RPO napisał w tek sprawie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry.

Przypomniał, że na mocy nowej ustawy, z początkiem tego roku rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne (tzw. RODK-i) zostały przekształcone w opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów (OZSS), działające w sądach okręgowych i pozostające pod nadzorem ministra sprawiedliwości.

Nowa ustawa nie określa jednak organizacji ani metod pracy tych zespołów. Jak napisał RPO, budzi to niepokój obywateli, którzy zgłaszają się do jego biura w związku z problemami powstającymi w toku postępowań sądowych w sprawach rodzinnych. W skargach pojawia się też zarzut zbyt długiego oczekiwania na badanie oraz sporządzenie opinii, co w efekcie prowadzi do przewlekłości postępowania sądowego.

Zdaniem Rzecznika brak regulacji standardów przeprowadzania dowodu z opinii OZSS budzi wątpliwości z punktu widzenia realizacji zasady ochrony prawnej życia rodzinnego, wynikającej z konstytucji.

RPO przypomniał, że Trybunał w Strasburgu w niedawnej sprawie K.J. przeciwko Polsce (wyrok z 1 marca 2016 r.) dokładnie analizował opinię z badania rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego i stanowiła ona istotną część argumentacji, w połączeniu z uznanym za słuszny zarzutem zbyt długiego trwania postępowania.

RPO zwrócił uwagę, że minister wydał rozporządzenie ws. trybu i sposobu sprawowania nadzoru nad opiniodawczymi zespołami sądowych specjalistów, a także niektóre inne akty wykonawcze do ustawy, jednak brakuje wciąż regulacji standardów przeprowadzania dowodu z opinii OZSS.

Rzecznik zwrócił się do ministra sprawiedliwości z pytaniem o aktualny stan prac nad zarządzeniem w tej sprawie, a także o zbadanie w ramach nadzoru, czy utworzenie tych zespołów pomogło skrócić czas oczekiwania na opinię.

Resort powinien odpowiedzieć na pismo rzecznika w ciągu 30 dni.

Zmiany dotyczące RODK-ów miały związek m.in. z faktem, że rodzinne placówki, te - powołane do wydawania opinii w sprawach nieletnich - opiniowały również sprawy rodzinne i opiekuńcze.

Pod koniec października zeszłego roku kwestię uprawnień RODK-ów do wydawania dla sądów opinii m.in. w sprawach rozwodowych, o władzę rodzicielską czy ustalenie kontaktów z dzieckiem zakwestionował Trybunał Konstytucyjny. Jeszcze przed rozstrzygnięciem TK uchwalono ustawę o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów, w myśl której w miejsce RODK-ów powołano OZSS, które mogą zajmować się zarówno sprawami rodzinnymi oraz opiekuńczymi, jak i nieletnich.

Zadania zespołów są podobne do zadań RODK-ów - sporządzanie, na zlecenie sądu lub prokuratora, opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich, na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych lub lekarskich, prowadzenie mediacji, wywiadów środowiskowych w sprawach nieletnich oraz poradnictwa specjalistycznego dla małoletnich, nieletnich i ich rodzin.

Rozszerzeno także grono specjalistów - obok psychologa, pedagoga i psychiatry - sądy mogą w ramach zespołów wnosić o wykonanie opinii przez innych specjalistów, takich jak psychiatra dziecięcy, pediatra, lekarz medycyny rodzinnej czy lekarz chorób wewnętrznych(PAP)