KRS: organ sądowy nie może być biegłym

Według poselskiego projektu ustawy rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne mają być organami pomocniczymi sądów okręgowych, a ich opinie miałyby mieć walor opinii biegłych sądowych. - To byłoby sprzeczne z zasadą, że biegły sporządzający opinię w sprawie powinien mieć pozycję niezależną od sądu twierdzi Krajowa Rada Sądownictwa.

Takie stanowisko KRS zajęła w związku z rozpoczęciem przez Sejm prac nad poselskim projektem nowelizacji ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Jak można przeczytać w opinii, Krajowa Rada Sądownictwa akceptuje potrzebę uregulowania statusu prawnego rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych (dalej: RODK). Jednak po zapoznaniu się z projektowanymi rozwiązaniami KRS negatywnie ocenia koncepcję włączenia RODK do struktury sądów powszechnych, jako „organów pomocniczych sądów okręgowych”.
Według założeń ustawy opinie RODK miałyby mieć walor opinii biegłych sądowych. - Te podstawowe założenia pozostają w sprzeczności z zasadą, że biegły sporządzający opinię w sprawie powinien mieć pozycję niezależną od sądu. Powyższa zasada ma istotne znaczenie dla postrzegania przez strony postępowania bezstronności biegłego. W przypadku spraw, których opinie sporządzają RODK, kwestia bezstronności ma dodatkowo istotne znaczenie z tego względu, że w części tych spraw, postępowania wszczynane są przez sąd z urzędu (sprawy opiekuńcze) i w tych sprawach to sąd z urzędu zleca przeprowadzenie dowodu z opinii RODK – napisano w opinii.
Jej autorzy zauważają też, że proponowane rozwiązania wszystkie istotne funkcje dotyczące nadzoru nad działaniem RODK przewidują bezpośrednio dla ministra sprawiedliwości. Dla prezesa sądu okręgowego przewidziano jedynie zorganizowanie konkursu dla obsadzenia stanowiska kierownika RODK i zawarcia z nim umowy o pracę. Zdaniem KRS nie jest możliwe sprawowanie przez prezesa sądu okręgowego nadzoru o charakterze merytorycznym nad czynnościami zatrudnionych w RODK specjalistów (psychologów, pedagogów, lekarzy). - W związku z tym celowym wydaje się aby RODK podlegałyby bezpośrednio nadzorowi Ministra Sprawiedliwości, bez włączania ich do struktury sądów powszechnych. Za takim stanowiskiem przemawia dodatkowo niejasna, z punktu widzenia wykładni przepisów, koncepcja działania RODK jako „organu pomocniczego sądu”. Status RODK, jako organu pomocniczego sądu, może budzić szereg wątpliwości np. z punktu widzenia przepisów prawa pracy w przypadku pracowników RODK, którzy nie są specjalistami – czytamy w stanowisku.
Krajowa Rada Sądownictwa zwraca również uwagę na konieczność uregulowania w drodze ustawy kwestii związanych z charakterem opinii wydanych przez RODK. W projekcie brak jest jakichkolwiek przepisów zmieniających w tym zakresie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Brak jest także przepisów zmieniających zasady funkcjonowania biegłych sądowych, z uwzględnieniem uprawnień przyznanych RODK. - Pominięcie tych kwestii oznaczałoby brak koniecznych uregulowań o charakterze proceduralnym, umożliwiających traktowanie opinii RODK na równi z opinią biegłych sądowych lub opinii instytutu badawczego – stwierdza Krajowa Rada Sądownictwa.

Dariusz Kotłowski
  Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Wybór orzecznictwa>>>