średni przedsiębiorca. Definicje te uwzględniają przepisy unijne. Precyzyjnie określono zasady wykonywania działalności gospodarczej, wyrażające konstytucyjne zasady: wolności działalności gospodarczej i równości. Nowe prawo będzie również uwzględniać obecne realia życia gospodarczego.
- „Co nie jest prawem zabronione - jest dozwolone”
W obszarach nieuregulowanych prawem przedsiębiorca będzie dysponował swobodą wyboru celów i środków działania, o ile nie naruszy przy tym praw i wolności innych podmiotów. Dopuszczalne będą więc wszelkie działania wprost, niezabronione przez prawo, szczególnie te zmierzające do zabezpieczenia interesu gospodarczego przedsiębiorcy.
Przyjazna interpretacja przepisów
Ta grupa przepisów jest kierowana do organów administracji publicznej, które w przypadku niedających się usunąć wątpliwości interpretacyjnych przepisów (także w razie możliwych wielu interpretacji) powinny rozstrzygać sprawy w sposób, który nie pogorszy sytuacji przedsiębiorcy. Dotyczyć to będzie szczególnie postępowań, w których na przedsiębiorcę ma być nałożony obowiązek, odebrane uprawnienie lub wymierzona kara. Zgodnie z zasadą wolności, takie ograniczenia powinny mieć charakter wyjątkowy, a ich zakres możliwie wąski.
Domniemanie uczciwości przedsiębiorcy
Przepisy realizujące tę zasadę będą zobowiązywały organ administracji do podjęcia korzystnej dla przedsiębiorcy decyzji w sytuacji, gdy - mimo przeprowadzenia wszelkich możliwych dowodów - pozostaną wciąż wątpliwości dotyczące stanu faktycznego. Wówczas te niedające się usunąć wątpliwości rozstrzygane będą na korzyść przedsiębiorcy.
Zasada proporcjonalności
Zgodnie z tą zasadą, organy administracji publicznej będą zobowiązane do podejmowania takich faktycznych działań/decyzji, które są niezbędne do osiągnięcia celu, poprzez rozsądne wyważenie słusznego interesu przedsiębiorcy i interesu publicznego. Powinny być one adekwatne do celu działań, a więc nie mogą być nadmiernie uciążliwe.
Zasada uprawnionych oczekiwań
Wprowadzono nakaz dla organów administracyjnych, by nie odstępowały od utrwalonej i jednolitej praktyki. Przedsiębiorca ma prawo oczekiwać, że działając w dobrej wierze i z poszanowaniem prawa, nie narazi się na niekorzystne skutki prawne działań/decyzji, zwłaszcza tych, których nie mógł przewidzieć w chwili ich podejmowania.
Zasada uczciwej konkurencji oraz poszanowania dobrych obyczajów i słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów
Zasada ta promuje model pozytywnego zachowania przedsiębiorcy w obrocie gospodarczym, a rolą państwa jest stworzenie skutecznych warunków ochrony i rozwoju konkurencji poprzez przeciwdziałanie praktykom naruszającym konkurencję. Taki model służy zarówno innym przedsiębiorcom, jak i konsumentom.
Nowe przepisy
Nowe przepisy przewidują:
- wydłużenie możliwości zawieszenia działalności gospodarczej do 36 miesięcy. Przyjęcie tego przepisu ułatwi przedsiębiorcom dostosowanie się do zmian koniunkturalnych na rynku gospodarczym;
- ułatwienia załatwiania przez organy spraw poprzez wprowadzenie tzw. rozsądnych terminów dla przedsiębiorców, chodzi o regułę, zgodnie z którą organ administracji publicznej będzie zobowiązany do wyznaczania przedsiębiorcy realnych i wystarczających terminów na dokonanie określonej czynności;
- wprowadzenie do postępowań administracyjnych na wniosek przedsiębiorcy mediacji prowadzonej przez niezależnego mediatora.
- informowania o niespełnienionych przez wnioskodawcę przesłankach wydania decyzji zgodnej z jego wnioskiem. W informacji organ będzie miał obowiązek poinformować o przesłankach, które nie zostały przez przedsiębiorcę spełnione, a od których zależy wydanie decyzji pozytywnej dla przedsiębiorcy oraz określić termin na dokonanie niezbędnych z tym zakresie czynności;
- zobowiązanie organów administracji - z mocy przepisu ustawy - do planowania i przeprowadzania kontroli po uprzedniej analizie prawdopodobieństwa naruszenia prawa, dzięki czemu nastąpi racjonalizacja działań organów kontroli. Proponuje się ponadto: przeprowadzanie wspólnych kontroli za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy i przeprowadzanie kontroli dokumentów w miejscu ich przechowywania.
Przepisy przejściowe
W związku z koniecznością przyjęcia przepisów przejściowych, wynikających z częściowego uchylenia przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej i zastąpienia ich regulacjami Prawa działalności gospodarczej, a także konieczności wprowadzenia zmian w wielu innych ustawach – niezbędne jest uregulowanie tych kwestii w ustawie przepisy wprowadzające Prawo działalności gospodarczej.