Dyrektywa 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 maja 2008 r., nazywana dyrektywą CAFE, zawiera regulacje dotyczące głównie drobnego pyłu zawieszonego PM2,5, ale konsoliduje również inne dyrektywy i zawiera przepisy odnoszące się do obecności w powietrzu takich substancji jak: benzen, dwutlenek azotu, tlenki azotu, dwutlenek siarki, ołów, pył zawieszony PM10, tlenek węgla oraz ozon. W dyrektywie znajdują się rozwiązania dotyczące nowych sposobów zarządzania jakością powietrza w strefach i aglomeracjach. Pył zawieszony PM2,5 jest najgroźniejszą dla życia i zdrowia ludzi mieszaniną bardzo drobnych cząstek stałych i ciekłych. Znajdują się w nim przede wszystkim tlenki siarki, tlenki azotu i amoniak. Pył zawieszony może także zawierać substancje toksyczne, takie jak metale ciężkie i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, m.in. benzopiren. Jego cząstki są tak drobne, że przenikają z układu oddechowego bezpośrednio do krwi. To właśnie one są współodpowiedzialne za astmę, alergie, zawały serca i przedwczesne zgony. Dyrektywa CAFE definiuje i wyznacza kryteria jakości powietrza umożliwiające zapobieganie lub ograniczanie szkodliwego oddziaływania szkodliwych substancji znajdujących się w powietrzu na zdrowie ludzi i środowisko. Zawarte w niej rozwiązania mają służyć ocenie jakości powietrza państw członkowskich, które będą dokonywane na podstawie wspólnych metod i sposobów pomiarowych. Dyrektywa zakłada również wymóg przekazywania społeczeństwu informacji o jakości powietrza. Polska jako państwo członkowskie zobowiązana jest wdrożyć postanowienia dyrektywy CAFE. W związku z tym konieczne jest dokonanie zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska. Przedkładane założenia nowelizacji Prawa ochrony środowiska określają standardy jakości powietrza, pomiary i ocenę jego jakości, a także programy ochrony powietrza i sprawozdawczość. Zgodnie z założeniami, w projekcie nowelizacji Prawa ochrony środowiska określone będą: zasady przeprowadzania oceny jakości powietrza dotyczące pyłu PM2,5, wyznaczanie wskaźnika średniego narażenia, określenie pułapu stężenia ekspozycji oraz wyznaczenie krajowego celu redukcji narażenia. W projekcie nowelizacji ustawy znajdą się przepisy regulujące sposób postępowania w przypadku przekroczeń norm jakości powietrza oraz działania na rzecz ochrony środowiska zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju. Ponadto ustawa określi działania zmierzające do osiągnięcia optymalnych norm jakości powietrza. W projekcie ustawy podane zostaną następujące definicje: krajowy cel redukcji narażenia, krajowy wskaźnik średniego narażenia, obszar tła miejskiego, poziom informowania, pułap stężenia ekspozycji, udział zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł naturalnych, wskaźnik średniego narażenia dla miasta. Dla stężeń pyłu PM2,5 określone zostaną poziomy jego docelowego i dopuszczalnego stężenia. Zostanie utworzona sieć pomiarowa pyłu PM2,5. Zadanie to zostanie powierzone Głównemu Inspektoratowi Ochrony Środowiska oraz wojewódzkim inspektoratom. Sieć będą tworzyć: - punkty pomiarowe przeznaczone dla pomiaru wskaźnika średniego narażenia, - punkty pomiarowe utworzone na potrzeby sprawdzenia przestrzegania i osiągania poziomów docelowych i dopuszczalnych tego pyłu (pomiary w strefach), - punkty pomiaru tła regionalnego, chodzi o badanie poziomu zanieczyszczeń na terenach pozamiejskich, oddalonych od istotnych źródeł zanieczyszczeń. Zgodnie z założeniami, system pomiaru występowania pyłu PM2,5 powinien zapewnić wyznaczenie średniego wskaźnika narażenia poprzez uruchomienie minimum jednego punktu pomiarowego przypadającego na 1 milion mieszkańców zamieszkujących aglomeracje i miasta przekraczające 100 tys. mieszkańców oraz umożliwić, poprzez pomiary w strefach, kontrolowanie przestrzegania poziomów docelowych pyłu PM2,5. W tym przypadku przewiduje się, że pomiary PM2,5 będą częściowo prowadzone w ramach już istniejącej sieci badającej pył drobny PM10. Konieczne będzie rozbudowanie tej sieci o dodatkowe punkty realizujące wyłącznie pomiary PM2,5. System pomiaru występowania pyłu PM2,5 powinien wprowadzić pomiar tła pozamiejskiego, czyli obszaru oddalonego od wpływu emisji lokalnych (zakłady przemysłowe, drogi). Chodzi o to, by na każde 200 tys. km2 przypadał jeden punkt pomiarowy, który powinien ponadto uwzględniać ocenę narażenia ludności, upraw i naturalnych ekosystemów. Przewiduje się prowadzenie analiz składu chemicznego pyłu PM2,5. Szczegółowe wymagania dotyczące tych punktów będą określone w rozporządzeniu ministra środowiska we współpracy z ministrem zdrowia. Do projektu nowelizacji Prawa ochrony środowiska, zgodnie z dyrektywą CAFE, zostaną wprowadzone: - poziom docelowy średniorocznego stężenia pyłu PM2,5 - będzie on określony na poziomie 25 u/m 3 i ma obowiązywać na terenie całego kraju, - poziom dopuszczalny stężenia tego pyłu - o tej samej wartości, który będzie obowiązywać od 1 stycznia 2015 r. W nowelizacji ustawy zostaną wprowadzone normy dotyczące pyłu PM2,5 dla obszarów tła miejskiego aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Przyjmą one charakter krajowego celu narażenia oraz pułapu stężenia ekspozycji. Będzie również określony wskaźnik średniego narażenia na pył PM2,5. Wskaźnik ten zostanie obliczony jako średnia trzyletnia ze stężenia pyłu PM2,5 z lata 2009-2011, a w przypadku braku wyników za rok 2009 - jako średnia dwuletnia ze stężeń tego pyłu w latach 2010-2011. Zgodnie z założeniami, zmieni się termin dokonywania ocen poziomów substancji w danej strefie (oraz oceny odrębnej dla każdej substancji) za rok poprzedni przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska. Będzie to 30 kwietnia każdego roku. Do 30 czerwca każdego roku główny inspektor ochrony środowiska będzie zobowiązany do obliczenia wartości wskaźnika średniego narażenia dla każdej aglomeracji i miasta powyżej 100 tys. mieszkańców. Obliczany będzie również krajowy wskaźnik średniego narażenia. Informacje te będą podstawą dla ministra środowiska do określenia szczegółowych informacji na temat wskaźników, pułapów oraz wyznaczenia krajowego celu redukcji narażenia. W projekcie nowelizacji Prawa ochrony środowiska będą na nowo zdefiniowane strefy, w których będzie dokonywana ocena jakości powietrza pod kątem obecności pyłu PM2,5. Zgodnie z założeniami, strefę ma stanowić aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., miasto powyżej 100 tys. oraz pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Programy ochrony powietrza będą przygotowywane przez zarządy województwa. Będą w nich przedstawione działania dla stref, w których zostały przekroczone normy stężenia oraz określone działania ochronne skierowane dla grup ludności wrażliwej - osób starszych czy dzieci. W programach powinny zostać uwzględnione przedsięwzięcia ograniczające możliwości występowania zanieczyszczeń, takie m.in. jak: ograniczenie emisji poprzez sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawności procesu produkcji energii, stosowanie technik odpylania spalin, likwidacja źródeł emisji, zmiany technologii, włączanie systemów grzewczych budynków do systemów ciepłowniczych, rozbudowę centralnych systemów zaopatrzenia w wodę. W projekcie ustawy znajdą się również regulacje dotyczące sposobów reagowania w sytuacjach przekroczenia poziomu alarmowego substancji w powietrzu danej strefy. Określone będą działania monitorujące i sposoby dokonywania kontroli. Główny Inspektorat Ochrony Środowiska opracuje stronę internetową, na której znajdą się informacje na temat lokalizacji stref, informacje o programach, jakości i stanie powietrza oraz decyzjach podjętych w tym obszarze przez odpowiednie organy.